f
Hond heeft baat bij bron Dokkum
'Ik voel mij soms een beetje een voyeur'
Kerk Samenleving
Leiden Regio
REDACTIE DICK VAN DER RLAS. 071
BUITENLAND KORT
RK Kerk
De Rwandese minister van
buitenlandse zaken heeft gis
teren uitgehaald naar de
Rooms-Katholieke Kerk we
gens haar rol tijdens de ge
nocide van vorig jaar. „De
mensen van de kerk faalden.
De Rooms-Katholieke Kerk
faalde", zei Anastase Gasana
op een persconferentie in
Brussel. De Rwandese rege
ring heeft de katholieke kerk
leiders gevraagd zich ernstig
te bezinnen op hun
'evangelische boodschap'.
„Ze moeten God in de ogen
kijken. Ze weten dat ze ge
faald hebben en voelen zich
gefrustreerd", aldus Gasana.
Bij de genocide speelden ook
priesters en andere geestelij
ken een rol.
Franse cel
De Rwandese priester Wen-
ceslas Munyeshyaka blijft in
voorlopige hechtenis in de
gevangenis van Privas in het
zuidoosten van Frankrijk.
Dat heeft een Franse rechter
besloten. De rooms-katholie-
ke geestelijke wordt beschul
digd van medeplichtigheid
aan de genocide in Rwanda
vorig jaar. De rechter besloot
tot verlenging van de voorlo
pige hechtenis wegens de
ernst van de beschuldigingen
tegen Wenceslas. De advoca
ten van de priester gaan te
gen het besluit in beroep. De
Franse hulporganisatie Mé-
decins du Monde is blij met
de beslissing van de rechter.
Volgens haar kan hiermee
een einde komen aan de
straffeloosheid die enkele
vermeende verantwoordelij
ken voor de genocide in
Rwanda op Frans grondge
bied hebben genoten. Pas
toor Wenceslas ving gedu
rende de moordpartijen vo
rig jaar duizenden Rwande-
zen, in meerderheid Tutsi's,
op in de kerk van de Heilige
Familie in de hoofdstad
Kigali. Hutu-milities richtten
vervolgens een bloedbad aan
onder deze vluchtelingen. De
priester ontvluchtte Kigali
nadat de rebellen van het
Rwandees Patriottisch Front
(RPF) de hoofdstad hadden
ingenomen. Op uitnodiging
van de Franse RK-Kerk kwam
hij naar Frankrijk.
'Brontoerisme' lokt elk
jaar duizenden
mensen naar Dokkum.
Een oud verschijnsel,
want al in 1903
meldde de Dockumer
Courant dat 's zomer
veel boten met
bedevaartgangers
aanmeerden in het
Bonifatiusstadje. Zo
ook deze zomer. Piet
en Annie Zwiggelaar
.uit Zwolle zijn met de
boot op vakantie in
Friesland. Voor de
tweede keer brengen
ze een bezoek aan het
Lourdes van het
Noorden. Niet
zomaar, zij hebben
een speciale reden.
Hun zevenjarige
hondje Danny heeft
baat bij het water uit
de Bonifatiusbron, dat
volgens de legende
genezend is.
"W" een dierenarts kon Danny
M van zijn chronische ooront-
steking genezen. „Zalfjes
hielpen wel voor twee weken, maar daar
na niet meer", vertelt Annie Zwiggelaar.
Vorig jaar augustus zijn ze met het beest
je naar Dokkum gegaan. „Het was mooi
weer dus het hondje kon lekker spelen
met het water. We hebben jaren gedok
terd en dat heeft ons veel geld gekost,
maar sinds ons bezoek aan de bron is
het hondje pas echt genezen."
De dierenarts vond het maar een onge
loofwaardig verhaal. „Toch heeft het wa
ter dat we over zijn kopje gegoten heb
ben, hem van de oorontsteking af gehol
pen."
Als Annie Zwiggelaar water tapt uit de
kruik in de kapel ligt het hondje rustig en
ontspannen op de grond. „In winkels is
hij een enorme druktemaker, maar als
we hier zijn is Danny heel rustig", meldt
„Het is jammer.dat het Westen zo rationeel is."
Piet Zwiggelaar. Speciaal voor het beestje
vullen ze een fles met het water en ne
men dat mee naar huis.
'Het vloeibare wondergoed' wordt thuis
in Zwolle in de koelkast bewaard. Mocht
Danny weer last krijgen dan gebruiken
ze het water als medicijn. Na het bezoek
aan Dokkum vervolgt de familie Zwigge
laar de vakantie met de boot door Fries
land. Als ze het pad aflopen naar de uit
gang moeten ze hondje Danny haast
meesleuren. Het beestje heeft nog niet
genoeg van de bron.
Kijkje
Jaarlijks trekken de Bonifatiusbron en -
kapel zo'n zestienduizend bezoekers.
Mensen die hun heil zoeken in het water
of zomaar even een kijkje nemen. Tineke
Santema-de Jager uit Heerenveen is met
haar dochter gekomen. Niet speciaal om
het genezende water. „Ik had nog nooit
van de bron gehoord en zou het zelf ook
niet zo snel voor genezing gebruiken."
Toch vindt ze het geen 'bespottelijke on
zin'. „Dat mensen iets uit nood proberen
kan ik best begrijpen." Ze bezoekt de Bo-
nifatiuskapel, omdat alles wat met geloof
te maken heeft haar boeit. Niet alleen
het rooms-katholieke geloof interesseert
haar. „Ik geloof wel, maar wil niet in een
hokje geplaatst worden. Dat is volgens
mij niet de bedoeling."
De verbinding van de kapel met de bui
tenlucht door een ronde opening in het
midden van het gebouw maakt veel in
druk op moeder en dochter. „Als je het
zo van buiten ziet, lijkt het wel een leuke
kapel. Eenmaal binnen is het groter dan
je verwacht. Ook de muziek is prachtig",
vindt Santema.
De sfeer, die mede bepaald wordt door
de muziek, trekt ook Gerwin van Tent uit
o Jl
Nieuw-Balinge naar Dokkum. Het is al
het zesde jaar dat de Drent de kapel be
zoekt. „Als we in Friesland aan het kam
peren zijn, neem ik het elk jaar mee in de
route." De sfeer in de kapel heeft volgens
Van Tent 'iets krachtigs'. Hij laat de stilte
in de pelgrimskapel op zich inwerken.
Rooms-katholiek is hij niet.Als ze me
willen inpakken, moeten ze toch wat met
de tijdsgeest meegaan. Bijvoorbeeld ook
vrouwen in het ambt."
Van Tent heeft veel belangstelling voor
mystiek. „Het is jammer dat het Westen
zo rationeel is. Er gebeuren dingen die
het verstand niet kan verklaren." Bij het
bezoek aan de kapel heeft hij een flesje
water gekocht. Of het ook daadwerkelijk
een keer van pas komt, weet Van Tent
niet. „Het was een impuls, net zoals ik
mijn vinger even in het bronwater hier
buiten heb gestoken."
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
Rooseveltstraat 82 071 -356 3!
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-1280:
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19 30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-12801
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 171
071-e^r
07Utei
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-356356
OMBUDSMAN
R. D.Paauw 071-356215
Tel. dag. 9.30-11.30 uur of per post.
REDACTIE
G.J. Visser, chefredactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden hebben of blind zijn (of een andere
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio dicap hebben), is een samenvatting!
F. Blok, chef eindredactie algemeen regionale nieuws uit het Leidsch Daip
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek geluidscassette beschikbaar. Voor inr
W. Spierdijk, chef sportredactie 08860-82345 (Centrum voor Gesprol
J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco tuur, Grave).
Z I
N H U I
ONGEVALLENDIENST Cht
an
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 er^hl
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconesse
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voo
ners bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur ?IC
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00—19.301
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoend
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uuren 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, Mai
II daarnaast ook 11.15—12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tol 1
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 t I
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur,
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS 5
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 il
18.30-19.30 uur. j
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 (C
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitslJo
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen. h(
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruiLg,
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige. P&
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oct n
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkuu,-]
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.137T
boxenafdeling: volgens afspraak.
CHEF HENNY VAN EGMOND. 071 -356414, PLV -CHEF HANS KOENEKOOP, 071"1
Yvonne van Baarle, 'moeder van de kunsten in Leiden
„Vorig jaar heb ik voor het eerst een live
bokswedstrijd meegemaakt van Regilio
Tuur. Zo'n voorronde op weg naar zijn we
reldkampioenschap. Live is een bokswed
strijd heel anders dan op tv. Dat is natuur
lijk met alles zo. Een bokshandschoen die
op een bezweet lijf terecht komt klinkt in
het echt veel mooier. Het is heel indrin
gend, kan ik je wel vertellen. Dat doffe ge
luid en dan die zweetspetters die door de
lucht vliegen."
„Het is heel oer... Zo'n man-tegen-man
gevecht is de oervorm van 'the survival of
the fittest'. Heb ik niks op tegen. Ik vind het
prachtig om te zien. En spannend. Regilio
Tuur vind ik ook prachtig. Maar ik zie, eer
lijk gezegd, nog liever zwaargewichten dan
die vedergewichtjes."
En de mogelijke gevolgen, houd ik haar
voor: hersenbeschadigingen, gescheurde
wenkbrauwen, een doodklap... Zie hier de
nobele kunst van het boksen!
„Tja... gut, over hoeveel gevallen spreek je
dan", zegt ze met lichte ironie in de stem.
En dan, resoluut: „Nee, ik heb daar geen
morele wroeging over. Dat kun je mij niet
aanpraten. Er zijn ontzettend veel mensen
die daar flauw over doen. Die sturen mij
dan een kranteberichtje toe als er een bok
ser is overleden. Maar dat zijn uitzonderin
gen. Dat komt net zo vaak voor als in de
Tour de France."
„Ik vind boksers ook heel mooi om te zien",
geeft ze toe. „Heel erotisch... Die glimmen
de, gespierde armen en benen, zo'n stevige
nek en die prachtige borstkas. En dan zo'n
smetteloos wit broekje. Ik mis alleen de
kwastjes aan de schoenen, zoals Moham
med Ali vroeger had."
„Ik vind de beweeglijkheid van een danser
ook heel mooi, maar dat beroert mij toch
minder dan het gedribbel van twee boksers
die tegenover elkaar in de ring staan. Je zit
dan toch te wachten op die eerste klap, op
hoeveel rondes iemand het volhoudt, de
eerste val en uiteindelijk die ene klauw die
de ander bewusteloos slaat."
De wereld er om heen vervult haar ook
niet met afkeer. De Tedjes en de Sjonnies:
promotors, trainers, begeleiders, samen
niet zelden goed voor een paar honderd
jaar spinhuis. „Nee, je praat mij geen com
plex aan", reageert ze. „Neem nou Arnold
Vanderlijde... dat is toch een hele aardige,
nette jongen. Lijkt mij... op het eerste ge
zicht. Daar is toch niks op aan te merken."
„Ik kijk ook graag naar boksen op tv, elke
zaterdagavond op Eurosport. Vind ik gezel
lig. Trouwens, mijn moeder houd ook van
boksen, dus misschien is het wel erfelijk. Op
zondag luister ik vaak naar muziek of ga ik
met mijn partner naar een museum", zegt
Yvonne van Baarle, sectorhoofd kunsten van de gemeente Leiden, ziet zichzelf een beetje als de moeder van de kunsten in
deze stad. Muziek en beeldende kunst brengen haar in vervoering, maar ook een bokshandschoen die met volle kracht
terecht komt op het bezwete lijf van Regilio Tuur maakt emoties bij haar los. Een cultuurambtenaar over haar heimelijke
genoegens: ,,Die spanning van zo'n man tegen man gevecht. Daar kan ik echt op kicken. Dat wist je niet van me, hé?"
ze, het gesprek in een ande
re richting sturend. „Dan ge
niet ik daar weer van."
Yvonne van Baarle bewoont
een appartement in Scheve-
ningen, met uitzicht over
zee. „Ik ben geen bosmens",
zegt ze. „Het wijdse uitzicht
over water gaat mij nooit
vervelen. Het is elke dag an
ders."
Scheveningen inruilen
voor Leiden zou nooit in
haar opkomen, hoewel de
sleutelstad toch een beetje
haar 'hometown' is. Ze stu
deerde in Leiden. Een perio
de die ze zelf als een 'opge
wonden tijd' afficheert. Het
waren de jaren zestig. „Ik
ben opgegroeid in Delft.
Kom uit een heel beschermd
milieu. Mijn vader was
boekhouder. Maar hij noem
de zich, om het een beetje
mooier te maken, procura
tiehouder."
Ze was een tamelijk naïef
meisje toen ze ging stude
ren, zegt ze zelf. In Leiden
kwam daar verandering in,
al was het ook weer niet zo
dat ze helemaal van God los
raakte. Maar in Leiden trad
ze voor het eerst voor het
voetlicht, als pianiste. „Aan
dacht, applaus, nou dat was
wat!"
„Mijn ouders waren heel
muzikaal. Moeder speelt
piano, mijn vader viool en
saxofoon. Hij is nu 83 en
speelt nog steeds. De piano sleep ik al jaren
achter mij aan, maar ik doe er niet veel
meer mee. Vind ik wel jammer. Ik zing nu
in een koor en luister heel vaak naar mu
ziek. Alles wat van Wagner is, dat emotio
neert mij. Daarnaast heb ik vooral iets met
beeldende kunst. Dat zijn de twee dingen
waar ik niet buiten kan."
„Ik vraag mij wel eens af: wat laat ik
straks na? Niks! Een kunstenaar laat natuur
lijk z'n werk na. Wat ik in mijn werk doe is
Yvonne van Baarle: „Ik vind boksers ook heel mooi om te zien."
FOTO HENK BOUWMAN
anoniem. Dat is gewoon zo. Als 18-jarige
was het mijn grote wens om het pianospe
len als beroep op te vatten. Ik kon goed im
proviseren. Dat konden vrouwen in die tijd
nauwelijks. Mijn grote voorbeeld was Pia
Beek. Wat zij deed wilde ik ook: met een
glas op de piano, spelen in één of andere
club. Maar. ik was ook weer niet zó goed.
Dus dan had ik nu misschien als een verlo
pen barpianiste in een strandtent in Sche
veningen gezeten."
„Toen ik algemeen directeur kunst en cul
tuur werd in Leiden, was ik mij er van be
wust dat ik niet voor een uitgesproken car-
rie'relijn koos. Ik heb het ook genoemd: een
stap opzij, op een horizontale manier over
steken. Dat is ook een hele tijd mijn erva
ring geweest. Maar door alle reorganisaties
bij de gemeente is mijn functie verwaterd
en kun je wel spreken van een stap achter
uit. Ja, dat zijn de risico's."
Ze spreekt tegen dat ze een teleurgesteld
mens is. „Ik denk, zoals ik nu
in Leiden opereer, meer op de
achtergrond, dat dat ook te
maken heeft met het ouder
worden, met hoe ik in het le
ven sta. Vroeger wilde ik veel
meer op de voorgrond treden,
dat was al op jonge leeftijd zo,
met het muziek maken. Pu
bliek om mij heen, klappen.
Dat hoeft allemaal niet meer
zo. Ik vind dat heerlijk."
„Vroeger kon ik mij ontzet
tend druk maken over politici
die zich met kunst bemoei
den, als ze de meest idiote uit
spraken deden over het werk
van kunstenaars. In mijn vori
ge baan, bij de Raad voor de
Kunst, heb ik hard geknokt
voor het principe: de overheid
heeft geen inhoudelijk oordeel
over kunst. Maar hier in Lei
den is dat vechten tegen de
bierkaai. Ze zijn zo bemoeie-
rig. Ik denk dat ik daar de af
gelopen jaar vijf jaar wat be-
rustender in ben geworden."
„Ik ben nog wel heel serieus
bezig. Ambities...? Natuurlijk
heb ik die nog. Wat er met de
kunst gebeurt, de sluipende
bezuinigingen, dat trek ik mij
zeer aan. Aan de buitenkant
lijkt het alsof het allemaal wel
meevalt. Maar de individuele
instellingen kampen voortdu
rend met tekorten en stijgen
de kosten die ze binnen hun
eigen begroting moeten op
lossen. Dus op een gegeven
moment teren ze in. De poli
tiek, die alleen maar algemene
maatregelen afkondigt, is zich daar onvol
doende van bewust. Dat is mijn pijn en
zorg."
„Ik ben niet iemand die met de vuist op
tafel slaat. Daar bereik je niets mee. Als ik
met stemverheffing roep dat er meer geld
nodig is voor de kunst, krijg ik de handen
echt niet op elkaar. Uiteindelijk is het toch
altijd de kunst die aan het kortste eind
trekt.'
eg
(ats
„Dat wil niet zeggen dat ik alles oveiNe
kant laat gaan. Mijn invloed is evid^no
de totstandkoming van het CBK en [np
renovatie van de Stadsgehoorzaal. Dfoa
kwesties van volhouden. Als het stratyuii
om de architectenkeuze voor de uitbr| dj
van De Lakenhal komen ze mij zeker t C
Dat moet geen architect worden di^ski
een woninkje in Leiden heeft ontwifou
Het moet een architectuur-archited V(
Die zullen we buiten Leiden moeteiupi
ken. Even los gezien van de keuze vcjjar;
LakenhaJ ben ik zelf een grote fa^m;
Quist. Het door hem ontworpen Mufti
Beelden aan Zee in Scheveningen, vl h
waar ik woon, vind ik prachtig. Godsiejeld
wat is dat mooi." sti
Over de vraag wat het meest oorspijjjk:
lijke idee is waarmee ze de cultuur ij te!
den de afgelopen jaren heeft verrijkt i de
ze lang na, en zegt dan: „Ik pak lie\foa
oorspronkelijke ideeën van anderen fja i
maak mij daar sterk voor. Dat vind iljdei
positie als ambtenaar. Ik heb de schuifde
ambtenaren die alleen maar hun 0i
ideeën uitbroeden en uitvoeren. IlH,
meer iemand die graag de creativitef c
anderen boven laat komen." jen
Ze noemt zichzelf met enige schroot a
moeder van de kunsten in Leiden'. ,j 2C
ger was ik helemaal weg van de boekftna
Anaïs Nin. Ik herkende mij daar vfcti
Henri Miller die z'n typemachientjebij i
was, en Anaïs die dan de hare gaf: als jats
mooie boeken maar schreef. Zo zit ik
ik ook een beetje in elkaar, dat ik er|
voor wil zorgen dat dingen tot stari
men."
„Ik ben nu 52 jaar, bijna 53. Het schi^"
dig op", zegt ze met een glimlach. „Ikl
in mijn derde levensfase. Mijn bestel,
dinnen, uit mijn Leidse tijd, waar F~
meest mee optrok, zijn al overledeifa.j.
soort intieme relaties breng je op L„(
leeftijd toch minder gemakkelijker totLa,
dan op jonge leeftijd." \a
Ze laat blijken niet iemand te zijLj(
kraaiepootjes telt. „Ik vind ouder wLj(
geen bezwaar", zegt ze. „Misschien Ma
daardoor in de privésfeer meer aarteg(
heb voor de gewone dingetjes, wan[tat
een stuk fietsen... Ik hou ook van
dingen om mij heen, in het interieur! gj
zelfs de eenvoudigste gebruiksvoorwf
moeten goed van vorm zijn."
„Ik ben heel gelukkig met mijn p^cf
ven. Heb een grote mate van vrijheid^ -j;
kinderen, een partner zonder kiny
Door de week hebben we allebei onS{
en laten we elkaar vrij. In de weekenifij
we er voor elkaar. Dan brengen we (jten
gen door als een Siamese tweeling
