'Ik sloopte vroeger al
vliegen met een pincet'
Voor Israël en PLO is er geen weg terug mee;
Feiten &Meningen
Rechter vindt
wachttijden in
ziekenhuis te gek
DINSDAG 26 SEPTEMBER 1995
„Met deze uitspraak gaan wij
zeker de boer op." Fons
Dekkers, directeur van de
Nederlandse Patiënten en
Consumenten Federatie
(NPCF), kan zijn enthousias
me nauwelijks onderdruk
ken. Eindelijk heeft een rech
ter een lang bestaande wan
toestand in de gezondheids
zorg aan de kaak gesteld.
Dekkers vreugde geldt een
uitspraak van de Utrechtse
kantonrechter R. Mengel
berg. Die bepaalde dat een
patiënt een rekening van
44,50 gulden van de maat
schap van chirurgen in het
Utrechtse ziekenhuis Ou
denrijn niet hoeft te betalen.
De reden? De man moest
bijna anderhalf uur wachten
voordat de dokter kwam.
Vervolgens kreeg hij in tien
seconden te horen dat hij
maar een andere keer moest
terugkomen voor een in
greep aan zijn hand een
operatie die slechts vijf mi
nuten bleek te vergen. Dat
had wel meteen gekund,
oordeelde Mengelberg. De
chirurg is er tenslotte voor
de patiënt en niet andersom.
Bovendien is de tijd van de
burger net zo kostbaar als
die van de medicus.
Het ziekenhuis wil niet rea
geren op de uitspraak. Ook
bij de vereniging van zieken
huizen NVZ en de landelijke
specialistenvereniging LSV
zit men danig in de maag
met het vonnis.
„Een bekend fenomeen",
noemt een NVZ-woordvoer-
der het lange wachten. Vol
gens interne uitgangspunten
van de vereniging wordt een
wachttijd van maximaal 30
minuten aanvaardbaar ge
acht. Zit de patiënt langer in
de wachtkamer dan moet
die worden geïnformeerd
over het hoe en waarom en
moet overleg volgen: blijft
betrokkene wachten of
wordt een nieuwe afspraak
gemaakt? Of die norm van
de vereniging wordt gehan
teerd, weet de woordvoerder
niet. Het is een zaak van het
ziekenhuis en de specialist
om daaraan iets te doen.
Bij de specialistenclub LSV
erkent men het probleem.
„Maar er kan nu niet zomaar
beleid worden gemaakt op
basis van de uitspraak van
de Utrechtse kantonrech
ter", aldus een woordvoer
der. Het komt zo vaak voor
dat een patiënt alleen op het
spreekuur komt om te be
spreken wat er moet gebeu
ren, om vervolgens een nieu
we afspraak te maken voor
de feitelijke ingreep. Dat is
niets vreemds. „En om het
anders te organiseren, tja,
dat is praktisch heel moeilijk.
Dan moeten er verpleegkun
digen bij en moeten behan
delkamers worden georgani
seerd. Dat is in de praktijk
allemaal erg ingewikkeld."
Over maximale wachttijden
zegt men bij de LSV niets te
weten.
Voor patiëntenorganisatie
NCPF is het oordeel van de
kantonrechter helder. Dek
kers: „Dit is een hele verfris
sende uitspraak. Ingeslopen
gewoonten van de beroeps
groep en de instituten wor
den aan de kaak gesteld. Tot
nu toe staan de tijd en het
comfort van de arts voorop.
De patiënt wacht wel. Dat is
erg gênant".
'Ook de Consumentenbond
acht het vonnis belangrijk.
„Dit is de eerste uitspraak in
zijn soort. Artsen worden ge
dwongen zorgvuldiger met
hun patiënten om te gaan.
Of dat gebeurt, moet de ko
mende tijd blijken", reageert
een woordvoerster.
Bij het ministerie van volks
gezondheid wordt de uit
spraak van Mengelberg 'te
recht' genoemd. Formeel
ziet men in het oordeel van
de rechter een mogelijkheid
om veel efficiënter te gaan
werken in de ziekenhuizen.
Daardoor worden besparin
gen van honderden miljoe
nen' guldens per jaar moge
lijk geacht. En die besparin
gen kunnen leiden tot lagere
premies voor ziekenfonds,
AWBZ en particuliere ziekte
kostenverzekering.
Fijntjes wordt vanuit het de
partement ook aangegeven
dat het verweer van LSV en
NVZ eigenlijk nergens op
slaat. In het academisch zie
kenhuis in Utrecht bestaat al
een project dat de zoge
noemde intakevan patiën
ten veel efficiënter doet ver
lopen dan normaal. De se
cretaresse is verpleegkundi
ge en stelt vrijwel onmiddel
lijk een eerste diagnose.
De patiënt komt vervolgens
bij een team specialisten dat
gezamenlijk bekijkt bij wie
betrokkene moet zijn, om
daarna meteen geholpen te
worden. De diagnose van de
secretaresse/verpleegkundi-
ge is daarvoor de basis. Bo
vendien hoeft de patiënt niet
van de ene naar de andere
specialist te worden doorver
wezen. Ze werken immers in
één team.
Het kén .dus allemaal wel en
tegen veel lagere kosten. Al
leen moet de specialist af
zien van de huidige praktijk
om voor elke patiënt per ge
val meerdere keren een reke
ning te kunnen uitschrijven
of er nu feitelijk iets is ge
beurd of niet. Aan dat idee
moeten ze kennelijk bij LSV
en NVZ nog wennen. Waar
bij het bestaande systeem
het de medici ook wel mak
kelijk maakt om te werken
zoals ze nu doen de ver
zekeraar van de patiënt be
taalt immers wel.
DEN HAAG CAREL GOSELING
Jongeren houden vast aan eigen analyse van arbeidsmarkt
Welke opleiding moet je nu volgen om straks zoveel mogelijk kans te maken op een baan? De voorspellingen voor
het jaar 2000 zijn in aantocht. Opgenomen in het vernieuwde boekje Kans op werk, waarvan de vorige versie al op
één op de vier middelbare scholen circuleert. Hoe vatbaar zijn de jongens en de meiden eigenlijk voor zulke in
vloeden?
De ouderwetse tegelvloeren in
de gangen van de Haagland La
boratoriumopleidingen in Den
Haag zijn in de zomervakantie
blinkend gepoetst. Onwennig
zetten nieuwelingen er hun eer
ste schreden. Op weg naar loka
len met docenten in witte jas
sen of potten met ingewanden
op sterk water.
Eerstejaars Mio over haar
schoolkeuze: „Op Curasao ging
ik als kleuter al achter de hage
dissen aan, samen met mijn
broers. We opereerden ze, jam
mer voor de beestjes dat ze het
niet overleefden." Ook Jennifer
ziet vroege aanwijzingen voor
haar beroepskeuze. „Op de la
gere school had ik zo'n frum-
melsetje met een microscoop.
Ik sloopte toen al vliegen met
een pincet."
Zullen er straks voldoende ba
nen zijn voor de jongste lichting
van deze opleiding? In de klas
van Mio gaat een instemmend
gemompel op. Iemand verwijst
naar advertenties met vacatu
res. Onlangs nog gezien.
Het Haagland College heeft het
zelf in ieder geval in een van
haar wervende folders gezet:
'Voor een kleurrijke toekomst
in een kansrijke arbeidsmarkt'.
Daarbij weet de school zich ge
steund door voorspellingen van
het Researchcentrum voor On
derwijs en Arbeidsmarkt (ROA).
Onderwijssocioloog F. Meijers
moet echter niets hebben van
de prognoses. „Als jongeren in
paniek zijn zodra ze een keuze
moeten maken, zie je wel eens
dat ze er als een kip zonder kop
op afgaan. Maar de voorspellin
gen hebben minder waarde dan
zij denken. In het eerste jaar
zijn de gegevens nog stevig en
in het tweede jaar gaat het ook
nog. Maar daarna is het koffie
dik kijken. Bedenk daarbij dat
de gemiddelde opleiding vier
jaar duurt. De prognoses zijn
dan ook van nul en generlei
waarde."
Geïrriteerd hoort professor
H. Heijke de kritiek aan. Hij
zwaait de scepter bij het ROA.
„Kennelijk heeft Meijers er zich
niet echt in verdiept", is zijn
commentaar. „Of Jantje met die
en die opleiding een baan zal
krijgen kunnen wij inderdaad
niet zeggen. Maar we kunnen
wel zeggen of het voor de ge
middelde afgestudeerde makke
lijk of moeilijk zal worden."
In de wandelgangen van het
Utrechtse Spectrum College
blijkt dat hier genoeg leerlingen
rondlopen met een eigen analy
se van de toekomstige arbeids
markt. Zo wil de 15-jarige Berry
bewaker worden, volgens hem
een vak met toekomst. „Overal
De leerlingen van de Haagland Laboratoriumopleidingen is een goede kans op werk beloofd.
om je heen zie je dat ze aan het
bouwen zijn. Voor die gebou
wen is straks ook bewaking no
dig." Als kleine jongen wilde hij
bij de politie, maar deze wens is
bijgesteld. „Ik kan niet tegen
bloed en ongelukken waarbij
mensen uit elkaar liggen."
Zijn schoolgenote Wahiba (14)
ziet juist wel een prima politie
agent in zichzelf. „Ik heb altijd
eerlijk contact met mensen en
kan goed met ze praten zonder
ruzie te krijgen", zegt ze zelfver
zekerd. Ook zij vermoedt een
warm onthaal op de arbeids
markt. „Mijn buurmeisje heeft
na de politieschool makkelijk
werk kunnen vinden. In de
kranten staat ook steeds dat er
meer politie moet komen."
Op het Jacob van Liesveldt Col
lege in Hellevoetsluis waren
twijfel en paniek rond in de
eindexamenklassen HAVO en
VWO. De keuze voor een studie
nadert. „Sommigen raakten
voor de grote vakantie al in de
stress", vertelt decaan J. K-
weekel.
Een viertal VWO'ers van het
zesde jaar barst los als hun stu
diekeuze ter sprake komt. Voor
al als de vraag rijst hoeveel reke
ning zij moeten houden met
kansen op werk, struikelen ze
over hun woorden. De 18-jarige
Daan wiens haar schuilgaat on
der een 'rasta-muts' met rode,
groene en gele strepen: „Ik ga
echt niet als een econoom in
een pakkie lopen omdat daar
werk in is. Desnoods begin ik
voor mezelf of ik wacht totdat er
toch een baan komt."
Voor de evenoude Rogier ligt
dat totaal anders. „Onlangs was
ik op een open dag van de uni
versiteit. De hoogleraar Frans
daar zei dat die studie een ver
brede kijk geeft op het wereld
beeld. Maar ik wil ook een baan!
Waar Rogier en Daan het wel
roerend over eens zijn: dat er
steeds meer saaie banen ont
staan. De wereld draait tegen
woordig vooral om computers
en managers, denken zij. Daan
verwacht echter dat het tij zaL
keren. Steeds meer 'gestoorden'
en 'gestressten' zullen moeten
worden opgevangen en dat lijkt
hem nou juist weer wel leuk om
te doen. Bovendien veronder
stelt hij: „Wij zijn de slimsten
van de school. Daarom is de
kans klein dat we geen werk
zullen vinden."
Rogier deelt die optimistische
kijk helemaal niet. „Ik heb een
baantje bij Albert Heijn en daar
doen een fysiotherapeut en een
psychiater fulltime de groenten.
Zoiets vind ik zonde."
Het voorspellen van arbeids
marktperspectieven kan vol
gens decaan Kweekei tot op ze
kere hoogte. „Er is een trend
aan te geven", vindt hij. Daarbij
gebruikt hij onder meer de
ROA-gegevens uit het boekje
Kans op werk. Ook wijst hij leer
lingen erop dat bij populaire
studies het aanbod van afgestu
deerden in korte tijd enorm kan
wisselen. „Zo zie je op de Eras
mus Universiteit dat bij be-
FOTO CPD MART JAN B
drijfskunde het aantal aanr
dingen enorm is gedaald. Ii
twee jaar tijd ging het van 1
naar 180."
De 16-jarige Mervyn is van
psychologie te gaan studert
Hij wijst naar zijn hoofd, „I r
ben altijd bezig met hiero.
sen 'tussen de oren helpen'
wil ik." Het zal nog even di
voordat het zover is. Dit \ax\
doet hij het HAVO-eindexa t
en dan gaat hij naar het W\ j'
Er zijn meer klasgenoten di
volgend jaar die overstap vv
malcen: „Ik wil de keuze voi
een studie uitstellen", legt g
van zijn klasgenoten uit.
DEN HAAG WANG AN OE
-i
WIM STEVENHAGEN
ce tciei m die- toefen neggen Her mij
weef eens puipej/jf gemaakt
m Moeren mimiter ETew
AS er MWPef eeefleni wcf1DEN
Gffött is Her
Vj&MoeJfeM MêöR
VLmetEN". HoeMEEfLWSlI
en roeiBj as. wosea e^otr
Moe. MINDER er OMS l/W
Koers staat premier Rabin wel degelijk helder voor ogen
Het akkoord tussen Israël en de PLO
over de uitbreiding van Palestijns zelfbe
stuur op de Westelijke Jordaanoever
vormt een mijlpaal op de weg naar een
oplossing van het Israëlisch-Palestijnse
vraagstuk. Dat is meer dan een cliché.
Als straks de Palestijnen in de bevol
kingscentra van de Westoever hun eigen
zaken regelen, zal het voor ieder zicht
baar zijn dat de dromen van radicale Is
raëlische nationalisten over een 'Groot-
Israël' dromen zullen blijven.
Dat verklaart de immense frustraties on
der ideologisch gemotiveerde kolonis
ten, die overigens een minderheid vor
men onder de 120.000 Israëlische inwo
ners van de Westelijke Jordaanoever.
Hun ontgoocheling is extra groot omdat
massale protesten tegen het regerings
beleid tot nu toe uitbleven. Geen enkele
betoging heeft meer dan een paar dui
zend mensen getrokken.
Dat wil niet zeggen dat de Israëlische be-
volJdng het beleid van premier Rabin als
één man steunt. Alle opinie-onderzoe
ken laten zien dat nauwelijks meer dan
de helft meent dat de regering op de
goede koers zit. De rest is bang dat de
voortvarendheid van Rabin zal leiden tot
escalerend geweld, dat Israël niet meer
in de hand kan houden.
Toch lijkt de grote meerderheid van de
bevolking bereid Rabin en Peres het
voordeel van de twijfel te gunnen. Vooral
ook omdat de officiële oppositie geen
geloofwaardig alternatief heeft. De Likud
heeft moeite te verklaren waarom ze aan
de ene kant voor Palestijnse autonomie
is premier Begin steunde die al ten tij
de van het vredesproces met Egypte
en aan de andere kant de Israëlische do
minantie in de bezette gebieden wil
handhaven en uitbreiden.
Premier Rabin zei afgelopen zondag in
een interview met The Jerusalem Post.
„Het ontmantelen van nederzettingen
zien we allemaal als een gevoelige zaak.
Ik geloof niet dat wijlen premier Mena-
chem Begin zou hebben ingestemd met
het het ontmantelen van nederzettingen
als hij geen permanent vredesverdrag
met Egypte had getekend". Om binnen
lands-politieke redenen verwijst Rabin
veel naar de grote Likud-leider, die als
als enige Israëlische premier nederzet
tingen heeft opgegeven. Hij laat tevens
blijken dat de status van de nederzettin
gen niet onaantastbaar is als de Palestij
nen bereid zijn een definitieve vrede met
Israël te sluiten.
Wat dat laatste betreft is er niets ondui
delijk aan Rabins koers. In alle interviews
van de afgelopen dagen legt hij sterk de
nadruk op de realistische en niet-idelo-
gische motieven die ten grondslag liggen
aan zijn politiek en op het doel dat hem
voor ogen staat. Het komt erop neer dat
Israël niet ten eeuwigen dage 2,5 miljoen
Palestijnen kan overheersen. Israël is
door de zionistische beweging immers
voorzien als een joodse staat, en niet als
een staat met twee nationaliteiten. Daar
om moet een vredesregeling een schei
ding teweeg brengen tussen de twee na
ties, de Israëlische en de Palestijnse.
In Rabins visie zal Israël de soevereiniteit
verwerven over 'Jeruzalem plus', dat wil
zeggen die stad plus een aantal neder
zettingen in de directe omgeving. De
grens met de toekomstige 'Palestijnse
entiteit' zal anders zijn dan die van voor
de Zesdaagse Oorlog (1967). Dat wil zeg
gen dat Israël een aantal nog niet met
name genoemde nederzettingen wil be
houden. Volgens Rabin is het ook nodig
dat „de Jordaan en de Jordaanvallei" Is-
raëls oostelijke verdedigingslinie blijven,
al zegt hij niet met zoveel woorden dat
Israël dat gebied moet inlijven.
Zal de Palestijnse 'entiteit' uiteindelijk
een echte Palestijnse staat worden? Ie
dereen die het vredesproces volgt in
clusief de Israëlische oppositie is
daarvan overtuigd. In haar verkiezings
programma's heeft Rabins partij Arbeid
zich er altijd tegen uitgesproken. Maar
de premier laat steeds duidelijker door
schemeren dat instemming met een Pa
lestijnse staat de uiteindelijke Israëlische
concessie zal zijn als de Palestijnen i
stemmen met Israëlische soevereini 'c
over Jeruzalem.
Het nu bereikte akkoord betekent de r
even een pauze valt in het vredespro
Formeel beginnen in mei volgend ja
de besprekingen over de definitieve
tus van de bezette gebieden, met int)
grip van de toekomst van Jeruzalem
de joodse nederzettingen. Maar in ft
wordt er al lang over de uiteindelijke
lossing gepraat.
Bij ieder besluit spelen de gevolgen
van voor de uiteindelijke oplossinge
grote rol. PLO-leider Arafat weet dat
nooit de soevereiniteit over Oost-Jen
lem zal krijgen en dat miljoenen Palf
tijnse vluchtelingen nooit zullen kun
terugkeren naar de plaatsen waar hu
voorouders woonden. En Rabin begi
dat de ontmantelilïg van nederzettin
en de stichting van een Palestijnse st
niet kunnen uitblijven als het vredes|
ces doorgaat.
Het punt van waar geen terugkeer m
lijk is, is zondag definitief bereikt. De
vraag is alleen nog of beide partijen 1
reid zijn het proces tot het bittere eif
door te zetten.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
