De bikkelharde strijd om de pensioenmiljarden echercheteam investeerde half miljoen in heroïne Binnenland Met de autogordel wil het maar niet lukken Brug in aanbouw IRDAG 23 SEPTEMBER 1995 ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Diensten w.l r~r: Frans Nypels en Flip de Kam dbom' zo heet het nieuwste boek Frans Nypels, hoofdredacteur van krant, en Flip de Kam, hoogleraar openbare financiën aan de (suniversiteit van Groningen. Het buigt zich over de vergrijzing en es wat daarmee samenhangt: de W, de aanvullende pensioenen en itijgende kosten van de zorg. Wat ons werkelijk boven het hoofd en at kunnen de werkenden van nu n om straks toch nog een prettige ie dag te hebben? Op die vragen eken de auteurs de antwoorden, icteur Sjaak Smakman schreef op van het boek een serie artikelen. Vandaag deel vijf. II itr Eerdere delen verschenen op 19,20,21 en 22 september. „Het is nu bijna vijftig jaar geleden dat de bedrijfspensioenfondsen verplicht werden gesteld. Toen was er nog niets geregeld op het gebied van pensioenen, er was zelfs nog geen AOW. Maar je moet met de tijd mee. Die verplichting is een achterhaalde zaak. De gemiddelde Nederlander is zelf bewuster geworden en wil meer invloed op de manier waarop hij zijn eigen leven inricht". Met die woorden vatte Aegón-topman Van der Smeede onlangs in een notedop de ar gumenten samen waarmee de particuliere verzekeraars het kabinet hopen over te ha len om hen de vrije hand te geven op de pensioenmarkt. De verzekeraars mogen nu maar een relatief klein hoekje afgrazen van het honderden miljarden grote weiland van deaanvullende-pensioenverzekeringen. Tussen hun hoekje en het spreekwoordelijk groenere gras aan de overkant zit een hele brede, diepe sloot: de wet verplichte deel neming bedrijfspensioenfondsen (WVD) uit 1949. Elke bedrijf moest vanaf die tijd van minister Joekes van sociale zaken meedoen aan 'zijn' bedrijfstakpensioenfonds. De ach terliggende gedachte was dat pensioenpre mies een flink deel van de loonkosten uit maken. Bedrijven die geen of een hele slechte pensioenregeling voor hun perso neel zouden treffen, zouden dus veel goed koper kunnen werken. Met als uiteindelijk resultaat dat geen enkel bedrijf een fatsoen lijke pensioenregeling voor zijn mensen zou (kunnen) treffen. Alleen als bedrijven een op alle punten minstens gelijkwaardige pensioenregeling voor hun personeel troffen, konden ze van hetbedrijfstakpensioenfondsbestuurhet groene licht krijgen voor een eigen regeling. Daarmee stond er een regeling als een huis. En dat is in wezen nog altijd zo, zo nemen Nypels en De Kam het eerder dit jaar door de Stichting van de Arbeid ingenomen standpunt over. Het nadeel van zo'n verplichte winkelne ring ligt al evenzeer voor de hand: zo'n be drijfstakpensioenfonds - er zijn er ongeveer tachtig - he.eft een monopolie. En monopo lies leiden al snel tot gemakzucht. Waarom goede service gegeven? En waarom het geld zo scherp mogelijk beleggen? Je klanten kunnen toch niet naar een ander. Naast de bedrijfstakpensioenfondsen zijn er in de loop der tijd ongeveer duizend onder nemingspensioenfondsen ontstaan. Hele grote bedrijven als Philips en Shell doen het zelf, kleinere bedrijven hebben hun fonds als regel ondergebracht bij grote verzeke raars als Nationale Nederlanden, Aegon, Delta Lloyd en Centraal Beheer. Soms doen bedrijven dat rechtstreeks, zonder tussen komst van een pensioenfonds. Tenslotte kent een aantal vrije-beroepsgroepen, zoals medisch specialisten, verplichte beroeps pensioenfondsen. Om de verhoudingen te schetsen: de tachtig bedrijfstakpensioenfondsen (inclusiefhet Het nieuwe, spectaculaire onderkomen van verzekeraar Nationale Nederlanden langs en over de Utrechtse Baan in Den Haag. De verzekeraars ver dienen meer dan uitstekend aan particuliere pensioenen. foto hans van weel ABP, dat per 1 januari geprivatiseerd wordt) beheerden in 1993 ongeveer 500 miljard gulden voor 3,5 miljoen werknemers, de particuliere verzekeraars ongeveer 230 mil jard voor ruim 1 miljoen werknemers en een kwart miljoen zelfstandigen. En dat ver mogen groeit gestadig aan: rond de eeuw wisseling zal er één biljoen - duizend mil jard - gulden in de pensioenpot zitten. Een bijna onvoorstelbaar bedrag. Het beheer van dat geld vindt plaats achter gesloten deuren. De bestuurders van de pensioenfondsen worden veelal benoemd door bonden en werkgevers. Voor de werk nemers zelf gelclt als regel: geld storten en mond dicht. Over het beheer van hun pen sioenguldens - uiteindelijk toch hun uitge stelde salaris - hebben ze nul komma niks te zeggen. De informatie beperkt zich veelal tot de jaarlijkse opgave van de stand van za ken. Dat is belachelijk, vinden Nypels en De Kam. Sinds 1990 kunnen pensioenfondsen deelnemersraden instellen, maar vrijwel geen fonds heeft zo'n club pottekykers bin nengehaald. Overal moeten daarom ver plicht deelnemersraden komen en de deel nemers moeten ook méér kunnen doen dan alleen via zo'n raad niet-bindende adviezen geven, vinden Nypels en De Kam. Daar naast moeten fondsen worden verplicht tot openbare jaarverslagen, die bovendien be grijpelijk zijn voor de deelnemers. Los van de strijd om invloed van de deelne mers op het beheer van hun fondsen, woedt er een gevecht om de pensioenmarkt tussen de bedrijfspensioenfondsen en de particuliere verzekeraars. Eind vorig jaar lie ten de verantwoordelijke bewindslieden, de WD'ers Linschoten van Sociale Zaken en Zalm van Financiën, alle spelers op het veld weten dat ze de WVD-sloot willen dempen. Hoerageroep bij de verzekeraars, boegeroep bij de rest. De Stichting van de Arbeid, het belangrijk ste overlegorgaan van werkgevers en werk nemers, stelde uiteindelijk dat de WVD moet worden gehandhaafd. Maar als een fonds bijvoorbeeld aantoonbaar slecht presteert, moet het deelnemers niet kunnen tegenhouden als die willen vertrekken. En ook als een fonds w^goed-'draait, moet het er snelïer dan nu mèé instemmen als een bedrijf de pensioenen zelf wil regelen. solidariteit Nypels en De Kam spreken zich niet duide lijk uit. Wel wijzen ze op de nadelen van een al te grote vrijheid in pensioenland. Ten eerste sneuvelt dan de solidariteit tussen jongere en oudere werknemers. Een bedrijf met vooral jonge werknemers kan relatief goedkoop pensioenen inkopen. Jongeren verdienen over het algemeen immers min der dan ouderen, dus hoeft er minder inko men verzekerd te worden. Daarnaast kan besloten worden om een deel van de pre mielasten naar de toekomst te verschuiven - zo ongeveer als met een annuïteitenhypo theek. Een bedrijf met oudere werknemers is veel duurder uit: de te verzekeren loon som is hoger en er is geen uitwijkmogelijk heid naar de toekomst. In dc bedrijfstak pensioenfondsen betaalt iedereen ongeacht zijn leeftijd één premie(percentage). Wordt de zaak vrijgegeven, dan gebeurt waarschijnlijk hetzelfde als indertijd bij de ziektekostenverzekeringen: jongeren wor den gelokt met lage, premies, de ouderen worden geduld tegen betaling van enorme premies. In pensioenland betekent dftt waarschijnlijk dat de ouderen in de be drijfstakpensioenfondsen blijven en de jon geren naar de particuliere verzekeraars gaan. Vervolgens wordt de situatie in menig pensioenfonds onhoudbaar en moet de overheid kiezen tussen ingrijpen of een aantal fondsen failliet laten gaan. Dat laatste is politiek en sociaal onaanvaard baar, zodat er vervolgens net als bij de ziek tekostenverzekeringennoodverbanden moeten komen in de vorm van solidariteits- heffingen. Wie hebben er dan uiteindelijk gewonnen? De verzekerden in elk geval niet, stellen Nypels en De Kam. forse tarieven Ze geven nog een tweede reden om niet te hard van stapel te lopen: particuliere verze keraars rekenen in verhouding tot de be drijfstak- en ondernemingspensioenfond sen forse tarieven. De uitvoeringskosten van de bedrijfspensioenfondsen bedroegen in 1993 5,8 procent van de ingelegde pre mie, bij de ondernemingspensioenfondsen 4,4 procent en bij de particuliere verzeke raars maar liefst 13,3 procent! Collectieve contracten met levensverzekeraars kosten gemiddeld 7,2 procent aan uitvoeringskos ten, particuliere polissen kosten goud: 21.1 procent van de ingelegde premie belandt in de kas van de verzekeraar. De traditionele paginagrote advertentie campagnes aan het einde van het jaar, de royale provisies voor de tussenpersonen, de enorme winsten van de verzekeraars: het moet natuurlijk allemaal toch érgens van daan komen. Krijgen de levensverzekeraars vrij spel, zo berekenen Nypels en De Kam, dan kan dat werkgevers en werkgevers der halve een half miljard extra aan premie per jaar gaan kosten. Blijft de kritiek dat de huidige regelingen een eenheidsworst opleveren waarmee veel mensen nauwelijks uit de voeten kunnen. Daaraan is echter ook binnen het huidige systeem wél een mouw te passen. Een in het oog springende oneerlijkheid is dat na bestaandenpensioenen nu gratis zijn mee verzekerd. Met ingang van dit jaar heeft het Pensioenfonds Metaalindustrie bepaald dat iedereen kan kiezen voor een twintig pro cent hoger pensioen mits hij of zij afeiet van een nabestaandenpensioen voor de part ner. Voor alleenstaanden en tweeverdieners een aantrekkelijke keuzemogelijkheid, die het kabinet over enkele jaren voor alle pen sioenfondsen verplicht wil stellen. Naarma te de VUT ook zijn einde nadert, zal ook de vraag toenemen naar de mogelijkheid om al op zestig jaar met pensioen te kunnen gaan in mil voor een lager pensioen. Ook dat moet te regelen zijn. Al maakt die indi vidualisering en flexibilisering de verzeke ring wel duurder. Maatwerk kost nu een maal geld. Dinsdag: Het einde van de VUT rts berispt wegens inactieve houding pj ningen Het Medisch Tuchtcollege in Groningen heeft een j.°;sarts een berisping gegeven, omdat hij niet actief genoeg is llcl 'eest in de hulpverlening aan een patiënt met hartproble- ii. De arts is volgens het tuchtcollege niet snel genoeg bij de ënt gaan kijken en heeft zijn afweging daarvoor slechts geba at rd op informatie van een medische leek. Toen de arts na drie merende telefoontjes toch ging kijken, bleek de patiënt in- ldels overleden. nel vragen over nieuw telefoonummer -faRMEERDagelijks bellen 3.500 tot 5.Ö00 Nederlanders het tis 06-nummer, waarop ze terecht kunnen met hun vragen irde nieuwe telefoonnummers. In het SNT Call Center in itermeer zitten ongeveer zeventig mensen klaar om die te be woorden. In een aantal gevallen worden specifieke vragen A «verbonden naar de zogeheten projectgroep Decibel in Rijs- i Daar zitten nog eens vijf medewerkers klaar om per.dag ;eveer 140 bellers te woord te staan. De consument kan met gen tercht op nummer 06-0096 van 's morgens acht tot 's inds tien uur, maar niet op zondag. ederlands paar gepakt met cocaïne Op de luchthaven van het Duitse Düsseldorf is gis- en een Nederlands echtpaar aangehouden dat voor een mil- n gulden aan cocaïne bij zich had. Het paar kwam uit Costa a en had de cocaïne verstopt in de dubbele bodem van een 'Ter. Tegenover de politie verklaarden de twee in Nederland or een onbekende voor een bedrag van elk 20.000 gulden als irier te zijn geworden. zaltbommel Indrukwekkende stalen spankabels contrasteren met de eeuwenoude toren van Zaltbommel, terwijl er wordt gewerkt aan de ellende op de overvolle A2. De in aanbouw zijnde tuibrug moet voorlopig een einde maken'aan de file-problemen. De brug krijgt twee maal drie brede rijstroken. De oude Waalbrug had een rijstrook minder. foto anp arthur bastiaanse Kamer pleit voor keurmerk duurzaam hout den haag anp Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer wil dat het kabi net met maatregelen komt om de produktie en het gebruik van duurzaam geproduceerd hout te bevorderen. Zo pleit de Ka mer voor de invoering van een keurmerk en voor financiële of fiscale maatregelen. Het was de RFP-fractie die er in slaagde de Kamer massaal te bewegen het pleidooi te onder steunen. Volgens fractievoorzit ter Stellingwerf was het ook hoog tijd dat 'iemand deze zaak weer eens zou oppikken'. „Wij stellen vast dat er nu een brede maatschappelijke overeenstem ming is voor het gebruik van het keurmerk van de internationale organisatie Forest Stewardship Council. Die gelegenheid willen we benutten." amersfoort gpd h.le jelle boonstra Interregionaal Rechercheteam (IRT) Noord- lost-Nederland heeft een criminele organi- e opgerold met tweeduizend leden in diverse den. De bende hield zich vooral bezig met langrijke handel in verdovende middelen, verd jaarlijks ongeveer tweehonderd kilo he- ne verhandeld. De bende was volgens de po- al twintig jaar actief. Tijdens de afronding onderzoek zijn deze week in Nederland ien belangrijkste verdachten aangehouden. heeft het kernteam van het IRT Noord- en Nederland het klaargespeeld dm sinds 1 ja- ri 1993 een infiltrant te laten doordringen tot op van de Turkse heroïnebende, die voor mil- nen aan drugs door Europa aanvoerde. Hoe dde uitgerekend een Nederlandse politieman klaar om in het hechte bolwerk van de drug- Ka terecht te komen, waar vooral de familie- iden en de Turkse afkomst van doorslagge- d belang waren? „Simpel", zegt Henk van ril, chef van het Kernteam van het Interregio- il Recherche Team: „Als je maar geld hebt, dan idat wel." infiltratie lukte stukje bij beetje. Het succes is te schrijven aan de lange termijn waarop de 'trapt bezig kon zijn. Dit jaar had hij zozeer vertrouwen van de bendetop gewonnen dat werd uitgenodigd om mee te helpen een nieu- Partij van zo'n 150 kilo heroïne uit Turkije lr te financieren. politieleiding zorgde er, na intensief overleg met justitie voor, dat hij bij een volgend contact een half miljoen gulden op tafel kon leggen, ge noeg voor de betaling van zo'n twintig kilo uit de totale partij. Toen de infiltrant te horen kreeg dat de heroïne klaar lag in de 'Stash' de opslag plaats die de bende in Amsterdam gebruikte werd op 24 juni ingegrepen: er werd zo'n tien kilo heroïne aangetroffen. Plus een grote hoeveelheid paracetamol om de partij te versnijden. Gezien de gewelddadige aanpak van de bende en de wijde vertakking van de bendeleden (zeker tweeduizend mensen in Turkije en Nederland hebben hand- en spandiensten verleend en die kunnen om praktische redenen niet allemaal te gelijk worden aangehouden) loopt de infiltrant grote risico's, geeft politiechef Van Zwam toe. De man zal eerst het lopende onderzoek helpen afronden en daarna uit het zicht verdwijnen, om wraakacties te voorkomen. Hij kreeg tijdens zijn undercover-acties hulp van politie-collega's. „We moeten nu veel investeren in het afschermen van deze infiltrant", zei Van Zwam gistermorgen op een persconferentie. Hij gaf toe dat hoofdcom missaris J. Wilzing, korpschef van de Regiopolitie IJsselland, het over deze zaak had, toen hij op de tweede dag van de parlementaire enquête 'ja' zei op de vraag of in zijn regio 'bewust drugs waren doorgelaten om tot het oprollen van een bende criminelen over te gaan'. De hoofdcommissaris werd daarmee in een netelige positie gebracht, aldus de IRT-chef, want het onderzoek was net in een cruciale fase beland, de vijf arrestatieteams werden in gereedheid gebracht om de hoofdver dachten aan te houden. Maar Van Zwam sprak tegen dat er moedwillig drugs zijn doorgelaten in dit onderzoek. Dat is niet het geval geweest, verklaarde hij tijdens de persconferentie. Alle partijen waarvan de politie het bestaan wist, zijn in beslag genomen: zo werd 35 kilo uit een vrachtwagen aan de Duitse grens gehaald. Maar wat is dan gebeurd met de partij van 150 ki lo waaraan de politie-infiltrant meefinancierde? Officier van justitie H. Hoogland: „Dat is ons niet bekend. Als die partij ons land is binnengekomen, slechts een veronderstelling, dan hebben we die niet kunnen achterhalen." Teamleider Van Zwam zegt dat het theoretisch mogelijk is dat die partij allang in Nederland was. „Maar als we de heroïne hadden kunnen ontdek ken, hadden we die uiteraard in beslag genomen. Dat er onder onze verantwoordelijkheid drugs zijn doorgesluisd is niet aan de orde." De omstreden opsporingsmethoden zijn uiterst actueel nu de parlementaire enquête commissie zich als een terriër in de broekspijp van de IRT- korpsen heeft vastgebeten. Maar behalve het in zetten van een infiltrant ('een grensverleggende opsporingsmethode' aldus Van Zwam) zijn ver der géén omstreden methodes bij dit onderzoek gebruikt: geen inkijkoperaties, geen aftapperij van computers, geen afluistermicrofoons. „We heb ben deze resultaten met conventionele methoden bereikt." Het IRT besloot bij dit onderzoek alles nadrukke lijk volgens het boekje te doen: „Alle acties die moesten worden aangemeld, zijn aangemeld", zegt Van Zwam. Toen het team op 1 januari 1994 formeel aan de slag ging met het onderzoek speelde de IRT-affaire namelijk net volop. „De normering stond hoog in ons vaandel, alles werd tevoren besproken, bekeken en geëvalueerd." De minister kwam er zelfs persoonlijk nog aan te pas, aldus Van Zwam, toen bleek dat een infil trant met succes in de bende aan de gang ging. Het was al aangemeld bij de Centrale Toetsings commissie, maar voor de zekerheid werd ook mi nister Sorgdrager (justitie) in mei nog nadrukke lijk om toestemming gevraagd, zei Hoogland gis teren. Van Zwam en Hoogland toonden zich zeer lo vend over de medewerking van de Turkse autori teiten. Die waren op politieniveau erg goed. Vroe ger waren onderzoeksteams nogal eens gefrus treerd als bleek dat Turks/Nederlandse bendes niet optimaal konden worden aangepakt, omdat de Turkse verdachten hun rijkdom gewoon kon den houden. Dat is nu anders: van de bendeleider in Turkije ('die in de hiërarchie net een stapje ho ger stond dan de andere broers') wordt alles in beslag genomen, de vrucht van de Plukze-wetge- ving in eigen land en het (internationaal onderte kende) Verdrag van Wenen uit 1988. Terwijl de verdachten in Nederland maar een 'sober be staan' leidden, viel er in de buurt van Istanbul waar het hart van de bende klopte heel wat te halen. Gistermorgen werden de bezittingen van de bende (geïnvesteerd in viersterren hotels, woonhuizen, appartement-complexen, sieraden en auto's) op zo'n dertig miljoen gulden geschat. Wat de gevolgen zijn, weet ie dereen. Proeven met plastic poppen hebben het overduide lijk aangetoond. Al bij de klein ste botsing vlieg je met je hoofd door de voorruit. Wie de klap overleeft, ziet zich vervolgens geconfronteerd met torenhoge rekeningen. Verzekeraars zijn immers niet geneigd verkeers- overtreders uit te betalen. Om nog maar te zwijgen over de claims die de tegenpartij oplegt. Desondanks hebben veel au tomobilisten geen gordel om. De politie in Gelderland kwam na een paar dagen tellen in Eist, Huissen, Gendt en Andelst zelfs tot het schrikbarende cijfer van veertig procent. Bij passagiers op voor- en achterbank was het percentage nóg hoger. „Het heeft ons behoorlijk ver rast", zegt woordvoerder R. van der Leeden. „We wisten dat niet iedereen een autogordel draagt. Maar dat het percentage zo hoog lag, hadden we niet ver wacht. De komende weken gaan we dan ook intensief con troleren op het dragen van gor dels. Overtreders kunnen meteen vijftig gulden afreke nen." Het dragen van autogordels op de voorstoelen is sinds 1975 verplicht. Auto's tfie na 1990 zijn gebouwd, moeten boven dien zijn voorzien van gordels op de achterbank. Sinds 1992 zijn inzittenden ook verplicht deze te gebruiken. Desondanks wil het maar niet vlotten met de gordel. In op dracht van de Stichting Weten schappelijk Onderzoek Ver keersveiligheid (SVOW) houdt Rijkswaterstaat regelmatig een enquête onder weggebruikers. Daarin is de autogordel redelijk populair. Binnen de bebouwde kom draagt 75 procent hem, daarbuiten 80 procent. Tenmin ste, dat zeggen de automobilis ten zelf. In werkelijkheid zal het gor- delbruik wat lager zijn, vermoe den de onderzoekers. Of zoals een van de conclusies luidt in het rapport 'Beveiligingsmidde len in personenauto's': „De en quête-resultaten geven een gunstiger beeld dan de waarge nomen werkelijkheid." Niet dat er sprake is van fel verzet tegen de gordel. Meer dan de helft van de ondervraag den is hem gewoon 'vergelen'. Slechts een op de vijf geeft 'dis comfort' op als reÖen: de auto gordel zou hinderen tijdens hel rijden. En wat zou het ook? Angst voor een bekeuring is er nauwelijks: een ruime meerder heid acht de kans te worden be trapt 'bijna nul'. Veilig Verkeer Nederland (WN) is daar vanzelfsprekend niet blij mee. Elk najaar hangen doorgaande wegen vol affiches, die automobilisten wijzen op het belang van autogordels. De politie houdt her en der gerich te controles, maar het percenta-, ge niet-dragers blijft erg hoog. „Jarenlang is het steeds een beetje beter gegaanzegt F. van der Laan, projectleider voertuigenveiligheid. „Nu heb ben we de indruk dat de ver houding drager/niet-drager zich stabiliseert. De campagnes lijken niet langer effect te sorte ren. Dat baart ons uiteraard zorgen. Een echte verklaring hebben we echter niet." den haag anp Regeringspartijen akkoord met versoepeling nabestaandenwet huidige Algemene Weduwen- en Wezenwet (AWW) plaatsma ken voor de nieuwe ANW. Dit moet in 1998 een bezuiniging opleveren van 1,25 miljard gul den. Het was de bedoeling het recht op een uitkering te beper ken tot weduwen en weduwna- ren die na 1945 zijn geboren. Bovendien waren de mogelijk heden om iets bij te verdienen zeer beperkt. Regeringspartijen PvdA, WD en D66 hebben met staatssecreta ris Linschoten (sociale zaken) een akkoord bereikt over het versoepelen van de voorwaar den van de Algemene Nabe staandenwet (ANW). Uitke ringsgerechtigden mogen meer bijverdienen, terwijl 45-plussers worden ontzien. Begin volgend jaar moet de

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 5