mm
Auto's blijven rijden
op Sallandse Heuvelrug
Natuur Milieu
Geplagde heidevelden herstellen zich moeizaam
WOENSDAG 18 OKTOBER 1995
REDACTIE. BERT DE JONG 072-5196276
Jongeren lopen
niet warm voor
schoon milieu
Jongeren lopen niet echt warm
voor allerlei milieumaatregelen.
Lang niet alles wat beter lijkt
voor het milieu keuren zij goed.
Dat blijkt uit een referendum
onder 75.000 Nederlandse jon
geren op honderd scholen.
Weinig jongeren (17 procent)
zijn voor een verbod op vakan-
tievluchten tot 1.500 kilometer.
Autovrije binnensteden krijgen
evenmin een meerderheid: 45
procent is daar voorstander van.
Verder zou slechts 13 procent
stoppen met het eten van vlees-
produkten van McDonalds en
kiezen voor een groentenbur-
ger. Ook 13 procent kiest voor
het dragen van goede tweede
hands ldeding uit milieuover
wegingen. Iets meer dan de
helft van de ondervraagden (53
procent) heeft geen bezwaar te
gen chemische verzorgingspro-
dukten. Over ontwikkelingshulp
zijn de Nederlandse jongeren
een stuk positiever. Met de stel
ling dat zoiets moet worden af
geschaft behoudens in tijden
van oorlog, milieu- en natuur
rampen is 85% het niet eens.
Ondanks pogingen korhoen voor uitsterven te behoeden
Kosten noch moeite worden gespaard om het korhoen in
Nederland voor uitsterven te behoeden. Beheerders wer
ken zich bijkans in het zweet. De laatste leefgebieden
worden opgekalefaterd, de stand aan natuurlijke vijan
den (zoals de vos) wordt kort gehouden, etc. Maar een
weg dwars door een korhoenreservaat afsluiten voor het
gemotoriseerd verkeer? Nou neen. Er zijn grenzen.
Kosten noch moeite worden gespaard om het korhoen te beschermen.
Maar op de Holterberg mogen de auto's blijven rijden. archieffoto
Dus gaat de zogeheten 'Toeris-
tenweg' over de Sallandse Heu
velrug (Holterberg) voorlopig
niet dicht voor auto's. Waarom?
,,Het politieke draagvlak voor
zo'n maatregel ontbreekt in de
gemeenten Hellendoorn en
Holten." Natuurorganisaties be
treuren deze gang van zaken.
Zij pleiten al jaren voor afslui
ting van de weg, om de laatste
levensvatbare korhoenpopulatie
van West-Europa (ongeveer 60
stuks slechts) de benodigde rust
te geven.
Die rust ontbreekt thans. Vooral
in de weekeinden, als de dagjes
mensen bumper aan bumper
de Holterberg-route nemen.
Bergopwaarts kunnen ze verpo
zen in uitspanningen. Met mooi
weer is er sprake van filevor
ming, en er gebeuren veel ver
keersongelukken. Om over de
parkeer-ellende nog maar te
zwijgen.
Als het om bescherming van
flora en fauna gaat kunnen lo
kale politici nogal kortzichtig
zijn, vinden natuurorganisaties.
Dan blijkt keer op keer de plaat
selijke economie (in dit geval de
horeca) te zegevieren boven het
behoud van planten en dieren.
De Stuurgroep Sallandse Heu
velrug is zich er van bewust dat
filevorming op de Holterberg,
gepaard gaand met lawaai en
uitstoot van uitlaatgassen,
haaks staat op de inspanningen
die natuurbeschermers zich ge
troosten om het korhoen te be
houden. Gehoopt wordt dat er
wel politieke ruimte zal groeien
voor een verkeersvermindering
in fasen. Met ergens aan de ver
re horizon tóch een totale af
sluiting. Maar of er dan nog kor
hoenders zijn?
Vooruitlopend op de in het ver
schiet liggende afsluiting van de
weg heeft Staatsbosbeheer al
wèl kostbare maatregelen
getroffen. Zo is het bezoekers
centrum op de berg verplaatst
naar de rand van het natuurge
bied. Nu de koek en zopie nog.
Veluwe blijft donker gebied
Een klein succesje voor de
Vereniging Natuurmonumen
ten: Rijkswaterstaat in Gelder
land heeft de plannen tot ver
lichting van de autosnelwe
gen A 1A 12 en A 50, die de
Veluwe doorkruisen, voorlo
pig in de ijskast gezet. Dit be
sluit is genomen naar aanlei
ding van felle protesten door
de Vereniging Natuurmonu
menten, gesteund door de
stichting Werkgroep Milieu
zorg en de gemeente Apel
doorn. Volgens Natuurmonu
menten dreigt het 'laatste
donkere gebied' van Neder
land te verdwijnen. Een slech
te zaak voor de natuur. Nogal
wat dieren zijn namelijk van
het nachtelijk donker afhan
kelijk. Ze trekken van het ene
naar het andere gebied onder
dekking van de duisternis, of
zoeken 's nachts naar voedsel.
De meeste zoogdieren zijn
vooral tussen zonsondergang
en zonsopgang actief. Ver
lichte wegen kunnen dan on
neembare barrières vormen.
Als de Veluwe wordt verlicht,
zullen onder andere de wild
viaducten over snelwegen,
waarin de overheid miljoenen
guldens investeerde, goed
deels waardeloos worden.
Natuurmonumenten kantte
zich in haar protest tevens te
gen de 'vermasting' van Ne
derland. Al die palen langs
wegen verpesten het land
schap. En er werd fijntjes op
gewezen dat wegverlichting
energie vreet. Elke strekkende
tien kilometer verlichte weg
levert een jaarlijkse elektrici
teitsnota van 20.000 gulden
op. Rijkswaterstaat blijkt niet
ongevoelig voor de kritiek.
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
I. vloek, hoofddeksel; 2. oude
lengtemaat, ambtshalve (afk.
3. soort palm, venster; 4. eens;
5. bepaalde auto; 6. Chinese
maat, anno Christi; 7. vis; 8. ge
lijkmatig; 9 fijn weefsel, koraal
eiland; 10. boom, vogelprodukt;
II. vochtig, zeer.
Verticaal:
1. besef, ketting; 2. sprookjesfi
guur, op de manier van, de vere
nigde Staten; 3. hachelijk; 4. in
borst, insekteneter; 5. bijwoord,
muzieknoot; 6. drietal, tiidperk;
7. asbelt; 8. tijdperk, Europese
munteenheid, ijzerhoudende
grond; 9. jaargetijde, rijkelijk.
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. ledikant; 2. anisette; 3. slag
werk; 4. tegenzin; 5. dankbaar;
6. isoleren; 7. essehout; 8. roer
domp.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: LASTDIER
en DIAGNOSE. Het sleutelwoord
luidt: SPRINGTOUW.
Milieugroepen eisen verbod chloorpyrifos
Drie milieugroepen eisen een onmiddellijke stopzetting van het ge
bruik van c hloorpyrifos, een bestrijdingsmiddel voor aardappelen,
kool en bollen. De Zuidhollandse Milieufederatie (mede namens de
Noordhollandse Milieufederatie), de stichting Reinwater en de
stichting Natuur en Milieu hebben al een half jaar geleden het mi
nisterie van landbouw, natuurbeheer en visserij gevraagd om
chloorpyrifos in de ban te doen. Het ministerie heeft niet gerea
geerd. Daarom hebben de organisaties nu het College van Beroep
voor het Bedrijfsleven ingeschakeld. Het bestrijdingsmiddel chloor
pyrifos is volgens de milieugroeperingen uiterst giftig voor het wa
ter in de omgeving van de gewassen waarop het wordt toegepast.
De overheid wil het middel nog minstens vijf jaar op de markt hou
den, ondanks een eerder gedane belofte om het dit jaar te verbie
den. Volgens de milieugroepen baseert de overheid haar optimis
me op verkeerde schattingen van de risico's. Bovendien zijn er naar
hun mening goede alternatieven voor het omstreden landbouwgif,
zoals insektengaas en gecoate zaadjes.
Van heide die wordt afgeplagd (Hoge Veluwe) profiteren soms vooral braamstruwelen. Op de achtergrond hoe het was: een monotoon landschap,
overwoekerd door pijpestrootje.
Plaggen helpt niet meer. Het af-
plaggen van heide, een veel toe
gepaste methode om het sys
teem te verjongen en te vitalise
ren, is soms niet meer afdoen
de. De ooit voedselarme bodem
is zo langzamerhand verzadigd
met meststoffen. Via de lucht
dalen jaarlijks op elke hectare
land kilo's stikstof en fosfaat
neer. Dat geeft kansen aan
plantensoorten die van veel
voedsel houden, zoals het pij
pestrootje, brandnetels en bra
men. Die overwoekeren de ou
de heidevegetaties.
Natuurbeheerders doen er iets
aan. Door de heide te laten be-
grazen met schapen of runde
ren, of door de velden periodiek
af te plaggen, waarbij de voed
selrijke toplaag wordt verwij
derd. Op diverse plaatsen blijkt
er echter zoveel voedsel in de
bodem te zijn doorgedrongen
dat afplaggen van alleen de top
laag niet meer helpt.
Inplaats van de schrale heideve-
getatie keren vooral de bramen
direct terug. Deze 'verbraming'
doet zich niet alleen op de hei
develden voor. Ze manifesteert
zich onder meer ook in de on-
derbegroeiïng van bossen.
Terzijde: een ingreep als afplag
gen heeft naast voordelen te
vens nadelen. Muizen, insekten
en reptielen kunnen er hun
holen en/of dekking door ver
liezen. Voor overwinterende ad
ders is afplaggen zelfs fataal. Ze
hebben hun winterholen tussen
foto martijn de jonge
de wortels van hoge droge pol
len hei of pijpestrootje.
Uiteraard zijn er planten en in
sekten die van afplaggen profi
teren. Omdat ze open vlakten
met kaal zand prefereren boven
een gesloten vegetatiedek. Het
zelfde geldt voor 'verbraming'.
Da's niet alleen maar beroerd.
Braamstruwelen bieden immers
allerlei vogelsoorten prima
nestgelegenheid. En in de herfst
kunnen de sappige vruchten de
vogels tot voedsel dienen.
HEINZ
TOM POES
Heer Bommel en de toornviolen
,,Pee hier is erg knap in hetpippe-
len", zei Kwetal. ,,Het is moeilijk,
hoor. /Us je het goed doet kan je de
geur van de bloemen horen. Maar
een beetje te veel - en fout is het.
Dan ga je het geluid zien." „Waar
gaat dit allemaal over?", vroeg heer
Ollie bedremmeld. „Wel", zei Tom
Poes, „met die spuit kan je een
bloem muziek laten verspreiden in
plaats van geur!" „Het is een mooie
spuiter", mompelde Pastinakel.
„Kwetal heeft hem gemaakt."
„Poeh", riep Kwetal, „het gaat niet
om de spuiter, maar om de pippe
ling. Pee!" Heer Bommel luisterde
niet naar dit gesprek. Er was een le
vendige trek op zijn gelaat gekomen
en hij sprak bewogen: „Muziek in
plaats van geur! Dat zou iets zeld
zaams zijn, jonge vriend. Met zo'n
bloem zou ik een eerste prijs kunnen
winnen, als je begrijpt wat ik be
doel." De mannetjes zwegen en ke
ken hem verbaasd aan. „Waarom?"
vToeg Pastinakel toen. „Waarom
moet iets zeldzaam zijn om mooi te
wezen?"
„Ik weet het niet", zei Kwetal. „Maar
ach, wij hebben ook maar een klein
denkraampje. Geef die spuiter aan
breinbaas Bommel, Pee. Hij kan er
meer mee doen dan jij." De ander
gehoorzaamde aarzelend; daarop
maakten de ventjes een beleefde bui
ging en snelden heen. „Nu mag jij de
pirsteen gebruiken!" riep Kwetal, met
de aansteker knippend. „Tot de
maan nieuw wordt, Pee!" Heer Bom
mel keek het groepje na totdat het
over een heuvel verdwenen was en
daarop wierp hij een onthutste blik
op de spuit. „Hoe moet dat nu, Tom
Poes?", vroeg hij. „Het lijkt me mooi
als bloemen muziek in plaats van
geur maken. Maar hoe werkt het? Ik
heb de technische kant niet helemaal
kunnen volgen."
)4 B
A D
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Veel bewolking en langs
de westkust langdurig en
veel regen. Verder veel
wind. In de omgeving van
Oslo ook enkele opklarin
gen Middagtemperatuur
van 9 graden in het noor
den tot 16 in het zuidoos
ten. Morgen iets koeler.
Veel bewolking en van tijd
tot tijd regen. Vandaag la
ter op de dag in het zuid
oosten een enkele* opkla
ring. In het zuiden veel
wind. Maximumtempera
tuur van 9 graden in
Lapland tot 16 in het zui
den, morgen in het noor
den minder zacht.
Denemarken:
Veel bewolking en perio
den met regen. Vandaag
later op de dag ook een
enkele opklaring. Middagtemperatuur1
ongeveer 15 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
In Schotland en het noorden van Ierland
bewolkt en enige tijd regen. Maxima
rond 14 graden. In het zuidoosten af en
toe zon en op de meeste plaatsen droog.
Middagtemperatuur in de omgeving van
Londen ongeveer 18 graden.
België en Luxemburg:
Vanochtend in de Ardennen veel bewol
king en mogelijk wat regen. Verder af en
toe zon en op de meeste plaatsen droog.
Middagtemperatuur ongeveer 15 gra-
overal droog. Maxima in hardnekkige
mistgebieden en langs de kust rond 15
graden. In de omgeving van Dijon onge
veer 18 graden.
Portugal:
Perioden met zon. Vooral vandaag in het
noorden ook wolkenvelden en kans op
wat regen. Middagtemperatuur van 21
graden aan de Costa Verde tot 25 in het
zuidoosten.
Madeira:
Flinke perioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur circa 23 graden. Mor
gen iets warmer.
Flinke zonnige perioden. Morgen vooral
in het noordwesten wolkenvelden en
kans op wat regen. Middagtemperatuur
m het noorden ongeveer 20 graden. In
het midden en zuiden van Spanje maxi
ma rond 25 graden.
Canarische Eilanden:
Op de zuidelijke stranden flinke zonnige
perioden en droog. Maxima rond 25 gra
den, morgen enkele graden hoger
Marokko:
Westkust: Overwegend zonnig en droog.
Middagtemperatuur meest tussen 24 en
28 graden.
Tunesië:
Zon afgewisseld door stapelwolken en
vooral in het noorden enkele regen- of
onweersbuien. Middagtemperatuur on
geveer 25 graden.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon en droog. In de och
tend plaatselijk kans op mist. Maxima
op de meeste plaatsen iets boven de 20
graden.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en droog. Maxima
rond 24 graden.
Italië:
Overwegend zonnig, maar vooral rond
zonsopkomst hier en daar mistbanken.
Morgen in het noorden meer bewolking
en een kleine kans op wat regen Mid
dagtemperatuur tussen 18 en 23 gra-
Corsica en Sardinië:
Overwegend zonnig en droog. Vandaag
op sardinië mogelijk een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur rond 23
graden.
Malta:
Stapelwolken en vooral vandaag later op
de dag een enkele regen- of onweersbui
Maximumtemperatuur rond 23 graden.
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden en droog. Op de
Egeische Zee waait een koele noordoos
tenwind. Middagtemperatuur uiteenlo
pend van 20 graden rond de Egeische
Zee tot 23 graden in het binnenland.
Turkije en Cyprus:
Vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur tussen 20 graden langs de Turkse
westkust en 23 graden op Cyprus.
Duitsland:
Vandaag overwegend veel bewolking en
van tijd tot tijd wat regen. Vanuit het
westen geleidelijk opklaringen. Morgen
af en toe zon en droog. Maxima rond 15
graden in het noorden tot 19 graden in
Beieren. Morgen in heel Duitsland rond
15 graden.
Zwitserland:
Wolkenvelden en plaatselijk wat regen
of motregen. Morgen af en toe zon en
vrijwel overal droog. Maxima rond 18
graden. Morgen enkele graden lager.
2 E
Oostenrijk:
Vandaag in de ochtend plaatselijk
verder af en toe zon en overwe
droog. Morgen meer bewolking en
en daar regen. Middagtemperatuur
16 graden
In de nacht en ochtend mist of laaj
gende wolken. Verder af en toe zi
het noorden bewolkt en nu en da
gen. Maxima rond 15 graden, r
iets lager.
Tsjechië en Slowakije:
Wolkenvelden, ook af en toe zon. C
meeste plaatsen droog. In de nac{
ochtend mist of laaghangende b RSU
king. Middagtemperatuur ongevee
nuugoiijc.
In de nacht en vroege ochtend pla ntl!.
lijk mist. Verder wolkenvelden, ook
toe zon en op de meeste plaatsend
Middagtemperatuur ongeveer 16
DONDERDAG 19 OKTOBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 07.11 Zon onder
Maan op 01.28 Maan onder'
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 11.34.00.00 11.07
Laag 06.45. 19.16 06.26
Weerrapporten 17 oktober 19 ui
half bew.
half be*
half bew.
■Eindhoven half be
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Berlin
Boedapest
8ordeaux
Cyprus
Dublin
Kopenhagen
Luxemburg
Rome
Split
Stockholm
Warschau
Wenen
Zurich
Bangkok
Buenos Aires
Casablanca onbew
Johannesburg half bew
LosAngeies orbew
New Orleans licht bew.
New Vork onbew
TeiAviv onbew
16 }j heel
svei
19 *9.
S i ,D
25 12
14 10
23 1!
12 IOC
25 li
It
31 25
20 121
26 H
26
27 r
NE
HET WEER
DOOR HANS VAN ES
Volgens een van de weerregels van Franz Baur, opgesteld in de jaren
vijftig, zou een warme, droge oktobermaand met overheersende hogj
drukgebieden boven het Europese continent een aanwijzing kunne
vormen voor koud winterweer in de daarop volgende januari. De hu
ge wijnmaand gedraagt zich tot dusverre in grote lijnen overeenkor
stig de gestelde voorwaarden. Kijken we naar het verleden, dan zijn
inderdaad wel een paar gevallen te melden van warme wijnmaander
die door een koude januari werden gevolgd.
Het mooiste voorbeeld, dat ik heb kunnen vinden, stamt uit het na-
jaar van 1978. Oktober was weliswaar niet echt een warme herfst
maand, maar hogedrukgebieden waren buitengewoon hardnekkig,
diep in november heerste tamelijk droog, zacht en stabiel weer, waa
bij hogedrukcentra boven Centraal-Europa verankerd lagen. Eind no
vember sloeg het weer radicaal om; de stroming ruimde naar noord-
west tot noord en sneeuwbuien kondigden de eerste episode aan vai
een lange en vooral lastige winter met kou, veel sneeuw en ijzel. Jar
ari kende een periode met strenge vorst.
En zo zijn er meer voorbeelden van jaren, waarin de weerregel van
Baur zijn waarde bewees. Overigens lijkt mij de term 'weerregel' waf
te opportunistisch. We kunnen beter spreken van een wat grotere
waarschijnlijkheid dan normaal dat ons een periode van koud wintei
weer te wachten staat. Moderne lange-termijnvoorspellers slaan nog
vaak de plank mis, ondanks de geavanceerde methodes, die sinds!
pionierswerk van Baur zijn ontwikkeld.
Bovendien moet het gegeven onder ogen worden gezien, dat de fre
quentie van koude winters wellicht kleiner wordt in het klimaat, waa
in we sinds 1987 leven met jaartemperaturen, die een volle graad
ger liggen dan voorheen. Soms kan de eerste decemberhelft meer
sluitsel geven over eventueel naderend winterweer. Ook voor deze pi
riode zijn weerregels opgesteld.
Actueel: na de passage van een koufront zijn we in wat minder stabj
vaarwater terecht gekomen. Vooral vandaag valt het nog erg meem
flinke zonnige perioden en vrij aangename temperaturen. Oceaan- 8 L;
fronten krijgen geleidelijk meer invloed. Morgen is er meer wind en
bewolking, maar de neerslagkans blijft nog gering bij maxima rond
graden. Vrijdag nadert een koufront met later regen. Tijdens het
weekeinde wordt het nog iets koeler met maxima van 13 tot 15 gra
den.
per
