V-Raad betreurt escalatie Bosnië
EU verbindt veel voorwaarden aan
hulp wederopbouw ex-Joegoslavië
Buitenland
Marilyn bezocht St. Thomas
Het lot wijst Spaanse juryleden aan
Verzet tegen verbod
export giftig afval
INSDAG 19 SEPTEMBER 1995
UtyRude Pravo' verandert in 'Pravo'
Nede gAAG Na 75 jaar heeft het voormalige orgaan van de Tsjechos-
Ówaakse Communistische Partij, Rude Pravo (Rode Wet), het
,jjvoeglijk naamwoord 'Rude' laten vallen en is gisteren ver
dienen onder de naam Pravo. De krant had kort na de fluwelen
incièi evolutie die de communisten ten val bracht, de tekst 'Arbeiders
dier Landen Verenigt U' in het logo al vervangen door de stripfi-
ruurtjes Garfield en Snoopy.
tUrtsen verwijderen tumor bij Olivia
ffNENArtsen in Wenen hebben gisteren bij het zesjarige Oos-
énrijkse kankerpatiëntje Olivia een niertumor verwijderd. De
iperatie was mogelijk nadat door wekenlange chemotherapie de
25" anker tot een tiende van de vroegere omvang van 4,2 kilo was
P lekrompen. Olivia Pilhar werd wereldberoemd omdat haar ou-
Iers zich aanvankelijk fel tegen de behandeling van hun dochter
e erzetten. Zij werden zelfs tijdelijk uit de ouderlijke macht ont-
Cabriolet prinses Diana op veiling
JT1 riNDENEen auto die vroeger aan prinses Diana behoorde, een
iudi cabriolet 2.3 uit 1994, is gisteren op een veiling in Londen
com rerkocht voor 60.000 gulden. De prinses had de wagen, sma-
agdgroen van kleur en met kenteken L449 TRP, nooit gekocht
naar kreeg hem te leen van de fabrikant. Die zag zijn omzet van
v*^ |e auto in dezelfde kleur aanzienlijk stijgen,
aans
beln
Marteling in gevangenissen Egypte'
Zeventien Egyptische politieke gevangenen zijn de afge-
>pen zes maanden overleden als gevolg van onvoldoende ver-
ge lorging in twee gevangenissen in afgelegen gebieden in de
mun voestijn. In het algemeen worden duizenden politieke gevange-
ien gemarteld. Voedsel en medische behandeling worden hen
uithouden om hen te breken. Dat zegt de Egyptische Organisa-
dezi je voor de Mensenrechten (EOHR) in haar derde rapport over
in |e situatie in Egyptische gevangenissen.
eider van Waalse liberalen overleden
russel De leider van de Franstalige liberalen (PRL) in België,
san Gol, is gisteren in het universitair ziekenhuis van Luik over-
iden. Gol (53) werd in de nacht van zaterdag op zondag opge-
jaai omen met een hersenbloeding. Hij verkeerde toen al in coma.
tuid-Afrika vreest seriemoordenaar
ihannesburg De Zuidafrikaanse politie heeft zondag en giste-
en de stoffelijke overschotten gevonden van tien zwarte vrou-
in. Ze vreest dat een seriemoordenaar hun om het leven heeft
ebracht. De lijken bevonden zich in een veld bij een mijn in de
uurt van Boksburg, 20 kilometer ten oosten van Johannesburg,
olgens de politie lijkt er geen verband te bestaan tussen deze
ïoorden en de activiteit van een seriemoordenaar die in de na-
jheid actief was, en vijftien slachtoffers heeft gewurgd.
addafi: Zet alle Palestijnen uit
RQ« De Libische leider Moammar Gaddafi heeft zondag Ara-
ische landen opgeroepen om Palestijnse immigranten over de
rens te zetten en erop gezinspeeld dat dë duizenden Palestij
en die een toevluchtsoord in Libië-hebben gevonden, uiteinde-
iZ jk tot vertrek worden gedwongen. Hij gelastte de Palestijnen
Loo ikele weken geleden Libië voor 1 september te ontruimen om
jn ongenoegen te tonen over het akkoord tussen Israël en de
LO over zelfbestuur in de Gazastrook en Jericho.
[prekende penis moet van de buis
Het Braziliaanse ministerie van volksgezondheid heeft
a een paar dagen omstreden TV-spotjes tegen AIDS van de
uis gehaald. De filmpjes toonden een sprekende penis met de
aam Braulio, die op de noodzaak wijst om een condoom te ge-
ruiken. Veel mannen met de veel voorkomende voornaam
raulio hadden tegen de spotjes geprotesteerd en het ministerie
iet een rechtszaak gedreigd.
'umult in Canada over Quebec
itawa Verwijten en beschuldigingen vlogen gisteren over en
eer tussen Canadese leiders en parlementsleden tijdens een
ïmultueuze zitting over de onafhankelijkheid van Québec.
laar de vraag of bij het referendum volgende maand over soe-
ereiniteit van de Franstalige provincie een gewone meerder-
eid voldoende is, werd niet beantwoord. Federalisten en sepa-
ütisten gingen elkaar voor het eerst verbaal telijf sinds de pro-
incie twee weken geleden aankondigde dat het referendum op
0 oktober wordt gehouden.
DG
Inabomber-manifest in krant
ishington dpa
Amerikaanse krant Was-
igton Post is gezwicht voor
afperser. Het blad drukte
laag een manifest van de
geheten Unabomber in zijn
ïeel af. Met de opmerkelijke
blikatie wil de Post verder
ledvergieten door de terrorist
orkomen.
Drie maanden lang dreigde
labomber de krant, evenals
New York Times, dat hij
luwe bomaanslagen zou uit
eren als de bladen niet ingin
gen op zijn eis om het manifest
af te drukken. De Times betaalt
een deel van de 50.000 gulden
onkosten die door het afdruk
ken van de tekst in de Post zijn
ontstaan.
Het manifest van 35.000
woorden vormt onsamenhan
gende kritiek op de industriali
satie en technologie. De onbe
kende misdadiger Unabomber
beging sinds 1978 waarschijnlijk
zestien aanslagen. Drie mensen
kwamen daardoor om het le
ven, 23 personen raakten ge
wond.
'Zorg over lijden burgerbevolking
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft van
ochtend in een verklaring gezegd de huidige escalatie in
de militaire toestand in het westen van Bosnië 'te betreu
ren'. Eerder hadden westerse landen de Bosnische rege
ring en de Kroaten opgeroepen hun offensief in West-
Bosnië te staken. Volgens VN-woordvoerders hebben de
moslim-regeringstroepen na de opmars nu vijftig pro
cent van het Bosnische grondgebied in handen.
'de huidige situatie niet militair
te benutten'. De raad, die was
bijeengeroepen op verzoek van
Rusland, riep de aan het offen
sief deelnemende partijen op
alle vijandelijkheden te staken
en de rechten van de bevolking
te waarborgen.
Tijdens de opmars van
Kroaten en regeringstroepen
new york-sarajevo-zagreb
De Veiligheidsraad is 'zeer be
zorgd over het lijden van de
burgerbevolking' door het of
fensief van de Kroatische en
moslim-bondgenoten, verklaar
de voorzitter Fulci namens het
hoogste VN-orgaan. Hij riep op
zijn gisteren twee Deense VN-
soldaten omgekomen en liepen
negen anderen verwondingen
op door een artilleriebeschie
ting in de enclave Bihac in het
westen van Bosnië. Dit deelde
een VN-woordvoerder in New
York mee.
Zeven Servische burgers kwa
men volgens het Bosnisch-Ser-
vische leger om het leven en 22
raakten gewond bij beschietin
gen door het Kroatische leger
op Servische steden in het
noordwesten van Bosnië. De
gevechten waren het felst bij
Bosanski Novi en Sanski Most.
Kroatische gevechtsvliegtuigen
vielen daar ook de Servische
verdedigingslinies aan.
Zware strijd woedde gisteren
ook aan het front in het noord
oosten van Bosnië. Servische
troepen zouden verscheidene
aanvallen van de infanterie van
het moslim-regeringsleger heb
ben afgeslagen.
VN-woordvoerder Chris Ver
non zei gisteren dat de regering
niet alleen 'volgens een voor
zichtige schatting' nu vijftig
procent van het Bosnische
grondgebied in handen heeft,
maar dat de balans nu 'verder
de andere kant op gaat'. Vernon
gaf aan dat een eventuele val
van de stad Banja Luka, de be
langrijkste Servische stad in
West-Bosnië, een interventie
van Servië zou kunnen uitlok-
,ken en een einde maken aan de
vredesinspanningen.
De Bosnische premier Haris
Silajdzic keerde zich eerder ech
ter fel tegen de verzoeken tot
matiging. ,,We proberen ons
niet meester te maken van Bos
nië, maar het te bevrijden." Mi
nister van buitenlandse zaken
Sacirbey zei daarentegen dat
Sarajevo bereid is een dialoog
aan te gaan met de autoriteiten
in Banja Luka, om te bewerk
stelligen dat de inwoners van
deze plaats niet weg hoeven en
de stad 'geen slagveld wordt'.
Hulporganisaties maken zich
intussen grote zorgen over de
humanitaire problemen van de
grote aantallen vluchtelingen
die voor het Kroatisch-Bosni-
sche offensief naar Banja Luka
zijn gevlucht. Het Internationa
le Rode Kruis in Genève meldde
gisteren dat de autoriteiten in
de stad, die al vol zit met vluch
telingen uit Krajina, de stroom
niet aankunnen en sinds gister
morgen 70.000 vluchtelingen
doorsturen naar buurgemeen
ten.
Een NAVO-woordvoerder
meldde intussen dat de NAVO
en de VN tevreden zijn over het
tempo waarin de Bosnische
Serviërs hun zware wapens ver
wijderen uit de 20-kilometerzo-
ne rond Sarajevo.
st. thomas Een vrachtvliegtuig stijgt op van de luchthaven van het eiland St. Thomas, een van de Maagdeneilanden, die de afgelopen dagen door de orkaan Marilyn werden getroffen. Naar schatting een kwart van de
huizen daar is verwoest, alle stroom- en watervoorzieningen liggen stil. Op de voorgrond het wrak van een privé vliegtuigje. foto reuter
Gevolg voor rechtspraak van artikel in nieuwe grondwet
madrid gpd
Spaanse rechtbanken krijgen
eindelijk burgerjury's. In 1978
werd daartoe al het besluit ge
nomen, volgend jaar worden ze
daadwerkelijk ingeschakeld.
Maar liefst 50.000 Spanjaarden
worden de komende twee we
ken door het lot aangewezen als
kandidaatlid van een recht
bankjury. Hiermee schaart
Spanje zich in het rijtje landen
(waaronder Groot-Brittannië en
de Verenigde Staten) waar bur
gerjury's over hun medeburgers
het schuldig of onschuldig uit
spreken.
Al in de nieuwe grondwet van
1978 werd vastgelegd dat de
Spaanse bevolking via jury's
moet kunnen deelnemen aan
de rechtspraak. Het heeft echter
zeventien jaar geduurd voordat
alle hobbels uit de weg waren
geruimd. Vooral rechts heeft
zich altijd sterk verzet tegen ju
rering door burgers. Uit een vo
rig jaar gehouden onderzoek
blijkt dat 57 procent van de
Spanjaarden bereid is om jury
lid te worden, terwijl 26 procent
dat weigert.
De Spaanse jury bestaat uit
negen gezworenen en twee
waarnemers. Voorlopig zullen
alleen de provinciale rechtban
ken met burgerjury's werken. Ze
mogen oordelen in zaken waar
bij het gaat om moord, corrup
tie van de overheid, omkoping,
brandstichting en bedreiging.
Van de 50.000 door het lot aan
gewezen kandidaten zullen er
uiteindelijk zo'n 10.000 in de ju-
rybanken plaatsnemen. Het mi
nisterie van justitie gaat ervan
uit dat de rest afvalt, omdat
men weigert of om de een of
andere reden niet geschikt is als
jurylid.
De wet schrijft voor dat juyle-
den moeten kunnen lezen en
schrijven. Zij moeten in het vol
le bezit zijn van de burgerrech
ten en een blanco strafregister
hebben. Ook van deelname uit
gesloten zijn leden van de ko
ninklijke familie of personen
met openbare functies waar
door een onpartijdige recht
spraak kan worden belemmerd.
Alleen als iemand zeer ernstige
bezwaren heeft, mag hij weige
ren jurylid te worden.
De jury-rechtspraak is na de
dood van Franco in het leven
geroepen als wapen tegen een
eventuele terugkeer van de dic
tatuur. Dat de invoering ervan
zo lang heeft geduurd komt
door het felle verzet van rechts,
ievolkingsgroei
11 EU neemt af
ttlSSEl.Rtr
)e bevolking van de Europe-
Unie is in 1994 langzamer
egroeid dan in jaren daar-
oor. De EU had op 1 januari
995 371,5 miljoen inwoners,
inds 1 januari 1994 zijn er
laar 1,1 miljoen bijgeko-
ien. In 1993 groeide de EU-
evolking nog met 1,4 mil
ten mensen en in 1992 met
.9 miljoen. Dat heeft het bu-
;au voor statistiek van de
'nie gisteren in Brussel be-
endgemaakt.
De inwoners van de EU
"tëen minder baby's en
rouwen minder dan vroeger,
te vrouwen in de EU had
ten vorig jaar gemiddeld
.15 kinderen. De Italiaanse
lebben de minste kinderen
gemiddeld 1,19) en de
•weedse vrouwen de meeste
1.89). Het katholieke Ierland
;omt op de tweede plaats
iet 1,86 kind per vrouw.
brussel. aly knol
correspondent
De grootscheepse hulp die de Europese
Unie heeft toegezegd voor de wederop
bouw van het voormalige Joegoslavië,
wordt geen eenrichtingsverkeer. De EU zal
er een paar stevige voorwaarden aan ver
binden, kondigden Euro-Commissaris
Hans van den Broek voor buitenlands be
leid en de EU-bemiddelaar in het Bosnische
conflict, de Zweed Carl Bildt, gisteren in
Brussel aan.
Eén van de voorwaarden is de bereidheid
om samen te werken met het oorlogstribu
naal in Den Haag.
Van den Broek sprak van 'een nogal grote
reeks' voorwaarden, zoals respect voor de
rechten van minderheden. Ook moet ieder
een die van huis en haard is verdreven, een
recht op terugkeer krijgen, inclusief de Ser
viërs die uit Krajina zijn gevlucht. Financië
le compensatie mag geen alternatief zijn
voor terugkeer, behalve voor diegenen, die
willen blijven waar ze nu zijn.
Ook moeten in de staten, die uit ex-Joe-
goslavië zijn ontstaan, economische hervor
mingen worden doorgevoerd. Het gaat ten
slotte, aldus Van den Broek, om landen die
tot nu toe een communistisch systeem ken
den. Samenwerking met het oorlogstribu
naal in Den Haag wilde hij niet als absolute
voorwaarde betitelen. „Maar wij willen ook
niet worden gezien als donateurs van een
regering die voornamelijk uit oorlogsmisda
digers bestaat."
De Europese Commissie zal morgen de
eerste gedachten bekendmaken over het
hulpplan, dat ruim een week geleden door
de ministers van buitenlandse zaken van de
EU in het Spaanse Santander werd aange
kondigd. De EU wil onder meer het initia
tief nemen tot een grootschalige donorcon
ferentie, zodra een vredesregeling is bereikt.
Daarbij wordt gedacht aan 'een G-24 for
maat', zei Van den Broek, doelend op de 24
grote westerse industrielanden irf de Orga
nisatie voor Economische Samenwerking
en Ontwikkeling, OESO. Deze groep kan
worden uitgebreid met landen uit de isla
mitische wereld.
Van den Broek zei dat de EU met zijn
hulpplan niet wil proberen 'iets goed te ma
ken'. „Wij hebben hier een echte verant
woordelijkheid", zei hij, „omdat het om een
deel van zeg maar 'ons' continent gaat. De
wereld zou vreemd opkijken als wij niet de
eersten zouden zijn om een initiatief te ne
men. Maar het wordt geen gemakkelijke
exercitie. Nog afgezien van de politieke en
psychologische schade is ook de materiële
vernietiging zo groot, dat de EU het niet al
leen kan doen."
EU-bemiddelaar Bildt vond dat er een
breed debat op gang moet komen over 'de
aard en de kwaliteit' van de betrekkingen
van de EU met de hele Balkan-regio. „Het is
een erg belangrijk gebied dat ten zuiden
van Slovenië en ten noorden van Grieken
land ligt. Daarvoor is op de lange termijn
een Europese politiek nodig."
In de vredesonderhandelingen over Bos
nië nadert men inmiddels, aldus Bildt, een
verdeling van 'fifty-fifty'. Die ligt heel dicht
bij de oorspronkelijke verdeling van de In
ternationale Contactgroep voor ex-Joego-
slavië. Door de recente militaire overwin
ningen van de Kroaten en het Bosnische re
geringsleger ziet de verdelingskaart er ech
ter wel heel anders uit. Bildt: „De kaart,
zoals we die nu op de grond zien, is een an
dere dan de gewenste."
dat alles in het werk heeft ge
steld om de uitvoering van de
wet tegen te houden. Volgens
hen zal een burgerjury de enor
me achterstand, die de Spaanse
rechtsgang nu al kent, alleen
nog maar vergroten en veel ex
tra kosten met zich meebren
gen.
Pas in mei van dit jaar heeft
minister van justitie Juan Alber
to Belloch de tekst van de nieu
we wet op de burgerjury in het
Spaanse staatsblad kunnen pu
bliceren. Vorige week donder
dag nog moesten de laatste wij
zigingen door het congres wor
den goedgekeurd. In het week
einde is aan de hand van de ge
meentelijke gegevens in Pamp
lona begonnen met het aanwij
zen van de juryleden. De jury's
worden voor een periode van
twee jaar aangesteld.
Commissie eist
meer informatie
over 'Mururoa'
brussel anp
Frankrijk heeft de Europese
Commissie nog altijd onvol
doende informatie gegeven
over de effecten van de kern
proeven op het atol Mururoa.
Parijs beschikt al lang over be
paalde gegevens die het dage
lijks bestuur van de Europese
Unie nodig heeft om een oor
deel over het nucleaire experi
ment te kunnen vormen, haal
de gisteren milieucommissaris
Ritt Bjerregaard uit.
Ze zei direct stappen te on
dernemen om de Franse rege
ring er toe te bewegen de in
formatie beschikbaar te stel
len. Bjerregaard kon nog geen
uitsluitsel geven over het tijd
stip waarop de Commissie
haar eindoordeel over de kern
proeven op Mururoa geeft. Ze
zei er echter op te rekenen dat
Frankrijk zal wachten met zijn
tweede test in de serie omstre
den ondergrondse proeven. De
eerste proef was op 6 septem
ber.
Deze week akkoord in Genève verwacht
genéve bob kroon
correspondent
Meer dan honderd landen zul
len naar verwachting deze week
akkoord gaan met een verbod
op de uitvoer van giftig indus
trieel afval naar ontwikkelings
landen. Omdat het verbod ech
ter ook geldt voor afval dat door
recycling weer bruikbaar kan
worden gemaakt, zullen de VS,
Australië, Canada en Nieuw-
Zeeland waarschijnlijk hun
handtekening niet onder het
verdrag zetten.
Op een conferentie onder
auspiciën van UNEP, de milieu
organisatie van de Verenigde
Naties, wordt vandaag beslist
over een voorstel van Noorwe
gen. De Noren willen dat alle
export van schadelijk afval uit
de 25 OESO-industrielanden
naar landen die niet tot deze
groep behoren onder de bepa
lingen van de zogenoemde
'Basel Conventie' binnen twee
jaar integraal te verbieden. In
principe werd hiertoe al vorig
jaar besloten, maar het Noorse
voorstel wil dit nu met harde
nalevingsbepalingen kracht bij
zetten.
In de coulissen van de confe
rentie is hierover een bittere
strijd ontbrand tussen Green
peace en delegaties van de In
ternationale Kamer van Koop
handel (ICC) en afval-exporte-
rende bedrijven. De ICC zegt
niet tegen een exportverbod op
giftige troep te zijn, maar wel
tegen kringloop-afval dat na be
werking weer als grondstof kan
worden benut. De Amerikaanse
delegatie verzet zich bovendien
tegen de formulering waarbij de
OESO-landen als enige expor
teurs worden beschouwd en de
ontwikkelingslanden als het col
lectieve kind van de rekening.
De Amerikaanse regeringsafge
vaardigde Rafe Pomerance zei
dat dit 'vanuit milieu-standpunt
kant noch wal raakt, omdat een
niet-OESO land als Egypte dan
wel giftig afval mag uitvoeren
naar een ander niet-OESO land,
zoals India, maar bijvoorbeeld
Duitsland niet'.
Een exportverbod, dat wel
voor het ene land, maar niet
voor het andere geldt, slaat vol
gens Pomerance 'de plank vol
ledig mis'. Voor Greenpeace
gaat het hier om een poging van
gif-exporteurs om hun winstge
vende handel te redden. „Wat
ontwikkelinglanden van het rij
ke Noorden willen is handel in
schone technologie, geen ver
gif', aldus dr. Kevin Stairs, poli
tiek adviseur van Greenpeace.
Greenpeace noemt overigens
ook Nederland als boosdoener,
ondanks de officiële steun van
Den Haag voor het Noorse
voorstel. Zo zouden Nederland
se metaalbedrijven zwaar giftig
zinkafval voor verwerking naar
India uitvoeren. Uit een Green-
peace-documentaire over de
Bharat opwerkingsfabriek in In
dia blijkt dat het'giftige afval
open en bloot op het fabrieks
terrein ligt opgeslagen, terwijl
vrouwen en kinderen er barre
voets doorheen lopen.
Geweld tegen straatkinderen
Rio de Janeiro ap dood sterven in de Braziliaanse
hoofdstad. Volgens een juriste
van het Braziliaanse Centrum
voor de Rechten van Kinderen
en Adolescenten, loopt het aan
tal moorden nog steeds op. De
door de kinderrechtbanken ver
strekte cijfers noemde zij 'op
zijn minst bescheiden'.
Het aantal moorden op straat
kinderen in Rio de Janeiro is
toegenomen: van 1.152 in 1993
tot 1.400 in 1994, zo blijkt uit
een gerechtelijk rapport. Dat
betekent dat elke dag minstens
vier kinderen een gewelddadige
