Uittocht van
Serviërs
uit Krajina
Meer lucht
per vlucht.
Kroaten zinnen al vier jaar op herovering Krajina
Buitenland
Vertrek premier verrast
Zagreb schrikt van beschieting
Krajina van oudsher bufferzone op Balkan
R:'° A T 6
SATERDAG 5 AUGUSTUS 1995
Verjaardagsfeest in Londen
rba.
lelie
W(L
Londen Duizenden Britten en toeristen verzamelden zich gis
teren bij Clarence House, de Londense woning van koningin-
moeder Elisabeth. De Queen Mum vierde gisteren haar 95ste
verjaardag en kreeg voor de lunch haar familie, onder wie haar
dochters Elisabeth en Margaret, op bezoek. Het traditionele om
metje om de gelukwensen in ontvangst te nemen werd dit keer
niet te voet, maar zittend in een golfwagentje afgelegd. De ko-
Iningin-moeder heeft last van artritis in haar heup. foto reuter
Grijze en witte reuzenpanda's ontdekt
peking Tot nu toe was de reuzenpanda maar in een variatie be
kend en geliefd. De hele wereld wist niet beter dan dat het dier
alleen met een wit-zwarte vacht voorkwam. Chinese weten
schappers hebben nu echter ontdekt dat er ook reuzenpanda's
zijn met een bijna egaal grijze vacht en met een bijna geheel
witte vacht. De exemplaren met de afwijkende kleuren zijn ge
vonden in het reservaat Fuping, in de provincie Shaanxi in Cen-
traal-China.
iftreden Colombiaanse president geëist
bogota De Colombiaanse oppositie heeft het aftreden geëist
van president Ernesto Samper. Dit nadat de vorige week gear
resteerde penningmeester van zijn verkiezingscampagne don-
i een getuigenis verklaarde dat Samper heeft ingestemd
met het aannemen van ruim 9 miljoen gulden aan drugsgelden
zijn verkiezingscampagne. Minister Botero (defensie), die
als campagneleider van Samper ook betrokken zou zijn geweest
bij het corruptieschandaal, trad woensdag af. Samper heeft nog
niet gereageerd op de aantijgingen.
Artsen zonder Grenzen hekelt Frankrijk
irussel Artsen zonder Grenzen (AzG) heeft Parijs gisteren be-
ichuldigd van verregaande onverschilligheid wat betreft de ge
zondheid van de bevolking in Frans-Polynesië, waar de Fransen
in september opnieuw kernproeven gaan doen. Een verken
ningsteam, dat net terug is van een achtdaags bezoek aan het ei-
landengebied, constateerde dat de medische controle op even
tuele gevolgen van de nucleaire proeven onvoldoende is.
Israëli bekent massamoord in 1956
Jeruzalem De gepensioneerde Israëlische brigade-generaal
Arieh Biro heeft gisteren tegenover het blad Jeruzalem toegege
ven dat hij in 1956 samen met een andere officier tijdens de Su-
ez-oorlog 49 Egyptische krijgsgevangenen heeft gedood. Vorige
maand onthulde een Israëlische historicus het verhaal van de
massamoord. Biro, die een parachutisteneenheid leidde, zat met
gevangenen achter de Egyptische linies op het Sinai-schierei-
land vast. „Ik had geen soldaten om hen te bewaken en we
poesten verder. Dus besloot ik hen te liquideren", zegt Biro. Als
:e de gevangenen hadden achterlaten, zouden die het Egypti-
;che leger hebben kunnen vertellen waar de Israëlische com-
Ipagnie naar toe ging, zo vreesde de militair.
zej»rotestvloot Greenpeace vertrekt morgen
'ARUSDe eerste schepen van de protestvloot tegen de hervat
ting van de Franse kernproeven in de Stille Zuidzee vertrekken
norgen uit de Nieuwzeelandse havenstad Auckland. De initia-
jtiefnemer van de tocht, de milieubeweging Greenpeace, koos 6
Jaugustus omdat het op de dag vijftig jaar geleden is dat de Ja-
-Unöpanse stad Hiroshima aan de eerste atoombom te gronde ging.
~>e zogeheten vredesvloot vaart de komende weken naar het atol
p^^Mururoa, waar Frankrijk ondergrondse kernproeven wil uitvoe-
Punks slaags met politie Hannover
hannover De politie in de Duitse stad Hannover heeft gisteren
uren lang slag geleverd met honderden punks. Een nog onbe
kend aantal politiemannen en oproerkraaiers is gewond geraakt.
De rellen zijn, zo vreest de politie, nog maar het voorspel van
Jwat haar vandaag en morgen te wachten staat. Dan moeten de
parlijkse 'chaoten-dagen' hun hoogtepunt bereiken. Duizenden
fcunks uit binnen- en buitenland hebben aangekondigd naar
Hannover te komen. Ze willen, zei een van hen, met een nieuw
frecord in het Guinness Book of Records komen: zoveel mogelijk
wemielen in zo kort mogelijke tijd. foto ap
VN klaar om vluchtelingen op te vangen
Tienduizenden mensen staan op het punt de oorlogsge
bieden in Kroatië te ontvluchten na het oplaaien van de
strijd. Humanitaire organisaties als het Hoge Commissa
riaat voor de Vluchtelingen (Unhcr) en het Internationale
Rode Kruis hebben al hun mensen en middelen gemobi
liseerd om de verwachte vluchtelingenstroom op te van
gen.
boedapest-genéve bob kroon
correspondent
Ron Redman, woordvoerder
van het UNHCR, verwacht een
'massale uittocht' van Krajina-
Serviërs naar het door de Ser
viërs beheerste deel van Bosnië,
vooral de regio van Banja Luka.
In eerste instantie heeft het Un
hcr in Banja Luka voor opvang
van 5.000 vluchtelingen ge
zorgd, maar naarmate het
Kroatische offensief zich uit
breidt 'kan de vluchtelingen
stroom aanzwellen tot 50.000
mensen', aldus Redman. „De
eerste autocolonnes in zuid
oostelijke richting zijn al gesig
naleerd".
In het geval van interventie
door Servie zou de chaos niet
meer te overzien zijn en weet
men ook bij het Hoge Commis
sariaat niet hoe men de situatie
het hoofd moet bieden. Dezelf
de uitspraken zijn op het hoofd
kwartier van het Internationale
Sarajevo Rtr-GPD in de tussentijd zal Silajdzic vol
gens waarnemers het premier
schap blijven bekleden.
Het Bosnische parlement was
volledig verrast door de ont
slagaanvraag. De premier heeft
niet publiekelijk duidelijk ge
maakt wat de reden is van zijn
ontslagaanvraag.
Het Bosnische parlement heeft
gisteren geen beslissing willen
nemen over de onverwachte
ontslagaanvraag een dag eerder
van premier Haris Silajdzic. De
parlementariërs verwijzen de
kwestie door naar het collectie
ve presidentschap van het land.
EU praat niet
met Kroatië
brussel «gpd
De Europese Unie heeft de on
derhandelingen over een han
delsakkoord met Kroatië opge
schort uit protest tegen de aan
val gisteren op Krajina. De vijf
tien lidstaten van de EU roepen
president Tudjman in een geza
menlijke verklaring op de inva
sie onmiddellijk te staken.
De EU probeert al maanden
met het lokmiddel van een gun
stig handelsakkoord de Kroati
sche regering te bewegen tot
een gematigde opstelling. Begin
dit jaar weigerde 'Brussel' lange
tijd de handelsbesprekingen te
beginnen om Tudjman zo over
te halen akkoord te gaan met
een verlenging van het verblijf
van de VN-vredesmacht. Pas
toen Tudjman op die eis inging,
zette de EU het licht op groen
voor de onderhandelingen..
A - 'ift.N- "V
mm
Inwoners van Zagreb zoeken hun toevlucht in een portiek tijdens een luchtalarm in de Kroatische hoofdstad.
Kroatische Serviërs hebben Zagreb gisteren beschoten. foto epa robertrajtic
zagreb hans gertsenstookten. Diverse raketten sloe- nieuwslezers om de haverklap
correspondent oost-europa gen toen in het centrum en in een lange verklaring van presi -
buitenwijken in. Het front ligt dent Tudjman voor waarin deze
De spanning in de Kroatische slechts enkele tientallen kilome- uitlegt waarom het Kroatische
hoofdstad Zagreb was gister- ters verder naar het zuiden. leger de aanval tegen de Krajina
avond te snijden nadat tot Zagreb leek gistermorgen nog heeft gelanceerd. Het geduld
tweemaal toe een algemeen aan een volstrekt normale zo- van de Kroatische regering is na
luchtalarm werd gegeven. Vol- merse vrijdag te zijn begonnen. vier jaar vruchteloos onderhan-
gens de eerste berichten sloeg Luttele uren nadat het Kroati- delen op, daar komt het op
minstens een Servische Luna- sche leger een massale aanval neer.
raket in een voorstad van Za- op meerdere fronten tegen de De bevolking van Zagreb wordt
greb in. Die zou daar echter opstandige Krajina-Serviërs tevens indringend opgeroepen
slechts materiële schade heb- heeft gelanceerd, zijn mensen om voorzichtig te zijn, massa
ben aangericht. zijn op weg naar hun werk, bijeenkomsten te vermijden en
Toen de sirenes gisteravond doen hun inkopen of drinken niet naar buiten te gaan als het
rond kwart voor zeven begon- een kop koffie op een van de ve- niet strikt nodig is. Die lijkt wei-
nen te loeien, kwam het open- le terrassen in het centrum van nig effect te hebben. „Het is net
bare leven in de een miljoen in- de Kroatische hoofdstad. zo druk op straat als gisteren",
woners tellende stad vrijwel tot Van zichtbare paniek is geen zo meent een kioskhouder. „Ik
stilstand. Duizenden inwoners sprake. Vrijwel iedereen luistert ben niet bang, maar wel ge-
van de hoofdstad vluchtten de met een half oor naar radiozen- spannen", geeft hij desgevraagd
schuilkelders of portieken in. ders die op tal van plaatsen het toe. „We zullen er best een prijs
Slechts een enkele waaghals ne- laatste nieuws, afgewisseld door voor moeten betalen, maar Kra-
geerde het alarm en waagde patriottische en soms ronduit jina is van ons en we willen het
zich toch op straat. Toen na een oorlogszuchtige liederen uit- gebied terug",
uur het sein 'veilig' werd gege- schallen. Als er op straat al kritische ge
ven', haalden de inwoners van „Kroatië staat in brand. Er is luiden over het beleid van presi-
Zagreb opgelucht adem, maar geen tijd om te aarzelen, neem dent Tudjman te horen zijn,
niet voor lang. Enkele minuten je geweer op en vecht", zo zingt dan is het omdat die veel te lang
later loeiden de sirenes op- de zanger van de Kroatische getreuzeld zou hebben.Waar-
nieuw. versie van Normaal. „Sta op en om nu pas. Dit had al veel eer-
De schrik zit er in Zagreb flink verdedig je natie, ons heilige der moeten gebeuren", meent
in omdat de Krajina-Serviërs moederland", zo luidt het re- een jonge vrouw stellig. „Die lui
Zagreb in mei twee dagen ach- frein van een andere populaire halen ons al vier jaar lang het
tereen met raketten, geladen song even later. bloed onder de nagels van
met fragmentatiebommen, be- Tussen de liederen door lezen daan".
Comité van het Rode Kruis
(ICRC) te vernemen.
Het ICRC heeft gisteren on
middellijk een oproep gericht
tot beide strijdende partijen om
de Geneefse Conventies te res
pecteren en met name krijgsge
vangen humaan te behandelen.
„Wij zagen het aankomen en in
zowel Kroatië als Krajina heb
ben wij tijdig ruime voorraden
voedsel en medicamenten in
depots aangelegd", aldus een
ICRC-woordvoerder.
Tot zover onze correspon
dent. De persbureaus melden
verder:
Hongarije maakt zich als buur
land van Kroatië op voor de op
vang van duizenden Kroaten en
Serviërs uit de enclave Krajina.
De Unhcr schat dat 5.000 vluch
telingen naar het buitenland
uitwijken. Hongarije richt in de
oostelijk gelegen stad Debrecen
een nieuw vluchtelingenkamp
den haag-zagreb anp-dpa
De Krajina heeft een bijzon
dere geschiedenis als front
lijn op de Balkan, hetgeen
ook af te leiden is uit de
naam, Krajina grensgebied.
Krajina ontstond aan het be
gin van de zestiende eeuw op
de grens tussen het Oosten
rijkse en Ottomaanse rijk. De
Habsburgers die het gebied
beheersten vestigden er
vooral Servische vluchtelin
gen. Die Serviërs hingen in
tegenstelling tot de katholie
ke Oostenrijkers en Kroaten,
en de Turkse moslims, het
orthodoxe geloof aan.
De Habsburgers hadden niet
voldoende geld om met een
eigen beroepsleger de orde
en veiligheid in het verre zui
den van hun rijk te handha
ven. In mil voor een stukje
grond en vrijheid van gods
dienst moest elke Servische fa-
milie een zoon afstaan om het
grensgebied te verdedigen. De
Servische grensbewaking viel
rechtstreeks onder de Oosten
rijkse keizer en niet ondefr de
Kroatische adel.
In de achttiende en negentien
de eeuw werd de militaire grens
met Slavonië (tegenwoordig
Kroatië) en het Banaat (tegen
woordig in Hongarije) tot
Transsylvanjë (Roemenië) uit
gebreid. Dit was mogelijk door
het verval van het Ottomaanse
rijk.
Tussen de Kroaten en Serviërs,
die ten dele in een onherberg
zaam en onvruchtbaar gebied
woonden, boterde het niet erg.
De onderhuidse spanningen
kwamen in de Tweede Wereld
oorlog op gruwelijke wijze tot
uitbarsting. Nazi-Duitsland gaf
de Kroaten een eigen fascis
tische staat, die het uitroeien
van de Serviërs tot een van haar
doelstellingen maakte. Hon
derdduizenden Serviërs (en
moslims) werden vermoord. Op
hun beurt brachten de Serviërs
daarop tienduizenden Kroaten
om het leven.
De herinnering aan die wreed
heden speelden een belangrijke
rol bij het besluit van de Kroati
sche Serviërs daartoe van
harte aangemoedigd door hun
geloofsgenoten in Belgrado
om zich afzijdig te houden toen
Kroatië besloot zich los te we
ken uit de federale republiek
Joegoslavië. De Kroatische pre
sident Tudjman ontnam de Ser
viërs ondanks de historische
rechten hun aparte status in
zijn republiek, hetgeen leidde
tot de gewapende afscheiding
van de Krajina en het eenzijdig
uitroepen van de Servische Re
publiek Krajina.
In het grote offensief dat giste
ren begon, lijkt Kroatië alsnog
bereid westelijk Krajina ver
gaande autonomie te verlenen
terwijl de Krajina-regio's in Sla
vonië volledig in Kroatië wor
den geïntegreerd.
Reisadvies
voor Kroatië
aangescherpt
den haag «anp
Het ministerie van buitenlandse
zaken in Den 1 laag heeft giste
ren het reisadvies voor Kroatië
aangescherpt. Wegens de oor
logshandelingen dient het
Kroatisch grondgebied als on
veilig te worden beschouwd,
met uitzondering van het
schiereiland Istrië en de eilan
den Cres, Losinj, Krk en Rab.
Istrië ligt honderden kilometers
van het strijdtoneel. Busmaat
schappij OAD blijft haar reizen
naar Istrië gewoon uitvoeren.
Eerder gold ook het gehele
gebied ten noorden van Zagreb
nog als veilig. Het ministerie
voegt daaraan toe dat aan iede
re reiziger de vraag mag worden
gesteld of het verstandig is te
reizen naar een land dat in een
oorlogssituatie verkeert.
VN-tribunaal
vraagt steun
bij opsporing
den haag gpd
Het Joegoslavië-tribunaal van
de Verenigde Naties in Den
Haag heeft om internationale
steun gevraagd bij het opsporen
van de Bosnisch-Servische lei
der Radovan Karadzic, de gewe
zen opperbevelhebber van de
Bosnische Serviërs Ratko Mla
dic en de leider van de opstan
dige Krajina-Serviërs Milan
Martic. De drie mannen werden
vorige week door het Tribunaal
in staat van beschuldiging ge
steld wegens oorlogsmisdaden.
Aanklager Richard Goldstone
van het Tribunaal riep gisteren
alle lidstaten van de Verenigde
Naties alsmede Zwitserland op
alle informatie over de verblijf
plaats van de drie aangeklaag
den door te geven. Ook vroeg
Goldstone om informatie over
hun (toekomstige) bewegingen
buiten Bosnië-Hercegovina en
Kroatië.
Begrip Kohl
voor Kroaten
De Duite bondskanselier Hel
mut Kohl heeft gisteren begrip
getoond voor het Kroatische of
fensief in Krajina. Hij zei ook
dat Westerse landen zich in
spannen om te voorkomen, dat
het Servië van president Milose
vic zich in de strijd mengt.
„Nadat we begrepen dat Ser
vische leiders oplossingen wil
len bereiken door puur geweld,
hebben anderen nu een punt
bereikt waarop ze zeggen: we
moeten reageren", zei Kohl
vanuit zijn vakantieverblijf in
Oostenrijk op de Duitse televi
siezender ZDF.
Ook de Amerikaanse presi
dent Clintqn toonde gisteren
begrip voor de Kroaten. Hij
vroeg de Kroaten wel om terug
houdendheid om te voorko
men, dat de oorlog zich uit
breidt.
In de tax-free parfumerieshops op Schiphol zijn alle geuren gegarandeerd nog steeds
het voordeligst. Kom dus langs als u gaat vliegen voor ons brede assortiment en advies,
pp vertoon van deze advertentie en instapkaart een leuke attentie (één per klant).
Amsterdam Airport Shopping Centre „3,
den haag thieu vaessen
Een beter moment voor de
aanval op Krajina was voor de
Kroatische president Franjo
Tudjman moeilijk denkbaar.
Toen het Kroatische leger na
vier jaar van zorgvuldige op
bouw op sterkte was gebracht,
lieten enkele Westerse landen
doorschemeren geen grote be
zwaren te hebben tegen een
Kroatisch offensief. Tegelijker
tijd had de bekoelde relatie
tussen de Kroatische Serviërs
en Belgrado het aannemelijk
gemaakt dat de Servische pre
sident Slobodan Milosevic zich
niet in de strijd zou mengen.
Afgelopen weekeinde dreigde
Tudjman 'de herintegratie van
de bezette gebieden zelf uit te
voeren'. Na een koortsachtige
mobilisatie heeft het Kroatische
leger binnen een week de daad
bij het woord gevoegd. Doel van
offensief lijkt niets minder dan
een volledige herovering van
Krajina, het gebied dat de
Kroatische Serviërs in 1991 met
steun van Belgrado van Kroatië
afscheidden.
Tudjman heeft vooral Knin in
het vizier. Eigenlijk een onbe
duidend stadje van niet meer
dan 10.000 inwoners, midden in
een arme, onvruchtbare streek.
Maar het belang van Knin voor
Kroatië is moeilijk te onder
schatten. Alle verbindingswegen
tussen de Dalmatische kust, het
toeristische wingewest, en het
De Kroatische president Tudjman (midden) eind juni bij een militaire parade met zijn minister van defensie
Susak en generaal Bobetko. foto -
Kroatische achterland lopen via
dit stoffige stadje. Zonder Knin.
is Kroatië veroordeeld tot eco
nomische invaliditeit, schreef
de Britse journalist Misha Glen-
ny in zijn relaas van de Kroati
sche oorlog van 1991.
Knin is uitgegroeid tot het bol
werk van de Servische nationa
listen in Kroatië. Bijna nergens
op de Balkan heeft het anti-
Kxoatische sentiment zo"n om
vang aangenomen. Politici die
op'een compromis wilden aan
sturen, zijn op een zijspoor ge
manoeuvreerd. Havik Milan
Martic kwam weer boven drij
ven als sterke man van de
Kroatische Serviërs. Jaren van
vredesonderhandelingen bleven
dan ook vruchteloos.
Meer dan vier jaar heeft Tudj
man het huidige offensief voor
bereid. De geïmproviseerde
Kroatische milities die in 1991
weinig in te brengen hadden te
gen het Joegoslavische federale
leger (JNA), zijn nu omgevormd
tot een regulier leger van
120.000 man. Ondanks het wa
penembargo hebben de
Kroaten de beschikking gekre
gen over zwaar militair mate
rieel, onder meer uit het voor
malige Oost-Duitsland en Oek
raïne.
Zagreb omzeilt het vyapenem-
bargo publiekelijk. Op de vierde
verjaardag van de onafhanke
lijkheid toonde het Kroatische
leger tijdens een parade vol
trots de nieuwe aanwinsten,
waarónder een raket met een
bereik van 400 kilometer. Dat
de rollen waren omgedraaid
hadden de Kroaten toen al aan
getoond. Met een stormloop
heroverden ze begin mei bin
nen drie dagen West-Slavonië
op de rebellerende Serviërs. Een
overwinningsroes maakte zich
meester van Zagreb.
De Kroatische Serviërs hadden
geen antwoord. Zij reageerden
met een wanhoopsdaad: raket
ten voorzien van clusterbom-
men sloegen in Zagreb in en
eisten zeven mensenlevens. De
beschieting van burgerdoelen
kwam Martic vorige maand te
staan op een officiële aanklacht
wegens oorlogsmisdaden door
het Joegoslavië-Tribunaal in
Den Haag.
De internationale gemeenschap
heeft de afgelopen weken wei
nig gedaan om de Kroaten te
weerhouden van hun huidige
grootscheepse offensief, de
scherpe veroordelingen van
vrijdag ten spijt. Met name
Duitsland en de Verenigde Sta
ten leken niet rouwig om wat zij
kennelijk beschouwen als een
koekje van eigen deeg voor de
halsstarrige Serviërs.
Tot woede van Rusland, voor
kwamen Bonn en Washington
vorige week al een krachtige
veroordeling in de VN-Veilig-
heidsraad van de Kroatische op
mars ten oosten van Knin. Met
de aanwezigheid van vijftien
militaire adviseurs, die de
Kroaten onderwijzen in politie
ke democratie, gaf Washington
op zijn minst de indruk Zagréb
militair te steunen.
Tudjman heeft ook zijn best ge
daan zijn slechte reputatie in
het buitenland, als anti-Servi
sche nationalist, te verbeteren.
Hij won veel goodwill toen hij
dit voorjaar zijn dreigement om
de hele VN-vredesmacht het
land uit te zetten, inslikte. De
Kroatische president kon op
nieuw op sympathie rekenen
toen zijn troepen vorige week
de Bosnische steden Grahovo
en Glamoc veroverden op de
Serviërs.
Daarmee ontzetten de Kroaten
immers de Bosnische moslims
die in Bihac onder de voet
dreigden te worden gelopen.
Een NAVO-luchtaanval ten gun
ste van de moslims bleek niet
meer nodig. De Amerikanen
hebben een grote rol gespeeld
bij het smeden van de
Kroatisch-Bosnischealliantie.
Al snel na de verovering van
Grahovo en Glamoc was echter
duidelijk dat de Kroaten nog
een tweede doel hadden gerea
liseerd. Ze sneden de belang
rijkste aanvoerweg vanuit Bos
nië en Servië naar Knin af,
waardoor de Serviërs daar volle
dig in de tang kwamen te zitten. 1
De autoriteiten hadden de
grootste moeite de bevolking
nog moed in te praten. Veel
burgers besloten onmiddellijk
hun boeltje te pakken.
In hun hoop te overleven, kij
ken de Serviërs in Knin nu alle
maal één kant op: naar Belgra
do. Naar de Servische president
Slobodan Milosevic, tot wie ze
eerder deze week een dramati
sche oproep om hulp richtten.
Aan Milosevic dankt Krajina im
mers zijn vier-jarige onafhanke
lijkheid, maar dit maal volstond
de Servische president met een
oproep tot vrede aan alle partij -
en.
Zolang de Kroaten niet probe
ren ook Oost-Slavonië, de rijke I
streek rond Vukovar, te
'herintegreren', verwachten de
meeste waarnemers geen ver
dergaande inmenging van Bel- I
grado. In Servië zijn tot nu toe
geen opvallende troepenbewe
gingen gesignaleerd. Kennelijk
hecht Milosevic op dit moment
meer belang aan verlichting van
de sancties die zijn land lang-
zaarri uitmergelen.
