'Elektra is gewoon een trut'
Robert Long met 'Nu'
terug in de theaters
Willemse brengt schoonheid op schoonheid in zijn schilderijen
Cultuur&Kunst
Particulier geeft tekening
uit Koenigscollectie terug
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1995
chef gert visser, 071-3
Opera in Gashouder Amsterdam
Amsterdam De Italiaanse Opera Amsterdam gaat een serie
voorstellingen geven van Cavalleria Rusticana/I Pagliacci van
Pietro Mascagni en Ruggero Leoncavallo. De regie is in handen
van de Belg Frank Van Laecke. De première is op 3 november in
de voormalige Gashouderfabriek aan de Haarlemmerweg in
Amsterdam. Met een capaciteit van 2800 stoelen en een toneel
breedte tot 50 meter mag de Gashouder zich voor deze gelegen
heid het grootste operatheater van Nederland noemen.
Dubliners op tournee door Nederland
sneek The Dubliners maken van 30 september t/m 14 oktober
een tournee door Nederland. De Ierse folkgroep zal in totaal der
tien optredens verzorgen. Het eerste concert is in Markelo, daar
na gaan de vijf muzikanten naar Eindhoven, Amsterdam,
Utrecht, Groningen, Haarlem, Rotterdam, Nijmegen, Zaandam,
Leeuwarden, De Cocksdorp, Zwolle en Heinkenszand.
Everly Brothers naar Nederland
Amsterdam The Everly Brothers komen voor drie concerten
naar Nederland. Het legendarische duo zal op 12 oktober in De
Oosterpoort in Groningen optreden, 14 oktober in Ahoy' Rotter
dam en 15 oktober in Muziekcentrum Frits Philips in Eindho
ven. Een vijfmansformatie begeleidt Don en Phil Everly.
Janjaap van Eist regisseert Alphense toneelgroep Per Expres
den haag anp
Een particuliere Westeuropese
verzamelaar heeft een tekening
uit de Koenigscollectie terugge
geven. Het zestiende-eeuwse
werk is toegeschreven aan Hans
Holbein de Jongere (1497/8 -
1543).
De Rijksdienst Beeldende
Kunst (RBK) heeft de tekening
in bruikleen gegeven aan Muse
um Boymans-van Beuningen in
Rotterdam, waar hij deze week
te zien is. In april doken in Mos
kou ook drie andere tekeningen
uit de Koenigscollectie op. Eén
daarvan keerde korte tijd later
terug naar Nederland.
De collectie van de bankier en
verzamelaar Franz Koenigs be
staat uit ruim vijfhonderd teke
ningen. Vlak voor de Tweede
Wereldoorlog verkocht hij de
kunstwerken aan de Rotterdam
se havenbaron Van Beuningen,
die ze in 1941 aan de nazi's
overdeed. Vóór het eind van de
oorlog nam het Russische Rode
Leger de collectie mee als oor
logsbuit. Sindsdien was de ver
zameling onvindbaar.
Sinds 1988 probeert de RBK
de Koenigscollectie terug te krij
gen. Inmiddels zijn ongeveer
veertig tekeningen teruggege
ven en in bruikleen bij Boy
mans. Jarenlang ontkenden de
Russische autoriteiten dat (een
deel van) de kunst zich in Russi
sche kelders bevond. Maar in
1992 gaf het Poesjkin-museum
in Moskou toch toe, dat het 307
tekeningen had. In oktober zul
len die voor het eerst worden
geëxposeerd. Van de volledige
Koenigscollectie zijn nog ruim
honderdtachtig bladen spoor
loos.
AKO-prijsuitreiking weer op tv
hilversum anp
De AKO Literatuur Prijs wordt dit jaar opnieuw uitgereikt tijdens
het televisieprogramma van Sonja Barend. De VARA zendt het
rechtstreekse programma op 21 oktober uit.
Vorig jaar werd de bekendmaking van de winnaar van de literaire
prijs voor het eerst rechtstreeks uitgezonden in Sonja op Zaterdag.
Een jury van 'gewone' lezers wees de winnaar aan. Al tijdens de uit
zending uitte Nicolaas Matsier kritiek. Hij vergeleek de puntentel
ling met een kermis. De chaos was aan het eind van het program
ma compleet toen bleek dat hij evenveel punten had behaald als
G.L. Durlacher. Tot verbijstering van Matsier werd Durlacher ech
ter tot winnaar uitgeroepen, omdat hij meer 'eerste plaatsen' had
behaald.
Het bestuur van de Stichting AKO Literatuur Prijs liet al eerder
dat er dit jaar geen publieksjury zijn. Haar taak gaat naar beroeps
recensenten. Paula D' Hondt, minister van staat van België, is voor
zitter.
,,De bank is vertrouwen
wekkend, net ais het ko
ningshuis heeft dat insti
tuut een heel stevig ge
zicht." Regisseur Janjaap
van Eist is dolblij met de
locatie waar volgende
maand de Griekse tragedie
Elektra wordt opgevoerd.
In het leegstaande AB-
N/AMRO-gebouw aan de
Alphense Julianastraat
treedt Per Expres vijf keer
op. „Nu het leeg is hangt er
een sfeer van verrotting die
prima bij het stuk past. Het
wordt een spannend stuk
op een spannende plek."
alphen aan den run/gouda erna
straatsma
De Alphense toneelgroep wilde
eens wat anders dan het jaar
lijkse optreden in het Parkthea
ter. Van Eist: „Ze wilden heel
graag op een andere locatie
spelen." De Goudse regisseur
('ik lig op het ogenblik heel
goed in de markt') werd ge
vraagd iets te bedenken en
kwam met het voorstel om
Elektra 'te doen'. Na afronding
van het project vertrekt Van
Eist, die voornamelijk op het ge
bied van muziektheater actief
is, voor een nieuwe opdracht
naar Noordwijk: „Met operette
gezelschap Mozaïek ga ik
'Victoria und ihr Husar' doen.
Een verdomd goed gezelschap.
Heel leuk dat ze me daarvoor
gebeld hebben."
Elektra is een 'welkome' af
wisseling voor de regisseur, die
gespecialiseerd is in muziekthe
ater. „Dit is een heerlijk uitstap
je. Bij muziektheater heb je al
tijd te maken met grote gezel
schappen. Dit stuk wordt ge
speeld met een kleine groep van
acht spelers.
„Ik heb een voorkeur voor
tragedies en Elektra had ik nog
nooit gedaan. Het is het verhaal
van een meisje dat het heel lek
ker vindt om te lijden. Ze komt
uit een familie die ten onder
gaat aan verrotting. Heel liefde
loos allemaal, maar zij geniet er
van. Eerst dacht ik aan een ga
rage als locatie om het stuk op
te voeren. Een kille ruimte met
tegeltjes aan de muur. Maar
toen hoorde ik dat dit bankge
bouw leeg stond." Themapark
Archeon was ook nog even in
Janjaap van Eist geeft regie-aanwijzingen: „Dat begrijp ik nou niet van dat toneelspelen hè. De acteurs staan al dagen voor de voorstelling stijf van
de zenuwen. Toch raar om zo'n hobby te kiezen, vind je niet?" foto ben de bruyn
beeld, maar dat viel af vanwege
de hoge kosten die dit met zich
zou meebrengen.
Van Eist: ,,Ik ben met twee
spelers gaan kijken in het bank
gebouw en ze vonden het mooi.
Ik denk dat het een hele bijzon
dere plek is. Die balie en die
prachtige kasten die we kunnen
gebruiken. We hebben ook de
mazzel dat er een trap in het ge
bouw zit. Er is alleen nog een
probleem met de telefoon- en
computerkastjes op de grond."
Op de begane vloer is naar
schatting plaats voor slechts 30'
a 40 bezoekers, zodat de voor
stelling meerdere keren wordt
opgevoerd. „Dat is ook nieuw,
want Per Expres had tot nu toe
steeds eenmalige uitvoeringen
van een stuk." De directiekamer
op de eerste verdieping wordt
omgetoverd tot foyer. „Daar
serveren we dan Griekse hapjes
en drankjes. Dat heeft ook wel
iets."
Trut
Elektra is voor Van Eist een
'mooi verhaal' over een 'draak
van een meid'. „Vaak wordt
Elektra als een heldin gezien,
maar ik vind 't maar een trut.
Wel 'n beetje sneu voor Rachel
Voornveld die de rol van Elektra
speelt, maar ik vind dat echt.
Zo'n Elektra zit zo in haar boos
heid gevangen. Ze heeft zo'n
houding van: waarom zou ik ei
genlijk nog iets doen. Ik geef
een paar uur per week les op
een middelbare school in Rot
terdam en die houding zie ik bij
veel kinderen terug. Dat nega
tivisme."
Voor de vertolking van Elektra
maakt Van Eist gebruik van een
vertaling van Pé Hawinkels.
„Heel vaak hebben mensen bij
tragedie het idee van 'oh dat is
niks voor mij'. Hoogdravende
verzen en zo met veel leed en
janken. Maar deze vertaling is
heel helder en logisch. In alge
meen Nederlands zonder gedoe
of franje. Hawinkels heeft alle
verwijzingen naar de godenwe
reld er uit gehaald. Dat geeft het
stuk weer zo'n vaart. Kort ge
zegd is dit het verhaal: een
meisje wacht op haar broer om
haar moeder en stiefvader te
vermoorden. De broer komt en
het gebeurt. Dat is 't eigenlijk.
Maar in die wachtperiode gaat
ze dus wel door een hel."
De Alphense amateurs die
Elektra spelen zijn nog druk be
zig met de repetities. „We zijn
gytsjerk kerst huisman
Robert Long keert na tien jaar
terug in het theater. Dat gebeurt
met zijn produktie 'Nu', die op
18 november de première be
leeft. De voorbereidingen zijn
Robert Long: „Ik heb een boel onzin gedaan.'
de Opnamestudio Giekerk in de
voormalige zuivelfabriek van
Gytsjerk. Robert Long heeft daar
met Peter van der Zwaag uit
Leeuwarden de arrangementen
voor 'Nu' doorgenomen. Van
der Zwaag is een van de vijf le
den van het combo, dat Long
bij zijn optreden gaat begelei
den.
Het combo telt behalve Peter
van der Zwaag (toetsen) ook
saxofonist/sax-synthesizer
Louis Gerrits uit Zutphen,
dwarsfluitiste Anke Piersma uit
Tinaarlo, basgitarist/contrabas-
sist Jan van Olffen uit Leeuwar
den en slagwerker/percussio
nist Jan Wolfkamp uit Dalfsen.
De repetities van het combo be
ginnen over twee weken. Het
programma gaat begin oktober
draaien. Er komen 120 voorstel
lingen.
Ruim tien jaar geleden stopte
Long met theater om zich toe te
leggen op andere zaken. „Ik het
gevoel: Ik heb het wel gehad."
Er volgden jaren van televisie
optredens met als bekendste
programma 'Tien voor taal'. „Ik
heb ook een boel onzin ge
daan." Daarbij overheerste mis
schien wel de gedachte: „Ze
vreten het toch wel." Daarvan
heeft hij nu zijn bekomst.
Hij zegt gedecideerd: „Als je
het gemiddelde televisiepro
gramma bekijkt lijkt het alsof de
mensen die iets voorstellen
denken dat de wereld is bevolkt
door debielen. Maar er moet
een groep zijn die het zat is als
zodanig behandeld te worden.
Je kunt ook op niveau mensen
een boel plezier doen. Mensen
willen als volwassenen worden
toegesproken en mensen willen
als volwassenen behandeld
worden."
Jaren geleden verwekte hij
nogal wat opschudding met zijn
opmerkingen over de paus.
Milieuvervuilers en taalvervui-
lende disc-jockeys op Radio 3
bespaarde hij zijn sarcasme
niet. Een van zijn door de NOS
uitgezonden teksten veroor
zaakte grote commotie bij de
Evangelische Omroep. De EO
besloot een tijdlang geen zend
tijd meer aan de NOS af te staan
voor uitzending van de Olympi
sche Winterspelen.
beeldende kunst
recensie roos van put
Expositie. 'Full moon on blue water', schil
derijen van Peter Willemse, te zien t/m
9/9, wo. t/m vr. 12-18 uur, za. 13-17 uur,
Galerie Zichy, Steenstraat 7, Leiden.
Het is meer dan tien jaar gele
den dat Leidenaar Peter Wil
lemse voor het laatst exposeer
de. Recente schilderijen (in olie
verf) van hem zijn nu weer te
zien bij Galerie Zichy.
Willemse schildert bekende
dingen: mensen, dieren en
landschappen, maar voegt er
iets dubbelzinnigs aan toe door
de wijze waarop de verschillen
de onderdelen zijn gerang
schikt. Ruimte en de verhoudin
gen worden door hem gedeelte
lijk genegeerd: bepaalde onder
delen zweven in een realistisch
landschap (bijvoorbeeld 'Vogel
man') en andere elementen
krijgen een plaats die zij van na
ture niet hebben, zoals in 'Full
moon on blue water'. In dit
werk zien we een jongetje dat
roeit in een boot. Voorin de
boot ligt de maan, in de hemel
zweven als schotels kleine land
schappen met huisjes en groene
bomen in de tuin.
Doordat Willemse alledaagse
onderwerpen uit z'n context
haalt onstaat een vervreemdend
effect. Wat stijl betreft heeft het
weg van het magisch realisme,
waarvan Carel Willink een be
kende vertegenwoordiger is.
Maar magisch realisten schilde
ren zeer nauwkeurig, met een
gladde en onpersoonlijke verf
streek. Bij Willemse is de verf
streek weliswaar fijn, maar verre
van onpersoonlijk. Soms is de
verfstreek nauwelijks zichtbaar,
zoals bij het gezicht van de sla
pende dame in het schilderij
'Missing Key'. Een andere keer
is de streek van een dunne pen
seel net zichtbaar (bij de uit de
compositie lopende tijger in
hetzelfde schilderij).
De schilderijen van Willemse
zijn zeer intiem: de toeschou
wer wordt buitengesloten. Wan
neer er personen in voorkomen,
dan lijkt het alsof zij iets zoeken.
In 'Looking into the river' zien
we een man, geknield op he,,
wegdek. Hij tuurt in de gaten in
het asfalt waaruit een felle licht
bundel naar boven straalt. De
personages zijn zo gefascineerd
bezig dat de toeschouwer
nieuwsgierig wordt naar wat zij
dan precies hopen te vinden.
De sfeer van het werk is poë
tisch. Lichtval en de reflecties
van licht spelen hierbij een be
langrijke rol. Op de wijze zoals
Caravaggio (1573-1610) felle
licht- en schaduwpartijen ge
bruikte om de nadruk te leggen
op onderdeel in zijn werk, zo
past Willemse dit ook toe. Al
leen is bij Willemse het licht ge
dempter en sfeervoller dan bij
deze Italiaanse kunstenaar. Het
koloriet is bij Willemse, net als
bij Caravaggio, sober en natuur
lijk.
Anno 1995 zie je maar weinig
kunstenaars die zo kunnen
schilderen als Willemse doet; hij
is een hedendaagse fijnschilder
ig. 14.1
vorig jaar oktober begonnen,
maar in maart weer gestopt. Er
waren spelers die eindexamen
moesten doen en het te druk
hadden om te repeteren. Vanaf
nu tot de première hebben we
nog 16 repetities. Lekker door
halen in de weekeinden. Er zijn
al heel wat momenten waar ik
tevreden mee ben, maar er kun
nen meer van die momenten
zijn. De groep is toe aan de uit
daging. Dat begrijp ik trouwens
niet van dat toneelspelen hè. De
acteurs staan al dagen voor de
voorstelling stijf van de zenu
wen. Mensen kunnen er soms
een week niet van poepen. Toch
raar om zo'n hobby te kiezen,
vind je niet?"
Elektra is te zien op 15, 16, 22
en 23 september in het voor
malige AJBN/AMRO-gebouw m
de Alphense Julianastraat.
BIOSCOPEN
LEIDEN
LIDO 1,2, 3, 4 en STUDIO tel:
071-124130/133210, Steens
39.
LIDO 1
Batman Forever
19.00,21.15.
LIDO 2
De Leeuwenkoning al., dag.,
14.30.
Congo al., dag. 19.00, 21.1!j
LIDO 3
Casper al., dag. 14.30, 19.0
Die Hard with a Vengeance 1
dag. 2"
LIDO 4
Flodder al., dag. 14.15.
Crimson Tide al., dag. 18.45]
21.15.
STUDIO
Free Willy 2 al., dag. 14.30
First Knight al., dag. 18.40
21.15.
LUXOR tel: 071-121239, Stat
weg 19.
While you were sleeping al.,
19.00,21.30.
TRIANON tel: 071-123875, B
straat 31.
French Kiss t/m woe 19.30,
21.45.
The Kiss of Death t/m woe 1'
21.45.
KIJKHUIS tel: 071-142895, V
wen kerksteeg 10.
A Bronx Tale do t/m woe 19
21.45.
The madness of King George
woe 20.00, 22.15.
DEXtel: 123568, Haarlemmer
straat 52.
Yeelen wo 20.30.
ALPHEN AAN DEN RUN
EUROCINEMA tel: 01720-20?
Van Boetzelaerstraat 6
De Leeuwekoning al., dag.
13.45.
While you were sleeping al.,
18.45,21.00
Batman Forever al., dag 13.
18.45, 21.30, zo 13.30, 16
18.45,21.30.
Free Willy 2 al., dag. 14.00.
Flodder III al., dag. 18.45.
Die Hard with a Vengeance
dag. 21.30.
Casper al., dag. 14.00.
Congo 12 jr., dag. 18.45, 2
VOORSCHOTEN
KINDERBIOSCOOP CC tel: 07
790698, Prinses Marijkelaan
101 Dalmatiërs al., Ned. ge:
t/m woe 14.00.
De Tasjesdief al., Ned.gespr
t/m woe 15.30.
DEN HAAG
ASTA 1 tel: 070-3463500, Sp
Er staat deze herfst en winter
geen andere Robert Long op de
planken. „Ik wind me op over
dezelfde dingen. Een aantal
dingen laat ik nu weg, die heb ik
al gezegd. Het gaat niet om de
Evangelische Omroep of de
paus, maar om wat die mensen
in hun starheid veroorzaken. Als
jij een geloof vertegenwoordigt,
vind ik dat best, maar er zijn
dingen die de samenleving ra
ken. Ik vind het ook best dat
een gelovige vindt dat hij een
morele plicht heeft. Ik maak me
niet druk om het geloof. Maar
de paus heeft geen ene flikker
met het geloof te maken."
De taal gaat hem ook aan het
hart. Opvallend vindt hij het
steeds slordiger wordende taal
gebruik van veel mensen. Ro
bert Long denkt, dat de televisie
een grote invloed heeft op taal
gebruik. „Als de taal slordig is
wordt de samenleving slordig.
Het wordt steeds meer kretolo
gie, van 'Zeker weten' en 'Echt
wel' en dat soort gelul. Maar als
het niets meer betekent kun je
elkaar niet meer bereiken."
„Tien voor Taal was wel zinvol,
maar ik denk niet dat er iemand
is die door dat programma be
ter zijn taal is gaan gebruiken."
die 'schoonheid op schoonheid'
samenbrengt in een schilderij
(inhoud, stijl, compositie, kolo
riet, techniek) met een herken
baar handschrift. Het vakman
schap, het beheersen van de
olieverf op doek, blijkt uit ieder
afzonderlijk schilderij. Het is
jammer dat niet meer heden
daagse kunstenaars zich uitge
daagd voelen om dit soort figu
ratieve schilderijen te maken.
Een dergelijke kwaliteit heb ik
nog niet eerder gezien in Lei
den.
ASTA 2
Crimson Tide al., dag. 13.1
16.00, 18.45, 21.30.
ASTA 3
Casper al., dag. 13.15, 16.i
18.45, 21.30.
BABYLON 1 tel. 070-3471651
naast Centraal Station.
While yoy were sleeping al.
13.15, 16.00, 18.45, 21.31
BABYLON 2
First Knight al., dag. 13.15
16.00, 18.45,21.30.
BABYLON 3
The Madness of King Georgi
jr., dag. 18.45, 21.30.
De Leeuwekoning al., dag.
13.15, 16.00.
METROPOLE 1 tel. 070-3456
Carnegielaan 15.
French Kiss al., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
METROPOLE 2
Crimson Tide al,, dag. 13.1!
16.00, 18.45,21.30.
METROPOLE 3
Batman, forever al., dag. 13
16.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE4
The Lion King al., dag. 13.1
16.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE 5
Die Hard..with a Vengeance
jr., dag. 18.45,21.30.
Free Willy 2 al., dag. 13.15,
16.00.
MOVIEWORLD Kurhausweg 2.
070-3515738, reserveren tel:
070-3515778
Flodder 3 al., dag. 13.20, 1!
Die Hard., with a vengeance
jr., dag. 15.15,21.10.
Casper al., dag. 11.00, 13
18.00.
Bad Boys 16 jr., dag. 22.10
First Knight al., dag. 12.45
15.30, 18.15,21.00.
Crimson Tide al., dag. 16. IC
18.35,22.00.
Free Willy 2 al., dag. 11.20,
16.00.
French Kiss al., dag. 17.20,
19.35,22.35.
Congo 12 jr., dag. 11.10, 1'
16.20, 18.45, 21.45.
Batman forever dag. 13.00,
15.40, 18.25, 21.25.
While you were sleeping al.,
12.00, 14.20, 16.50, 19.1
22.20.
De Leeuwekoning al., dag.
11.05, 13.05, 15.10.
The Lion King al., dag. 11.3
13.40.
ODEON 1 te[. 070-
3462400/3462401. Heren
gracht 13.
Batman forever al., dag. 13.
16.00, 18.45, 21.30.
ODEON 3
French Kiss al., dag. 16.45,
21.30.
De Leeuwekoning dag. 13.1
16.00.
ODEON 4 RIKSBIOSCOOP
Leon 16 jr., dag. 11.45, 14
16.45, 19.15,21.45.
HAAGS FILMHUIS tel: 070-
3656030, Spui 191.
Window to Paris 16 jr.dag.
19.30.
Le Buttane 16 jr., dag. 19.
21.45.
II Conformista 16 jr., dag. 2
OMNIVERSUM tel: 070-3545
Pres. Kennedylaan 5.
Bevers al., dag. 11.00.
The Living Sea al., dag. 12.
14.00, 16.00,21.00.
Destiny in Space al., dag. L
15.00,20.00.
The Secret of Life al., dag.
17.00.
Is daar Iemand? al., dag. 19
Li
bro
dor
heb
vin;
