Nederlandse verzekeraar
moet blikveld verruimen
Adviseurs stomen koningin klaar voor staatsbezoek
Beatrix en Claus puffen eerst uit in Singapore
Feiten &Meningen
Met water valt
heel veel geld
te verdienen
WOENSDAG 16 AUGUSTUS 1995
De band tussen Nederlanders en water is
sterk en al eeuwen oud. Water is onze*
vriend en onze vijand. Het is onze vijand in
zoverre het ons bedreigt in ons voortbe
staan. Afgelopen winter was daarvan weer
een staaltje te zien toen onze rivierdijken
het ternauwernood hielden. Een andere
dreiging overigens dan de dreiging vanuit
zee. Die hebben we met de Deltawerken
goeddeels afgewend. En het went snel om
zonder angst voor het water te leven, zozeer
zelfs dat niemand meer wakker ligt van een
flinke storm. De techniek heeft veel in de
hand en daar vertrouwen we op, maar er
hoeft maar iets te gebeuren of de oude ang-
sten zijn weer terug alsof ze nooit zijn weg
geweest.
Het water heeft ons echter meer gebracht
dan het ons heeft afgenomen. Lange tijd
waren sloten, kanalen en rivieren de enige
wegen waarover wij ons over wat langere
afstanden in Nederland konden bewegen.
Beroepsreizigers en goederenvervoer maak
ten dankbaar gebruik van deze mogelijk
heid. Pas in de loop van de negentiende
eeuw kwam daarin verandering en ontwik
kelde zich een wegen-infrastructuur, die
hedeji ten dage het belang van het water
voor het vervoer verre overschaduwt.
Ook de zeeën hebben ons meer opgele
verd dan gekost. We hebben ze bevaren om
handel te drijven en om meer dan vier eeu
wen geleden een rij
ke kolonie te ver
werven, het huidige
Indonesië. Met het
verlies daarvan heb
ben we het heden
ten dage nog moei
lijk. Het uitroepen
van de Republiek
Indonesië op 17 au
gustus 1945 door
Soekarno en Ilatta
roept bij sommigen
nog steeds bittere
PIMKJKIUYN herinneringen en
medewerker zelfs wrok op.
De beroepsvisserij
was en is van groot
belang. De handels
vaart is nog steeds een bedrijfstak van ge
wicht, zij het niet meer zo levendig als in
vroeger jaren. De ouderen onder ons herin
neren het zich nog, de Rotterdamse en Am
sterdamse havens krioelend van de grotere
en vooral ook kleinere schepen. De hoe
veelheid overgeslagen goederen is sedert
dien met een veelvoud toegenomen, maar
de drukte is aanzienlijk minder/Grotere
schepen en gemechaniseerde overslag heb
ben van de havens een betrekkelijke mens-
arme bedrijfstak gemaakt, met heel veel
minder activiteit en gezelligheid.
Veel Nederlandse schepen varen nu on
der vreemde vlag, omdat ons land, vooral
qua arbeidskosten, veel te duur is. De
meeste varen nog wel met Nederlandse of
ficieren, maar de rest van de bemanning
wordt dikwijks gerekruteerd uit lagelonen
landen. Het paarse kabinet heeft zojuist
enige maatregelen in de fiscale sfeer geno
men om dit tij te keren. En als de tekenen
niet bedriegen dan zal een aantal Neder
landse scheepvaartbedrijven zijn schepen
weer terugvlaggen, zonder dat dit natuurlijk
een terugkeer kan betekenen naar de ver
houdingen van weleer.
Schepen zijn omgebouwd tot moderne
fabrieken en kantoren. Het scheepshuis is
in veel gevallen net een modern fiatge
bouwtje qua uiterlijk en inrichting. Er zijn
nog maar heel weinig mensen nodig en of
ficieren zijn tegenwoordig all-round: ze
doen zowel dienst op de moderne brug als
in de moderne machinekamer, waar ze de
bewakers zijn van computergestuurde ap
paratuur. Veel van die schepen lopen öf
heel grote havens binnen öf worden voor
vreemde kusten gelost. De bemanning blijft
gewoon aan boord ei> passagieren is er
nauwelijks meer bij, ook omdat ligdagen
duur zijn en de moderne logistiek^e sche
pen zo snel mogelijk weer met wacht bui
tengaats brengt. Van de romantiek in de ha
vens en aan boord van de schepen is weinig
meer over. Het is een beroep zoals zoveel
andere beroepen en het heeft iets van de
kleur van ons leven weggenomen.
Toch blijkt zo'n maritieme traditie be
hoorlijk diep te zitten en zich vlak onder de
oppervlakte schuil te blijven houden. Sail
1995 in Amsterdam heeft dat maar weer
eens bewezen. Er komen 4,5 miljoen bezoe
kers op af, bijna eenderde van de totale Ne
derlandse bevolking en dat in een paar da
gen tijd. Geen manifestatie die dat weet te
evenaren. Op zulke momenten blijkt dat
onze band met het water en met de roman
tiek daaromheen nog heel sterk is.
Elke manifestatie in het kader van Sail
was gegarandeerd een succes met heel veel
publiek. De intocht van de zalmvissersvloot
en andere zeilende vissersschepen in Haar
lem op weg naar de grote parade van IJmui-
den naar Amsterdam deed een halve stad
leeglopen en daarna was het bij voortduring
niel anders.
Het geld dat onze overheden daarvoor
over hebben, steekt daar schril bij af. Am
sterdam trok er zes ton aan garantstellingen
voor uit. Het rijk helemaal niks. Het moest
allemaal van sponsorgelden komen, terwijl
het economisch rendement zonneklaar is
en de Fiscus aan het eind van de keten staat.
Onze koninklijke familie beschikt over een
jacht dat die naam nauwelijks waardig is.
Onze belangrijke havensteden, Rotterdam
en Amsterdam, bezitten niet eens een jacht.
De Batavia is het enige fatsoenlijke en
authentieke VOC-schip dat we hebben en
ook daaraan wordt nauwelijks belastinggeld
gespendeerd. Toch valt daar veel geld mee
te verdienen en heel veel reclame in de we
reld voor ons land mee te maken. Een flinke
investering in een vloot van dit soort en de
organisatie van dit soort manifestaties ver
dient zichzelf terug. En waarom zou Rotter
dam met zijn schitterende Kop van Zuid ge
woon niet dingen naar de organisatie van
Sail 2000?
'Ontwikkeling buiten branche moet ook in de gaten worden gehouden
Veel grote Nederlandse verzekeraars lijken vooral bezig met zichzelf. Terwijl het relatief kleine
Ohra al polissen via Internet verkoopt en branche-vreemde organisaties als de Bovag, de ANWB,
credit-cardmaatschappijen, Kwik-Fit en Marks Spencer graantjes beginnen mee te pikken, blij
ven de grote Nederlandse verzekeringsmaatschappijen druk bezig met het venverken van hun re
cente fusies. Ze lijken zich nauwelijks bewust van de gevaren van de razendsnelle ontwikkelingen
in de verzekeringswereld.
Pas wanneer een buitenlandse concurrent
in één klap een procent of vijf van de markt
zou 'pakken', gaat in de Nederlandse
hoofdkantoren de alarmbel rinkelen, denkt
verzekeringseconoom Laurens Goudriaan.
In samenwerking met de management con
sultants van KPMG doet Goudriaan onder
zoek naar de strategieën van de grote Ne
derlandse verzekeraars. Hij vindt dat de
grote maatschappijen sneller op de ontwik
kelingen moeten reageren. Ze zijn volgens
hem te veel bezig met de interne organisa
tie, het verwerken van fusies, bankverzeke-
ren en het aanpassen van software. Terwijl
de kansen elders liggen.
„Als er iets in de samenleving gebeurt
zoals bij de stelselwijziging met de ziekte
kosten, de WAO, de opheffing van het ver
bod op fusies tussen banken en verzeke
raars blijken de verzekeraars wel razend
snel te kunnen reageren", zegt L. Wilde
man, consultant bij KPMG. „Dan doen ze
allemaal een stap in dezelfde richting en
zitten daarna ook weer allemaal op hetzelf
de lijntje. Echt onderscheid op basis van
specifieke kennis of competentie is er in de
Nederlandse verzekeringsbranche niet bij.
„Maar dergelijke speciale vaardigheden heb
je wel degelijk nodig als de markt echt in
beweging komt, alleen moeten we de voor
beelden daarvan nog wel uit het buitenland
halen. Zoals Bill Gates, de man van het do
minante software-huis Microsoft, al heeft
aangekondigd zich op de financiële dienst
verlening te willen storten via zijn eigen
netwerk. De gasbedrijven in Engeland gaan
dezelfde kant op, evenals warenhuizen als
Marks Spencer en in Frankrijk Lafayette.
„Wat wij met dit onderzoek willen stimule
ren, is dat de Nederlandse verzekeraars hun
blikveld verruimen. Ook naar mogelijkhe
den buiten de eigen branche kijken bijvoor
beeld, waar ze met hun specifieke compe
tenties mogelijk ook aan de slag zouden
kunnen. In plaats van alleen snel te reage
ren op ontwikkelingen, kunnen ze met hun
macht de toekomst zelf meebepalen". aldus
Wildeman.
De theorieën over de strijd om de toekomst
op basis van 'kerncompetenties'
(kernactiviteiten) van bedrijven heeft de
econoom-in-spe en consultant Wildeman
ontleend aan de management-goeroes Ha
mel en Prahalad. Deze laatste Amerikaanse
Indiër adviseerde een imposante rij indus
triële multinationals, waaronder Philips.
Regelmatig was de goeroe in Eindhoven om
de operatie Centurion op gang te krijgen.
„Maar bij banken en verzekeraars ligt dat
anders dan bij produktiebedrijven", aldus
J.FLJ. Zegering Hadders, directeur algemene
zaken van bankverzekeraar ING Groep.
„Onze concurrentiekracht ligt in de wend
baarheid van de organisatie, de flexibiliteit
en het toepassen van automatisering. Een
spaarprodukt blijft toch gewoon een spaar-
produkt.
„Zo is Coca Cola nog steeds hetzelfde pro-
dukt. De kerncompetentie van dat bedrijf
lijkt me het voortdurend aanpassen van de
reclame aan de markt. De produktontwik-
keling in de verzekeringsbranche is ook niet
zo revolutionair als in de industrie", aldus
Zegering Hadders.
En nieuwe spelers op de markt? Zegering
Hadders: „We hébben hier al concurrentie
bij de vleet. In Nederland zijn 461 schade
verzekeraars actief en 165 bedrijven die le
vensverzekeringen verkopen. Komt daar
een warenhuis of autohandel bij dan zijn
het er 462. Ook het electronische verkoop
kanaal hebben wij via Girotel van de Post
bank al jaren in huis".
De grootste verzekeringsgroep binnen ING,
Nationale Nederlanden, beschouwt het op
bouwen van dochters in uiteenlopende lan
den als een uitbouwen van de kernactivi
teit. Van de grond af aan en met succes.
Daarin ziet de bank meer dan in het uitbrei
den naar andere sectoren. Op de aanbeve
lingen van goeroe Prahalad, Wildeman en
Goudriaan zit de ING-topman niet direct te
wachten.
De voorzitter van de raad van bestuur van
verzekeraar Ohra, drs. B.J.J.M. Hüsmann, is
stukken enthousiaster over de strategische
aanpak van Prahalad en de zijnen. „Wij
passen dat ook zoveel mogelijk toe in onze
beleidsplannen. Van het verzekeren tegen
ziektekosten naar preventie bijvoorbeeld.
We beschikken over twintig fitness-centra
die worden omgevormd tot, Ohra Gezond
heidscentra.
„En we waren de eerste verzekeraar op In
ternet. Dat begon als een experiment, maar
intussen krijgen we via dat kanaal maande
lijks duizend aanvragen voordocumentatie
en aanmeldingsformulieren binnen. In vijf
tien procent van de gevallen leidt dat tot het
afsluiten van een verzekeringspolis", aldus
Hüsmann.
Maar het gros van de grote verzekeraars in
Nederland is te afwachtend, vinden de twee
onderzoekers. „Ze hebben redelijk vertrou
wen in de eigen branche en stoppen de
energie vooral in de eigen, interne aanpas
singen. Daarmee ligt het gevaar van een of
twee grote buitenlanders die het hier willen
proberen, wel om de hoek. En het gevaar
kan ook nog uit een totaal onverwachte
hoek komen. Daarom is het voor de Neder
landse verzekeraars van groot belang ook
de ontwikkelingen buiten de eigen branche
scherp in de gaten te houden", aldus Wilde-
AMSTERDAM MARIEN VAN DEN BOS
ORANiAPresident Mandela van Zuid-Afrika bij het standbeeld van Hendrik
Verwoerd, ooit eerste minister en architect van het apartheidsbeleid. Het beeld
staat in Orania, waar Mandela op bezoek was om zich namens de zwarte ge
meenschap te verzoenen met de weduwe Verwoerd.
FOTO REUTER JUDA NGWEN
Zelden is een staatsbezoek van
koningin Beatrix zo behoed-
zaaip voorbereid. De missie
naar Indonesië, die maandag
21 augustus begint, moet een
groot succes worden. In de
werkkamer van premier Kok
en op paleis Huis ten Bosch
wordt al ruim een half jaar uit
gebreid gesproken over de ge
voeligheden van deze reis.
Beatrix moet in de voormalige
kolonie de juiste toon aan
slaan.
Er hangt in januari 1995 een ge
spannen sfeer in de werkkamer
van premier Kok. Aan tafel zit
ten de ministers Van Mierlo
(buitenlandse zaken) en Voor
hoeve (defensie). Tegenover
hen geëmotioneerde vertegen
woordigers van de Indië-vetera-
nen en de Indische gemeen
schap in Nederland.
Het geheime onderhoud gaat
over Poncke Princen, die in
1948 overliep naar de Indone
siërs en die van Van Mierlo vlak
voor het kerstreces een visum
heeft gekregen. De oud-strijders
voelen zich zwaar miskend. Kok
probeert hen tot bedaren te
brengen. Hij wil rust in de tent:
De premier benadrukt dat hij
aan de vooravond van het
staatsbezoek van koningin
Beatrix aan Indonesië het oor
logsverleden niet opnieuw wil
oprakelen. Dat kan een scha
duw werpen op de historisch
zeer belangrijke reis; Indonesië
viert immers zijn vijftigjarige
onafhankelijkheid.
De Indië-delegatie heeft daar
begrip voor. Als de regering
zorgt dat Princen straks uit de
buurt van Beatrix blijft, zullen
de veteranen zich rustig hou
den. Het woord is nu aan Voor
hoeve, als minister van defensie
verantwoordelijk voor het vete
ranenbeleid. Princen zal op af
stand van de koningin worden
gehouden, belooft Voorhoeve.
Het verzoenende onderhoud is
typerend voorde voorbereidin
gen van het staatsbezoek. Zel
den is een reis van de vorstin zo
behoedzaam uitgestippeld. In
het torentje van Kok, op paleis
Huis ten Bosch en op het minis
terie van buitenlandse zaken
vindt al ruim een jaar overleg
plaats.
Kok heeft persoonlijk een be
langrijke rol gespeeld bij het op
ruimen van gevoelige obstakels.
Toen minister Pronk van ont
wikkelingssamenwerking begin
dit jaar voorstelde een politiek
debat te voeren over het Neder
landse Indonesië-beleid in de
jaren veertig, liet Kok direct we
ten dat het kabinet daar niets
voor voelde. Zo'n debat zou bij
veteranen oude wonden open
rijten en dat zou de reis van de
koningin nog moeilijker maken.
Naar verluidt besprak de pre
mier de delicate kwestie tijdens
zijn wekelijkse overleg met
Beatrix op Huis ten Bosch. Hij
liet daar duidelijk doorscheme
ren dat het de taak van de vor
stin is om in Jakarta op gepaste
wijze aandacht te besteden aan
de Nederlandse rol tijdens de
onafhankelijkheidsstrijd. Kok
snoerde politici de mond; het
woord is straks aan het staats
hoofd.
De voorzichtige manier waarop
dit bezoek wordt voorbereid,
staat in schril contrast met de
ontspannen sfeer waarin konin
gin Juliana in 1971 naar Indone
sië reisde. Van Indië-debatten
of excuses over de politionele
acties was geen sprake. Het was
juist leuk dat Juliana als eerste
Nederlandse vorstin na het ko
loniale tijdperk naar Indonesië
toog. Tijdens de zeer succesvol
le reis repte Juliana met geen
woord over de koloniale oorlog.
Beatrix krijgt het veel zwaarder
en heeft zich mede daarom ter
dege voorbereid. Een van de
personen bij wie ze advies in
won, is Pieter Kooijmans, oud
minister van buitenlandse za
ken en hoogleraar volkenrecht.
Kooijmans is immers betrokken
geweest bij het besluit om de
koningin dit jaar naar Indonesië
te laten reizen. Verder is hij
goed op de hoogte van de toe
stand van de mensenrechten in
Indonesië.
De bouwstenen voor de zeer
belangrijke toespraak die de
vorstin zal houden tijdens het
staatsbanket zijn grotendeels
aangedragen door Indonesië-
experts van het ministerie van
buitenlandse zaken. Verder was
directeur-generaal politieke za
ken mr. J.M. Vos (adviseur van
Van Mierlo) een belangrijke
bron voor Hare Majesteit. Hij
staat in direct contact met
grootmeester Floor Kist, het
hoofd van de hofhouding, die
de samenstelling van de toe
spraak coördineert.
De eigen inbreng van de konin
gin moet overigens niet worden
onderschat. Dat bleek onlangs
nog tijdens het staatsbezoek
aan Israël. In haar rede voor het
Israëlische parlement ontze
nuwde ze de mythe dat Neder
landers zo heldhaftig zouden
zijn geweest in de oorlog:
„Tachtig procent van de Neder
landse joden werd vermoord."
Later bleek dat deze zin, die
diepe indruk maakte in Israël
en Nederland, door de koningin
hoogstpersoonlijk was toege
voegd.
DEN HAAG CARINE NEEFJES
Kroonprins vliegt zelf naar Verre Oosten
Voordat koningin Beatrix op maandag 21 augus
tus aan haar staatsbezoek in Indonesië begint,
brengt ze met prins Claus een paar dagen in
Singapore door. Het koninklijk paar vertrekt mor
gen met een KLM-vliegtuig vanaf Schiphol. In het
weekeinde kunnen Beatrix en Claus in Singapore
bijkomen van hun jetlag, zodat ze uitgerust aan
hun tiendaagse reis door Indonesië kunnen be
ginnen.
Kroonprins Willem Alexander, die zijn ouders tij
dens het staatsbezoek vergezelt, vliegt zelf met
het regeringsvliegtuig PBX naar Indonesië. Na
een aantal tussenstops (het toestel kan zo'n grote
afstand niet in één keer afleggen) haalt Alexander
zijn ouders op in Singapore, waarna het konink
lijk gezelschap op maandag 21 augustus geza
menlijk in Jakarta arriveert.
De eerste dag van het staatsbezoek zullen konin
gin Beatrix en president Soeharto kransen leggen
op het Indonesische ereveld Kalibata en op het
Nederlandse ereveld Menteng Pulo. Daarmee
worden de slachtoffers herdacht die vielen tijdens
de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd in de
tweede helft van de jaren veertig. Beide staats
hoofden zullen 's avonds aan het banket toespra
ken houden die de Nederlandse televisie recht
streeks uitzendt (Nederland 3 vanaf 16.30 uur).
De tweede dag staat in het teken van de econo
mische betrekkingen. In het kielzog van de vor
stin reist een handelsdelegatie onder leiding van
minister Wijers (economische zaken). Het is de
grootste en zwaarste economische missie sinds
de Tweede Wereldoorlog.
Surabaya, met 2,5 miljoen inwoners de tweede
stad van Indonesië, staat voor volgende week
woensdag en donderdag op het programma. Het
koninklijk gezelschap zal daar onder meer een
ontmoeting hebben met de Nederlandse marine.
Het koninklijk gezelschap brengt het weekeinde
van 26 en 27 augustus 'privé' door op het eiland
Sulawesi. Daarna brengen Beatrix, Claus en Wil
lem Alexander nog een officieel bezoek aan de ei
landen Kalimantan en Sumatra. Donderdag 31
augustus vliegt de koninklijke familie naar Neder
land terug.
DEN HAAG GPD
THAILAND
BRUNEI
Manado
Palembang
S UfAATRA
Jakarta
OOST-mtOR
1 Darwin
AUSTF
FIU™s,<fe Staatsbezoek van
JÉ W koningin Beatrix
aan Indonesië
■auou
i' ui, jltAWfS';
M rCrlM"
N D O 1 'jjjj
'"•^Surabaya
Yogyakarta
Beknopt programma:
'■«T"
25 augustus (Yogyakarta).
bezoek dorp Caturharjo
te gast in kraton (het paleis van de
sultan van Yogyakarta)
bezoek tempelcomplex Prambanan
H 26 en 27 augustus (Manado)
privé-verblijfin Manado
27e per vliegtuig naar Kalimantan
01 28 augustus (Balikpapan):
bezoek aan tropenbos bij post
Wana Riset (orang-oetan-project)
oerwoudwandeling Wartono
Kadribos
Q 29 augustus (Palembang):
oudheidkundig museum
bezoek kunstmestfabriek
bezoek rubberonderzoekstation
bezoek palmolieplantage
per vliegtuig naar Padang
B 30 augustus (Padang):
Andalasuniversiteit
Academie voor Muziek en Dans
centrum Minangkabau-cultuur
31 augustus (Padang):
Einde staatsbezoek Vertrek uit
Padang naar Singapore
anp - bron: Rijksvoorlichtingdienst
23 augustus (Surabaya):
officieel afscheid president in Jakarta
per vliegtuig naar Surabaya
welkom in provinciehuis
bezoek kampong Tambakrejo
ontvangst Nederlandse en
Indonesische autoriteiten aan boord
van marineschepen HMS Van Nes
en HMS Van Galen
24 augustus (Yogyakarta):
rondvaart door haven Surabaya
per vliegtuig naar Yogyakarta
bezoek aan boeddhistisch
monument Borobudur
ontmoeting met de gouverneur
van Midden-Java en
de susuhunan van Solo
22 augustus (Jakarta):
museum Puma Bhakti Pertiwi
Taman Mini Indonesia Indah
(expo Indonesische gewesten)
Imax Theater (film over Indonesië)
Academie voor Kunsten
Produksi Indonesia 1955
(tentoonstelling)
ontvangst Nederlandse
gemeenschap in residentie
ambassadeur
Ti/dens het staatsbezoek wordt
koningin Beatrix vergezeld door prins
Claus en prins Willem-Alexander
21 augustus (Jakarta)
aankomst in Jakarta vanuit Singapo^
ceremonieel welkom in
presidentieel paleis
laanslegging Indonesisch
ereveld Kalibata
kranslegging Nederlands
ereveld Menteng Pulo
bezoek aan Erasmus Huis
staatsdiner in presidentieel paleis
