Nieuw huis voor tien miljoen dieren
eschiedenis wijn in beeld
Georgette Dee het niet best
Cultuur&Kunst
Spel Brons
houdt
publiek
in de ban
Ultieme dansdroom Jiri Kylian
n
br
VRIJDAG 13 OKTOBER 1995
CHEF GERT VISSER, 071-5356441
Grootste museumproject in Nederland van na de oorlog
MUZIEK
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Schubert programma, van de Stichting
Cornelis de Vlaming met Willem
Brons, fortepiano Gehoord: 12/10, de
Oudshoornse kerk, Alphen aan den
Rijn.
Stichting Cornelis de Vla
ming had zijn tweede lus
trum niet glansrijker kunnen
bekronen, met een Schuber-
tiade bij uitstek. In een niet
al te grote ruimte vol liefheb
bers maakte Willem Brons
achter een prachtige authen
tieke pianoforte de histori
sche Oudshoornse kerk tot
een intieme 19e-eeuwse sa
lon.
In de schitterende, maar
gigantisch moeilijke Sonate
in A hield Brons de luisteraar
van de eerste tot de laatste
noot totaal in de ban met
zijn hypnotiserende spel. Het
zachtste fluweel, melancho
lisch omfloerst klokkenspel,
een scala aan zeldzaam
mooie klankkleuren, dans en
beweging, 'klinkende ener
gie": de waarachtige symbio
se Schubert-Brons!
Wat is de Stichting nog
meer van plan? Kan dit ni
veau dit jubileumjaar lang
worden volgehouden; je zou
het haast betwijfelen.
Elke maand krijgt Alphen
een concert waarop één
componist centraal staat. Zo
zal in november het 'Camilli
Kwartet' Haydn belichten, in
december betreedt met het
'Amati Ensemble' Mozart de
Oudshoornse kerk. Van
Beethoven laat zich horen fe
bruari 1996 en Chopin sluit
de rij in maart. Elk concert
wordt niet zozeer geken
merkt door bijzonder en wei
nig uitgevoerd werk, maar
juist door vertrouwde en ge
liefde composities, een feest
der herkenning dus. Met dit
aanbod heeft Cornelis de
Vlaming twee pijlen op z'n
boog: trouwe abonnements
houders plezieren en nieuwe
abonnementshouders wer
ven. Volgens mij gaat dat
lukken!
Vervolg van voorpagina
Het nieuwe Nationaal Natuurhistorisch Museum (NNM)
in Leiden wordt een slim, ultramodern gebouw, zonder
veel overbodige poespas. Een gebouw ook met een heel
bijzonder uiterlijk: een 60 meter hoge magazijntoren,
zonder ramen, met een oppervlak dat er uitziet als een
slangehuid, een loopbrug bekleed met zebraprint en
kantoorgebouwen, afgewerkt met terra-cotta of staal,
met een zonwering die zich manifesteert als het groen
blauwe verenkleed van een pauw.
Het zal straks meteen voor ie
dereen duidelijk zijn: hier, in dit
complex, is de belangrijkste na
tuurhistorische collectie van
ons land ondergebracht. Een
nieuw onderdak voor wel een
miljoen opgezette vogels, vis
sen, insecten, reptielen, zoog
dieren, planten, gesteenten en
mineralen.
Met de bouw en de inrichting
van het Nationaal Natuurhisto
risch Museum, inclusief de res
tauratie van het 17de eeuwse
Pesthuis, is een bedrag gemoeid
van 125 miljoen gulden. Het
gaat om het grootste museale
project in Nederland van na de
oorlog. De nieuwbouw moet in
het voorjaar van 1997 klaar zijn,
waarna het museum in de loop
van 1998 de deuren voor het
publiek zal openen. Nederland
beschikt dan over een Nationaal
Natuurhistorisch Museum dat
zich, volgens eigen zeggen, kan
meten met de grote weten
schapsmusea in Europa.
In het nieuwe museumcom
plex, ontworpen door de Leidse
architect Fons Verheijen, wordt
het eeuwenoude Pesthuis via
een 80 meter lange loopbrug
over de Darwinweg verbonden
met de moderne nieuwbouw
die voldoet aan de hoogste ei
sen op het gebied van collectie
beheer en wetenschappelijk on
derzoek. De publieksentree van
het museum is gesitueerd in het
Pesthuis. In het eeuwenoude
gebouw zijn onder meer een
restaurant, een zaal voor wisse
lende tentoonstellingen, een
auditorium, museumwinkel en
een Natuur Informatie Centrum
ondergebracht.
Schatkamer
In het Pesthuis lonkt ook de
loopbrug, een staalconstructie
met wanden in glas en ze
braprint, die voert naar de
nieuwbouw. Daar aangekomen
wordt de museumbezoeker
meteen overweldigd door een
keur aan opgezette dieren,
planten en geraamten die een
kleurig beeld geven van de
wonderbaarlijke verscheiden
heid in de natuur. Het interieur
van de nieuwbouw wordt ver
der uiterst sober.
Rondom de magazijntoren is
een aantal tentoonstellingszalen
gesitueerd. De evolutie, hoe de
'fabriek aarde' functioneert, de
diversiteit in levensvormen en
ecosystemen als het tropisch re
genwoud zijn enkele van de za
ken die in de permanente expo
sitie uitgebreid aan bod komen.
Hier zal het museum ook haar
recent verworven topstukken
tonen, zoals de Edmontosaurus
(dinosaurus), de vliegende sau
riër, de maanhagedis en het fos
siele skelet van een oerpaardje,
alle tientallen miljoen jaren
oud. Waardevolle en zeldzame
stukken, waaronder recent uit
gestorven dieren en kostbare
Een impressie van de entreehal in het nieuwe Nationaal Natuurhistorisch Museum waar de museumbezoeker wordt overweldigd door de wonder
baarlijke verscheidenheid in de natuur. illustratie wim hoogstraten
edelstenen, worden geëxpo
seerd in een streng beveiligde
schatkamer.
Toren
In de nieuwbouw zijn verder la
boratoria, de bibliotheek, een
filmzaal en kantoren voor de
wetenschappelijke staf onder
gebracht. Centraal in het com
plex staat de 60 meter hoge ma
gazijntoren, waarin de zoölogi
sche en geologische collecties
van het museum onder optima
le klimatologische condities
worden bewaard.
Extra dikke, betonnen muren
en een verwarmde spouwcon
structie zorgen er voor dat de
temperatuur en luchtvochtig
heid in de toren optimaal en
constant blijven, zonder dat
hiervoor een kostbare aircondi
tioning nodig is. Met het geld
dat hiermee is uitgespaard heeft
de architect de toren aan de
buitenkant mooi kunnen ma
ken, zegt hij zelf. De betonge-
vels, zonder ramen, worden be
kleed met roestvrijstalen pane
len die elkaar dakpansgewijs
overlappen. Zo krijgt de toren
een markant uiterlijk dat zich
manifesteert als de geschubde
huid van een slang. Verheijen
maakt een vergelijking met de
roestvrijstalen toren van het
New Yorkse Chrysler Building.
Chaos
De architect heeft zich niet al
leen bezig gehouden met het
ontwerp van een nieuw muse
um maar zich ook bekommerd
om de stedebouwkundige situa
tie ter plaatse die door hem als
„een chaos" wordt gedefini
eerd. Het Pesthuis, het muse
umcomplex, de toekomstige
kantoorbebouwing, het groen
en het verkeer in de omgeving
worden aaneengesmeed tot een
gebied met een heldere struc
tuur. Het monumentale Pest
huis komt daardoor meer op
zichzelf te staan, op een eiland
je omringd door water, en met
een fraaie museumtuin.
Met het begin van de nieuw
bouw nadert ook het moment
waarop het NNM afscheid
neemt van een periode waarin
het over zeven gebouwen in de
Leidse binnenstad was ver
spreid. Morgen en zondag
wordt een open huis gehouden.
Het publiek kan dan, waar
schijnlijk voor het laatst, een
kijkje nemen in de museumde
pots aan de Raamsteeg en de
Hooglandse Kerkgracht.
n theatralischer Chansonabend über die
Einmaligkeit. Gezien: 12/10, schouwburg,
„Leiden. Zo heet deze stad
toch? Bij dat woord kan ik me
als Duitse wel wat voorstellen.
Verschrikkelijk. Dit is toch een
universiteitsstad? Nou, daarvan
heb ik vanavond in elk geval
niets gemerkt."
Met deze ouderwetse vorm
van 'Publikumbeschimpfung'
nam zangeres en diseuse Geor
gette Dee gisteravond afscheid
van de Leidse schouwburg. Een
schouwburg die ternauwernood
voor de helft was gevuld. Er
kwamen nog twee toegiftjes
maar echt zin had de Duitse da
me er niet meer in. In Duitsland
trekt Dee overal volle zalen, za
len die bijna exploderen van en
thousiasme. Ik heb haar zien
optreden in een tent in Berlijn
en daar was ze dynamiet. Hier,
bij deze povere belangstelling,
een natte voetzoeker.
Tijdens deze 'theatrale
chansonavond over de eenma
ligheid', zoals Dee haar pro
gramma 'Für Immer' zelf
noemt, ontbrak bij de zangeres
het heilige vuur. Maar een zeer
klein groepje in de zaal begreep
de cynische grappen die ze tus
sen de nummers door maakte.
Het was alsof Dee stenen in een
vijver stond te gooien en er
geen plonzen kwamen. De wis
selwerking die zij zo nodig
heeft, ontbrak. Pas als die wis
selwerking er is, stijgt deze
chansonniére tot grote hoogte
en komt haar vileine humor
goed tot zijn recht.
Misschien wordt er in dit
nieuwe programma wel een
beetje teveel gepraat. De zange
res wil kennelijk haar levensfilo
sofie kwijt en dat is natuurlijk
legitiem, maar het publiek komt
toch vooral voor haar stem en
haar liederen. Daarin ligt Dee's
kracht.
De liederen die de zangeres in
dit programma brengt, zijn
tekstueel gezien juweeltjes maar
de melodie ervan is niet mee
slepend genoeg, ondanks het
perfecte pianospel van Dee's
vaste begeleider Terry Truck. Ze
zijn te zeggerig, te schreeuwerig
en de melodielijn is te grilig.
Het hoeft niet allemaal zo gelikt
melodieus, maar enig houvast is
wel noodzakelijk.
Bij de vijftien chansons gister
avond zaten er zo'n drie of vier
waarvan de zaal meteen stil
werd. Met haar soms donkere,
soms scherpe stem kan Dec als
een scheermes langs je hart
gaan. Bij een chanson als 'Der
Traum vom Fliegen', waarin
een dor blad terug wil naar z'n
boom, zie je meteen het herfsti
ge Berlijn opdoemen, met bla
deren die bij droog weer over de
brede alleeën buitelen en bij nat
weer liggen vastgeplakt als don
kere schoppenazen. Met num
mers als 'Fur Immer' en 'Das
letzte Glas Wein' steekt ze grote
diva's als Zarah Leander en Lot
te Lenya naar de kroon. Dat
soort liederen is Dee op het
mannenlijf in vrouwenkleding
geschreven.
Misschien moet Dee eens op
houden met het geslemp van
champagne en de kettingroke
rij. Natuurlijk is het lachen ge
blazen als ze haar haren even
wast in de champagnekoeler,
maar met grootheid heeft dat
niets te maken. Ik zou wel eens
willen dat ze stil voor de micro
foon bleef staan en alleen maar
zong en geen belachelijke dans
jes tussendoor maakte. Dee kan
je met haar stem kapot zingen,
maar ik ben gisteravond heel
gebleven. En wat betreft dat
minachtende gedoe over Lei
den. Ik kan me nog herinneren
dat Astor Piazolla hier op de
planken stond en die vond het
hier echt niet te min.
Nee, Georgette Dee 't niet
best.
RECENSIE MARTIN BUKERK
Nederlands Dans Theater, met Bella Figu-
ra (première) en Soldatenmis (1980) van
Jiri Kylién en Raptus (1988) van Nacho
Duato. Gezien 12/10, AT&T Danstheater,
Den Haag. Hierna tournee door Neder-
„Gewoon, dat je droomt dat je
omlaag valt en wakker wordt
met een gebroken rib... dan
word ik nieuwsgierig". Duidelij
ker kan Jiri Kylién zijn fascinatie
voor de schemerzone tussen
droom en werkelijkheid niet
uitbeelden. Verbaal dan, want
die schemerzone in dans om
zetten is zijn allergrootste gave,
die hij in Bella Figura op een -
alweer - magistrale manier bot
viert op negen dansers, wat lap
pen, rode hoepelrokken en een
berg licht.
Terwijl het publiek binnen-
hobbelt, zit niet alleen het or
kest te stemmen, maar stem
men ook de dansers hun lijf en
wat passen nog even haar
scherp af. Opeens klinkt de mu
ziek op en bevriezen de dan
sers, verlaten dan het toneel. Op
welk moment de voorstelling nu
eigenlijk is aangevangen blijft
onduidelijk. Voor Bella Figura -
Italiaans voor zowel 'mooi ge
zicht' als het 'mooie figuur' dat
je kunt slaan - koos Kylién een
collage van fraaie andantes uit
de late Renaissance en de Ba
rok, waaronder delen uit Pergo-
lesi's Stabat Mater, Vivaldi's
concert voor twee mandolines
en andere zondagmorgenmu-
ziek. Muziek die alle ruimte laat
voor de fantasie die in Bella Fi
gura duidelijk aan de macht is.
Het is bijna beangstigend hoe
Kylién nog steeds opnieuw weet
te verrassen met zijn krankzin
nige inventiviteit in beweging
en vorm. Vondsten die soms
van een verrassende eenvoud
zijn, zoals een dans met knalro
de lange lampekap-rokken met
heupstukken en een flinke
queue. Barokachtig dus, maar
in plaats van een te verwachten
stijve, plechtstatige dans hierin
laat hij de dansers juist bijna
'streetdance' kronkelen en
schokken met de blote bovenlij
ven. De dubbelgevulde heupen
en kontjes schieten pikant alle
kanten op.
Op het mandoline-concert
treffen we een duet in kenmer
kende Kylién-bewegingshumor.
Bijna dwangmatig strak de mu
ziek volgend bewegen de lede
maten staccato, en net telkens
in de meest onverwachte rich
ting. Het is overigens even
meesterlijk welk een grote vrij
heid de dansers vinden in Ky-
liéns grillige en hypergedetail-
leerde materiaal, dat zij net zo
soepel en gemakkelijk neerzet
ten als het schijngemak waar
mee het is gemaakt. Eindelijk
iets verschrikkelijk moois in het
Holland Dance Festival, de
staande ovaties waren dan ook
hard en langdurig.
Muziekconcours in Rijnsburg
runsburg Majorettenpelotons, Drum- en Showbands brengen
morgen, zaterdag 14 oktober, een bezoek aan de bloemenveiling
Flora in Rijnsburg. Voor de twintigste keer verzorgen 27 vereni
gingen een veertigtal optredens. De ochtend is gereserveerd
voor de majorettenwedstrijden. 's Middags zijn er bovendien
nog mars- en showwedstrijden. Vier showbands strijden voor
het eerst om de titel: 'Showkampioen van Zuid Holland'. Het
muziekconcours begint om 9 uur en wordt om 20.30 uur afge
sloten.
li Rijksmuseum van Oudheden
A™ De historie van de wijn gaat
feel verder terug dan menig
'bbfi iefhebber wel denkt. Weliswaar
dew varen het de Fransen die in de
orige eeu geschiedenis schre-
ren door voor het eerst een offi
ce fl iele classificatie te benoemen,
htofi naar daaraan vooraf ging eerst
nog wel 7000 jaar van wijn-
«j louw, wijnhandel en wijncon-
won: iumptie. Met name de Grieken
mei-: n <je Romeinen hebben veel
|edaan aan de ontwikkeling en
verbreiding van de wijn. Over
lat laatste vooral gaat de ten-
I Q| (tonstelling WIJN! WIJN!! WIJN!!
I**) die gisteren in het Rijksmuse-
ïm voor Oudheden door Wina
jjj lorn werd geopend.
kmaquette van het nieuwe NNM, ontworpen door de Leidse architect
s Verheijen. foto»pr
zijn;
De expositie geeft een bijzon-
Ier aardig beeld van de wijncul-
uur in onze klassieke oudheid,
ton de hand van gereedschap,
erviezen, amforen, voorwerpen
in afbeeldingen krijgt de bezoe
ker inzicht hoe het er bijvoor-
'eeld bij een Grieks symposium
vlit ian toe ging of in een Romeinse
roeg. Verder wordt er uitge-
ireid aandacht geschonken aan
e cultus rond de Griekse wijn-
od Dionysos van wie ook een
in 'l laar prachtige beelden de ten-
e ko. oonstelling sieren. Eveneens
t ook anwezig is, in bruikleen van
81 Ni)meegs museum, de in
ederland gevonden cantaros
an Stevensweert, een zilveren
rinkbeker uit de tijd van de
:ntn® tomeinen
'Id'5
woi Activiteiten
faar het hoeft, in geval van
TIN! WIJN!! WIJN!!!, niet bij
'jken alleen te blijven. Mede in
et kader van het nieuwe beleid
ton het RMO kunnen bezoekers
^?erJlen aan een scala van
hviteiten. Zo zijn er rondlei-
- n8en- lezingen, proeverijen en
lrsussen. Voor kinderen be-
mo8ehjkheid om op
".dagen wijnschalen naar
deks voorbeeld te beschilde-
Speciaal voor de gelegenheid
inirlSC'leen'van (de hand van Lu-
i b ette Faber-Oostenbroek en Els
enis' een fraai boekwerk dat
P meer 's dan een catalogus
rteei p600' tentoonstelling
JL j" aanrader zijn voor eenieder
!_8e!nteresseerd in de histo-
ee"! müS?nstellinS WW WIJN»
van 13 oktober 1995
Wina Born voor een beeldje van wijngod Bacchus. „Dat zoiets frivools als
ling als een rijkmuseum wordt belicht is een belangrijke doorbraak."
tot 10 maart 1996 in het Rijks
museum voor Oudheden. Ope
ningstijden: van dinsdag t/m
zaterdag van 10.00 tot 17.00 ur
en op zon- en feestdagen van
12.00 tot 17.00 uur. Voor de
expositie geldt een toeslag van
drie gulden op de entreeprijs.
wijn nu door zo'n serieuze instel-
foto hielco kuipers
Inlichtingen over de lezingen,
proeverijen, arrangementen
en schildermiddagen bij het
museum.
