Mosselbanken zeer gevoelig voor storm
Natuur Milieu
Fotosafari
Theater in het duin
Bruinvis op menu haaien
WOENSDAG 2 AUGUSTUS 1995
redactie: bert de jong 072-196276
Veldwerkkoffer
voor Texel
Wat is hel verschil tussen
een mannetjes- en een
vrouwtjeskrab? En waar
vind je op Texel lepe
laars? Wie aan de slag
gaat met de veldwerkkof
fer 'Texel goed bekeken'
kan deze en nog vele an
dere vragen beantwoor
den. De koffer is door
Ecomare en de Texelse
VW ontwikkeld. Doel
groep: de toeristen die
het eiland voor kortere of
langere tijd bezoeken. De
inhoud bestaat uit aller
lei informatiemateriaal,
spelletjes, verzamelzak-
jes, raadsels, en veld
werkopdrachten.
De onderwerpen die be
handeld worden zijn de
nacht, vogels, Wadden
zee, het strand, het weer.
Texel viert dit jaar het
Thijssejaar. Op zeer uit
eenlopende manieren
wordt het sterven van
Neerlands grote natuur-
voorman (vijftig jaar ge
leden) herdacht. Thijsse
was ook enige tijd onder
wijzer op het Waddenei
land. De veldwerkkoffer
is één van de Thijsse-acti-
viteiten. Ze hebben alle
maal hetzelfde doel:
mensen aanzetten tot het
actief beleven van de na
tuur. De koffer is ver
krijgbaar bij de VW-
Texel, Ecomare, en sou
venirwinkels op Texel, k
24,95 gulden.
In natuurreservaat de Oostvaar-
dersplassen en het natuurpark
Lelystad houdt fotograaf Peter
Mastenbroek zondag 6 augus
tus een fotosafari. Een unieke
kans voor fotograferende na
tuurliefhebbers, want de Oost-
vaardersplassen zijn normaliter
voor het publiek afgesloten, op
een kleine wandelroute na. Be
geleid door natuurfotograaf
Vincent Wigbeis zal geprobeerd
worden wilde konicks (paar
den), heckrunderen en edelher
ten voor de lens te krijgen. Na
tuurfotografie vergt bijzondere
weetjes. Die zal Wigbeis de safa-
rigangers bijbrengen. Na de
Oostvaardersplassen wacht het
natuurpark Lelystad. Iets min
der spannend, maar wel met
veel fotogenieke dieren. Zoals
de zeldzame Prezwalskipaar-
den, afkomstig van de Aziati
sche steppen, otters en bevers.
Wie mee wil doen moet zich
van tevoren aanmelden:
0 32 00 - 50 38 2. Kosten 75 gul
den per persoon, inclusief kof
fie, gidsen en vervoer.
Onder welke omstandigheden
kunnen natuurlijke mosselban
ken oud worden? Het Instituut
voor Bos- en Natuuronderzoek
(IBN) op Texel zoekt het ant
woord op deze vraag. Dat ge
beurt in opdracht van het mi
nisterie van landbouw, natuur
beheer en visserij. Stabiele oude
mosselbanken komen in het
Nederlandse deel van de Wad
denzee niet meer voor. Betwij
feld wordt of herstel mogelijk is.
De afgelopen tien jaar was er al
leen een goede broedval (mos
selzaad) in 1987. Volgens IBN-
onderzoeker Norbert Dankers
hebben in 1988 vissers het me
rendeel van het overvloedige
broed uit 1987 opgevist en naar
hun kweekpercelen overge
bracht. De natuur had het na
kijken. Sindsdien is er tot 1994
geen mosselzaad meer gevallen.
De vissers visten echter nijver
door. Toen de kleintjes op wa
ren, gingen ze over op het op
vissen en rapen van de grote
mossels. Vrijwel geen mossel-
bank werd ongemoeid gelaten.
In 1990 kon Dankers op droog
vallende wadplaten vrijwel ner
gens meer mosselen ontdekken.
Ze waren op.
Vorig jaar kende eindelijk weer
eens een bemoedigende broed
val, vooral ten zuiden van Ame
land, ten zuiden van Vlieland en
bij Den Helder (Balgzand). De
vissers hebben via een eigen be
heersplan plechtig beterschap
beloofd. Ze zullen vrijwillig een
groot deel van de nieuwe mos
selbanken met rust laten. Daar
naast sloot de rijksoverheid als
stok achter de deur 25 procent
van de Waddenzee voor mos
selvissers, met het dreigement
dat meer volgt, als ze zich niet
Nieuwe natuurlijke mosselbank op een droogvallende wadplaat voor de kust van Texel.
aan de afspraken houden.
Of de maatregelen uit het be
heersplan effect sorteren is de
vraag, want de schelpdieren lij
ken niet alleen kwetsbaar voor
vissers. Ze zijn ook erg stormge-
voelig. Van de 30 onderzoeks-
percelen die Dankers dit voor
jaar uitzette op natuurlijke mos
selpercelen bij Den Helder en
Ameland, zijn er alweer 10 ver
dwenen.
Cijfers van het Rijksinstituut
voor Visserij Onderzoek (RIVO)
illustreren de stormgevoeligheid
van mossels. Eind vorig jaar la
gen er volgens het RIVO 150.000
ton (1 ton is 1.000 kilo) mosse
len op droogvallende wadpla
ten. Begin dit jaar was die hoe
veelheid geslonken tot 100.000
ton. En medio maart, na een
hevige storm, lag er minder dan
5.000 ton.
De gevoeligheid van de natuur
lijke mosselbanken is een reden
temeer er voorzichtig mee om
foto martijn de jonge
te springen. Want de natuurlijke
mosselbanken vormen belang
rijke voedselvoorraden voor in
de Waddenzee overwinterende
vogels. Toen in de periode
1988/1990 de vissers bijna alles
oogstten, leden de vogels hon
ger. Er stierven er duizenden.
In zeven nationale parken in Nederland, waaronder het natio
naal park in oprichting Zuid-Kennemerland, worden deze zo
mer theatervoorstellingen verzorgd met natuur en milieu als
thema. Daarbij gaat het niet om kennisverrijking, maar om
spanning, humor en sfeer.
Vrijdag speelt het Yvon Mariette Theater 'De Seizoenen', bij be
zoekerscentrum Kennemerduinen, ingang Koevlak aan de Zee
weg te Overveen. Het betreft een marionettenvoorstelling. De
poppen brengen het verhaal der seizoenen tot leven. Bedoeld
voor jong en oud. Aanvang 14 uur. Voor deze voorstelling is
maar een beperkt aantal kaarten verkrijgbaar. Bespreken is
noodzakelijk: 023 - 25 74 84.
Op 11 augustus speelt Patricia Suer op de parkeerplaats bij de
ingang Bleek en Berg, aan de Bergweg in Santpoort-Zuid. Een
ridder gaat op zoek naar de laatste draak. Alle andere vuurspu-
wers hebben door milieuvervuiling het loodje gelegd. Kinder
voorstelling (4-12 jaar), aanvang 14 uur.
Op 18 augustus Graat en Hermien in 'Bij het konijn af.' Familie
voorstelling. Inhoud: het bos bezien door onder andere een ja
ger, een vogel, een konijn. De bezoeker ziet het bos in al zijn
schoonheid èn wreedheid. Humor staat centraal. Aanvang 14
uur, op de parkeerplaats bij de ingang Bleek en Berg in Sant
poort-Zuid.
De drie theatervoorstellingen zijn gratis toegankelijk. Het natio
nale park waarin ze gespeeld worden niet. Men dient een geldi
ge dagkaart te hebben. Die is ter plekke verkrijgbaar. Honden
zijn niet toegestaan. Voor meer informatie: Monique de Haan,
bezoekerscentrum Kennemerduinen, 023 - 25 76 53.
ameland» Haaien vallen in de Noordzee bruinvissen aan. Begin dit jaar spoelde op het strand van Ameland
een volwassen mannetjesbruinvis aan. Het dier verkeerde in slechte conditie. Het was aangevreten aan de
keel, terwijl lichaam en flippers een groot aantal boogvormige wondjes vertoonden. Nader onderzoek wees
uit dat het letsel veroorzaakt moet zijn door een of meer haaien, vermoedelijk haringhaaien. Die komen in de
Noordzee voor en kunnen een lengte hebben van 3 meter. Het is voor het eerst dat aanvallen van haaien op
bruinvissen in de Noordzee zijn vastgesteld. foto p 'thart
OPGAVE
123456789
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. wiel, gevangenis; 2. guit; 3.
deel van de bijbel, grote bijl,
nachtspiegel; 4. ijzerhoudende
grond, mak; 5. de oudste, pape
gaai, bergruimte; 6. graafdiertje,
bijbelse naam; 7. muzieknoot,
loofboom, lidwoord; 8. loofboom,
buurt; 9. deel van de bijbel, on
derdompeling, neon; 10.
beeldraadsel; 11. waterplant,
harlekijn.
Verticaal:
1. bloem, piepklein; 2. tropisch
insekt; 3. spil, het Romeinse Rijk
(Lat.); 4. bestanddeel van chro
mosomen, Engels bier, vrucht; 5.
putemmer, morsdoekje; 6. ver
binding, berg, iel; 7. persoonlijk
vnw., Leger des heils (Eng.); 8.
voorvechter; 9. volkomen bewus
teloosheid, eikeschiller.
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1'. sandwich; 2. chapiter; 3. ha
chelijk; 4. echtpaar; 5. pete
moei; 6. pomerans; 7. emigrant;
8. research.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: SCHEP
PER en NACHTMIS. Het sleutel
woord luidt: PLATONISCH.
HEINZ
TOMPOES
Tom Poes en de Bommel-legende
De Oude Schicht remde knarsend en
de geleerde keek verstoord op. „Ei",
zo sprak hij tot zichzelf, „hoe sto
rend! Daar nadert de ongeletterde
Bommel met dat hinderlijke ventje;
hoe heet hij ook afweer. Ik zal trach
ten hen met een vermanend woord
uit de buurt te krijgen - want zo kan
ik niet werken." Met deze overwe
ging verliet hij het riviertje en wend
de zich tot het naderende tweetal.
„Heb eerbied voor de wetenschap",
riep hij reeds van verre. „Verleg uw
wandeling naar een andere plaats,
wat ik u bidden mag." Heer Ollie
keek verrast op. Toen glimlachte hij
traag en haalde de papieren tevoor
schijn die de geschiedkundige hem
gegeven had. „Oho!" zei hij. „Weten
schap?" Wij doen ook aan weten
schap, hoor! Kijk maar. Iets over een
oude legende, hè Tom Poes? En er
komt een druipsteengrot in voor, als
ik het goed begrijp." „Ja", beaamde
Tom Poes. „En die grot zou best eens
hier in de buurt kunnen zijn." Pro
fessor Sickbock's betrokken gelaat
verlevendigde zich. Hij hief zijn ap
paraatje op, zodat het het oude pa
pier raakte en bekeek het wijzertje.
„Twee eeuwen oud", prevelde hij.
„Héél merkwaardig. Een legende, zei
u? Kijk, dat is toevallig. Ook ik ver
wacht hier een druipsteengrot, die
door een aardverschuiving afgesloten
is. Het is toch grappig, hoe trage
vlakdenkers als deze Bommel tot
goede gevolgtrekkingen kunnen ko
men..." „Huh?" zei heer Ollie. „Mis
schien denk ik wat dieper dan de
meesten, ja. Maar wat verbeeldt u
zich wel, met dat gekke wekkertje?"
H
T
W
Weersvooruitzicht
DONDERDAG 3 AUGUSTUS
DOOR HANS VAN ES
De zomer van 1995 laat zich
heel goed vergelijken met die van
vorig jaar. De afgelopen juli
maand mag dan niet zo extreem
warm zijn uitgevallen als een jaar
eerder, toch lijken de twee zo
mers structureel erg op elkaar.
In beide jaren begon het sei
zoen flink aan de koele kant; pas
in de laatste tien dagen van juni
kwam de eerste reeks met zomer
se dagen op gang. Zowel in juli
1994 als in de afgelopen maand
volgden verscheidene warmtepie-
ken met zomerse en tropische
dagen, die werden afgesloten
met onweer en - zeer tijdelijk -
koeler weer. De meest frappante
overeenkomst is de overgang
naar een periode met langdurig
zomerweer, uitlopend op een hit
tegolf.
Het criterium voor een officiële
hittegolf is een serie van mini
maal vijf zomerse dagen op rij
(25 graden of hoger), waarvan drie dagen tropisch (30 graden of ho
ger). Vorig jaar begon de hittegolf al op 19 juli en duurde tot het einc
van de maand. Vandaag kan de dertigste hittegolf van deze eeuw woi
den bijgeschreven, begonnen op 29 juli en het einde is nog niet in
zicht. Woensdag werd bij onafgebroken zonneschijn weer 30 tot 34
graden gehaald; in het noorden iets lager. Op veel plaatsen in het
land wordt het vandaag voor de vierde achtereenvolgende dag tro
pisch.
Nog even terugkomend op het verloop van de zomer van '94: die
deed het in augustus eerst nog prima met veel zon en warmte, maar
eindigde abrupt op 11 augustus. Daarna kwamen de plensbuien en
zomerse dagen zijn er niet meer geweest.
Wat betreft de editie van dit jaar: Er is nog geen enkel uitzicht op
een weersomslag. Een ketting van hogedrukgebieden strekt zich uit
van de Azoren tot over Scandinavië en blijft de komende dagen op d
positie verankerd. De reeks van zonnige dagen gaat daarmee onver
stoord verder. Er wordt donderdag en vrijdag wel iets minder warme
lucht aangevoerd, die deels een traject over Oostzee en Noordzee
heeft afgelegd. Het kwik blijft waarschijnlijk net onder 30 graden st<
ken. Tijdens het weekeind neemt de hogedruk iets af en geeft on
weersstoringen uit het zuiden meer ruimte. De luchtvochtigheid
neemt wat toe, maar het valt nog te bezien of er buien gaan vallen
Vooralsnog lijkt de zomer stevig in het zadel te zitten.
Schotland,
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Perioden met zon. Vooral
in het noorden een enkele
regen- of onweersbui.
Middagtemperatuur uit
eenlopend van ongeveer
20 graden aan de west
kust tot 29 langs de oost
grenzen.
Zweden:
Vrij zonnig, maar naar het
noorden toe ook enkele
wolkenvelden en een en
kele regem of onweersbui.
Middagtemperatuur van
22 in het noorden tot 28
in het zuiden.
Denemarken:
Droog en vrij zonnig. Mid
dagtemperatuur ongeveer
28 graden
Engeland,
Wales en Ierland:
Flinke perioden met zon
maar in het zuiden en
zuidwesten meer bewolking en van tijd
tot tijd stevige regen- en onweersbuien.
Middagtemperatuur vandaag van 21
graden in Schotland tot 28 in de omge
ving van Londen. Morgen op de meeste
plaatsen net iets lager.
België en Luxemburg:
Overwegend zonnig. Iets minder warm
met op morgen maxima rond 26 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel zon en vooral in de westelijke de
partementen kans op een fikse
(onweers)bui. Maxima rond 30 graden
maar vlak langs het Kanaal rond 23 gra-
Portugal:
In het zuiden zonnig. Naar het noorden
toe ook wolkenvelden. Vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur uiteenlo
pend van 18 graden plaatselijk aan de
westkust tot dicht bij 30 graden langs
de Spaanse grens.
Madeira:
Flinke zonnige perioden, soms ook wol
kenvelden. Droog. Middagtemperatuur
geleidelijk ongeveer 25 graden.
Spanje:
In het zuiden zonnig. In het noorden ook
nu en dan bewolking en kans op een re
gen- of onweersbui. Middagtemperatuur
langs de kust van de Golf van Biskaje
ongeveer 23 graden. Elders rond 30 gra-
Canarische Eilanden:
Vrij zonnig; vooral in het noorden ook
wolkenvelden. Droog. Maxima rond 30
Marokko:
Westkust: zonnig, vooral in het noorden
ook enkele wolkenvelden. Droog. Mid
dagtemperatuur vlak aan zee tussen de
27 en 32 graden.
Tunesië:
Zonnig en warm met vlak aan zee maxi
ma van ongeveer 32 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zonnig. In de westelijke departementen
meer bewolking en kans op een fikse re
gen- of onweersbui. Middagtemperatuur
tussen 28 en 33 graden, maar vlak
langs de Atlantische kust iets minder
Mallorca en Ibiza:
In het algemeen zonnig. Maxima onge
veer 32 graden.
Italië:
Flink wat zon, maar plaatselijk ook wol
ken en een lokale maar stevige regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur vari
ërend van 29 tot 32 graden.
Corsica en Sardinië:
Naast zon soms ook enkele wolkenvel
den en een kleine kans op een regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur rond
31 graden.
Malta:
Zonnig en hoogstwaarschijnlijk droog.
Middagtemperatuur ongeveer 32 gra-
Griekenland en Kreta:
Zonnig. Met name in het noorden van
Griekenland een enkele onweersbui.
Middagtemperatuur rond 30 graden,
Turkije en Cyprus:
Langs de Turkse west- en zuidkust en op
Cyprus zonnig. Middagtemperatuur vlak
aan zee rond 30 graden of iets hoger.
Duitsland:
Zonnig. Morgen iets meer wolken en in
het uiterste oosten kans op onweer. Mid
dagtemperatuur tussen 27 en 31 gra
den, morgen een fractie lager.
Zwitserland:
Overwegend zonnig. Droog. Middagtem
peratuur ongeveer 28 graden
Oostenrijk:
Flink wat zon, maar van het oosten uit
toenemende kans op lokaal onweer.
Middagtemperatuur ongeveer 28 gra
den, morgen iets lager.
Polen:
Zonnige perioden. In de oostelijke h
meer stapelwolken en een enkele regj
of onweersbui. Maxima tussen 25 eni
graden, in het oosten iets lager.
Tsjechië en Slowakije:
Zonnig, maar in de loop van de dag j
enkele stapelwolken en in Slowakije (De I
lokale onweersbui. Middagtemperatjvisif
ongeveer 28 graden. poc
Hongarije: t h
Veel zon maar m de middag en ave,
ook stapelwolken en vooral morgen kPe
op een onweersbui. Middagtemperatprat
ongeveer 30 graden. kort
renc
putl
Bi
verz
dat i
DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1995 heel
Zon- en maanstanden In e
Zon op 06.04 Zon onder 21colll
Maan op 13.59 Maan onderOOyan
Waterstand ovei
IJmuiden Katwijk aan:
Hoog 08.46 21.16 08.19 20werl
Laag 04.36 16.34 04.17 161
Weerrapporten 01 augustus 20 uur:
Amsterdam onbew.
Eelde
32 19
32 19
32 19
Den Helder onbew.
Rotterdam onbew.
Vlissingen onbew.
Maastricht onbew.
Aberdeen onbew.
Athene
half bew
Boedapest licht bew.
Bordeaux licht bew.
Brussel onbew.
Dublin onbew.
Frankturt onbew
Genève licht bew.
Helsinki onbew.
Innsbruck onbew.
Istanbul licht bew.
Klagenfurt onbew.
Kopenhagen licht bew.
Lissabon
Locarno
Luxemburg
Madrid
Rome
licht bew.
licht bew.
half bew.
29 22 Lang
26 22
26 19 Fü-31
31 17 feerer
36 20
30 21
35 21 eder
34 23 jjekir
11 Spoo
21 fix
29 21 pT
29 19 pach
Split
half bew.
onbew.
licht bew.
onbew.
half bew.
motregen
Stockholm
Warschau
Wenen
Zürich
Bangkok
Buenos Aires
Casablanca
Johannesburg onbew,
Los Angeles onbew.
New Orleans zwaar t
New York onbew.
Tel Aviv onbew.
Tokyo
31 14
30 15
34 25
;Hiok
24 18 j
31 23
34 26 i
34 2217.0E
Toronto
half be
