/EIDEN
'Ultieme wraak'
i*]
Jan van Hout behoedde
Leiden voor overgave
Honderden bonnen voor
auto's op de Breestraat
Knallende ruzie over foutparkeren
Juliette Oosterbaan eerste dove neerlandica
ERDAG 30 SEPTEMBER 1995
971
11
p henny van egmond. 071 -356414. plv -chef hans koenekoop. 071 -356429
Halve eeuw
q De scoutinggroep
I J Impeesa bestaat
een halve eeuw. Zij viert
dat onder meer met een
reünie vooroud-leden.
VD wil hondenbelasting verlagen
[en De WD ziet mogelijklieden om de hondenbelasting te
lagen. De partij wil de 15.000 gulden die de gemeente vanaf
16 niet meer uitgeeft aan de hondepenning in de vorm van
1 lager tarief aan de eigenaren terug te geven. Volgend jaar
dwijnt de hondepenning. De controleur komt aan huis na-
yn of een viervoeter is of niet. De liberalen protesteren tegen
verhoging met vier gulden van het tarief voor de eerste hond,
het college voorstelt. Ook dat voor de tweede hond 29 gulden
er moet worden betaald, staat de liberalen niet aan. CDA-
thouder J. Walenkamp voelt niets voor het idee van de WD.
vindt het simpelweg de moeite niet waard.
jnball Wizard Rodeo Fun Party
ien De Grote Beer houdt zondag 1 oktober in samenwerking
it CB Amusement een 'Pinball Wizard Rodeo Fun Party'.
gaat om een flipper- en rodeowedstrijd. Wie na het spelen
!e flipperkast en het berijden van de mechanische stier de
ste punten heeft, wint een vakantiereis. Inschrijven kost 5
Ien. De opbrengst gaat naar de actie 'Geef 's voor diabetes'.
■Party begint om 12.00 uur en eindigt omstreeks 18.00 uur. De
pte Beer is gevestigd aan de Rembrandtstraat in Leiden.
MNO 1895
Maandag 30 September
)jjden is de 3-October-tentoonstelling in de Kunstzaal van het
delijk Museum in gereedheid gebracht. Een tropee van wape-
yi, tegen een oranjefond uitkomend prijkt aan den ingang, te
dden van nationale en stadskleuren. In het midden der zaal,
Qar ook een klein model naar Van der Werff s standbeeld is op-
iteld, zijn verscheidene merkwaardigheden in eene vitrine
jzameld, op Leidens beleg en ontzet betrekking hebbende. De
Viaarde „huts-pot" staat op een afzonderlijk piëdestal.
I4NO 1970
woensdag 30 september
i hebt me als een moeder begeleid. Toen ik hier als hoofd van
school kwam, was ik een beetje bang van u, omdat u ouder
nt dan ik. Maar dit heeft nooit tot de gevreesde moeilijkheden
fid, integendeel zelfs". Met deze woorden drukte de heer
khout, hoofd van de Prinses Beatrixschool in Leiden, zijn
jardering uit voor mej. M.A. Beks, die vandaag 40 jaar onder-
)e(zeres is. In al die jaren heeft mej. Beks meer dan duizend kin-
ren aan zich voorbij zien gaan. In de gymnastiekzaal van de
*iool hadden de kinderen een feest voor hun juf georganiseerd.
'Ze wist na twaalf jaar nog steecis niet van welke chocola ik hield'
leiden aap rietveld
Uiterlijk onaangedaan zat de 25-jarige verdachte van de
balpenmoord gisteren in het beklaagdenbankje. Hij keek
naar zijn handen en liet de meeste vragen onbeant
woord. Alleen voordat de misselijkmakende dia's van de
sectie op het lichaam van zijn overleden moeder werden
getoond vroeg hij toestemming de zaal te verlaten.
melk. „Ze wist dus na twaalf
jaar nog steeds niet van welke
chocola ik hield", zou hij ge
zegd hebben. Het detail, oor
deelde de therapeute, was te
klein om verzonnen te zijn.
Naast het lijk van de vrouw
werd een stukje zilverpapier ge
vonden, dat heel goed de wikkel
van chocola kon zijn. En op de
kleren van de vrouw was choco
la aangetroffen. Het verleidde
een rechercheur tot de uit
spraak: „De achterlating van de
chocola zou weieens de ultieme
wraakneming op zijn moeder
kunnen zijn." Ook de methode
van de moord paste in dat ver
haal. Had de verdachte immers
niet gezegd, dat zijn moeder tot
vervelens toe de kinderen had
verteld niet met scherpe voor
werpen rond te lopen, omdat je
je daarmee kon verwonden?
Volgens de verdediging raakte
het verhaal van Renckens kant
noch wal. Raymakers bracht
oogarts J. Worst uit Haren in
stelling, die beweerde dat de
moord-theorie onhoudbaar
was. „Dat verhaal over de bal
penmoord wekte mijn nieuws
gierigheid en ik dacht meteen:
dat kan niet."
Was het de psychopaat waar de
politie hem voor hield, die uit
pure haat zijn moeder om het
leven had gebracht? Of gewoon
de stille, wat gesloten jongen
zoals zijn twee advocaten hem
afschilderden? Die vraag moet
de Haagse rechtbank over twee
weken beantwoorden.
Voor officier van justitie M.
Renckens was het duidelijk. De
jongen was een koelbloedige
moordenaar en de kans dat hij
in herhaling zou vallen was
groot. De therapeute, die uit
angst voor herkenning achter
gesloten deuren werd verhoord,
had haar daarvan overtuigd.
Vanaf de zesde sessie, vertelde
de therapeute, had haar cliënt
een volledige bekentenis afge
legd. Hij kon niet overweg met
de haatgevoelens naar zijn
moeder, van wie hij ook moest
houden, had hij verteld. Zijn
moeder zou terreur op hem
hebben uitgeoefend.
Als voorbeeld van die 'terreur'
had de verdachte verteld, dat hij
op zijn twaalfde eens een ei van
zijn moeder had gekregen van
pure chocola in plaats van
De bloeduitstorting op de
neus van het slachtoffer toonde
volgens Worst aan, dat de
vrouw met een klap op haar ge
zicht is gevallen. Daarbij zou
het hoofd zich op de vastgehou
den pen hebben gespiest. „Die
pen is naar binnen gedrongen
met een kracht die niet in een
kleine kruisboog zit."
Volgens Raymakers hadden
politie en justitie de zaak alleen
maar heropend om wraak te
kunnen nemen voor het mis
lukte onderzoek van 1991.
„Toen er in 1994 een getuige op
de proppen kwam groeide op
het Leidse politiebureau de
hoop terug te kunnen slaan na
de opgelopen vernederingen."
Hij beschuldigde de recher
cheurs ervan dat zij gefixeerd
waren geweest op moord. Een
ongeluk hadden zij niet eens
overwogen.
Raymakers wees in dat ver
band ook op het oordeel van fo
rensisch deskundige Cohen, die
al vrij vroeg in het eerste onder
zoek had gezegd: „Jongens, hou
maar op, dit is geen zaak." De
politie zou dat rapport van Co-
hen hebben hebben weggemof
feld. Cohen noemde dat in een
interview met dagblad Trouw in
maart 1994 'gesjoemel' en 'huf-
terigheid van de politie'. Vol
gens de verdediging hing het
verhaal van de moord in de
lucht en kon daarom alleen vrij
spraakvolgen.
leiden wim koevoet
Dat automobilisten op elk ge
wenst uur van de dag onge
straft de Breestraat in en uit
kunnen rijden, is een fabel,
meent J. Gelderman, hoofd
van de dienst parkeerbeheer.
Dit jaar zijn tot nog toe 700
processen-verbaal uitgedeeld
aan automobilisten die de ver
keersregels aan hun laars heb
ben gelapt. Vijfhonderd bon
nen zijn door de politie uitge
schreven, 200 door de dienst
van Gelderman.
Gelderman komt met deze
cijfers op de proppen naar
aanleiding van opmerkingen
van onder andere verkeers
wethouder P. Langenberg
(D66) en raadslid R. Peeters
(Groenlinks).
Die vroegen zich af of de po
litie en de dienst parkeerbe
heer niet wat meer werk kun
nen maken van de handha
ving van de regels voor de
Breestraat. Als dat niet of on
voldoende gebeurt, wordt de
autoluwe binnenstad nooit
werkelijkheid, vrezen zij.
Volgens Gelderman maken
de critici zich druk om niets.
Wat ze willen, gebeurt wel de
gelijk.
Naam: Pascal Peemen. Leeftijd: 22: Geboorteplaats: Rijsbergen.
Beroep/functie: eigenaar partycentrum en 'Franse ridder'.
„Ik weet zeker dat Leiden
heel enthousiast zal zijn
over ons ridderspektakel.
Ik heb begrepen dat we op
3 oktober op het evene
mentenplein staan ge
programmeerd. Daar
schijnt altijd veel pu
bliek te komen. Veel
publiek maakt ons op
treden nog veel mooier.
We vragen de mensen de
ridders aan te moedigen.
Dat doen ze meestal heel
fanatiek. Elke hoek van de
tribune hoort bij een be
paalde ridder. De rode,
draad van het optreden?
De ridders doen met hun
paarden mee aan een toer
nooi. Proberen elkaar met
een lans van het paard te
stoten. Daarbij dingen ze
om de hand van een prin-
,,Mijn broer is op het idee
van de ridders gekomen.
Hij heeft een paar jaar in
het Land van Ooit ge
werkt. Daar heeft hij toen
een groep Franse ridders
gezien met een spectacu
lair optreden. Alsof het een
echt toernooi in de mid
deleeuwen betrof. Dat
kunnen wij ook wel. dacht
hij. Onze ouders hebben
zelf een manege. Dus het
kostte niet zoveel moeite
om dat idee zelf uit te voe
ren. We zitten natuurlijk zeifin de
paardenwereld, dus we hadden zo een
paar goede ruiters gevonden. Toch
moest er nog verder geselecteerd wor
den, want de ridders moeten ook kun
nen acteren.
„Toen we de groep eenmaal bijel-
kaar hadden was het natuurlijk wel
hard oefenen. Zo is het belangrijk om
een paard te ler'en dat het gewoon
moet doorlopen als de ridder er afvalt.
Dat verkleint de kans op ongelukken.
Het aftellen is
begonnen. Nog even
en het is 3 oktober.
Dan barst het feest der
feesten in Leiden weer
los. Kermis, optocht,
taptoe, dansen,
drinken, feesten. Een
beetje carnaval
eigenlijk. Veel
Leidenaars sparen het
hele jaar door om
vooral toch niets van
alle festiviteiten en
activiteiten te hoeven
missen. In deze rubriek
laten we mensen aan
het woord die op de
een of andere manier
te maken hebben, of
hebben gehad, met de
festiviteiten in de stad.
Verder moet je er op letten
dat het paard alles heel
goed kunnen zien wat er
gebeurt. Want er wordt
natuurlijk met enorme
snelheden dicht langs el
kaar gereden.
„Onze mensen weten
nu goed waarmee ze
bezig zijn.'In april van
het vorig jaar hebben
we onze eerste show ge
daan. Het was meteen
een groot succes. Het loopt
nu aardig, maar het is niet
zodat we elke week wel
een show hebben. Neder
land is het tand van de
low-budgetfeesten. De
mensen hebben vaak niet
veel geld over voor een
DE BETERE LENING
KOMT UIT JE OMGEVING.
...bij de Stadsbank.
Persoonlijke leningen en doorlopende kredieten met
dé allerlaagste rente
en nog vlakbij ook!
Bel of kom langs voor meer informatie.
Stadsbank Leiden
Breestraat 24, Leiden, Tel. 071 - 516 77 77
JAI? TAI HOÏÏÏ,
der Stad ]Lè;yinleH.,>
'Jyetorea i4< X5®c3VÖJJXLIÏ.
Jan van Hout (1542-1609). Hij stond bekend als een 'papenvreter'. foto pr
Belangrijkste man tijdens de Spaanse belegering
leiden. sjoerd de jong
Niet burgemeester Pieter van der Werff. maar
stadssecretaris Jan van Hout was tijdens de Leid
se belegering in 1574 de belangrijkste man. „Na
tuurlijk, Van der Werff was de man, die zichzelf
als voedsel aanbood aan de hongerende Leidse
bevolking," zegt Karei Bostoen. „Maar Jan van
Hout was degene, die van geen overgave wilde
weten. Het is vreemd dat in Leiden, ook tijdens
de viering van drie oktober, de rol van Van 1 lout
wordt onderschat. Van der Werff heeft een bron
zen beeld: Van Hout zou een zilveren of een gou
den beeld moeten krijgen."
Van Hout werd in 1542 in Leiden geboren. In
1564 kreeg hij voor het eerst de functie van stads
secretaris in Leiden. „Van Hout werd machtsfac
tor nummer één in Leiden, eenvoudigweg omdat
hij als stadssecretaris en door zijn connecties de
best geïnformeerde man was," vult Johan Kop
pend aan. Bostoen en Koppenol, beiden van de
vakgroep Nederlands van de Leidse pniversiteit,
zijn kenners van het leven en werk van de schrij
ver en bestuurder Jan van Hout.
Pistool
Van Hout was een stugge en stellige man, een
harde werker en een goed organisator. Een hu
manist die de stad voor de kerk plaatste. „Hij
stond bekend als een papenvreter," zegt Bostoen.
„Tijdens de eerste belegering van Leiden van ok
tober 1573 tot februari 1574 liet Van Hout gul
dens van dik perkament uitgeven. Daarop stond
de tekst Dit terwille van de vrijheid. Hij bedoelde
daarmee de stedelijke vrijheid. Een dominee zou
hierop vanaf de kansel in de Pieterskerk Van
Hout hebben aangevallen. Volgens deze man had
de tekst moeten luiden: Dit terwille van de gods
dienst. Van Hout zou daarop gedreigd hebben de
dominee met een pistool te lijf te gaan."
De eerste belegering door de Spanjaarden ein
digde in het begin van 1574, maar zij stonden in
mei 1574 alweer voor de poorten van Leiden.
'„Het stadsbestuur had de troepen van Valdez niet
zo snel terug verwacht," zegt Bostoen. „Ze had
den de Spaanse kazematten en schansen niet
eens afgebroken, zodat de Spanjaarden ze direct
weer konden gebruiken. En wat nog veel erger
was: er was geen graan ingeslagen. In plaats van
direct graan te kopen, wilde het stadsbestuur
wachten tot de graanprijs was gedaald. Een grote
misrekening."
T weede belegering
Begin september 1574 duurde de tweede belege
ring van Leiden al ruim drie maanden. De Leidse
bevolking ging gebukt onder een gebrek aan eten
en een pestepidemie. Het stadsbestuur was ver
deeld: doorzetten of zich overgeven.
„Op acht september vond er een tumultueuze
vergadering plaats," aldus Koppenol. „Een fractie
in het stadbestuur, waartoe ook burgemeester
Van der Werff behoorde, wilde gaan onderhande
len over overgave aan de Spanjaarden. Om hun
positie sterker te maken, hadden zij een oploop
van vrouwen en kinderen georganiseerd. Jan van
Hout, tegenstander van overgave, kwam dit ter
ore en zorgde dat de schutterij de oploop uit el
kaar dreef. In de vergadering speelden Van Hout
en de zijnen in op de angst dat de Spanjaarden
Leiden, net als Haarlem, Naaiden en Zutphen,
zouden uitmoorden. Hun lobby wist het stadsbe
stuur ertoe te bewegen zich niet over te geven."
De rest is bekend. Een kleine maand later werd
het gebied rond Leiden door de watergeuzen on
der water gezet. De Spanjaarden vluchtten en
Leiden was bevrijd. Om dat te vieren zal de Leid
se bevolking volgende week weer hijtspot, haring
en wittebrood eten. Wat voor een belangrijk deel
te danken is aan Jan van Hout.
„Maargoed, we hebben
toch heel aardige optre
dens gehad. Op Koningin
nedag in Pijnacker bij
voorbeeld. En op een pri-
véfeest van één van die
Van der Valken. We spelen
ook regelmatig bij grote
springconcoursen. Wat
kortere optredens doen we
ook. Maar dan niet met
ridders. We doen dan een
Mexicaanse show. En dan
hebben mijn broer Toirt en
ik nog ons eigen partycen
trum. Op die manier kun
nen we onze optredens na
tuurlijk nog beter regelen.
We proberen de mensen er van te over
tuigen dat zo'n riddertoernooi een
feest iets extra 's geeft.
„In Leiden zal het het feest ook iets ex
tra's geven. Ik weet dat Leiden viert
dat het van de Spanjaarden is bevrijd.
Ik weet ook dat het een groot feest is.
Als het ons bevalt zou het wel leuk zijn
om komend jaar terug te komen.
Maar of het elk jaar wordt gevierd,
weet ik niet.
herman joustra*
vervolgens weer naar buiten. De Rotterdammer
liep eveneens naar buiten en trof vervolgens een
verse kras aan op zijn voertuig. Hij werd daarover
zo kwaad dat hij de spiegel van de wagen van de
Warmonder afbrak en daarmee de ruit stuksloeg.
De Warmonder die zich had ingesloten in zijn
auto raakte door de rondvliegende glasscherven
licht gewond aan het gezicht. Hij zou vervolgens
ook nog enige klappen hebben gekregen, voordat
toegesneld personeel de vechtersbazen uit elkaar
konden halen. Beide mannen hebben aangifte
gedaan.
Een onjuist geparkeerde auto was gistermorgen
aan de Overrijn de oorzagje van een knallende ru
zie, die uitmondde in mishandeling en vernielin
gen. Een 51-jarige Warmondse werknemer van
een bedrijf aan de Overrijn zag zijn weg versperd
door een wagen van een 34-jarige Rotterdammer,
die werkzaam is bij een ander bedrijf aan het
straatje.
De Warmonder liep er naar binnen, maakte
zijn bezwaren luidruchtig kenbaar en verdween
Parkeerverbod Apothekersdijk
Op dc Apothekersdijk en de
Stille Rijn mag vanaf maandag
9 oktober niet meer worden
geparkeerd. Op die dag begin
nen de werkzaamheden voor
het vernieuwen van de oude
walmuren. Dat duurt tot juli
1996. Na de vernieuwing van
de kade worden Apothekers
dijk en Stille Rijn opnieuw in
gericht. Het is dan de bedoe
ling dat auto's helemaal niet
meer welkom zijn in dit deel
van de binnenstad. Alleen om
wonenden die slecht ter been
zijn, is het toegestaan het au
tovrije gebied te berijden.
Tijdens het heiwerk, dat vier
weken in beslag neemt, is de
Apothekersdijk voor alle ver
keer afgesloten. Bij de overige
werkzaamheden mag er wel
verkeer over de dijk.
leiden caroline van overbeeke
Ze is een van de weinige doven
met een HBO-diploma en de
eerste dove neerlandicus. De
Leidse Juliette Oosterbaan (26)
kan sinds haar geboorte niet
horen. Ze presteerde het om
haar studie Nederlands binnen
vier jaar af ^e ronden en werkt
nu als docente Nederlands aan
het doveninstituut Effatha in
Zoetermeer. Gisteravond kreeg
de Leidse haar diploma uitge
reikt op de Rotterdamse Hoge
school. „Gelukkig hebben de
klas en de docenten mij altijd
als een gewone studente behan
deld."
Doven met een universitair of
HBO-diploma zijn zeldzaam, en
een dove student die een diplo
ma Nederlands haalt, is hele
maal een unicum „Ik heb altijd
al iets met talen willen doen en
Nederlands was altijd mijn fa
voriete vak", verklaart Juliëtte
Oosterbaan haar studiekeuze.
De Leidse had vier jaar lang
acht uur per week een
doventolk ter beschikking.
„Zonder die tolk, had ik het niet
gered."
„Maar aanvankelijk wilde het
GAK niet meewerken: het eerste
half jaar van mijn studie heb ik
zonder tolk gedaan. Het GAK
dacht dat ik na de opleiding
toch geen kans had op een baan
in het dovenonderwijs. Daarte
gen heb ik uiteraard geprotes
teerd en kreeg vervolgens toch
een tolk toegewezen. Als die
tolk ziek was, kopieerde ik de
aantekeningen van medestu
denten. Voordrachten voor de
klas deed ik ook altijd via de
tolk: alles wat ik zei, werd ver
taald voor de studenten en dat
was niet altijd makkelijk. Maar
verder was .de opleiding eigen
lijk prima te doen: het heeft mij
niet meer inspanning gekost
dan de anderen."
„Docenten behandelden mij
niet als een bijzondere studente
maar ze hielden wel rekening
met mijn doofheid. Ik heb ook
van tevoren gezegd dat ik niet
gauw om vrijstellingen zou vra
gen. Wel heb ik alternatieve ten
tamens gedaan voor klankleer
en onderdelen van poëzie. Ik
raad dove studenten wel aan
om altijd een vergoeding voor
een doventolk te vragen. Daar
naast heb je wel enige assertivi
teit nodig."
Juliëtte Oosterbaan heeft het
erg naar haar zin op Effatha
maar hoopt wel dat er in de toe
komst meer dove docenten
worden aangenomen. „Nu zijn
we met zijn tweëen. Het zou be
ter zijn als de verhouding tus
sen horende en dove docenten
vijftig procent was. Als dove
herken ik veel van mezelf in de
leerlingen. Ik kan ook makkelij
ker met hen communiceren. Zij
hebben dezelfde handicap als
ik, al wil ik mijn doofheid geen
handicap noemen. Want ik heb
er geen last van: ik vind het pri
ma zo."
