De charme van
'n 'Geheimtip'
HM
Toerisme
jes
RDAG 23 SEPTEMBER 1995
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTI
Flims en Savognin: twee skigebieden aan de poort van Graubiinden
inapan
e hands
- en 10-5
oude dorpscentrum van Savognin kun je d
I opge
071-323
FOTO ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
's Avonds is er een concert. In
de al dagen uitverkochte Ju-
gendstilsaal van het Park Hotel
speelt het Bündner Kammeror-
chester samen met solist Jens
Lohmann werken van Handel,
Mozart, Delius en Haydn. Het
sneeuwt licht en de paarden die
zowel koetsjes als sleden naar
de ingang trekken, staan op
scherp. Geroezemoes, ge
schraap van hoefijzers, de prik
kelende geur van mest ver
mengd met vrieskou en lan
taarns die hun warme licht als
eierstruif over paden en lanen
strooien. Ingeduffelde muziek
liefhebbers stampen in het
voorportaal hun schoenen
schoon. De voorname gezellig
heid van een wintersportvakan
tie in het Zwitserse Flims-Wald-
haus.
Maar hoe lang nog? Ook hier,
zelfs hier, lijkt de rust het te
gaan verliezen van de luidruch
tigheid. 'sTVliddags bijvoor
beeld, in het skigebied, was de
sfeer al aanmerkelijk grimmiger.
Zwaaiend met hun boards had
een aantal Snöblerzich bij Fu-
orcla weer eens door een lange
rij wachtende skiërs geëlle-
boogd. Geprotesteerd werd er
nauwelijks. Maak je niet druk, je
hebt vakantie tenslotte. Totdat
twee snowboarders over een af
rastering wilden klimmen. Ge
vloek, een mislukte klap en wild
samendrommende skiërs.
Zwaaiende vuisten, dreigemen
ten. 'Scheisse, als jullie nog één
keer proberen ons...' Binnen
tien seconden keerde de rust te
rug. Maar het probleem was er
natuurlijk niet mee opgelost.
.Een eindeloos mooi skigebied,
dat van Laax/Flims. Ruim twee
honderd kilometer aan afdalin
gen. Boven - op 3000 meter - de
eeuwige sneeuw van de Voralb-
gletsjer; beneden -1100 meter -
de kinderweide van Flims; daar
tussenin een onafzienbaar spin-
neweb aan pistes voor zowel
kruk als crack. Zoiets trekt volk,
EISBERICHTEN
sten in Autotron
pykerhal van het Autotron in Rosma-
erandert van vrijdag 20 tot en met
OI16S lag 22 oktober voor de tweede keer in
circuit voor zeepkisten. Knutselaars
ien z^c^1 tot en met 30 september aan-
cessoire *en- Inschrijfformulieren zijn verkrijg-
it via telefoon 073-5219050. Tijdens de
jkisten-Challenge races starten de
1 u n nemers van een drie meter hoge hel-
5Lg De coureur die met zijn of haar boli-
et parcours met hindemissen en
it het snelste aflegt, gaat met de
fdprijs naar huis. Een paar spelregels:
eepkist moet van hout zijn en op rub-
^_3 landen rijden. Maximale afmetingen:
te 2 meter, breedte 1.40 meter, hoogte
meter. Zonder bestuurder mag het
vvsel maximaal 70 kilo wegen. De
Timer (kist mag slechts door één coureur ii
leftijd van 6 tot en met 12 jaar worden
Privéiuurd-
intersportbrochures
ANWB zÜn zoals te doen gebruike-
1 Servic 'n deze $d van het Jaar d'verse Win-
023-3I )ortbrochures verschenen. Nieuw zijn
Dlders 'Wintersport in België/Luxem-
sv 5/Frankrijk', 'Wintersport in Oosten
en 'Wintersport in Zwitserland en Ita-
Die van Oost-Europa en Noord-Ame-
werden geactualiseerd. Tevens ver-
Jarfeen er nieuwe ledenwijzers over snow-
rden, autorijden in de winter, winter-
rt voor beginners en aartkoop en on-
ïoud van skimateriaal. Alle brochures
voor ANWB-leden gratis af te halen bij
INWB-vestigingen.
soft-£fc over snowboarden in een van de
EsJ
Brits entertainment
In het kader van het 'Festival of Arts
Culture' heeft het Brits Toeristenbureau in
samenwerking met Manchester Airport
een vouwkaart uitgegeven met een over
zicht van de voorstellingen die dit najaar
in de belangrijkste Britse theaters worden
gegeven. Tevens wordt van elke schouw
burg een korte beschrijving verstrekt. De
Guide to Theatre Music, zoals de folder
werd genoemd, kan gratis worden afge
haald bij het Brits Toeristenbureau, Stad
houderskade 2,1054 Amsterdam, telefoon
020-6855051. Men kan zich de vouwkaart
ook laten toesturen. Er wordt dan een vrij
willige bijdrage in de portokosten ge-
Foute informatie
over zeeschildpadden
Zeeschildpadden worden door zo goed als
alle reisorganisaties gebruikt als toeristen
lokkertje. De informatie die over deze
zeldzame dieren wordt verstrekt is bijna
altijd fout met nadelige gevolgen voor zo
wel de schildpad als de toerist. Dat blijkt
uit een onderzoek dat de Natour Stichting
in opdracht van het Nederlandse Platform
voor Toerisme en Zeeschildpadden heeft
verricht. Meest voorkomende fout is dat
de brochures van de touroperators bewe
ren dat de schildpadden overdag kunnen
worden bekeken, terwijl ze slechts 's
nachts het (dan meestal afgesloten) strand
opkruipen.
Gebruikte caravans
Op het terrein van Recreatie Centra Ne
derland aan de Dasselaarweg te Zeewolde
wordt in het weekeinde van 7 en 8 oktober
een door het ANWB-magazine Kampeer
en Caravan Kampioen georganiseerde
tweedehands caravan- en kampeerwagen-
beurs gehouden. Gezien eerdere ervarin
gen verwacht men dat zo'n drie- tot vier
honderd gebruikte caravans en vouwwa
gens van eigenaar zullen wisselen. De
beurs is beide dagen geopend van 10.00
tot 17.00 uur.
Info: RCN Zeewolde, telefoon 03242-
1246.
Verkeersbureau Tahiti
In Brussel is kortgeleden een Benelux-ves-
tiging van het Tourism Council of Tahiti
geopend. Eerder gebeurde dat in Frank
rijk, Spanje en Duitsland. Manager Da-
mien Vincent verklaarde in het vakblad
Reisrevue, dat in 1994 bijna 500 Nederlan
ders Tahiti hebben bezocht. Hij wil dat
aantal snel opkrikken tot minstens dui
zend.
Info: Tahiti Toerisme, telefoon (vanuit
Nederland): 00.32.2.5382930.
Friesland Fietsland
Onder de titel Friesland Fietsland heeft de
Friese Pers Boekerij een boekje uitgegeven
met daarin twintig rijwieltrajecten in de
provincie. Schrijver Halbe Hettema begint
elke route-beschrijving met een opsom
ming van onder meer cultuur-historische
plekjes die de fietser passeert. Het boekje
kost fl. 19,50.
Info: Friese Pers Boekerij, telefoon
05120-84477.
Bomenroute
Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan
van de Bomenstichting in Utrecht is een
boek gemaakt met ruim 120 fiets- en wan
delroutes, langs bijzondere bomen. 'Bo
men langs de Route' is in diverse VW's en
boekhandels te koop, maar kan ook wor
den besteld door fl. 32,50 over te maken
op giro 2108755 van de Bomenstichting in
Utrecht.
Fietsroute Otterpark
De afdeling Friesland van de Fietserbond
ENFB heeft een rijwielroute uitgezet tus
sen het NS-station Leeuwarden en het Ot
terpark Aqualutra. De folder met een be
schrijving van het traject is gratis verkrijg
baar bij de fietsenstalling naast het sta
tion.
veel volk. Zeker als tijdens
Kerstmis '94 de sneeuw niet wil
komen en in Graubiinden al
leen de liften van het hooggele
gen Flims zijn geopend. Overal
komen ze vandaan de 'uitgevro-
ren' skiërs. Van Lenzerheide,
van Savognin, van Sankt Moritz
zelfs. Gevolg: de parkeerplaat
sen zijn al om half tien volledig
volgelopen en bij het dalstation
van Laax Murschetg moet wor
den gerekend met wachttijden
van meer dan een uur.
Gejuich
Maar gemopperd wordt er nau
welijks. Temeer daar de Berg-
bahnen het ongemak op gene
reuze wijze trachten weg te ne
men door op de dagpassen een
korting te verlenen van tien
procent. Gejuich in de rijen. He
lemaal als ook nog bekend
wordt gemaakt dat de verbin
ding tussen La Siala (2810 me
ter) en Cassons (2675 meter) is
opengesteld. Hulde. Pistema
chines hebben een nacht lang
doorgeploeterd om het gedeelte
tussen het Stargels en Foppa
van voldoende sneeuw te voor
zien. Het zal ongetwijfeld de
druk verminderen op Crap Sogn
Gion, hetgeen geen plaatsje is'*
in Vietnam, maar een drukbe
zocht skiliften-knooppunt bo
ven Laax/Flims. We zijn hier in
een gedeelte van Zwitserland
waar retroromaans wordt ge
sproken, nietwaar?
Niettemin slibben Crap Sogn
Sion en - meer nog - Fuorcla,
ondanks alle maatregelen tegen
het middaguur volkomen dicht.
De daarboven gelegen Voralb-
gletsjer met z'n gemoedelijk da
lende, honderden meters brede
piste, lokt. Net als de mooiste
aller afdalingen van dit gebied,
de Alp Ruschein. In het begin
pittig (want zwart), later een
stuk eenvoudiger en zelfs sim
pel (want blauw). Onder La
Siala, een paar kilometer naar
het oosten, is het dan aanmer
kelijk rustiger. Wat ongetwijfeld
ook te danken is aan de slechte
bewegwijzering. Knappe kaart
lezer die in deze Weisse Arena
niet een keer het spoor bijster
raakt. Maar, beweert een
woordvoerder van de Bergbah-
nen, die omissie zal snel tot het
verleden behoren. Er wordt
hard gewerkt aan een splinter
nieuwe signalering. Er is meer
dan honderdduizend Zwitserse
francs voor uitgetrokken.
Savognin
Hard nodig, want de concurrent
slaapt niet. Binnen een straal
van nog geen vijftig kilometer
dingen Arosa, Lenzerheide en
Savognin om de gunsten van de
steeds kieskeuriger wordende
skiër. Vooral dat laatste oord
weert zich de laatste jaren ge
ducht. Tot nog toe zonder veel
indruk te maken overigens. Ja
Zwitsers, die trekken al sinds
jaar en dag naar het plaatsje
aan de Julier. En ook de Duit
sers lijken de charme van wat
zij een Geheimtip plegen te
noemen, langzaam maarzeker
te ontdekken. Logisch, want
Savognin mag er best wezen.
Tachtig kilometer aan afdalin
gen, een grote kunstsneeuw
installatie, een schattige dorps
kern en een gezellig uitgaansle
ven. Wat had de Nederlandse
wintersporter meer gewenst?
Ligt Laax/Flims aan een betrek
kelijk stille weg hoog boven de
Rijn; Savognin moet worden ge
zocht aan de voet van de Julier-
pas, de doorgaande route van
Chur naar Sankt Moritz. Die si
tuering doet bepaald afbreuk
aan de aantrekkingskracht van
het dorp. Onterecht. In de
hoofdstraat mag het dan van 's
ochtends vroeg tot 's avonds
laat roken en ronken; in de
dorpskern kan je de sneeuw ho
ren vallen. Een avondwandeling
door oud-Savognin: een ouder
wetse pastorale.
Maar wie voor iets anders komt,
voor skiën dus, vervoege zich 's
ochtends vroeg aan de top van
de Piz Cartas (waar het soms
overigens onbedaarlijk hard kan
waaien). Vanaf ruim 2700 meter
hoogte slingert zich hier een
aantal prachtige pistes richting
Radons (1890 meter). De aller
mooiste voert de skiër achter de
Crest'Ota langs, maar helaas:
die piste is wegens lawinegevaar
niet altijd open. Een alternatief
evenwel, is vlug gevonden. Aan
de andere kant van het skige
bied immers, na een smerig
steil stukje onder de Piz Marteg-
nas, meandert de Lai Lung zich
als een guirlande naar Lartig om
daar pardoes een sprookjes
woud in te duiken.
Aan het einde daarvan bevindt
zich als toppunt aller feestelijk
heden, Roggi's Baizli, een on
mogelijke naam voor de leukste
uitbaterij van Savognin en wijde
omstreken. Mochten er nog lie
den zijn, die beweren dat een
gezellige après-ski in Zwitser
land net zo zeldzaam is als een
aap op Antarctica, dan zullen
die na een bezoek aan Roggi's
Baizli acuut van dit waanidee
zijn verlos(t. Je moet er voor je
Café Saletsch inderdaad wel
eens in de rij staan, zo druk is
het er vaak. Maar je hebt van
die plekjes waar wachten bijna
net zo leuk als skiën. Zoals hier.
INFO SAVOGNIN
Afstand Amsterdam-Savognin: circa 1000 kilometer. Met de auto:
Frankfurt, Basel, Zürich, Chur, Thusis, Tiefencastel. Dichtstbijzijnde
spoorwegstation: Tiefencastel, vandaar per postbus in 20 minuten
naar Savognin. Dichtstbijzijnde vlieghaven: Zürich. Vandaar per
trein en per bus in circa 3 uur naar Savognin.
Hoogte: 1200-2713 meter.
Aantal bedden: 4100, waarvan 3000 in appartementen.
Liftinstallaties: één gondelbaan, drie stoeltjesliften en twaalf sleep
liften.
Wachttijden: Kunnen 's ochtends bij Tigignas oplopen. Voor het
overige gering.
Totaal kilometer afdaling: 80 kilometer. Langste afdaling: Crest'O
ta, zeven kilometer.
Ligging van de skipistes: voornamelijk noordhellingen.
Moeilijkheidsgraad: overwegend middelzwaar tot makkelijk.
Kinderopvang: Ja. Pinocchio Skiland (vanaf 2.5 jaar) en Pmocchio-
Club. Inclusief middageten 230 Zw. Fr. per week.
Langlaufmogelijkheden: 40 kilometer aaneengesloten. In Radons
(1900 meter) twee sneeuwzekere Loipen van twee kilometer. Er
wordt voor gebruik een vergoeding gevraagd van 5 Zw. Fr..
Verdere sportieve ontspanning: 40 kilometer aan wandelwegen,
rodelbaan (vier kilometer), zwembad, twee overdekte tennisbanen,
drie squashbanen, curlingbaan
Prijspeil: Zesdaagse skipas 204 Zw. Fr. (kinderen 122 Zw. Fr.); in
het laagseizoen zijn deze prijzen respectievelijk. 178 en 116 Zw. Fr..
Ouders met kind onder de 4 jaar kunnen een Familiepas kopen
voor 255 (laagseizoèn 223) Zw. Fr. per week. Skiles (vijf halve da-
gen) 140 Zw. Fr
Avondvertier: twee disco's, drie etablissementen met live-music en
verschillende bars. Elke donderdag organiseert de skischool een
feestavond.
Taal: Duits.
Bijzonderheden: gratis skibus, vier kilometer skipisten met kunst
sneeuw, regionaal museum, country westernfestival in de laatste
twee weken van januari,«wintercamping, telefoon (vanuit Neder
land) 00.41.81.741309. Skipashouders krijgen vijftig procent kor
ting op skidagpassen in Bivio (twintig minuten) en Lenzerheide
(dertig minuten).
Nadere informatie: Verkehrsbüro, telefoon (vanuit Nederland):
00.41.81.742222 of Zwitserland Toerisme, Koningsplein 11,1017
BB Amsterdam, telefoon 020-6222033.
Afstand Amsterdam-Films: 1000 kilometer. Met de auto: Frankfurt,
Bazel, Zürich, Chur. Dichtstbijzijnde spoorwegstation: Chur. Van
daar met de postbus in circa 40 minuten naar Flims. Dichtstbijzijnde
luchthaven: Zürich. Vandaar per trein en postbus in circa 2 uur en
15 minuten naar Flims.
Hoogte: 1100-3018 meter
Aantal bedden: 5.400, waarvan 2.000 in hotels en pensions.
Liftinstallaties: dertien sleepliften, negen stoeltjesliften, vijf gondel-
banen en vijf kabelbanen.
Wachttijden: Kunnen in de ochtend bij dalstations oplopen. Evenals
in Fuorcla. Voor het overige gering of geen.
Totaal aantal kilometers aan afdaling: Ruim 200. Langste afdaling:
Voralb-Flims, veertien kilometer.
Ligging vaade skipisten: overwegend zuidhellingen.
Moelijkheidsgraad: Overwegend makkelijk tot middelzwaar. Een
paar kilometer zwaar.
Kinderopvang: Ja. Er zijn meerdere mogelijkheden.
Langlaufmogelijkheden: 60 kilometer, niet aaneengesloten en niet
sneeuwzeker.
Verdere sportieve ontspanning: 60 kilometer aan wandelpaden, ijs
baan, overdekte tennisbaan met twee banen, vier overdekte zwem
baden (in hotels), rodelbaan (drie kilometer)
Prijspeil: Zesdaagse skipas 270 Zw. Fr.; kinderen tot 16 jaar 135
Zw. Fr In het laagseizoen zijn de prijzen respectievelijk 216 en 108
Zw. Fr.. Mogelijkheden tot deelpassen. Skiles: vijf hele dagen 175
Zw. Fr.; beginners 115 Zw. Fr.
Avondvertier: drie disco's, verscheidene bars.
Taal: Duits.
Bijzonderheden: In het laatste weekeinde van januari wordt een
volksafdaling gehouden: Der Weisse Schuss, van Vorab naar Flims.
De skibus tussen Laax en Flims is gratis. Wintercamping Prau, tele
foon (vanuit Nederland) 00.41.81.391575.
Nadere inlichtingen: Kur- und Verkehrsverein Flims, telefoon
(vanuit Nederland) 00.41.81.391022 of Zwitserland Toerisme, Ko
ningsplein 11Amsterdam, telefoon 020-6222033.
Boven de dorpsweide van Flims ligt een onafzienbaar spinneweb aan skipistes.
El SB0EKEN
India
Als er een prijs bestond voor de mooist
uitgevoerde reis-pockets ter wereld, dan
behoren de boeken van de Insight Guides
zonder enige twijfel tot de belangrijkste
kandidaten. Ook 'India' (vertaald in het
Nederlands) is weer een plaatje. Lay-out,
fotografie, plattegrondjes; alles is tot in de
perfectie verzorgd.
er de tekst, voornamelijk geschre-
or inheemse journalisten, schrijvers
oindigen, bijna door vergeten - wat
tandig zou zijn, want weinig men-
len de achtergronden en kenmer-
i de verschillende godsdiensten
iia zo helder uit de doeken kunnen
ls bijvoorbeeld professor V. S. Nara
der wil weten over de hectische,
iettemin belangwekkende Indische
filmindustrie kan eveneens in deze Insight
Guide terecht. Als er nog mensen zijn die
denken dat India allen maar bestaat uit de
Taj Mahal, Goa en Jaipur...
India (Insight Guides), uitgeverij Cambi
um, prijs fl. 45,00. In dezelfde serie Ne
derlandse vertalingen verschenen on
langs: Zuid-Afrika, Schotland, Toscane
en Jordanië.
