Vrijheid
blijheid
op de Hem
Het eiland van Ome Jan
Het Motorhuis
Feministische golf
'Voorbeeld
voor andere
beheerders'
Aan boord van de 'Dar Mlodziezy', dag 3
Koude regen
*c
HENGELSPORT INN
WeCo MOTORSLOEPEN
WteCb bu
LM
zonnig
UTERDAG 5 AUGUSTUS 1995
9
bemanning van de Leidsch Dagblad-boot is vandaag te vinden
n de kust, waar onder meer de demonstratie van de Katwijkse
:ddingsbrigade wordt bezocht. Tips en suggesties voor de Water-
ant kunnen rechtstreeks worden doorgegeven aan de verslagge-
rs op de boot (tel. 06-52801476) of aan de redactie op de wal
•1.071-356441).
Vrijdag 4 augustus, Oude Rijn.
'Posseidon Adventure' geloof ik dat de film heet. Het ver
haal gaat over een cruiseschip dat door een enorme wa
termassa ondersteboven wordt gegooid, waarna alle op
varenden de complete voorraad zuurstofrijk mineraal
water uit de scheepsbar nuttigen en er toch een avond
vullend bioscoopprogramma ontstaat.
Deze week overkwam de schippers van de Waterkrant
iets dergelijks. Ze werden overspoeld door de tweede fe
ministische golf. Met enige reden werd door de twee re
dactrices die tot nog toe aan boord waren, geklaagd dat
zij in de logboeken tamelijk ééndimensionaal werden
neergezet om te onderstrepen dat het spreekwoord 'Een
vrouw en een klip zijn funest voor een schip' nog niets
aan zeggingskrach t heeft: ingeboet.
Laat ik nu altijd gedacht hebben dat onze nauwgezet
te beschrijving van het leven aan boord voor de mythe
van de mannelijkheid hetzelfde betekent als chloor voor
de huishoudbacterie. Zou het helpen als daar, wellicht
ten overvloede, nog eens een voorbeeld van wordt gege
ven?
Samen met een bemanningslid reist uw kapitein op
een mooie vrijdagochtend naar Avifauna, waar de LD-
boot in de Oude Rijn ligt afgemeerd. De plek kan niet
ongelukkiger gekozen zijn: precies op een T-kruising van
waterwegen, waar kerosinetankers de bocht zo ruim ne
men dat ze met hun boeg langs het zwemplatenutje van
onze Mistral schampen. Zelfs op een windstille dag
wordt hier zoveel deining geproduceerd dat het wereld
kampioenschap brandingsurfen wegens te hoge golven
zou worden afgelast. 1
Ons vaartuig ligt met drie touwen stevig vastgesnoerd.
Op het moment dat mijn collega er daar twee van los
gooit, maakt een zestig meter lang binnenvaartschip
aanstalte om op de negenenvijftig meter kaderuimte
voor ons, een ligplaats te zoeken. Met grote ogen van
schrik besef ik de mathematische onjuistheid die in de
vorige zin ligt opgesloten.
Als de motor loopt, liggen we al dwars in de Oude
Rijn. Het navigeren wordt bemoeilijkt doordat onze
walmatroos de knoop van het derde touw niet loskrijgt.
Er ontspint zich een weinig filo
sofische gedachtenwisseling tus
sen schipper en ondergeschikte.
Als de Mistral voelt dat hij uit
eindelijk toch aan de wurgende
greep van het touw ontsnapt,
schiet het schip vooruit om zich,
voorlopig nog als spookrijder,
tussen het overige scheepvaart
verkeer te voegen.
Net als ik denk dat ook dit avon
tuur weer een happy end heeft
gekregen, valt de onwezenlijke
stilte aan boord op. In een oog
hoek zie ik aan de walkant een
drukdoenerig figuurtje dat met
twee handen paniekerig staat te
gebaren.
Dat moet wel een man zijn.
En hij komt me nog bekend voor
'Overal zijn ogen die opletten
Een eilandenrijkje met ongeschreven regels. Dat
zijn de Grote en Kleine Hem aan de zuidrand van
het Braassemermeer. Ruim vijftig motorjachten en
hun bemanningen strijken er in de zomermaanden
dagelijks neer. De enige voorziening bestaat uit
steigers waar officieel aangelegd mag worden. Lig
geld hoeft niet te worden betaald, maar er zijn dan
ook geen toiletten en douches en de tijdelijke be
woners moeten er zelf voor zorgen dat het een
beetje netjes blijft. Zolang dat goed gaat mag ieder
een van Staatsbosbeheer zijn gang gaan.
Een warme zomerochtend op de Grote Hem. De
tafeltjes zijn uitgeklapt, de stoelen gëinstalleerd, de
koffie ingeschonken en hier en daar komen de eer
ste pilsjes uit de ijskast. Bijna alle ligplaatsen zijn
bezet en het duurt niet lang of de resterende gaatjes
zijn ook gevuld. Want wie op de Hem wil overnach
ten moet er vroeg bij zijn. Er liggen dan ook vooral
gezinnen met motorboten. Wie na een dagje inten
sief zeilen wil afmeren, zal buiten de Hem moeten
ankeren, want dan ligt het eiland vol.
Aan weerszijden van een landtongetje liggen de
boten van de families Stofbergen ('Our last penny')
uit Rotterdam en Beikes ('Vagebond', „een sloep uit
1901 die in Bombay is gebouwd") uit Spijkenisse.
Drie weken geleden gingen ze voor anker en ze zijn
vast van plan dat nog drie weken te blijven. Vrijwel
ieder jaar wonen ze zes weken aan de Braassem. Als
de boot is afgemeerd komt 'ie niet meer van zijn
plek. Zesentwintig jaar geleden ontmoetten ze el
kaar aan de Hem, De Beikes' en Stofbergens. „Zij
was toen net zo groot als haar dochtertje nu", ver
telt mevrouw Stofbergen over haar buurvrouw.
Sindsdien zijn ze altijd blijven komen. Dat het ei
land gratis speelt daarbij zeker een rol, zo steken ze
niet onder stoelen of banken.
Maar dat is niet het enige. „De kinderen kunnen
hier hun gang gaan. Er zijn overal ogen die oplet
ten, er kan niets gebeuren. Het is hier prachtig en
rustig en er is geen telefoon", vertelt Beikes die on
derbroken wordt door een telefoon die overgaat op
een buurschip. „Nou ja, bij ons is geen telefoon."
Het lijkt een wat saaie bedoening, een boot afme
ren en dan nooit meer van je plek komen. Maar
beide families bestrijden dat. „Je moet het hier zelf
maken. Er is een enorme saamhorigheid. Je moet
natuurlijk niet 's avond de gordijnen dicht doen en
televisiekijken, maar met de anderen dingen doen.
Vroeger organiseerden we hier echt dingen, een
volleybaltoernooi, een sportdag. Nu spelen de kin
deren samen. En als we een dagje wat anders willen
De families Stofbergen en Beikes uit Rotterdam en Spijkenisse: „Je moet het hier zelf maken."
FOTO HIELCO KUIPERS
hebben we nog een boot om weg te gaan, eewn
roeiboot van vijf meter met buitenboordmotor.
Dan maken we een tochtje of we gaan boodschap
pen doen in Roelofarendsveen."
De families kunnen zich nog goed herinneren dat
er vroeger meer voorzieningen waren. Zo'n twaalf,
dertien jaar geleden verscheen dagelijks een be
heerder van Staatsbosbeheer. Er lag een toiletboot
en het afval werd opgehaald. Nu gebeurt dat niet
meer. Hoe dat komt weten ze niet, maar ze ver
moeden het wel: „Bezuinigingen." Ze vinden het
wel jammer. Vroeger lag het eiland er beter bij. „Nu
zijn er wel vrijwilligers die wat doen en de mensen
moeten het zelf doen. Maar je ziet toch dat er men
sen komen die maar in de bosjes gaan poepen.
Maar de meesten houden hun. hond aan de lijn en
nemen een schepje mee. En ja, je zit toch wel met
je afval. Dat moet je dan maar ergens zien kwijt te
raken aan de wal, bij een jachthaven bijvoorbeeld.
Maar die zijn daar toch ook niet blij mee."
De vaste klanten van de Hem lijken vooral uit de
Randstad te komen. Boten uit Rotterdam, Den
Haag, Voorburg, Rijswijk en het Westland (De Lier)
wekken de indruk wal enige tijd geleden te zijn aan
gekomen. Aan een verlaten Rotterdams schip hangt
een bordje 'te koop' en een telefoonnummer. Een
enkeling komt van elders, zoals de families Versluis
en Van Wijk uit Lexmond, een plaatsje onder de
rook van Vianen. Ze liggen al een paar dagen aan
de Grote Hem en vermoeden dat ze niet lang meer
blijven. „We zullen wel moeten om boodschappen
te doen, maar we willen ook wel weer verder." De
Hem vinden ze vooral leuk voor de kinderen die er
hun gang kunnen gaan. Maar de sociale controle
gaat hen wel wat ver. „Toen de kinderen met hun
bootje met buitenboordmotor rondvoeren kregen
ze gelijk op hun donder omdat ze golven veroor
zaakten. En het stelde echt niks voor. Als ze nou het
zelfde deden als die Duitsers met hun speedboten
op de Lek, was het wat anders geweest. Als die
langskomen slaan de boten bijna stuk tegen de ka
de. Nou daar leek het absoluut niet op."
Een vakantie-eiland zonder toe-
zicht dat zonder betalen ge
bruikt kan worden, aan de rand
van een natuurreservaat. Dat
kan niet goed gaan. Dat wordt
rotzooi en vandalisme, is de al
gemene gedachte. En dus is de
Grote Hem aan de rand van het
natuurreservaat aan de zuidoe-
ver van de Braassem een uni
cum in de Randstad. Maar vol-
gens Leo Dedding van Staats
bosbeheer in Haarlem kunnen
andere beheerders van natuur
gebieden een voorbeeld nemen
aan De Hem. „Want het gaat
echt heel goed."
De vroegere manier van wer-
ken met een vaste beheerder, j
een toiletboot en intensief on- i
derhoud van de eilanden was I
volgens Dedding niet meer vol
te houden. „Er lag een toilet
boot en heel Zuid-Holland
kwam er naar toe. Iedereen
bracht zijn afval en wij haalden
het op, en dat allemaal voor
niets. Dat kan niet meer. De
centen zijn minder, dat is een I
reden om ermee te stoppen.
Maar je krijgt zoiets toch ner- I
gens voor niks. Het alternatiel
voor ons was geld vragen, maar
daar verwachten de mensen
ook iets voor. Of uitgaan van
het principe van sociale contro
le. De mensen hebben er zelf i
belang bij het netjes te houden.
En dat werkt."
Tevreden
Dedding is ook tevreden over de
samenwerking met de vrijwilli- j
gers op het eiland. „We hebben
wat maaimachincs neergezet en
er is een budget als er iets aan
de steigers moet gebeuren. We
kunnen ook materiaal beschik- j
baar stellen. Er is wel eens ge- j
suggereerd om dat verder te or-
ganiseren, maar dan krijg je 1
toch weer zoiets als een cam
ping. Dan moet je toch veel.
moeite doen en kosten maken j
om een betrekkelijk gering be
drag binnen te krijgen van re-1
creanten."
RUDOLF KLEUN»
ook.
Wie Grote Hem zegt, zegt Ome Jan. De goedlachse
Ajnsterdammer is niet weg te slaan van het natuur-
eiland vol gratis ligplaatsen. Hij bemoeit zich met ie
dere hondedrol of andere verstoring van zijn para
dijsje in de boezem van de Braassem. Niet voor
niets heeft hij op zijn talrijke rondes altjd een hon
deschepje bij zich, voor de drollen die hij niet direct
aan een hond kan toeschrijven. Baasjes die hun dier
voor zijn ogen laten poepen, spreekt hij onverwijld
aan. Evenals Hemmers die 'soms als idiotpn rondva
ren in de vaartjes rond het recreatie-eiland': „Vooral
kinderen met bijboten kunnen er wat van."
Leidenaar Jeroen Dijkman
irt de komende dagen mee
het Poolse schip de Dar
ilodziezy tijdens de laatste
jappe van de Cutty Shark Tall
Jiips' Race van het Deense
jfederikshaven naar IJmui-
Dijkman is één van de
winnaars van een prijs-
lag van het gelijknamige
y-merk. Verslaggeefster
trina van den Berg monster-
aan in Frederikshaven
t de komende dagen in
b Waterkrant verslag van de
iltocht. Vandaag deel 3.
Een beetje pips zag iedereen
deze morgen. De 'Dar
Ilodziezy' schommelde als een
gjo door de flinke zeegang en
J een nacht in de benauwde
|itten voelden zelfs de ervaren
3 zich niet erg lekker. Om-
t de meesten ook nog eens
g moe waren van alle indruk-
it van de dag ervoor, werd de
g voornamelijk doorgebracht
het achterdek. De 'Dar' is
opleidingsschip en geen
jht passagiersschip, dus lekke-
stoelen ofzo zijn er niet
j. Maar juist plat op de rug is
ierlijk op deze boot: het voelt
f je in een grote wieg ligt,
schip deint je in slaap op
het ritme van de golven, de zon
op je gezicht, kortom, Jeroen
sliep als een baby.
Twee marine-patrouillevlieg
tuigen komen laag over, even
schuin vliegen om de 'Dar' te
bekijken. Het is een koninklijk
gezicht, 3000 vierkante meter
zeil staat bol in de wind. Af en
toe klinken de fluitjes van de in
structeurs. Dan verzamelen de
leerlingen van de 'Dar' zich bij
een val en op bevel trekken ze
met een man of vijf het bazaan-
stagzeil strak. Daarna leggen ze
zich neer op het dek, kletsen of
slapen wat. Want het is hard
werken voor deze mensen. Vier
uur op, acht uur rust, vier uur
op. Vanmorgen zag ik één jon
gen tijdens het wachten op
commando's staande slapen,
zijn hoofd op de schouder van
zijn buurman.
Vannacht is over het Kattegat
gekruist en nu vaart het schip
door het Skagerak. De wind is
gunstig voor de 'Dar', noord
oost, leacht 4 a 5. Dat betekent
'voor de wind' richting Noord
zee. De dwarsgetuigde 'Dar'
vaart het best als de grote recht
hoekige razeilen wind vangen
en dat lukt met deze wind rede
lijk, hoewel de echte zeilers uit
kijken naar een stormpje, want
dat is pas echt spektakel.
Voor het merendeel van de
meevarende passagiers hoeft
dat niet zo nodig. Tijdens de
lunch is het stil aan tafel. Er
wordt niet veel gegeten. Jeroen
test even met een dessertlepel
het toetje, een knalroze gelei.
Als iemand opmerkt dat het op
snot lijkt, veegt hij vol walging
het kommetje weg. Maar hier
mee doe ik groot onrecht aan
de koks van de 'Dar'. Want het
eten is heerlijk, zeker als je be
denkt dat ze zo'n 300 warme
maaltijden per dag bereiden in
de kombuis.
De reacties lopen uiteen van 'O
ja' tot: 'Waar bemoei je je mee?'
Feitelijk heeft zo'n morrende
Hemmer gelijk. Op het hele ei
land is nog maar één bordje
'Honden aan de lijn' te vinden.
En dat bordje is bijna niet meer
te lezen. De reglementen zijn
zelfs helemaal verdwenen uit
het daarvoor gemaakte huisje,
midden op de Grote Hem.
Bovendien, een echte beheer
der is Ome Jan (Meijer) niet. Hij
maakt deel uit van het clubje
vrijwilligers, dat zich samen in
zet voor het eiland. De club
maait gras, snoeit bomen en
vernieuwt slechte steigers enz.
enz. Zonder daar een cent voor
te krijgen. Ome Jan's grootste
beloning is het feit dat De Grote
Hem nog immer bestaat: „Want
in Amsterdam was ik allang
dood geweest", meldt de maar
liefst 77-jarige Mokummer met
zijn gezond-bruine buik en wit
te broek.
„Een plekje als hier vind je
nergens", weet hij heel zeker.
„En een jachthaven is niks",
weet zijn medesrdijder en me
de-Amsterdammer Johnny van
Meurs. „Je betaalt er al gauw
een paar tentjes liggeld en je
kinderen kunnen niet zo lekker
spelen als hier."
„Als er tenminste geen hon-
depoep ligt", vult Ome Jan aan.
„Of zwerfvuil". Hij vult er weke
lijks een flinke zak mee. De
In de roman Meander van Tessa de Loo wordt een
somber beeld geschetst van ons klimaat. Weken
lang zouden loodgrijze wolken zich boven onze ge
westen uitstrekken. Daaruit zou onafgebroken een
druilerige regen nederdalen, soms dagenlang ach
tereen.
Tessa heeft zich sinds kort dan ook in Portugal ge
vestigd. Ook de dichter P.A. de Genestet had geen
hoge dunk van ons klimaat. „O, land van mesten
mist en vuile, koude regen.Hoe kunnen deze
schrijfster en dichter zich toch zo vergissen? In Ne
derland, dat weet elke fietser, regent het haast
nooit.
Je hebt, als fietser, uiteraard altijd je regenpak bij
je, maar je kunt de keren tellen dat je het aan moet
schieten. En als je je 's morgens naar je werk in je
pak moet hijsen, weet je bijna zeker dat je het 's
middags op de terugweg uit kunt laten, want dan
is het allang weer droog.
Toen ik vroeger nog als interim-bezorger bij de
bakker werkte, zei één van de knechts als het 's
morgens vroeg om zes uur bij het. laden der
broodkarren een enkele keer placht te miezeren: f*
'Regen voor tienen is niet om te grienen.Hij wist
uit ervaring dat als het 's morgens vroeg regent,
rond tien uur de lucht alweer breekt en het droog
was ik allang dood geweest."
hondepoep werpt hij zo ver mo
gelijk het water in. „Sommige
hondebezitters gooien de poep
in de waterkant, maar dat is ei
genlijk de slechtste oplossing.
Het blijft dan hangen in de
planten, vlak naast je boot. De
strontvliegen zitten eerst op de
poep en dan op je bord."
Ook mensenpoep bedreigt
soms de boot van Ome Jan:
„Dan hebben ze geen wc aan
boord en willen ze eventjes de
broek laten zakken in dat bosje
bij mijn steiger." Hij verwijst ze
dan vriendelijk doch beslist
naar het 'poepbos' aan de ande
re kant van het eiland: „Daar
liggen niet veel boten in de
buurt", legt hij uit. „Het is hier
net een openbaar toilet", zegt
hij, wijzend op de drollen en
opwaaiende toiletpapiertjes.
„Dat krijg je als Staatsbosbeheer
de toiletboot weghaalt, waar je
ook je afgewerkte olie kwijt
kon."
En wat te denken van de roes
tige schuit vol scherpe randen
en vervaarlijk ogen kranen, die
afgelopen winter opeens lag
aangemeerd bij De Grote Hem?
De Hemmers konden praten
wat ze wilden, maar weg was
het ding niet te krijgen. Ome
Jan: „De aannemer van wie de
boot was geweest, was failliet.
Die kon hem dus niet weghalen.
Maar wie dan wel?" Ondertus
sen houden ouders met jonge
kinderen hun hart vast en zijn
er tot overmaat van ramp drie
ligplaatsen constant bezet.
PAUL VAN DERKOOY»
Nee, regenen doet het bij ons zelden, en zo het al
regent, dan nooit lang achtereen. Bovendien: zo'n
echte bui, met plassen op de straten en van die
reuze druppels die bellen veroorzaken op de plas- Ff.
sen, zo'n bui is zo zeldzaam dat ik er als kind al
ademloos naar zat te kijken, vanachter de besla
gen ruiten. Sinds ik zelf mijn groenten kweek,
dus reikhalzend uitzie naar een mals buitje, weef,
ik dat het in het voorjaar vaak sproeien en gieten
geblazen is, omdat het niet of nauwelijks regent.
Pas rond begin juni kun je wat
neerslag verwachten, dan slaat
de West-europese moesson
toe, maar toch ook nooit
voor lang. Je aardappels
komen eerder water te
kort dan dat ze teveel
krijgen. Ook wat het
hemelwater betreft is
Nederland, anders
dan Ierland, niet rijk
bedeeld. Regen wordt
ons maar mondjes
maat toebedeeld. En
dat terwijl Nederland
toch al zo waterarm is!
MAARTEN 'T HART
Gigantische vakantieaanbiedingen!!!
Verpakt voer Losse voeders
Mestpieren Regenwormen en
peurwormen.
Kom eens langs bij:
HENGELSPORT INN, Rijndijk 136, Hazerswoude. 01714-14103
met diesel of electra, 4.70/6.25/6.85 mtr.
import - export
Heilige Geestlaan 46/48
2465 AX Rijnsaterwoude
tel. 01713-13643
Voor inlichtingen
en/of proefvaarten
Waterkrant-kortingsbon
Heeft u het "Leidsch Dagblad" al gezien,
in een Pontiac van:
Officieel Opel en US CAR dealer
Vondellaan 80, Leiden, Telefoon 071 - 351800.
Tegen inlevering van deze Leidsch Dagblad-Waterkrant bon krijgt u 15.= korting
Iop de gloednieuwe boottocht van Rederij van Hulst. Do boot neemt u Vh uur lang
mee via 't Joppe (De Kaag) over de Zijl, de Oude Rijn, en de Does naar
Ihet schilderachtige Hoogmade. Vandaar vaart het schip over de kromme Does,
de Wijde Aa, Braassemermeer, Ringvaart, de Ade naar de Kagerplassen
I terug naar Warmond. Prijs: f17,50 volwassenen (normaal f 22,50)
f 10,= kind. t/m 10 Jaar (normaal f 15,=)
(Rederij vanHulst tol. 01711 -10113
I VVertrek uit Warmond vanaf do GemeentehavonV
Afvaarten van 1 juli t/m 8 september CTO
