=E
Paddestoelen dupe van zuur milieu
Zoetwaterkwallen
uniek fenomeen
Natuur Milieu
Tankstations pakken
bodemvervuiling niet aan
Watertoerisme bedreigt ruiende vogels
regen
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 1995
Nederland is nog rijk aan pad
destoelen. Er zijn ruim 3.500
soorten waargenomen. Toch
gaat het niet goed met de 'kin
deren der duisternis'. Sommige
soorten zijn uitgestorven, ande
re staan op hel punt te verdwij
nen. Het wel en wee van de va
derlandse paddestoelen is
nauwkeurig in beeld gebracht
in de 'Atlas van de Nederlandse
paddestoelen'. Die wordt maan
dag in Wageningen gepresen
teerd, tijdens de openingssessie
van het (12e) Europese Mycolo-
gencongres.
In de atlas zijn verspreidings-
kaarten opgenomen van bijna
vierhonderd voor ons land re
presentatieve soorten padde
stoelen. Het betreft grote, op
vallende paddestoelen, die ook
door leken gemakkelijk op
naam kunnen worden gebracht.
Naast uitgebreide beschrijvin
gen van standplaatsen wordt
boeiende informatie over de
paddestoelen zelf gegeven. Van
de meeste soorten zijn dank zij
intensieve inventarisaties be
trouwbare gegevens voorhan
den. Door het jarenlange speur
werk kunnen ook de verande
ringen in de paddenstoelenflora
van Nederland heel precies
worden aangegeven. Dat maakt
de atlas bij voorbaat tot een
uniek boek.
Overigens gaan paddestoelen
niet alleen in Nederland achter
uit. Het is een probleem dat el-
ders in Europa eveneens wordt
waargenomen. De oorzaak is de
beruchte 'VW' die de natuur op
tal van fronten parten speelt:
verzuring, verdroging, vermes
ting. Tijdens het mycologen-
congres, waaraan 150 Europese
paddestoelendeskundigen deel
nemen, zaJ de Nederlandse on
derzoeker Jim Field uitleggen
De lange warme zomer heeft
in het Alkmaardermeer geleid
tot een uniek fenomeen: dui
zenden zoetwaterkwalletjes.
Het i:
r het e
t dat e
waterkwaliteitsbeheerder in
Noord-Holland, in dit geval
het Hoogheemraadschap van
Uitwaterende Sluizen in Hol
lands Noorderkwartier, derge
lijke kwalletjes heeft aange
troffen. Vorig jaar, met even
eens een lange periode van
heet weer in juli en begin au
gustus, waren ze al wel waar
genomen in het beheersge
bied van Rijnland (Zuid-Hol
land).
De zoetwaterkwal craspeda-
custa leeft normaliter een ver
borgen bestaan. Slechts in
een lange warme zomer
slaagt de kwal er in zich zó
massaal voort te planten dat
er grote gelei-plakkaten van
ontstaan. De zoetwaterkwal
letjes hebben -net als de
kwallen in zee- een paraplu-
vorm, maar zijn aanzienlijk
kleiner: tot 25 millimeter. Aan
de rand van de 'hoed' zitten
honderden tentakels, waaron
der 4 lange. De craspedacusta
is een vleeseter, die zich met
plankton voedt. Met in de
tentakels aanwezige netelcel-
len verlammen ze de prooidi
ertjes. Mensen ondervinden
er nauwelijks hinder van, teil-
zij ze allergisch zijn voor ne-
telcellen. Kwallen bestaan
voor 95% uit water, slechts
5% is organische stof. Ze
planten zich voort yia polie
pen.
Volgens het hoogheemraad
schap is de aanwezigheid van
de zoetwaterkwalletjes een te
ken dat ef vooruitgang wordt
geboekt in de strijd tegen eu
trofiëring (vermesting) van
het oppervlaktewater. Want
de kwalletjes komen in sme
rig water met een gering
zuurstofgehalte niet voor.
PUZZEL
123456789
mm
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. ruimte; 2. uitgelezen groep; 3.
durende vijandschap, putemmer;
4. spil, tuimeling, van de wind
afgekeerde zijde; 5. afslag bij
golf, vlaktemaat; 6. Engels bier,
grootmoeder; 7. woonschip, we
tering; 8. de ondebekende, op de
manier van, neon; 9. levens
lucht, moeilijkheid; 10. tanden
en kiezen; 11. mening.
Verticaal:
1. bijbelse vrouw, vochtig; 2. Eu
ropees land; 3. hoofddeksel,
voordat, ik; 4. leerling, vertrek;
5. Chinese maat, buiten dienst;
6. bijbelvertaling, onzin; 7. deel
v.d. hals, strafwerktuig, onheils
godin; 8. enkelvoudige stof; 9.
ongebonden, boom.
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. zorgelijk; 2. wroeging; 3. ab
soluut; 4. chantage; 5. harmo
nie; 6. trilogie; 7. educatie; 8. li
monade.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: ZWACH-
TELen ROSARIUM. Het sleutel
woord luidt: BOSWACHTER.
op welke manier sommige op
dood hout levende schimmels
gechloreerde koolwaterstoffen
niet alleen kunnen afbreken,
maar ook kunnen produceren.
Het gewone zwavelkopje, een
nog zeer algemene soort in Ne
derland, kan bij voorbeeld grote
hoeveelheden gechloreerde
koolwaterstoffen produceren.
De atlas is een uitgave van
Balkema Rotterdam. Auteurs
zijn MM. Nauta en E.C. Vellin-
ga. Verkrijgbaar in de boekhan
del, prijs 85 gulden. ISBN-num-
mer 90-5410-623-9.
Tankstations doen nog te wei
nig om vervuilde bodems onder
hun terrein schoon te maken en
het station vervolgens in te rich
ten volgens de nieuwste milieu-
eisen. De bedrijven zijn vooral
te laat begonnen met de voor
bereidingen voor bodemonder
zoek. Maar ook blijkt dat con
trolerende instanties onvol
doende de vinger aan de pols
houden.
De Inspectie Milieuhygiëne van
het ministerie van VROM zegt
dit na onderzoek bij 76 tanksta
tions. De stations hadden de
milieumaatregelen voor 1 maart
vorig jaar moeten uitvoeren.
Het gaat om tankstations met
een hoog milieurisico gezien de
kwaliteit van de opslag van de
tanks. Daarvan zijn er 218 in
Nederland. Veertien pompen
hebben nog helemaal niets ge
daan. Slechts 37 procent vol
doet aan alle verplichtingen.
Benzinepompen zijn verplicht
om gefaseerd tot 1999 veront
reinigde bodems te saneren en
het tankstation opnieuw in te
richten. Uit het onderzoek van
de inspectie blijkt dat er wel
veel is gebeurd, maar dat echte
saneringsplannen in veel geval
len achterwege zijn gebleven.
Ongeveer een vijfde van de sta
tions heeft nog geen plan of is
er nog mee bezig. Slechts de
Een zeilend notedopje verdrijft duizenden rustende
aalscholvers van de zogeheten 'Steile Bank', voor de
Friese IJsselmeerkust ter hoogte van Nije Mirdum. In
de nazomer is dit voor veel vogels, naast aalschol
vers onder andere sterns, ganzen en futen, een favo
riete stek om te rusten en te ruien. De ondiepe kust
met zandbanken is als natuurreservaat in beheer bij
de Friese landschapsstichting It Frieske Gea. Helaas
trekken sommige watersporters zich weinig aan van
de beschermde status. Ze zorgen, uitgerekend in een
voor de vogels zeer kwetsbare periode, voor veel ver-
STRIPS
helft van de tankstations is
daadwerkelijk begonnen met
het uitvoeren van een sane
ringsplan.
De inspectie meent dat ge
meenten voortaan strikter moe
ten toezien op een snelle beoor
deling van de uitkomsten van
bodemonderzoeken en van de
uiteindelijke saneringsplannen.
De voorschriften voor een
milieuvriendelijke inrichting
van stations moeten beter be
kend worden. Gemeenten moe
ten bovendien de voortgangs
controles beter regelen.
storing. Dergelijke situaties beperken zich niet tot de
Friese Usselmeerkust. Elders in waterrijke gebieden
doen zich soortgelijke situaties voor. Waterrecrean
ten beseffen nog onvoldoende dat ze ruime afstand
moeten houden van rustende en ruiende vogelcon
centraties. Onderzoek en voorlichting op dit gebied
is dringend noodzakelijk. Enerzijds door de positieve
effecten van natuurontwikkeling en -herstel, ander
zijds door de groei van het aantal watersporters,
dreigen zich steeds meer knelpunten voor te doen.
FOTO MARTIJN DEJONCE
Onderzoek naar
sterfte van egels
Jaarlijks worden in Neder
land duizenden egels
slachtoffer van het verkeer.
Maar hoeveel? En wat is de
invloed van al die platgere-
den egels op de totale po
pulatie? Zijn er ook plekken
waar verhoudingsgewijs
veel meer egels sneven dan
elders en waarom? De Ver
eniging voor Zoogdierkun-
de en Zoogdierbescher
ming (VZZ) gaat de relatie
onderzoeken tussen wegen-
/verkeer en egelpopulaties
in ons land.
Het onderzoek wordt ge
daan in opdracht van Rijks
waterstaat. Voor het onder
zoek is het belangrijk dat er
veel gegevens op tafel ko
men over egels die worden
doodgereden. Het betreft
informatie over het aantref
fen van dode egels, de loca
ties en de aantallen. Op ba
sis van de verkregen infor
matie wil de VZZ ontdek
ken welke relatie er is tus
sen egels die onder auto
banden belanden en het
landschap naast de weg.
Zijn er bijvoorbeeld speci
fieke 'egeloversteekplaat
sen', waar de stekeldragers
extra risico lopen? Als dat
zo is, kun je die wellicht be
veiligen.
Wie een dode egel ziet lig
gen (of per ongeluk zelf één
overrijdt) kan dat melden
bij de VZZ: Emmalaan 41,
3581 HF Utrecht, tel. 030-
544642. Daarbij gaat het
om datum, informatie over
de locatie (bij/in welk dorp
of welke stad, naam/num
mer weg, rijrichting en
dichtstbijzijnde hectome-
terpaal). Wie met grote re
gelmaat gebruik maakt van
hetzelfde stuk weg kan zich
in het kader van het onder
zoek aanmelden voor het
onder zijn hoede nemen
van een zogeheten
'monitoringroute'.
TOMPOES
Tom Poes en de Bommel-legende
Heer Bommel had zich lusteloos mee
laten voeren naar de bedolven druip
steengrot en nu stond hij daar vaag
met een houweel te zwaaien.
„Zwaar werk", prevelde hij na een
poosje. „Ik geloof niet, dat het iets
voor mij is. Waarom zou ik dit grond
werk eigenlijk doen?"
„Omdat u iets met de legende te ma
ken hebt", zei Tom Poes, die ijverig
doorwerkte.
„Ja, ja", gaf heer Ollie toe. „Maar
wat? Dat is voor mij de vraag." Hij
trad terug en sloeg zwaar ademend
gade hoe Tom Poes de ingang open-
hakte.
„Dat is voor mij de vraag", herhaalde
hij op gewichtige toon. „Men zegt
dat nu wel, maar er wordt zo veel be
weerd. Ik zie het verband niet, hoe
diep ik ook denk, als je begrijpt wat
ik bedoel!"
Tom Poes luisterde niet. Hij ontstak
de olielamp die hij meegenomen had
en verdween in de duistere opening.
„Kom, heer Bommel!" riep hij.
Heer Ollie slofte hem met grote te
genzin na en keek beklemd rond.
Ze bevonden zich in een vochtige
spelonk waarin druipstenen van al
lerlei vormen het voortgaan bemoei
lijkten. Het was er stil en koud en de
lamp wierp vreemde schaduwen.
„Laten we teruggaan, jonge vriend",
zei heer Bommel. „Ik denk dat Joost
eh... ik bedoel... de thee is klaar!"
„De thee is klaar de thee is
klaar..." riepen de echo's om hem
heen en hij zweeg bedremmeld.
Maar nu was het Tom Poes, die een
uitroep slaakte.
„Daar!" riep hij. „Daar staat de
druipsteen uit uw legende! Ziet u nu
wel dat u iets met het verhaal te ma
ken hebt?"
H E
W
R
door Hans van Es
De weersatelliet liet gistermiddag een herfstachtig Europa zien. Grot
wolkenplukken boven Oost-Europa markeerden de grens, waar de
koude, polaire lucht botste op de nog resterende, warme zomerlucht
Er valt daar al dagenlang erg veel regen. De uitbraak van koude lucht
heeft in de Alpen boven 1500 meter en in de Schotse en Noorse ber
gen boven 1000 meter al de eerste laag sneeuw afgeleverd.
In het Noordzeegebied waren fraai gerangschikte noord-zuid gerichte
wolkenslierten te zien. Dit waren buienstraten, die in de noordelijke
stroming boven het warme zeewater waren ontstaan. Vooral de kust
strook heeft de afgelopen dagen te maken met de voortdurende afwi;
seling van kortstondige opklaringen en buienwolken.
De wind, die aan zee geruime tijd kracht zes tot zeven haalde, neemt
vandaag langzaam wat af en het aantal buien wordt in aantal en in-
stensiteit ook minder. Er zullen nog wel stapelwolken onstaan, maar
de toppen komen met erg hoog meer en kunnen zich soms zijwaarts
uitspreiden. Als dit gebeurt wordt de stijgende luchtbeweging belem
merd; een teken dat de bovenlucht warmer is geworden; de atmosfee
wordt stabieler.
Op de weerkaart zien we, dat een hogedrukgebied bij Ierland, verant-
woordelijk voor de geleidelijke weersverbetermg, langzaam uitbrei
ding ondergaat naar het Europese vasteland. In de voorbije twee
maanden ging dit proces vrij gemakkelijk, maar nu ondervindt het
hoog tegenwerking van een felle depressie boven de zuidelijke Oost- 6"
zee. Na morgen breidt het systeem zich wat naar het westen uit. Daa
mee versterkt de noord-tot noordwestelijke stroming zich opnieuw er
wordt de buienkans weer groter.
De temperatuur loopt morgen nog tot dichtbij 20 graden op, maar za
darna weer een stapje terug moeten doen naar 17a 18 graden. De
ontwikkeling heeft iets weg van de situatie in de eerste junihelft, toe
tot twee keer toe een Midden-Europese depressie een tegendraadse
beweging maakte in de richting van de Noordzee. Dat gaf toen een jar
paar weken veel te lage temperaturen, weinig zon en af en toe veel ne
neerslag. :ro'
De slechte start van deze zomer kwam voor rekening van een koude- ge
put - een bel kou hogerop in de atmosfeer - die rondjes draaide bovei^'g
West-en Middeneuropa en zachtere oceaanlucht buitensloot. Ook mitu
hebben we af te rekenen met een portie kou in de bovenlucht, maar fea
wellicht wordt deze weggedrukt door mildere Atlantische lucht, als rl
begin volgende week de westcirculatie vanaf de oceaan meer vaart
krijgt.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Noorwegen:
Enkele wolkenvelden,
maar ook af en toe zon.
Vandaag vrijwel overal
droog, morgen langs de
westkust af en toe regen.
Middagtemperatuur van
13 graden in het noorden
droog. In het oosten meer
bewolking en kans op eni
ge tijd regen. Middagtem
peratuur rond 16 graden
Denemarken:
Perioden met zon en op de
plaatsen droog.
Middagtemperatuur om-
17 graden.
Engeland, Schotland,
Wales
Engeland af
Schotland en langs de Engelse Noord-
zee-kust meer bewolking en kans op en
kele buien Maxima tussen 16 en 22
België en Luxemburg:
Zon afgewisseld met wolkenvelden en
een enkele bui. Middagtemperatuur on
geveer 18 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Wisselend bewolkt en vooral in het
noordoosten en in de berggebieden en
kele buien. Elders droog en nu en dan
zon Middagtemperatuur omstreeks 21
graden, in het noordwesten iets lager
Portugal:
Zonnig en warm Middagtemperatuur
tussen 29 en 36 graden. Langs de west-
Portugal mogelijk enkele wol-
lagere temperatu-
Madeira:
Perioden met zon en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 27 graden.
Spanje:
Zonnig en droog. In het zuiden vandaag
mogelijk enkele wolkenvelden. Langs de
Golf van Biskaje maxima rond 25 gra
den Elders 28 tot 37 graden
Canarische Eilanden:
Flinke perioden met zon en droog Mid
dagtemperatuur omstreeks 29 graden
Marokko:
Westkust: overwegend zonnig, maar
vooral vandaag ook stapelwolken. Kans
op een bui blijft klein. Middagtempera
tuur rond 28 graden.
Flinke perioden met zon en kans op een
lokale bui. Middagtemperatuur langs de
kust rond 30 graden
Zuid-Frankrijk:
In de Franse Alpen vandaag nog een en
kele bui. Verder op de meeste plaatsen
droog en flink wat zon Middagtempera,-
tuur rond 24 graden, langs de Middel
landse Zee ongeveer 28 graden. De
Mistral kan morgen later op de dag even
Mallorca en Ibiza:
Vrij zonnig, maar vandaag later op de
dag ook enkele wolkenvelden. Kleine
kans op een bui Middagtemperatuur.
circa 28 graden.
Italië:
Flinke zonnige perioden, maar vooral
langs de Adriatische kust ook een enke
le regen- of onweersbui. Morgen meer
buien, maar in het noordwesten waar
schijnlijk droog. Middagtemperatuur
uiteenlopend van 22 graden in het noor
den tot 28inhet zuiden.
Corsica en Sardinië:
Vrij zonnig en waarschijnlijk droog. Mid
dagtemperatuur rond 27 graden
Malta:
Vandaag vrij zonnig en droog. Morgen
opnieuw stapelwolken en een enkele re
gen- of onweersbui. Maximumtempera
tuur rond 29 graden.
Griekenland en Kreta:
Veel zon, maar langs de westkust ook
enkele regen- en onweersbuien. Meeste
buien in de middag- en avonduren Mid
dagtemperatuur tussen 25 en 28 gra-
Turkije en Cyprus:
Vandaag langs de westkust enkele re
gen- of onweersbuien. Elders in Turkije
en op Cyprus vrij veel zon en droog.
Temperatuur langs de kusten ongeveer
29 graden
Duitsland:
Flinke wolkenvelden en perioden met re-
30
cLCi bewolkt
-V- warmtefroif
-T-koufront
opklaringen
hagel
tfh ogedruk
19 temperat
1 '100°" hedoSd
Oostenrijk:
Overwegend bewolkt en vooral i
noordkant van de Alpen van tijd tot tj
regen en kans op onweer Boven cirj
1200 meter ook sneeuw. Morgen o(
enkele opklaringen Maxima van 13 gn
den in het noorden tot 17 in het zuidei
Polen:
Herfstachtig weer met veel bewolking j
perioden met regen, in het zuiden mog
lijk ook onweer. Vandaag veel win)
Middagtemperatuur rond 14 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Overwegend veel bewolking en van t
tot tijd regen, misschien ook onwefyER
Middagtemperatuur ongeveer 14 gii
Hongarije:
Half tot zwaar be>
daag regen- en on
temperatuur ongev<
'ooral vcfl t
1. Middel,
r 17 graden Lj,
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 06.50 Zon onder 20.
Maan op 13.02 Maanonder22.
Waterstand
limuiden Katwijk
Hoog 07.37 19.59 07.10 19
Laag 03.14 15.36 02.55 15.
Weerrapporten 29 augustus 20 u
regenbui
isPalmas half bew
gen,
gen boven 1200 meter ook s
het noorden vandaag meer zoi
rond 16 graden.
In c
ber-
Vrij k
Zwitserland:
Tamelijk bewolkt en vooral aan de
noordkant van het Alpenmassief van tijd
tot tijd regen, boven circa 1500 meter
ook sneeuw Morgen van het westen uit
opklaringen Middagtemperatuur van
ongeveer 16 graden in Noord-Zwitser
land tot rond 23 in Tessin.
WAA& 3EMOE/ JE JE
MEE, MATROOS
ALS /E" AA/V STOC/E0OOEP
U//L EOEE/V OA/V
POE /Ar PAT
&TAP/TE//V&00/<
AAA/ BA/ABOOeP
