Gewonden mogen
weg uit Potocari
Buitenland
Catalanen zeggen pact
met regering-Gonzalez op
Hittegolf treft ouderen
in Chicago het hardst
Blauwhelmen onder gejuich terug op Soesterberg
Ook de 'stoeren' rond tafel met psycholoog
Bosniërs boos
over beleid
De oorlogsdrang van Jacques
Chirac, de Franse bulldozer
RTR Reuter UPI
Offensief tegen maffia Calabrië
rome» De Italiaanse antimaffiapolitie DIA voert sinds vanoch
tend een groot offensief uit tegen de 'ndrangheta, de maffia die
heerst in de zuidelijke regio Calabrië. Er zijn 317 arrestatiebeve
len uitgevaardigd en nog eens 200 personen, onder wie politici,
magistraten en ondernemers zullen worden verhoord op be
schuldiging van banden met de maffia.
Berlusconi verkoopt deel TV-belangen
milaan» Silvio Berlusconi, Italiaans TV-magnaat en ex-premier,
verkoopt 25 procent van zijn televisie- en advertentiebelangen
aan een consortium dat onder leiding staat van een Saudische
prins. Verder draagt hij nog eens 20 procent van de belangen
over aan een groep banken. De totale opbrengst is 3,4 miljard
gulden.
EU tekent handelsakkoorden
brussel De Europese Unie heeft gisteren drie, vooral politiek
belangrijke, handelsakkoorden afgesloten met Vietnam, Rusland
en Tunesië. De EU beloont Vietnam hiermee voor zijn economi
sche hervormingen en democratisering. Tunesië slaat als eerste
Noordafrikaanse land een 'brug' naar 'Europa'. Het akkoord
moet het eerste zijn in een reeks verdragen over nauwere sa
menwerking tussen de Europese Unie en niet-Europese landen
in het Middellandse-Zeegebied. Een verdrag met Israël kan in
september worden ondertekend, zo is gisteren overeengeko-
Doden bij ontploffing vrachtwagen
colombo De Srilankaanse televisie heeft gisteren gemeld dat
er in de buurt van Jaffna in het noorden van het land mogelijk
150 burgers en tientallen verzetsstrijders zijn omgekomen toen
een vrachtwagen ontplofte. In het gebied woedt een zware strijd
tussen het leger en Tamil-opstandelingen. Een legerwoordvoer-
der zei het bericht niet te kunnen bevestigen.
Gevangenisstraf 72 Kosovo-Albanezen
Belgrado Een rechtbank in Pristina, de hoofdstad van de Servi
sche provincie Kosovo, heeft gisteren 72 leden van de Albanese
meerderheid tot gevangenisstraffen van één tot acht jaar veroor
deeld. Elf van hen, onder wie de belangrijkste aangeklaagde Jo-
nuz Ternava, zijn voortvluchtig en werden bij verstek veroor
deeld.
Oppositie wil boycot stembusstrijd Haïti
port-au-prince» Twee van de belangrijkste oppositiepartijen in
Haïti hebben zich uit protest tegen de fraude in de eerste stem
ronde teruggetrokken uit de strijd voor de gemeenteraadsverkie
zingen. Het gaat om het Nationale Front voor Verandering en
Democratie (FCND) en het linkse Nationale Congres van Demo
cratische Bewegingen (Konakom). De partijen nemen niet deel
aan de tweede ronde van de verkiezingen.
Geen brandstichting in Turks huis
remscheid De brand in een huis in het Duitse Remscheid in de
nacht van zondag op maandag, is niet veroorzaakt door brand
stichting maar door nalatigheid. Een gerechtelijk onderzoek
heeft dat aangetoond. Bij de brand raakten twintig mensen ge
wond. Aanvankelijk dacht men dat racistische motieven ten
grondslag lagen aan de brand.
Geen steun voor motie van wantrouwen
MADRID Rtr-AFP-ANP
De Catalaanse nationalistische
partij CiU steunt de Spaanse
regering van premier Felipe
Gonzélez niet langer automa
tisch. De Catalaanse president
Jordi Pujol verbrak gisteren of
ficieel de samenwerking met
de premier en zei dat zijn par
tij voortaan volledig zal hande
len overeenkomstig haar eigen
programma. Gonzalez heeft
vanmorgen gezegd dat hij be
gin volgend jaar het parlement
wil ontbinden, zodat in maart
of april verkiezingen kunnen
worden gehouden.
De CiU (zeventien zetels) hield
de afgelopen twee jaar het soci
alistische minderheidskabinet
van Gonzalez (159 zetels) in het
zadel. Nu de automatische
steun van de Catalanen is weg
gevallen, gaat Gonzalez moeilij
ke maanden tegemoet, juist nu
Spanje het voorzitterschap van
de Europese Unie vervult.
De Catalanen zijn de reeks
schandalen van de regering-
Gonzalez beu, met als absoluut
dieptepunt de recente afluis-
teraffaire waarin de militaire in
lichtingendienst Cesid verwik
keld raakte. De beslissing van
Pujol en de zijnen te breken
met Gonzalez lijkt ook verband
te houden met de komende re
gionale verkiezingen in Catalo-
nië, vermoedelijk in november.
Gonzalez langer de hand boven
het hoofd houden zou Pujol
stemmen gaan kosten, is de al
gemene gedachte.
Het is echter niet te verwach
ten dat de Catalanen een motie
van wantrouwen tegen de rege
ring ondersteunen. „We hebben
altijd gezegd dat we een motie
van wantrouwen, ingediend
door de Partido Popular (PP),
niet zullen steunen", zei CiU-
woordvoerder Pere Esteuve.
„De kwestie van wie er regeert,
behoort beslist te worden in al
gemene verkiezingen.
De PP is volgens opiniepeilin
gen momenteel de grootste par
tij van Spanje en de centrum
rechtse oppositie zal naar ver
wachting volgend jaar leiding
geven aan een nieuwe regering.
Het doorbreken van het pact
tussen de regeringspartij PSOE
en de CiU is het begin van het
einde van dertien jaar socialis
tisch bewind in Spanje. Het
grootste deel daarvan regeerden
de socialisten met absolute
meerderheid. De tijd lijkt nu
aangebroken voor een regering
waarin de centrum-rechtse PP
de lakens uitdeelt.
CHICAGO DPA-Rtr-GPD
De hittegolf in de VS is iets afge
nomen. Het kwik zakte gisteren
van 40 graden in het weekeinde
naar om en nabij 30 graden.
Volgens de autoriteiten zal het
dodental ten gevolge van de hit
te oplopen van 200 naar ver bo
ven de 300. „Nog steeds worden
lijken aangevoerd. Ik neem aan
dat dit zo nog weken doorgaat",
aldus patholoog-anatoom Mary
Power. Chicago registreerde na
vier dagen 170 doden ten gevol
ge van de hitte.
Het is vaak moeilijk vast te
stellen wie wel en wie niet aan
de gevolgen van de hitte is be
zweken. Op alle slachtoffers
wordt daarom lijkschouwing
toegepast. Maar omdat de
slachtoffers vooral ouderen zijn,
die in slecht geventileerde en
slecht gekoelde huizen wonen,
ligt de conclusie voor de hand.
Vooral in de arme achterbuur
ten van Chicago zijn duizenden
huizen die helemaal niet over
airconditioning beschikken, wat
Karremans onderhandelt nog over vertrek Nederlanders
Overste Karremans van de Nederlandse VN'ers in Poto
cari onderhandelt met de Bosnische Serviërs over het de
finitieve vertrek van de soldaten. Daarbij gaat het om het
meenemen van hun materieel. Er ligt nog steeds de toe
zegging dat ze aan het eind van de week mogen vertrek
ken. Gisteren heeft het Rode Kruis een groot aantal ge
wonden uit Potocari en Bratunac weggehaald. Hun veili
ge vertrek is een van de voorwaarden voor de aftocht van
de resterende Nederlandse blauwhelmen.
DEN HAAG-TUZLA GPD
De internationale gemeenschap
maakt zich nog steeds grote
zorgen over het grote aantal
moslim-vluchtelingen dat wordt
vermist na de val van Srebenica.
Het Internationale Comité van
het Rode Kruis heeft nog steeds
geen toestemming om de gede
porteerde moslim-mannen in
het stadion van Bratunac te be
zoeken. Sadako Ogata, de Hoge
Commissaris van de VN voor de
vluchtelingen, bezocht gisteren
Tuzla en stelde het aantal ver
misten op 19.000. Zij zei 'veel
getuigenissen te hebben ge
hoord over moorden en ver
krachtingen' en de klachten te
zullen onderzoeken.
Volgens Ogata zijn sinds de
val van Srebrenica bijna 30.000
moslims de frontlinie gepas
seerd. Zij maakten gedwongen
de oversteek naar het gebied
rond Tuzla en het zuidelijker
gelegen plaatsje Kladanj. De VN
en de hulporganisaties hebben
tenten, voedsel en medicamen
ten gebracht.
De Bosnische regering meld
de dat een groep van 4.000
mensen die na de val van Sre-
Sadako Ogata, de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, probeert vluchtelingen uit Srebrenica troost te
bieden.
benica de bossen waren inge
vlucht, nu Tuzla tracht te berei
ken. Een kwart van hen kwam
gisteren in Tuzla aan na een uit
puttende mars van zeven da
gen, met verhalen van ontberin
gen en Servische gruwelen.
Zij trokken de afgelopen da
gen meer dan 50 kilometer door
vijandelijk gebied. De moslim-
militairen kwamen bij het front
in direct vuurgevecht met de
'Als hij teruggaat krijgt hij een schop onder zijn kont'
SOESTERBERG MARJA BOONSTRA
PETER DE KNEGT
„Denk maar niet dat ik er een
trauma aan overhoud. Mij krij
gen ze niet klein. Ik heb ook al
die tijd goed geslapen, ook tij
dens de bombardementen. Het
is wel een stelletje struikrovers.
Nu eerst vakantie houden, dan
zien we wel verder." De bruin
gebrande Diederik Ros uit
Steenwijk is opgelucht weer
thuis te zijn. „Niet blij, je hebt
toch iets van gêne, dat jij vrij
bent en de anderen nog niet."
Even na 3 uur worden de 75
Nederlandse blauwhelmen met
luid gejuich op vliegveld Soes
terberg verwelkomd door hon
derden familieleden en beken
den. Met drie Fokkers zijn ze uit
Zagreb gevlogen. Eigenlijk had
de militaire leiding ze daar nog
langer willen laten blijven.
„Maar daar was geen houden
aan, dan krijg je opstand," weet
de vader van soldaat Bernd Ger
ritsen.
Diederik heeft veel leed ge
zien in Srebrenica. „Er waren
uitgedroogde vluchtelingen,
zwaar gewonden. Honderd Bos-
niërs in een viertonner gepropt.
Je kunt niet zoveel, maar wel
geruststellen, een klein ver
bandje aanleggen, wat drinken
geven." Verder mag hij er niet
over praten van de legerleiding.
Hij heeft strikte orders om zijn
maten daar niet in gevaar te
bengen.
Een ander laat zich ontvallen
dat veel blauwhelmen foto's op
hun huid hebben meegesmok
keld. Platen die ze stiekem heb
ben gemaakt en die bewijzen
dat de Serviërs gruweldaden
hebben begaan. „Daarmee kun
nen we de Serviërs straks aan
pakken", meent hij.
De uitzinnige familie en de
massaal aanwezige pers kan on
mogelijk op afstand worden ge
houden na de landing. Het
zorgvuldig geplande welkom
valt in duigen. De speeches van
Voorhoeve en Kok gaan weer in
Op vliegveld Soesterberg speelden gisteren de emoties hoog op. Vertederend was deze hereniging van vader en zoon.
de binnenzak. De thuisfronters
stormen op de breed lachende,
bruine koppen en de kapotte
VN-vlag af.
„Daar is ie met die weekend
tas en zonnebril. Hij is ruim
twee meter." Ziekenverzorger
Emile Brakkee uit Hilversum
steekt met kop en schouders
boven zijn maten uit. Hij was
helemaal gek van het leger toen
hij naar Bosnië vertrok. Nu
hoeft het van hem niet meer.
Hij heeft het wel gezien, zegt
zijn vader, die hevig trilt.
„Als-ie teruggaat krijgt-ie een
schop onder zijn kont." Lydia
Verdouw, de vriendin van hos
pik Wemer van Dungen, staat
met haar neus tegen het hek op
het vliegveld Soesterberg. Ze is
zenuwachtig, opgewonden. Wil
eigenlijk niet huilen, maar weet
niet of ze zich goed kan hou
den.
Terwijl de militaire Johan Wil
lem Frisokapel vrolijke marsen
speelt stromen de tranen. In de
emotionele chaos verdwijnen
de blauwhelmen tussen boeket
ten bloemen en spandoeken in
de armen van huilende moe
ders, vriendinnen en echtgeno
ten. Op elke militair duiken
twee journalisten op, die onder
de spiedende blikken van meer
deren niks loskregen over
Bosnisch-Servische gruwel
daden. Maar meer dan: 'Ja, het
is erg geweest daar, verschrikke
lijk gewoon,' krijgen ze niet te
horen.
„Het zal moeilijk zijn weer in
deze wereld te komen. Het was
daar zo anders." Infanterist Re-
né Jagt uit Lelystad valt zijn hui
lende vriendin om de nek. „Wij
zullen je erbij steunen jongen,"
foto reuter jerry lampen
belooft zijn moeder. „Ik neem je
nu mee. Het leger heeft niks
meer te willen." Alles is hem af
gepakt door de Serviërs. Horlo
ge, brieven, foto's.
Ynse Schellens uit het Friese
Balk blijft nuchter onder alle
emoties: „Ik heb verschrikkelij
ke dingen gezien, maar wij zijn
door de Servcn redelijk fatsoen
lijk behandeld. Die moslims wa
ren trouwens ook niet zulke lek
kere kerels".
foto reuter wade coddard
Serviërs. Zij werden door eigen
troepen geholpen, die vanuit
door de moslims gecontroleerd
gebied, de Serviërs bestookten.
DEN HAAG ANP
Enkele honderden mensen heb
ben gistermiddag in het cen
trum van Den Haag gedemon
streerd tegen het huidige Bos-
nië-beleid van de Westerse re
geringen. De stemming onder
de demonstranten, de meesten
van Bosnische afkomst, was
emotioneel.
Luid schreeuwend en joelend
trokken de betogers de binnen
stad in, hoewel de manifestatie
op het Malieveld was gepland.
Een uur en een luidruchtige
mars rond het Binnenhof later
keerde de stoet na overleg met
de politie terug. De demon
stranten namen geen genoegen
met een manifestatie op een
veld.
De meeste betogers waren
Bosniërs die hun vaderland zijn
ontvlucht en in opvangcentra in
Nederland, België en Duitsland
verblijven. Ze eisten opheffing
van het wapenembargo tegen
Bosnië, zodat het Bosnische re
geringsleger zich kan verdedi
gen tegen de Bosnisch-Servi-
sche agressie.
Regeringsleger
besteelt VN'ers
SARAJEVO «Rtf
Soldaten van het Bosnische re
geringleger hebben bij de mos
lim-enclave Gorazde (Oost-Bos-
nië) wapens en munitie gesto
len van tachtig Oekraïense
blauwhelmen. Volgens VN-
woordvoerder Gary Coward
drongen de Bosnische soldaten
het legerkamp van de VN bin
nen en stalen wapens, munitie,
radio's, kogelvrije vesten, medi
cijnen en alle auto's op drie na.
In Gorazde, één van de zes
door de VN beschermde gebie
den cfie de Bosnisch Servische
leiden Karadzic wil innemen,
bevinden zich 65.000 moslims.
De tachtig Oekraïners maken
deel uit van een yN-macht van
400 voornamelijk Britse VN-mi-
litairen die de enclave moeten
beschermen.
toch een standaarduitrusting is
van de meeste Amerikaanse
huizen.
Airconditionings slagen er
echter zelden in de temperatuur
meer dan tien tot twaalf graden
te laten zakken. In Chicago trof
men een bejaard echtpaar dood
in hun slaapkamer aan. terwijl
de ventilator aan het plafond
draaide. De enige koele ruimte
in hun huis was de kelder, maar
die konden de slecht ter been
zijnde bejaarden niet bereiken.
Andere woningen konden
niet koel worden gehouden
doordat in sommige stadsdelen
de stroom enige uren of soms
dagenlang was uitgevallen.
Openbare gebouwen met air
conditioning, beschikbaar ge
steld door het gemeentebe
stuur. werden nauwelijks door
ouderen bezocht.
Bij de laatste hittegolf in de
VS in 1987 kwamen 96 mensen
om het leven. In 1980 bezweken
1.500 Amerikanen aan de extre
me temperaturen.
ZAGREB GERARD VAN GILS
Een paar jongens verstarren, als
ergens in het gebouw op de VN-
basis Pleso, waar zij psychologi
sche opvang krijgen, plotseling
een deur wordt dichtgesmeten.
Anderen merken tijdens de
groepssessies dat zij trillen of
overdreven alert reageren.
„Het is een normale reactie
op een abnormale situatie die je
hebt meegemaakt, zegt militair
psycholoog overste P. Venho-
vens, die het afgelopen week
einde de 75 vrijgelaten Dutch-
bat-mensen een debriefing' af
nam. „Dit soort verschijnselen
moet je nü hebben; je moet de
dingen herbeleven. Als je er
over drie maanden nog mee
kampt, wordt het kwalijker. Dan
is er sprake van een post-trau-
matische stress-stoomis.
Venhovens was al op Pleso,
toen daar zaterdag een eerste
groep van twintig man medisch
personeel uit Srebrenica aan
kwam, later gevolgd door de
overige vrijgelaten soldaten.
Met in allerijl opgetrommelde
collega's startte hij gelijk de
groepsgesprekken. Volgens de
handboeken moet je zoiets on
middellijk, binnen 24 uur, doen
en niet wachten tot de militai
ren weer in Nederland zijn.
'Eerste hulp bij psychologische
ongelukken', noemt Venhovens
het. Zulke sessies zijn verplicht
voor de militairen; de 'stoeren'
kunnen zich er niet aan onttrek
ken.
De psycholoog: „De jongens
hebben veel gezamenlijk mee-
Dutchbat-psycholoog Venhovens verwacht geen 'Srebrenica-syn-
droom'. foto»anp
gemaakt en moeten dat ook
met elkaar verwerken. Mensen
die heel stil zijn, worden in zo n
sessie actief aangesproken. Wie
dat per se wil, kan natuurlijk
apart hulp krijgen, ook straks in
Nederland."
Wat los kwam was een veel
heid aan persoonlijke beleve
nissen, maar volgens Venho
vens valt daarin toch wel een
lijn te ontdekken. „Die jongens
hebben het flink voor hun kie
zen gekregen. Ze voelden zich
bedreigd door beide bevol
kingsgroepen. Bij sommige ge
gijzelden is zelfs een bepaalde
sympathie gebroeid voor de
Serviërs, omdat zij zich door
hen beter behandeld voelden
dan door de moslims. Sommige
jongens vinden de moslims on
betrouwbaar."
De 38 gijzelaars uit Bratunac
en zeventien uit Simici vertel
den de hulpverleners dat de
Servische militairen hen niet
hebben bedreigd. Maar de
groep in Bratunac heeft wel in
grote onzekerheid gezeten, om
dat zij geen informatie had over
wat er aan de hand was. Venho
vens: „Als je op de hoogte bent
van de situatie, kun je die over
het algemeen ook veel beter
aan. Kennis is macht."
De wetenschap machteloos te
zijn, aldus de psycholoog, ver
groot ook het gevoel van onvei
ligheid. „Deze jongens hebben
een tijd lang slecht te eten ge
had. Ze stonden onder een gro
te psychische druk en hebben
scholdcende dingen meege
maakt. Ze zijn beschoten en
moesten dagenlang in de bun
ker zitten. Ze hebben de vluch
telingen gezien; sommigen wa
ren erbij toen de mannen van
de vrouwen en kinderen wer
den gescheiden. Als er kinderen
in het spel zijn, hakt dat er
enorm in, zeker als je zelf een
gezin hebt. Dat is op grote
schaal zo ervaren, zonder dat ik
nou wil zeggen dat zij een psy
chisch wrak zijn geworden.
Over de toekomst van de 75
vrijgelaten militairen is Venho
vens redelijk optimistisch. Hij
verwacht geen al te grote pro
blemen. zowel in hun privé-
omgeving als in hun werk. De
jongens vonden hun verblijf in
Srebrenica toch de moeite
waard.
De psycholoog verwacht dan
ook niet dat er zoiets zal ont
staan als een Srebrenica-syn-
droom. Hij zal dan ook zijn ba
zen niet adviseren bij de opvang
in Nederland af te wijken van
het draaiboek dat Defensie al
tijd al volgt. Dat voorziet erin
dat de Bosnië-veteranen maan
denlang intensief worden bege
leid. Zij krijgen gesprekken, reü
nies en hebben hun vaste ma
ten (het buddy-systeem).
Uit gegevens van de Afdeling
Individuele Hulpverlening van
het ministerie van defensie is
inmiddels gebleken dat rond de
drie procent van alle uit voor
malig Joegoslavië teruggekeerde
Nederlandse blauwhelmen zo
danig in geestelijke nood raakt
dat behandeling nodig is. Onder
de Libanongangers, die eind ja
ren zeventig na vredesdienst uit
het Midden-Oosten terugkeer
den, lag het percentage pro-
bleemgevallen nog op 10.
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
misschien nog begrijpelijk.
Maar vorige week ging zijn re
gering zo ver om de Nederland
se VN-militairen in Srebrenica
'medeplichtig' te verklaren aan
de etnische zuiveringen. Vol
gens alle andere lezingen had
den de Nederlanders zich moe
dig verzet tegen de Servische
overmacht.
Nederland riep Chiracs ambas
sadeur in Den I laag ter verant
woording, maar dat kon de
Franse president er niet van
weerhouden de volgende dag
opnieuw een bondgenoot onder
vuur te nemen. Op een pers
conferentie deelde Chirac mee
dat hij zijn bondgenoten enkele
dagen eerder tot actie in Bosnië
had gemaand, maar nog altijd
op een antwoord zat te wach
ten. De Britse premier Major, zo
impliceerde hij, kon nog het
beste worden vergeleken met
Neville Chamberlain, die in
1938 Hitler het groene licht had
gegeven. Maar de Britten heb
ben in Noord-Ierland geleerd
hoe moeilijk het is om vechten
de bevolkingsgroepen van el
kaar te scheiden.
Desalniettemin wil Chirac de
Frans-Brits-Nederlandse inter
ventiemacht voor twee doelein
den inzetten. Hij wil Gorazde,
de thans bedreigde VN-enclave,
extra bescherming geven en een
bevoorradingsweg naar Saraje
vo openen. Aanvankelijk wilde
hij zelfs Srebrenica heroveren.
Als Jacques Chirac zijn zin
krijgt, zou de Ariane-rakct van
zijn vrouw wel eens onmiddel
lijk na de lancenng in de lucht
kunnen exploderen.
CORRESPONDENT
„Chirac is één van die mensen
die in één nacht een tunnel on
der de Seine kunnen graven",
zei de toenmalige president
Pompidou ooit, en doopte hem
'Ie bulldozer'. Chiracs vrouw
Bernadette registreerde: „Met
Jacques is het of je elke dag naar
de lancering van een Ariane-ra-
ket zit te kijken".
Jacques Chiracs energie was al
legendarisch voordat hij begin
mei door de Fransen tot het
ambt van president werd geroe
pen. Losgelaten op de Balkan,
zag Chirac kans om binnen lut
tele maanden zo ongeveer ie
dereen tegen zich in te nemen.
Het begon ermee dat hij in de
week na zijn verkiezing zijn ei
gen generale staf de mantel uit
veegde voor een te 'slap' optre
den in Bosnië Enkele dagen la
ter werd het nieuwe beleid op
het slagveld zichtbaar: Franse
blauwhelmen in Sarajevo her
overden een brug op Servische
eenheden, daarbij twee man
nen verliezend.
Toen de Griekse premier Pa-
pandreou, die bekend staat om
zijn pro-Servische opvattingen,
Chirac op de Europese top in
Cannes poogde uit te leggen dat
de Bosnische Serviërs alleen
maar voor hun godsdienst
vechten, viel Chirac hem bruusk
in de rede. „Spreek me niet van
een godsdiensoorlog", brieste
de gastheer. „Dit zijn lieden die
geloof noch wet kennen. Het
zijn terroristen".
Dat Chirac zo openlijk partij
koos in deze burgeroorlog, was
