Nozema verkent
digitale horizon
'Yuppen in PvdA hebben niks met de bond'
Feiten &Meningen
De ene daad
van terreur is
andere niet
DONDERDAG 27 JULI 1995
152
Srebrenica, Zepa, Bihac, en dinsdag Parijs. In Srebreni
ca: verkrachtingen en verdwijningen. Zepa: meer van
hetzelfde. Bihac: granaten. Parijs: 7 doden en 84 ge
wonden na een bomaanslag op een trein. De media
hadden de afgelopen weken geen gebrek aan bloed.
Dinsdag, de dag waarop onbekenden een bom ach
terlieten in een overvolle forensentrein, stond een piep
klein berichtje in het dagblad Le Parisien, vakkundig
verstopt op een binnenpagina, linksonder. Onder het
minuscule kopje 'Algerije'; 'Dino Fausti, 48, een Itali
aanse zakenman is overleden nadat hij enkele kogels in
het hoofd kreeg. Sinds 1993 is een honderdtal buiten
landers vermoord'.
De ene terreurdaad is de andere niet. Gisteren bracht
Le Parisien acht pagina's, compleet met grafische illu
straties, over de bomaanslag van de vorige dag in het
hart van Parijs. Ongeveer op hetzelfde moment waarop
het station Saint-Michel in een bloedbad veranderde,
ontplofte in Algerije ook een bom.- Balans: vijf doden,
honderden gewonden. Maar voor zover de lezers van
Le Parisien al van deze gruweldaad hadden vernomen,
zochten ze in de kolommen van hun krant vergeefs
naar informatie erover zelfs geen klein berichtje deze
keer.
Terwijl de wereld tranen plengt om Bosnië-Hercego-
vina, blijft Algerije weinig meer dan een paar lijnen op
de kaart. Dat is niet omdat de burgeroorlog daar min
der bloedig is. Als het dodental er dinsdag beperkt was
gebleven tot vijf, zou die 25ste juli 1995 in de annalen
van de geschiedens zijn bijgeschreven als de vreed
zaamste dag in drieëneenhalf jaar. Sinds het begin van
de burgeroorlog in januari 1992 zijn in Algerije tussen
de 30.000 en 40.000 doden gevallen. Dat is gemiddeld
200 per week, ofwel meer dan in Bosnië.
Het getal van 200 doden per week is het officiële cij
fer; het officieuze ligt hoger. Het weekblad L'Express ge
waagde onlangs in een zeldzame foto-reportage van
800 per week, het dagblad Libération van 1.000.
Geen enkele westerse journalist kan deze cijfers con
troleren. De Algerijnse ambassade in Parijs geeft geen
visa meer aan buitenlandse journalisten, die daar niet
rouwig om zijn. De Groupe Armée Islamiste (GAI) in het
land heeft zowel buitenlanders als journalisten de oor
log verklaard, laat staan buitenlandse journalisten.
Alle Algerijnse journalisten zijn met de dood be
dreigd. 'Wie met de pen vecht, wordt met het mes ge
dood', is een van de meer poëtische opwellingen uit het
GAI-boek. Het dreigement is hooguit onnauwkeurig;
veel van de journalisten die werden omgebracht, stier
ven door de kogel. Alleen al de afgelopen twee jaar vie
len ongeveer veertig journalisten, terwijl tienvoud daar
van het land uit vluchtte. Sommigen van hen hadden
brieven ontvangen met sprankelende teksten als: 'Ik
heb de eer u te mogen inlichten over uw komende ver
minking'.
Het Algerijnse regime, dat eind 1991 de burgeroorlog
over zich afriep door de verkiezingen te annuleren,
houdt statistieken bij van de slachtoffers van de GAI en
het meer gematigde Islamitisch Heilsfront (FIS). Voor
het jaar 1994 werd het aantal doden gesteld op 6.388.
In dit cijfer zijn niet de mensen begrepen die door le
ger en politie werden gedood, maar juist daarom geeft
het een goed beeld van wie de fundamentalisten als
hun vijanden beschouwen. De grootste slachting was
onder kantoorpersoneel aangericht: 2.207 doden. Daar
na kwamen ambtenaren, 689, en advocaten en artsen,
670. Zakenlui: 350. Onderwijzers: 101. Journalisten: 21.
Een vluchtige blik over deze morbide statistiek deed
onmiddellijk de geest afdwalen naar Hitler, die beval de
Poolse intelligentsia uit te roeien. Of naar Pol Pot, die
Cambodjanen met brillen afslachtte. Maar'voor een
'déja vu' hoeft niet eens buiten Algerije gezocht te wor
den. Aan het einde van de Algerijnse oorlog (1958-'62),
toen Frankrijk al verloren had, bediende de pro-Franse
OAS (Organisation Armée Secrète) zich van dezelfde
tactiek.
Doel van die tactiek was, aldus OAS-leider generaal
Salan, om de 'beste moslim-elementen in de vrije be
roepen (advocatuur, medische stand, etc.) te vernieti
gen'. En aldus geschiedde, systematisch. Op een don
derdag brachten OAS-commando's de postbeambten
om, op een vrijdag de apothekers, op zaterdag de ma
chinisten. Alleen al in februari 1962 waren er 553 moor
den. Frankrijk staat op zijn kop, nu in het hart van Pa
rijs één bom is ontploft. De OAS bracht in één nacht in
Algiers 120 bommen tot ontploffing.
Het gevolg is dat Algerije de onafhankelijkheid inging
met een elite die was gedecimeerd. Schrijvers, journa
listen, advocaten en anderen die een matigende in
vloed hadden kunnen hebben op de islamitische bewe
ging, waren uitgeroeid.
En nu, ruim dertig jaar later, heeft Frankrijk aan zijn
zuidgrens een Iran in het kwadraat. Een land met een
verpauperd en ongeletterd volk dat zijn oren laat han
gen naar demagogische mullahs, en een regime dat
aanspraak maakt op alle hoofdstukken in het jaarboek
van Amnesty International.
De burgeroorlog in Algerije zal de komende jaren wel
verborgen blijven voor het oog van de camera's. De we
reld zal er pas over vernemen als die oorlog, zoals naar
alle waarschijnlijkheid afgelopen dinsdag, even over
slaat naar Parijs. Gevreesd moet worden dat dit steeds
vaker zal geschieden.
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
'Alles wat met draadloze communicatie te maken heeft'
De vertraging van de trein, een nieuw semafoonsysteem en de ontvangst
van televisie- en radioprogramma's. Nieuw en oud werk voor Nozema,
de Nederlandsche Omroep-Zendermaatschappij N.V. De exploitant van
het Nederlandse zendernet slaat zijn vleugels uit. Zelfs het aanleggen van
satellietverbindingen gaat Nozema niet uit de weg.
Wie de digitale horizon wil ver
kennen, heeft veel gemak van
een hoge toren. Nozema heeft
die. Trots steekt hij in het
Utrechtse landschap omhoog.
Het is de zendmast Lopik in de
gemeente IJsselstein. De toren,
met zijn 375 meter veertig me
ter hoger dan de Eiffeltoren,
oogt stabiel; maar Nozema is in
beweging. Bij het bedrijf praten
ze over het verplaatsen van zen
ders alsof het tentjes op een
camping zijn.
Nozema, de naam staat tegen
woordig op het testbeeld, doet
in omroep en telecommunica
tie. .Alles wat met draadloze
communicatie te maken heeft",
vat mr. Adriaan Rothfusz, direc
tie-secretaris, samen. „Voor een
groot deel zijn omroep en tele
communicatie verwante techie-
ken. Naar verwachting zal de
grens tussen beide werkvelden
verdwijnen."
Jarenlang genoot Nozema be
perkte bekendheid als het be
drijf dat er voor zorgde dat het
televisiesignaal bij de kijkers
kwam. Klanten waren de lande
lijke en regionale publieke om
roepen, Radio Nederland We
reldomroep en enkele lokale en
commerciële omroepen. De
toepassing van het zenderpark
anno 1995 is verrassend. Noze
ma wil de elektronische snelweg
op.
„De vertragingen van de Neder
landse Spoorwegen worden via
een etherprinter naar de sta
tions verspreid", legt Rob Ver-
saevel, account manager van de
afdeling business development
uit. Voorheen zond de NS faxen
met nieuws dat bij aankomst al
was achterhaald. Ook worden
de zenders benut voor het door
geven van enkele Nederlandse
dagbladen voor blinden. Met
een antenne kunnen abonnees
het signaal opvangen en in
braille dan wel gesproken tekst
tot zich nemen.
Eind dit jaar introduceert de
maatschappij het resultaat van
samenwerking met de Japanse
elektronicagigant Seiko. Een ra
diohorloge dat een mini-FM-
scanner bevat, maar dat ook
kan werken als semafoon of als
doorgeefluik voor pakweg
beursberichten, weersverwach
ting of sportuitslagen. Teletekst
om je pols dus.
Digitalisering neemt, zo voor
ziet Nozema, in de toekomst
veel ergernis over storende ra
dio- en televisiezenders weg.
Rothfusz: „Zenders met dezelf
de frequentie drukken elkaar
weg. Bij nieuwe digitale radio
en televisie versterken de on
derlinge zenders in een netwerk
elkaar. Dat is een wezenlijk ver
schil met de huidige analoge
zendtechniek."
Het bedrijf, opgericht in 1935,
had een stoffige reputatie. Te
genwoordig is klantgerichtheid
het motto: snelheid, kostenbe
heersing, kwaliteit, zelfmanage
ment. De klanten achter het
scherm kwamen nog niet erg in
beweging. Het nieuwe test
beeld, sinds 1 juli op de buis, le
verde dertig, meest negatieve
reacties op. Maar om ldjkcijfers
malen ze niet in IJsselstein.
DEGELIJKHEID
De vermeende stoffigheid ging
wel altijd gepaard met degelijk
heid. Nauwgezet werd voldaan
aan de eis van beschikbaarheid:
99,5 procent van de tijd moet
Nozema in de lucht zijn. Ver-
saevel: „Dat halen we ruim. We
zitten op 99,8." De controle
wordt dag en nacht verricht in
het Omroepzender Beheers
Centrum. Met een speciaal
computerprogramma kan elke
storing in elke zender worden
gelokaliseerd. Het is alert op elk
rood lampje, dat een ongerech
tigheid aanduidt. „Voordat een
zender gaat haperen, kun je iets
aan zien komen", zegt Jacques
Eding van het beheerscentrum.
„Alles dubbel uitgevoerd."
De installatie van de zender
voor een commercieel radiosta
tion geldt als typerend voor de
nieuwe werkwijze. Toen Classic
FM vorig jaar een vergunning
kreeg, wilde het station zo snel
mogelijk de ether in. Twee No
zema-medewerkers vlogen
daarom naar Ierland om een
tweedehands zender op de kop
te tikken. Toen ze de zender
hadden gevonden, besloten ze
die uit elkaar te sleutelen en
nog dezelfde nacht mee te ne
men naar Nederland. Drie we
ken later was Classic FM in de
lucht.
Staatssecretaris Nuis (media)
maakte vorige maand bekend
dat de positie van Nozema zal
worden herzien. De maatschap
pij wordt een structuurvennoot
schap, waarin de aandeelhou
ders een beperkte zeggenschap
hebben. De Staat zal zijn aan
delen afstoten. Nu heeft hij nog
59 procent in bezit. De rest is in
handen van de NOS (40 pro
cent) en de Wereldomroep (1
procent). Nozema-directeur R.
Vader lonkt naar grote, interna
tionaal werkende bedrijven, die
de nieuwe mix van aandeelhou
ders moeten vormen.
KERSTBOOM
Nozema, nu 140 werknemers,
kon vroeger nauwelijks een be
drijf worden genoemd. Roth
fusz: „Het werk werd gedaan
door mensen van de PTT. Tot
de verzelfstandiging van de PTT
had Nozema 56 jaar slechts één
personeelslid, de administra
teur." Die solist beheerde het
kantoor, enige honderden me-
De zendmast in Lopik, hoger dan de Eiffeltoren.
ters van de zendmast gelegen in
Lopik.
De directe omgeving van mast
en gebouw zal de komende ja
ren sterk veranderen. In IJsssel-
stein begint nog dit jaar de
bouw van een nieuwe wijk, het
Zenderpark, met 3.800 wonin
gen.
De wijk zal in de winter niet
kunnen genieten van de feeste
lijk opgetuigde zendmast. De
120 lampjes, een idee van de
plaatselijke middenstand,
maakten de toren de afgelopen
vijfjaar tot 's werelds grootste
kerstboom. Maar'zé^vefóbr-
zaakten te veel schade aan de
kabels van de mast. Door de
aanleg van de wijk Zenderpark
foto anp ruud hoff
moeten mogelijk enige kleinere
zendmasten worden verplaatst.
„Geen probleem", zegt Roth-
,fusz. Over de Financiering daar
van wil Nozema nog wel met de
.gemeente in de slag.,
USSELSTEIN GUUS MATER
Is het liefde of haat, een ver
standshuwelijk misschien of een
LAT-relatie? De vakbeweging en
de sociaal-democratie, de FNV en
de Partij van de Arbeid, zijn tot
elkaar veroordeeld. Hoewel de
knellende socialistische gezins
verbanden al lang geleden zijn
doorgesneden, vissen de twee or
ganisaties voor een belangrijk
deel nog steeds in dezelfde vijver.
En ondanks de WAO-crisis zoe
ken ze elkaar, soms tegen wil en
dank, telkens weer op. Twee ver
halen. Vandaag de FNV over de
PvdA.
WIM STEVENHAGEN
„De WAO-crisis is keihard aan-
gekomén, vooral onder mensen
die dagelijks zien wat er gebeurt
als je van een kraan aflazert. Of
overspannen raakt. Of afge
schreven wordt omdat je pro-
duktie met 20 procent is terug
gelopen. Die mensen heeft de
Partij van de Arbeid in hun ziel
geraakt." Enige verbittering is
Bob Suurhoff, zoon van de
voormalige PvdA-minister van
sociale zaken Koos, niet
vreemd. Hoewel de medewer
ker werving en promotie van de
Industriebond FNV geen actief
partijlid meer is (twintig jaar
lang was hij dat wel), gaat de
verhouding tussen de PvdA en
de FNV hem nog steeds aan het
hart.
De WAO-crisis in 1991 was niet
de eerste, maar wel de zwaarste
aanslag op de verhouding tus
sen de vakbeweging en de PvdA
in de afgelopen 25 jaar. De op
komst van het intellectualisti
sche Nieuw Links, eind jaren
zestig, en de fusie tussen het ka
tholieke NKV en het socialisti
sche NW in 1976 in de vakcen
trale FNV, schiepen afstand.
Maar de WAO-crisis heeft diepe,
heel diepe wonden geslagen.
Net als Suurhoff bleef Simon
van der Pol, beleidsmedewerker
arbeidsmarkt bij de vakcentrale
FNV, lid van de Partij van de Ar
beid. Actief lid zelfs. Van der Pol
zit voor de PvdA in Provinciale
Staten van Gelderland. Ook
FNV-voorzitter Johan Stekelen
burg hield zijn partijlidmaat
schap aan. Hun gemeenschap
pelijke motivatie: Er is geen al
ternatief. Zo zoetjes aan zien zij
binnen de FNV ook geheime
spijtoptanten; mensen die in
1991 met veel aplomb hun lid
maatschap opzegden en nu met
stille trom terugkeren.
„Er zijn grote verschillen tussen
enerzijds de houding van de
Partij van de Arbeid ten opzich
te van de vakbeweging en an
derzijds die van de vakbeweging
ten opzichte van de PvdA", zegt
Suurhoff. „Een heleboel leden
en actieve mensen in de partij
zijn niet eens lid van een bond.
Zeker niet de yuppen, de men
sen van 'een stukje verantwoor
delijkheid'. Die hebben niks
met de vakbeweging. Terwijl je
in de FNV heel duidelijk ziet dat
veel van de actieve mensen lid
zijn van de PvdA."
Desondanks is de kritiek op de
partij niet mals. De sociaal-de-
FNV-voorzitter Johan Stekelenburg praat met een demonstrant tijdens een landelijke manifestatie in 1991 te
gen de WAO-plannen van het kabinet. foto anp
mocratie heeft zich van haar
basis ontdaan, klinkt het met
name uit de monden van Suur
hoff en Van der Pol. Werkne
mers wordt stukje bij beetje hun
zekerheid ontnomen, klagen zij.
Het vangnet van de WAO is gro
tendeels weg, de nadruk van de
PvdA ligt op de vermaledijde
marktwerking die alle sociaal-
economische kwalen zou gene
zen.
„De prijs van paars", zegt Van
der Pol mismoedig. Hij ziet
niets in het huidige kabinet:
„De WD is onze natuurlijke te
genvoeter. Daar zit het geld,
daar zit de macht en wij willen
van beide een deel hebben."
In zijn ogen is de PvdA verwor
den tot een bestuurderspartij.
„PvdA-politici komen voort uit
gemeenten, mogen wethouder
worden, Gedeputeerde of mis
schien zelfs wel kamerlid. Die
denken aan de overheid als be
stuurdervan allerlei processen,
veel meer dan dat zij redeneren
vanuit het belang van het tradi
tionele PvdA-electoraat."
Ook Suurhoff en Stekelenburg
constateren dit, evenwel met
iets minder negatieve gedach
ten. Als je medeverantwoorde
lijk wilt zijn dan mag je zo nu en
dan wel een beetje vuile handen
maken, zo redeneren zij. 'Een
beetje meedeinen' op
'dominante trends' als globali
sering van de economie, ak
koord, maar morrelen en wrik
ken aan de positie van de vak
beweging in bijvoorbeeld socia
le zekerheid en arbeidsvoorzie
ning en verlagen van het mini
mumloon, dat gaat Stekelen
burg te ver. „De PvdA maakt
een onvergeeflijke fout als ze
denkt daarmee de inrichting
van onze samenleving te verbe
teren", zegt hij.
Suurhoff ziet in dat opzicht 'een
cyclische ontwikkelingsgang'.
„Als de PvdA regeert op lokaal,
regionaal of landelijk niveau,
dan heeft de partij de neiging
zich vreselijk gouvernementeel
op te stellen. Als ze weer in de
oppositie raakt, dan gaat ze zich
weer heel sterk richten op de
massa, het volk. De PvdA hoort
beide te doen, maar het is nog
steeds niet gelukt daar een soort
balans in te vinden."
Volgens Suurhoff is dat voor een
deel een gevolg van de brede
achterban die de PvdA zoekt;
niet meer exclusief de mensen
in achterstandposities of de ar
beiders maar het hele maat
schappelijke spectrum. Suur
hoff: „Omdat de groep voor wie
de PvdA het zegt te doen zo dif
fuus is geworden, is de partij
aan het zweven geraakt."
Het tegenstrijdige is dat wat de
sociaal-democratie wordt ver
weten, officieel FNV-beleid is.
De vakcentrale laat zich er trots
op voorstaan dat zij alle werk
nemers wil organiseren, dat
haar leden niet langer de man
nelijke kostwinners zijn, dat het
ledenbestand ook uit politiek
oogpunt zeer divers is. De FNV
kan het zich derhalve niet ver
oorloven zich op één partij te
richten, zegt Stekelenburg. „Het
spectrum is gewoon verbreed."
Daarom ook voert de FNV be
sprekingen met alle partijen,
behalve de Centrumdemocra
ten.
Want het lijdt geen twijfel dat
vakbeweging en politiek elkaar
nodig hebben. De FNV'ers reali
seren zich maar al te goed dat
de sociale partners op het maat
schappelijk middenveld steeds
minder kunnen regelen en dat
zij zich dus sterker dan voor
heen moeten richten op Den
Haag. Daar vallen immers de
besluiten over de toekomst van
de sociale zekerheid, de mede
zeggenschap van werknemers,
de arbeidstijden, de arbeidsom
standigheden.
Wegens de gevarieerde achte
ban van de FNV ziet Stekeler
burg dus niets in exclusieve i
contacten met de sociaal-de-1
mocraten, maar hij reageert e
heel behoedzaam op de vraa i
of de PvdA dan maar één van'
vele is. Het antwoord is geen
of nee. „In een aantal opzich i
is de PvdA in de manier waar
we ze benaderen één van de
partijen waarmee we regelm: jj
contact hebben", aldus de Ffa
voorman met de dubbelharti
heid van een twijfelaar. r.
Toch blijkt de PvdA een stree
voor te hebben. „Het is één v j,
de vijf, maar wel één waarme
we ietsje meer proberen na t<
denken over de strategie", wt
stelt Stekelenburg. „Het is ab
luut geen exclusieve situatie.
Absoluut niet. Maar je kent d
mensen beter, de contacten
wat makkelijker. Daardoor ki
het een wat speciale betekeni11
Een schildering van het belarr
van de vakbeweging voor de
.PvdA kost hem aanzienlijk m
der moeite: „Men heeft goed
de gaten gehad dat zo'n confl11
met de WAO een harde terug -
slag heeft gegeven. De PvdA
heeft een van de belangrijkst!
groepen waar zij electoraal b<
lang bij heeft, van zich afgesti
ten. De investeringen die zijn
gedaan om de band met ons
herstellen, zijn dus vooral eer
investering in eigen belang gf
weest." Stekelenburg ziet een
lichte verbetering van de ver
houding tussen zijn organisai
en de PvdA. De contacten zijl
inniger dan ten tijde van de
WAO-crisis, maar minder vai
zelfsprekend dan in de oppos
tieperiode van de jaren tacht
Dat is doodzonde, vindt Vam
Pol, want in zijn ogen zouden
de twee organisaties weer na
tuurlijke bondgenoten moete
zijn. Maar als dat ooit gebeuü
dan zal er pijn geleden moete
worden, met name door de
PvdA'ers.
„We moeten ons tijdens verki
zingscampagnes door WAO'e
en AOW'ers die onderuit ge
donderd zijn, laten uitschelde
over het minderhedenbeleid'
zegt Van der Pol. „We moeter
er op uit om te horen wat mei
sen beweegt, om uit de Amste
damse grachtengordel en de
Haagse kaasstolp te komen."
DEN HAAG DAVID JAN GODFROID -
