weg uit
plassen
Bakdoord
Groene soep
Nieuwkoop
is trots
op zijn
'ballen'
Wind tegen
0
Nieuwkoop en de band
met de hennepkwekers
OMTZIGT 1
WATERSPORT B.V.
Zijn Leidse 'ballen' over het al
gemeen niet erg populair, in
Nieuwkoop zijn ze trots op de
plaatselijke variant. Geen bral
lende jongeheren met een
spraakgebrek, maar bruine, kle
verige babbelaars. Sinds jaar en
dag wordt de lekkernij gemaakt
in de 'ballenbakkerij' van de fir
ma A. Bots in de Dorpsstraat.
Vergane glorie is het eigenlijk,
want Bots loopt - in tegenstel
ling tot zijn vader en grootvader
- niet te koop met de snoepjes.
Zijn winkel is nog het meest te
vergelijken met die van Malle
Pietje. In de stoffige, muf rui
kende ruimte is van alles te
koop, maar de Nieuwkoopse
ballen liggen niet in de schap
pen. Wel panty's, polyester he
renpantalons, katoenen dames
slips, knopen en alcoholhou
dende dranken.
,,Ik doe er niet meer zoveel
aan", zegt Bots, die met een be
zem door de winkel sloft. „Maar
we hebben de ballen wel altijd
in voorraad." Zo' twee keer per
jaar duikt Bots een dagje de
speciale ruimte in om het lokale
suikerwerk te fabriceren. Alleen
de oudere, autochtone Nieuw-
kopers weten dat ze bij Bots
('textiel en woninginrichting')
ook terecht kunnen voor een
middeltje tegen het hoesten.
Ooit was dat anders, was de
Nieuwkoopse 'bal' een bekend
exportprodukt van het Zuidhol
landse plassendorp. De vader
van de huidige bedrijfsleider
stond dagelijks te 'bakken' in
een piepklein fabriekje aan
huis. „In heel Nederland waren
de ballen te koop", zegt Bots.
„Mijn vader had een contract
met Simon de Wit, die het sui
kerwerk inkocht voor super
markten."
Door de overname van Simon
de Wit door Albert Heyn, in
1975, raakte de Nieuwkoopse
specialiteit in de vergetelheid.
.Albert Heyn zag er niets in om
de ballen te verkopen." De hui
dige Bots treurt niet om die te
loorgang. „Ach, ik maak ze al
leen nog als ik ze nodig heb.
Verder doe ik er geen moeite
voor om ze populairder te ma
ken. Waarom zou ik? Ik heb zo
veel andere dingen in de win
kel", zegt hij met een vermoei
de glimlach. Zijn bezem draait
trage rondjes tussen hoge sta
pels lege dozen. „Heeft u nog
meer vragen?"
Dieren in nood
in de sloot
Voor de dieren is het de laatste
tijd ook veel te warm. Daarom
zoeken ze regelmatig verkoeling
in het water. En soms komen ze
er dan niet meer op eigen
kracht uit. Gistermorgen om
acht uur moest de brandweer in
actie komen omdat een koe ter
hoogte van Rijpwetering langs
de provinciale weg 5 (Leiden-
Roelofarendsveen) in het water
stond. Later op de ochtend ver
keerde een paard in de sloot
achter de manage aan de Voor
weg in dezelfde situatie.
De bemanning van de Leidsch Dagblad-boot is deze week onder
meer te vinden op en rond de Nieuwkoopse Plassen. Tips en sug
gesties voor de Waterkrant kunnen rechtstreeks worden doorge
geven aan de verslaggevers op de boot (tel. 06-52801476) of aan
de redactie op de wal (tel. 071-356441).
Donderdag 17 augustus, Nieu wkoopse Plassen
Weerslag van een monoloog van de schipper van de
Leidsch Dagblacl-boot (tijdelijk even gezagvoerder van
een kano), gericht tot een enkele tientallen meters voor
hem uit kanoënde redactrice.
Een duik in 't Joppe of de Braassem? Veel
mensen zien er vanaf omdat het water eruit
ziet als een groene soep. De oorzaak: de
blauwalg die door het warme weer de wa
terkwaliteit en het plezier van de recreanten
ernstig verpest. Nee, dan verdient een duik
in de Nieuwkoopse Plassen de voorkeur.
Helder water, geen drijvende troep, het is
een fraai natuurgebied.
De Nieuwkoopse Plassen zijn niet vanzelf
zo schoon gebleven. Miljoenen guldens
heeft het in Leiden gevestigde Hoogheem
raadschap van Rijnland erin geïnvesteerd
om de kwaliteit van het water op peil te
houden. Linda Frinking, aquatisch ecoloog
bij het schap, is nauw betrokken bij het zo
genaamde eutrofiëringbestrijdingsproject.
Eutrofiëring is een duur woord voor overbe
mesting. En die is fors teruggedrongen in de
afgelopen zes jaar.
„Eind jaren '80 werd vastgesteld dat het
evenwicht volledig was verstoord. Er was te
veel vermesting, het water bevatte te veel
fosfaten en stikstof. Daardoor raakte het
watersysteem ontwricht en ontstond de
welbekende groene soep", vertelt Linda
Frinking.
„Acht jaar geleden was niet duidelijk wel
ke maatregelen we konden nemen om de
overbemesting tegen te gaan. De provincie
bepaalde dat de Nieuwkoopse Plassen een
natuurgebied met hoge aquatische waarde
was. Zij stelde dus normen aan het water en
wij, als hoogheemraadschap, proberen die
normen te halen."
Omdat onduidelijk was welke maatrege
len het juiste effect zouden sorteren, werd
besloten op verschillende plaatsen een eu-
trofiëringbestrijdingspiciect te beginnen.
Zo werd de Geerplas (onderdeel van de
Langeraarse Plassen) gebaggerd. Maar dat
leverde geen echt lagere fosfaatbelasting op.
In Nieuwkoop werd de vervuiling bij de
bron aangepakt. Woonboten en huizen
werden versneld op het riool aangesloten,
er werd alleen nog water ingelaten dat was
gedefosfateerd in een installatie die werd
gebouwd bij de sluis in de Ziende en er
kwamen waterscheidingen, zodat vervuild
water niet zomaar de Nieuwkoopse Plassen
in kwam. Er is zelfs een soort deur, een
klepstuw, waar alleen kanoërs door kunnen.
„Als ze op een knop drukken, zakt de deur
het water in en even later komt hij weer
omhoog."
De aanpak bleek een groot succes. De
fosfaatbelasting werd met 80 procent ver
minderd en de waterkwaliteit is een stuk
beter. Frinking noemt de Nieuwkoopse
Plassen 'het minst vervuilde watersysteem'
dat het Hoogheemraadschap van Rijnland
heeft.
Op de Nieuwkoopse Plassen is de betere
waterkwaliteit ook te bewonderen. Er zijn
meer planten zoals waterlelies. „Dat komt
door de betere doorzichtbaarheid van het
water. Waterplanten hebben licht nodig om
te groeien en in de zomer kunnen we een
halve meter diep kijken. In de winter zelfs
nog iets meer. Zo'n doorzicht halen we op
een heleboel plaatsen niet."
Het succes is voor een groot deel te dan
ken aan het feit dat de Nieuwkoopse Plas
sen een afgesloten watersysteem is. Contro
le op wat er binnenkomt is mogelijk, in te
genstelling tot bijvoorbeeld De Kagerplas-
sen. „Daar stroomt het water door. Met als
gevolg dat er veel fosfaatrijk water in de
plassen komt, hetgeen weer leidt tot algen-
groei."
Het is om die reden dat de maatregelen
die in Nieuwkoop zo succesvol zijn niet
overal kunnen worden genomen. Frinking
benadrukt dat vooral het Rijk maatregelen
moet nemen. „Als wij het binnen het hele
gebied van Rijnland op deze manier aan
pakken is het effect veel te klein. Dat lukt
ons nooit. Het Rijk zal maatregelen moeten
nemen om de overbemesting tegen te
gaan." Als voorbeeld noemt zij het gebruik
van het kunstmest dat voor het water scha
delijk is. „Waarom gebruiken we niet veel
meer natuurlijke mest", vraagt zij zich at.
Volgens Frinking is het probleem vrij sim
pel: „Er is gewoon te veel vervuiling door
mensen. Elk ecologisch systeem heeft een
bepaalde draagkracht en die hebben wij al
lang overschreden.
Overigens is ook het hoogheemraadschap
zelf schuldig aan de overbemesting. Want
een van de grootste bronnen van overbe
mesting zijn de zuiveringsinstallaties waar
in het schap het rioolwater schoonmaakt.
Het gereinigde water bevat nog veel te veel
fosfaten. Door het uitbreiden van de water
zuiveringen met een defosfatiseringsinstal-
latie kan die bron worden aangepakt. Rijn
land investeert daarin honderden miljoe
nen guldens.
Hoewel Nieuwkoop een succes is, gaat
het maar om een klein deel van het water
dat het hoogheemraadschap beheert. El
ders zullen de algen nog lange tijd geregeld
de kop opsteken. Moedeloos wordt Frinking
daar niet van: „Je moet het voor jezelf heel
simpel houden. De provincie stelt een norm
voor een bepaald water. Die moet je probe
ren te halen. Daar richten wij ons op, ook al
duurt het lang."
HENNY VAN EGMOND
FOTO HIELCO KUIPERS
Henk Schreuder, chef-kok van het gerenommeerde Oegstgeester
restaurant De Beukenhof, levert speciaal voor De Waterkrant een
aantal zomerse recepten. Dit is aflevering 5.
- „Ik ga maar niet zo hard, want anders komt de neus
van de kano zo ver omhoog dat ik niets meer van de om
geving zie.
- „Ik heb de hele ochtend al aantekeningen gemaakt.
Mijn rechterarm is wat pijnlijk."
- „Ik denk dat ik het eerste stuk de techniek ga perfec
tioneren. Daarna concentreer ik me wel op de snelheid.
- „Ik denk dat jouw kano toch van wat lichter materi
aal gemaakt is.
- „Het lijkt wel of er aan mijn kant van het water ho
gere golven staan.
- „Ik ben geloof ik toch meer een roeier dan een pedde
laar.
De Nieuwkoopse Plassen: helder water, geen drijvende troep.
4>
O
- „Op die korte afstanden kom ik nooit zo tot m'n
recht. Ik moet het meer van m'n uithoudingsvermogen
hebben.
- „Hebben we nu alweer wind tegen?"
- „Ik dacht al dat die verhuurbaas me niet mocht.
Geeft-ie me de meest rottige kano mee die hij heeft.
- „Zouden die anderen niet ongerust zijn, als we zo
lang wegblijven?"
- „In dit slootje doe ik maar even wat rustiger aan. Ik
ben bang dat ik met m 'n golfslag de oevers beschadig.
- „Zou mijn kano, omdat ik zwaarder ben, nu erg veel
dieper in het water liggen?"
- Als ik ook m'n badkleding aan had, kon ik me wel
wat soepeler bewegen.
- „Ik zie twee gemene honden op de kant staan. Zullen
we teruggaan?"
-Volgens mij is de vorige huurder bjj het eskimo teren
onderaan de boot blijven hangen. Ik voel me steeds zo
- „Nee, ik bleef niet achter. Ik
ben even in dat kreekje wezen
kijken of daar nog wat interes
sants was te zien."
- „Als ik teveel kracht zet, ben ik
bang dat ik de peddel breek.
- Zo'n kano is toch eigenlijk
niet gebouwd op iemand van
1.94 meter. Heb jij ook zo'n last
van je rug en je benen?
- „Ja, ik kom. Ik moest even in
houden voor die zeilboot.
- „Je kanoot in een uurtje tijd
nog een aardig eindje weg, he'.
- „Vanaf deze kant lijkt de plas
nog breder.
- „Misschien is het toch beter om
een beetje in m'n buurt te blij
ven, voor je eigen veiligheid.
- Erna, hoor je me? Eeerrrrna?!
Eeeeeerrrnaaaaaaaaaaa!!!!!
Zeeduivel in roomsaus
met sjalotjes, spekjes,
paddestoelen en tijm
Ingrediënten:
4 x 150 gram zeeduivel
1 ds champignons
4 sjalotten
50 gram spek
2 dl witte wijn
5 dl room
peper, zout en een takje tijm
Bereiding
Paddestoelen fijn snijden, spek in blokjes snijden en sjalot grof snij
den. Dit alles in een pan licht aanzweten in de boter en afblussen
met witte wijn en room, blaadjes toevoegen.
Vis peperen, zouten en licht bloemen en in de olijfolie beide kanten
bakken en verder garen in de roomsaus.
|Gerecht in een diep bord serveren met als garnituur haricot verts
Al voor 1572 was Nieuwkoop een broedplaats voor
hennepkwekers. Op de landerijen rondom de Zuidein
der- en Noordeinderplassen groeide het basismateri
aal voor nederwiet volop. Veel ingezetenen van de
toenmalige 'Heerlikheyt van Nieukoop ende Noorden'
verdienden op 'hennip-worven' hun brood.
De stichting Historisch Genootschap wijdt in het
laatste nummer van 'Rondom Nieuwecoop' een arti
kel aan die onvermoede kant van de plaatselijke histo
rie. Een beetje geschrokken is het genootschap wel
van de historische ontdekking. Was Nieuwkoop in de
zestiende eeuw, 'naast een plaats waar de alcohol
soms te rijkelijk kon vloeien', een verzamelplaats van
drugsverslaafden?
Bestudering van een verhandeling over hennepteelt
uit 1828 stelde het genootschap gerust. Hennep werd
in het verre verleden op grote schaal gekweekt in heel
Zuid-Holland. Voor, zoals het artikel vermeldt, 'meer
dere produkten', zoals zeep, medicijnen, veevoer en
touw.
Over de produktie van nederwiet heeft het genoot
schap in de gerechtelijke archieven van Den Haag
niets kunnen vinden. Waarna de historici tot de con
clusie komen dat 'de dronkenmakende kracht' van
hennip waarschijnlijk weinig bekendheid genoot in
het zestiende-eeuwse Nieuwkoop.
Dat het dorp tegenwoordig wel weet waar Abraham
de mosterd haalt bleek een paar maanden geleden.
Voor de Haagse rechtbank moesten in april dertien
Nieuwkoopse drugdealers terechtstaan voor de ver
koop van cocaïne, speed en XTC. Officier van justitie
G. van Belzen kon er met zijn hoofd niet bij dat het lie
felijke dorpje aan het water een netwerk van drugs
dealers herbergt. „Schrikbarend dat in zo'n landelijke
omgeving zoiets gebeurt. Als je door Nieuwkoop rijdt
kun je je niet voorstellen dat er op zo grote schaal in
harddrugs wordt gedeald.
De tijden veranderen, ook in Nieuwkoop.
ERNA STRAATSMA
Quick Silver opblaasboot
260 st. inclusief Mercury BB
motor 3.3 pk Prijs vanaf ƒ2990,-
OOK DIV.
ANDERE
AANBIEDINGEN
OMC Express 260
Prijs inclusief
Johnson B.B. motor 3 pk
vanaf ƒ3269,-
Industriekade
0, 2172 HV Sassenheim, Tel. 02522-32604
-3 uur varen
Tel. 01718-13228
3 of 41/z uur varen.
Vertrekt uit de
haven van Katwijk
Vanuit, Katwijk naar en over de Kagerplassen via Rijnsburg,
Oegstgeest, Kagerplassen, Kagerland, langs Leiden. Afvaart:
ma. t/m zondag dagelijks om 14.00 uur. Prijs: volw. ƒ19,50/65
16,50/3 t/m 11 jaar ƒ13,50 Extra afvaart op di., wo., en do. ook
om 11.00 uur.
4% uur varen
Vanuit Katwijk via de Oude Rijn langs Leiden, Koudekerk,
Alphen a/d Rijn, Braassemermeer, Kagerplassen. Afvaart: ma.
t/m zo. dagelijks om 12.30 uur. Prijs: volw. /27,-/65 23,-/3 t/m
11 jaar ƒ19,-
Dé specialist
voor
scheepsaccu's
(§roenen-,^
LEIDEN
Hij kwam met een
nat zeil thuis
Ooit was het de gewoonte de zeilen nat te maken oindat ze
dan meer wind konden vangen. Zo ging het laveren (zig-zag-
gend over het water gaan, bijvoorbeeld bij wind tegen) een
stuk beter.
Wie met een nat zeil thuiskomt, is stomdronken. De slinge
rende gang van een dronkaard wordt vergeleken met het la
veren van een schip (met natte zeilen). De tekst die halverwe
ge de zeventiende eeuw werd gevonden op een drinkbeker
van het Nijmeegse schippersgilde, rechtvaardigt deze verkla
ring ruimschoots. Er stond op: 'Met natte seylen ist goet la-
veere. Die my veel drinckt salt oock wel leeren'.
Ze moesten de zeilen strijken
Een goede schipper strijkt de zeilen bij hele harde wind, als
het uit het oogpunt van veiligheid onmogelijk is om verder te
zeilen. Ook was het vroeger wel gebruikelijk de zeilen te laten
zakken bij wijze van begroeting van een voornamer schip. In
beide gevallen komt het erop neer dat een schipper zijn
meerdere erkent, er als het ware voor wijkL
De uitdrukking wordt in figuurlijke zin gebruikt wanneer ie
mand het niet kan winnen van een ander en dat verlies er
kent door op te geven. In de loop van de tijd heeft de uitdruk
king een wat bredere betekenis gekregen. Zo wordt ze ook ge
bruikt om aan te geven dat iemand is gestorven.
Linda Frinking: „De doorzichtbaarheid van het water is verbeterd."
FOTO HIELCO KUIPERS
