Dertigduizend vrouwen
naar Peking
Mururoa, mon amoui
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 19
Denkwijzer
Het bijzondere van de schaduivconferentie
Hoofdagente Ivonne Seuters: „Juist om duidelijk te maken dat het ook anders kan, is het belangrijk dat er politiemensen aanwezig zijn bij het Forum."
FOTO GPD HENRIETTE GUEST
Zo'n 30.000 vrouwen
uit alle delen van de
wereld, onder wie
bijna 200 uit
Nederland, reizen de
komende weken naar
China, Zij nemen deel
aan de
schaduwconferentie
(het 'Forumj, die
gehouden wordt naast
de Vierde
Wereldvrouwenconfer
entie in Peking. Na de
drie conferenties van
Mexico (1975),
Kopenhagen (1980) en
Nairobi (1985) heeft
het idealisme van de
eerste deelnemers
langzaam
plaatsgemaakt voor
realisme.
De politie je beste vriend? Vertel
dat maar eens aan een vrouw
uit een willekeurig land in de
derde wereld. Toch is dat precies wat hoofd
agent Ivonne Seuters uit Goor, werkzaam bij
de regiopolitie Twente, samen met negen
collega's bij de Wereldvrouwenconferentie
.gaat doen.
„Wij willen luisteren naar de vrouwen, naar
hun ervaringen met de politie en we willen ze
vertellen hoe wij in onze samenleving staan.
Hier in Nederland is de politie geen vijand,
maar wij weten dat het elders vaak anders
ligt."
Seuters vertrekt over enkele weken naar
Peking. Daar zullen zij en haar collega's
waarschijnlijk de enige politiemensen zijn,
die zich op de bijeenkomst van de niet-gou-
vernementele organisaties (NGO's) presente
ren. Zelfs in Nederland werd wat verbaasd
gereageerd op de mededeling van de politie
vrouwen. 'Wat moeten politievrouwen op die
conferentie?', was de meest gehoorde reactie.
Die verbazing is inmiddels verdwenen. Het
'Europees Netwerk voor Politievrouwen' (dat
zich ten doel stelt de positie van vrouwen
binnen Europese politiekorpsen te verbete
ren) kon duidelijk maken dat het juist voor
politievrouwen belangrijk is dat zij present
zijn op de schaduwconferentie.
Vrouwen komen veelal op een andere ma
nier in contact met de politie dan mannen,
zegt Ivonne Seuters (35). Ze wijst op geweld
binnen het huwelijk, vrouwenhandel, mis
bruik en aanranding, en schendingen van de
mensenrechten. Ze maakt tevens duidelijk
dat vrouwen vaker dan mannen als slachtof
fer naar een politiebureau komen.
„Daar houden wij in Nederland wel reke
ning mee, maar dat gebeurt niet overal. In
andere landen bestaat vaak een negatief
beeld van de politie. Lees de rapporten maar
na over aanrandingen in politiecellen, of ge
brek aan interesse voor de slachtoffers. Tradi
tioneel is de politie dader-gericht en dient de
openbare orde te handhaven. Juist om duide
lijk te maken dat het ook anders kan is het
belangrijk dat er politiemensen aanwezig zijn
bij het Forum."
De politie-afvaardiging verwacht echter
ook veel te leren. Luisteren wordt een belang
rijke taak. „Wij kunnen daar veel leren van
wat andere wouwen, uit andere culturen, ons
vertellen. Wij zullen anders moeten werken,
en veel meer samenwerken met andere dien
sten. Nog niet zo lang geleden werd ook bij
ons gezegd dat de politie geen sociale instel
ling is."
Diverse groepen
Met de politievrouwen vertrekken vertegen
woordigers van talloze andere vrouwenorga
nisaties naar de Chinese hoofdstad/Het Fo
rum wordt gehouden van 30 augustus tot 10
september. In de Nederlandse delegatie be
vinden zich zulke diverse groepen als de Ne
derlandse Bond van Plattelandsvrouwen, de
Vrouwen Advies Commissie (VAC), kerkelijke
organisaties, groepen van migrantenvrou
wen, maar ook vrouwennetwerken, departe
menten en wetenschappelijk medewerksters.
Daarnaast neemt Nederland met een offi
ciële delegatie van 5 tot 15 september deel
aan de 'échte' VN-conferentie. De ministers
Melkert (sociale zaken) en Pronk (ontwikke
lingssamenwerking) en staatssecretaris
Terpstra (welzijn) vertegenwoordigen daar de
Nederlandse belangen.
Volgens Flora van Houwelingen, directeur
van Women's Exchange Programma Interna
tional (WEP) en voorzitter van de werkgroep
die de Nederlandse deelname aan de confe
rentie voorbereidt, is er echter geen sprake
van een tegenstelling. „Het is vrij uniek, maar
vijf vertegenwoordigers van NGO's zijn ook
benoemd in de officiële delegatie, als de ver
tegenwoordigers van de hele Nederlandse
vrouwenbeweging.
WEP functioneert als tussenpersoon tussen
vrouwenbeweging en de overheid en heeft
door deze positie goed zicht op de proble
men van zowel de officiële conferentie als het
Forum. Van Houwelingen ziet als het groot
ste gevaar dat er een terugslag "komt in verge
lijking met de VN-conferentie van Cairo (over
bevolking en ontwikkeling) van vorig jaar.
Van Houwelingen: „In het Platform for Ac
tion wordt dit keer voor het eerst met bedra
gen gewerkt. Dat kan positief zijn, maar als
straks gezegd wordt dat er geen extra geld
komt, dan zijn we nog nergens. Ook is nu al
duidelijk dat kwesties die in Cairo besloten
zijn, zoals uitspraken over mensenrechten,
gezondheid, abortus, grotendeels opnieuw
besproken worden. Ik ben bang dat het Vati-
caan en andere conservatieve landen zullen
proberen een stap terug te zetten."
Van Houwelingen noemt het geschil over
de positie van de vrouwen ('gelijkwaardige
positie' versus 'gelijkheid') als een voorbeeld.
„Als het Vaticaan praat over gelijkwaardige
positie dan bedoelt zij daarmee de traditio
nele rol van de vrouw. Voor ons mag een
vrouw best kiezen voor een rol achter het
aanrecht, maar dan moet ze dat wel zelf be
slissen!"
Voorbehoud
Ook de Nederlandse regering is niet van plan
elk document zo maar te ondertekenen. Niet
elk compromis is aanvaarbaar, hebben de
bewindslieden laten weten. Zij zijn niet be
reid een stap terug te doen. Van Houwelin
gen: ,',Het bijzondere van deze conferentie is
dat in de hele wereld talloze groepen hier al
drie jaar mee bezig zijn. Hun standpunten
zijn langzaam naar elkaar toegegroeid. Je
kunt ook niet langer spreken van een Noord-
Zuid kloof. Je ziet overal dat de democratise
ring verder gaat, dat de vrouwen een grotere
politieke rol spelen."
Sinds de derde conferentie, die van Nairobi
in 1985, zijn vooral in zuidelijke landen tallo
ze netwerken ontstaan. Van Houwelingen:
„Door hun opleiding (meestal aan westerse
universiteiten) worden wouwen uit de zuide
lijke landen steeds vaker gehoord. Zij en wij
denken langs dezelfde lijnen: vrouwen in de
derde wereld mogen niet alle klappen opvan
gen."
Op de conferentie komen twaalf actiepun
ten aan de orde. De belangrijkste zijn armoe
debestrijding, onderwijs, gezondheidszorg,
geweld tegen vrouwen, gewapende conflic
ten, macht, mensenrechten en de media.
Juist op deze terreinen is er sprake van ach
terstand. Vrouwen worden gediscrimineerd,
verkracht, mishandeld maar hebben nauwe
lijks invloed op de besluiten die dit gedrag
veroorzaken.
Bestrijding van armoede en verbetering
van de positie van de vrouw staan ook cen
traal bij het Middle Eastern Women's Network
Die aanpak moet samengaan met het kwe
ken van begrip tussen Oost en West, waar
door vooroordelen verdwijnen. Voorzitter
Azza Karam, die bezig is met een promotie
onderzoek aan de Universiteit van Amster
dam, vindt dat Nederlanders over het alge
meen slecht geïnformeerd zijn over wat er
werkelijk speelt in het Midden-Oosten, maar
dat geldt omgekeerd ook.
„Het Westen wordt in het Midden-Oosten
nog altijd gezien als de vroegere kolonisato
ren. Voor veel mensen is daarmee alles wat
uit het westen komt slecht. In Europa wordt
juist gedacht dat feministen ontbreken en dat
daardoor de vrouwen zo onderdrukt wor
den."
Karam, zelf uit Egypte afkomstig, stelt vast
dat het de vrouwen in islamitische landen
ontbreekt aan mogelijkheden zich te vereni
gen en zo gezamenlijk op te treden. „Dit Fo
rum is daarom een uitstekende plaats om ge
dachten en ervaringen uit te wisselen. Wij
willen in Peking vooral in contact komen met
vertegenwoordigers van onafhankelijke
NGO's," zegt Karam die echter beseft dat
NGO's in sommige landen nauw verbonden
zijn met de overheid.
Schakeringen
Zij wijst erop dat net als in het westen, de
vrouwenbeweging in het Midden-Oosten tal
loze schakeringen kent. „Dat varieert van erg
progressief tot terughoudend conservatief.
Net als in Amerika vind je ook in de ArabL
sche wereld dat vrouwen streng godsdienstig
zijn en toch hun feminisme niet loslaten. Al
leen is het zo dat de stem van de radicale
vrouwen zwakker wordt. Zij moeten vechten
tegen de politiek, die steeds behoudender
wordt, en tegen de suggestie dat zij de kant
kiezen van het westen, de oude koloniale
machten. Hun geluid wordt niet zozeer on
derdrukt, maar steeds meer mensen luisteren
vooral naar de religieuze geluiden."
De Middle Eastern Women's Network
denkt dat vrouwen gemakkelijk contacten
leggen en zo begrip te kweken. „Juist vrou
wen hebben altijd moeten werken op basis
van persoonlijke contacten. Mannen doen
dat anders, die hebben geleerd te werken via
instituties."
Maandag 6 augustus, kwart over acht in de ochtend, j-
ven de net ontwaakte stad verschijnt een grote zilvej
vogel. Van grote hoogte laat hij zich zakken tot mini
dan 700 meter boven het centrum. Dan opent zijn b|
zich en daalt een ruim 4000 kilo zware capsule richt
aarde. Korte tijd later lijkt het alsof de zon vanuit de aa
bodem naar boven komt en wordt in een oogwenk twj
derde van de stad in een allesvernietigende hitte
zengd. Van de naar schatting 350.000 burgers die de s
telt, sterven er diezelfde dag 70.000, en voor het jaar I
is nog eens 70.000. Zelfs voor zijn makers was de uitw
king van 'Little Boy' - Kleine Jongen, zoals de capsule 1
kozend genoemd was - een grote verrassing. Want di
uranium-235 bom was voor die bewuste 6de augusj
1945 nog nooit getest.
Augustus 1995, exact 50 jaar na
de apocalyps van Hiroshima.
Tijdens een ontmoeting met de
pers herhaalt de Franse presi
dent Chirac voor de zoveelste
keer in de paar maanden sedert
zijn verkiezing, dat het absoluut
noodzakelijk is om nog voor het
einde van het jaar nucleaire wa
pens te testen met een kracht,
waarmee vergeleken Little Boy
inderdaad een kleine jongen was.
Dat testen moet overigens wel
zover mogelijk uit de eigen buurt
plaats vinden: op Mururoa, een
atol gelegen op een paar duizend
kilometer afstand (zo ongeveer
de afstand van hier naar de Ca-
narische eilanden) van Nieuw
Zeeland.
Woensdag 10 juli. In het cen
trum van de stad Auckland,
Nieuw Zeeland, worden kort
achter elkaar twee vrij heftige ex
plosies gehoord. Vrijwel direct
daarop zinkt in de haven van de
stad een schip. Het stond op het
punt uit te varen naar Mururoa
om te protesteren tegen de door
de Franse regering voorgenomen
atoomproeven.
Juli 1995. Exact 10 jaar na het
opblazen van het vlaggeschip
van de milieu-organisatie Green
peace, The Rainbow Warrior, in
Auckland, ontvangt Jean-Claude
Lesquer, de aanvoerder van de
groep agenten van de Franse ge
heime dienst die de aanslag
pleegden, uit handen van de
Franse president Chirac de op
een na hoogste onderscheiding
in zijn land. Hij wordt benoemd
tot Groot Officier van het Le
gioen van Eer.
Een andere Fransman, wijzer
en dus ook kritischer en daarom
verdreven uit zijn eigen land, de
filosoof en schrijver Voltaire
(1694-1778), heeft ooit gezegd:
„Zij die ons absurditeiten kun
nen doen geloven, kunnen ons
ook wreedheden doen begaan."
Een absurditeit, die de Franse
Staat haar onderdanen al min
stens tien jaar wil doen geloven,
is deze: het is goed en zelfs eervol
om degenen, die de staat willen
beletten met kernbommen te ex
perimenteren, van hun vrijheid
of leven te beroven. De wreedhe
den die de Franse staat daardoor
sommigen van haar onderdanen
heeft doen begaan, zijn deze: bij
de aanslag op de Rainbow War
rior in juli 1985 werd de Neder
landse fotograaf Perreira ver
moord, terwijl in juli 1995 op
vrijwel dezelfde dag dat Lesquel
zijn hoge onderscheiding kreeg,
Greenpeace's nieuwe vlagge
schip de Rainbow Warrior II
door Franse mariniers werd ge
kaapt en haar bemanning op
hardhandig wijze opgepakt.
En passant wordt daarmee ook
nog een andere absurditeit
nieuw leven ingeblazen, namelijk
deze: misdaad mag, als het maar
in opdracht van de overheid is.
Tot welke wreedheden deze ab
surditeit kan leiden, heeft de
Tweede Wereldoorlog op zo'n
verpletterende wijze bewezen,
dat venvacht mocht worden dat
geen enkel redelijk denkend, de
mocratisch ingesteld mens of
land een half eeuw later nog tot
geloof daarin of aanvaarding
daarvan te krijgen was. Maar zo
snel gaat het blijkbaar allemaal
niet. Zelfs de Nederlandse rege
ring heeft zich in feite protestloos
bij deze immorele absurditeit
neergelegd. Want hoe valt anders
te verklaren dat zij helemaal niet,
en dus ook niet met grote ver
ontwaardiging, heeft gereageerd
op het bekend worden van een
eervolle onderscheiding aan een
Fransman voor - onder meer -
zijn medeplichtigheid aan de
moord op een Nederlands staats
burger? Natuurlijk zullen eerst
Parijs en vervolgens Den Haag
omwille van de 'goede' betrek
kingen, als de wiedeweerga ver
klaren dat Lesquel niet voor het
opblazen van de Rainbow War
rior I, maar voor heel andere hel
dendaden is geëerd. Maar na
tuurlijk beseft ook iedereen, ge
zien het recente Franse besluit
om de kernproeven te hervatten
en gezien het samenvallen van
het moment van onderscheiding
met het tweede lustrum van de
Auckland-affaire en de kaping
van de tweede Rainbow Warrior,
dat daarmee in beide regerings
steden stevig gelogen wordt. Ik
heb me ook afgevraagd hoe de
nabestaanden van Perreira de of
ficiële opwaardering van zijn
moordenaar zullen ervaren. Mijn
conclusie is, dat voor hen een
groteskere absurditeit nauwe!
denkbaar moet zijn. En alleen
daarom vind ik dat Den Haagi
Bastille zou moeten bestorme
Daarmee is de lijst van absij
teiten overigens bepaald n
niet af. Want wat moeten we
denken van het feit dat uitgeij
kend in het vijftigste herden-
kingsjaar van Hiroshima en isj
gasaki de Fransen besluiten H
kernproeven te hervatten? Pa
logische ongevoeligheid? Om
schillige arrogantie? Officieel)
heet het dat de proeven noocj
kelijk zijn om de conditie van
Frankrijk als kernmacht op pi
te houden. Maar Little Boy be
wees al dat zulke proeven hel
maal niet nodig zijn om de h(
op aarde aan te richten. Bovt
dien zijn er vandaag de dag
terst effectieve computersimi
tie- technieken beschikbaar, i
werkelijke proeven met al huj
gevolgen voor het milieu kunj
vervangen. Officieel heet het)
dat het beschikken over een
kernmacht, door haar afschrii
kingseffect zal bijdragen tot v
de en stabiliteit in de wereld,
is niet alleen een volstrekt on
wezen argument, het is bovei
dien een uiterst gevaarlijk arj
ment. Het gaat voorbij aan hi
griezelige feit dat de menshei
alle wapens die het ooit heeft
vervaardigd, vroeg of laat ook
gaan gebruiken. Kort nadat Ej
chard J. Gatlin in 1862 het eei
echte machinegeweer uitgevj
den had dat 3000 kogels per i
nuut kon afvuren, sprak hij d
verwachting uit dat dit vreseü
wapen nooit gebruikt zou w<J
den, omdat niemand de slacf
ting die het kon aanrichten vj
zijn of haar rekening zou will)
nemen. Hoezeer Gatlin onge
heeft gekregen kunnen we te
woordig iedere avond tijdens
journaal met eigen ogen vasti
len. Natuurlijk zijn kernwapej
nog wel iets anders dan macji
negeweren, maar ook kernwi
pens zijn al eens gebruikt. En
lang ze beschikbaar zijn, is et
geen enkele garantie dat ze ij
ooit opnieuw gebruikt zullen
worden: uit boosheid, frustra'
onmacht of door een terrorist
sche groepering. Maar anden
dan bij veel andere wapens g
voor kernwapens dat het argj
ment om ze te gebruiken (oij
ger te voorkomen) zijn geldiif
kracht heeft verloren: er is eej
voudig 'niets ergers.
In 1959 bracht de Franse rj
seur Alain Resnais de film H\\
hima, Mon Amour uit, eenvj
de hoogtepunten van de na-j
loggse filmindustrie. Het verj
van de film betreft een kortd
rende liefdesaffaire in Hirosn
tussen een getrouwde Japan!
architect en een eveneens ge
trouwde Franse actrice. Ze vj
hem dat ze alles in Hiroshim
heeft gezien, waarop hij zegt
ze niets heeft gezien. Ze assc
eert hem vanaf een bepaald
ment met alles wat in de stai
beurd is: de bom, de dood, h|
lijden, de verminkingen, en
begint hem ook Hiroshima t
noemen. Daarmee uitdrukkf
dat ze net als ze hem op een
paalde dag vergeten zal zijn,
de Fran«;aise - en daarmee a
Fransen en daarmee heel
reld, ook vergeten zal zijn w;
in de stad gebeurd is. Waarn
de kans dat het zich ooit zal
halen tot een reële mogelijk)
wordt. In de film komt ook
linevooT - de meest indrukv
kende naar mijn oordeel - w
wordt aangegeven dat er sin
lere recepten voor vrede en
ligheid zijn dan het dreigen
een nucleaiere hel: „Ze m:
films om zeep te verkopen
om geen film om vrede te
pen?"
Ja, waarom eigenlijk niet?
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en
gezondheidspsychologie
