Universiteiten moeten
zelfstandiger worden
'De omvang van het onbekende is gewoon te groot'
Binnenland
/ïinisterie onderzoekt
aogelijk subsidiemisbruik
Voorstel energieheffing
door Raad bekritiseerd
Uit logeren
Schip botst tegen kabel;
jongen (13) verdronken
Kaart voor 'meerreizen'
in bus, tram en metro
ANP Algemeen Nederlands Pi
CPD Geassocieerde Pers Diensten
ss_ï Twee jongens van veertien en zestien jaar hebben bekend
at ze afgelopen zaterdag uit pure vernielzucht op een kerkhof
Oss 24 grafzerken omver hebben gegooid. Ook vernielden ze
11 en muur waarin urnen worden bewaard en gooiden een pot
iet as kapot. Tegen de jongens is proces-verbaal opgemaakt,
iistermiddag werd hard gewerkt om de graven te herstellen, fot-
o anp raymond rutting
ejlndanks verbod koopt jeugd krasloten
haag» Maandelijks worden nog altijd aan tienduizenden
ïinderjarigen krasloten verkocht ondanks dat dat verboden is.
let bureau Trendbox heeft dit op basis van steekproeven be-
endgemaakt. De organisator van de krasloterij, SNS, is ge-
chrokken van de resultaten van het onderzoek. Zij zal de winke-
ers wagen met de verkoop van de loten aan minderjarigen te
(oppen.
raniër mag voorlopig in Aalten blijven
alten Een 25-jarige Iraniër die vorige week twee zelfmoordpo-
ingen deed in het asielzoekerscentrum in Aalten, mag voorlo-
r ig in Nederland blijven. Zijn uitzetting is opgeschort tot 21 sep-
0 imber. Op die dag zal de rechtseenheidskamer in Den Haag
olgens Vluchtelingenwerk Raalte een uitspraak doen over het
Nederlandse vreemdenlingenbeleid ten aanzien van Iraanse
luchtelingen. De dreigende uitzetting van de Iraniër wekte gro-
beroering onder de andere Iraniërs in Aalten. Vijftig van hen
in hongerstaking, maar staakten die wijdagavond na een
esprek met medewerkers van de Immigratie en Naturalisatie
hienst(IND).
1 JS-conducteur van portemonnee beroofd
eeze» Een onbekende man heeft gistermorgen de conducteur
s p de stoptrein tussen Weert en Eindhoven beroofd van zijn
nortemonnee. Er zat maar weinig geld in. De man bedreigde de
onducteur met een mes. Toen de trein op het station van Hee-
stopte, rende hij een woonwijk in, aldus een woordvoerder
an de politie. Ondanks een uitgebreide zoekactie is de dader
loorloos.
kantonrechter beschuldigd van incest
ischede» De rijksrecherche heeft gisteren een van incest ver
achte kantonrechter uit Enschede aangehouden. De rechter
ad eind april zelf al besloten om, hangende het onderzoek, zijn
sinctie neer te leggen. In een reactie op de aanklacht heeft de
ichter zijn dochter wegens smaad aangeklaagd.
i SN beschuldigd van valse concurrentie
■llfj haag gpd
ministerie van verkeer en
terstaat laat een onderzoek
tellen naar vermeend mis
lik van subsidies door de
eekvervoerbedrijven verenigd
je VSN.
onderzoek volgt op be-
I luldigingen van de Bovag dat
VSN onderhoudscontracten
or wachtwagens binnênhaalt
a or onder de kostprijs te wer-
Ook bij de inzet van bus-
voor bedrijfsvervoer zouden
>1 eekvervoerbedrijven te goed-
hop werken. Op aandrang van
Bovag wordt het onderzoek
gevoerd door een onafhanke-
bureau.
)e Bovag, de bond van gara-
ïouders, krijgt steeds meer
chten uit de achterban. ,,We
bben zeer sterke aanwijzin-
dat de streekvervoerders
eigenlijk concurreren", aldus
Bovag-woordvoerder. ',,De
irkt voor onderhoud van
ichtwagens is verzadigd en de
irges zijn flinterdun. Toch
de VSN erin in een paar
ir tijd voor 200 miljoen gul-
n contracten af te sluiten in
ze markt. De prijzen die ze
igen zijn niet kostendek-
nd", aldus de woordvoerder,
scherpe prijs is mogelijk, zo
rmoedt de Bovag, doordat de
eekvervoerders op deze ma-
ir de lege uurtjes tussen het
-feen busonderhoud vullen. Het
sonderhoud wordt gedeelte-
uit de subsidie betaald,
lusbedrijf Ehad uit Helmond
eft op een andere manier last
n de VSN. Volgens deze trans-
rteur, die veel bussen inzet
voor het bedrijfsvervoer, kaapt
de VSN dit transport weg door
onder de kostprijs te werken.
Ook hier is het onduidelijk in
hoeverre deze activiteit kan
profiteren van de subsidie die
de streekvervoerder krijgt.
De Bovag ziet deze ontwikke
ling met lede ogen aan. De VSN
krijgt jaarlijks een miljard gul
den subsidie, de helft van de to
tale omzet. Daarnaast krijgen
de streekvervoerders nog een
zogenaamde kapitaalsdonatie
van 40 miljoen gulden per jaar.
Die donatie is volgens het mi
nisterie van verkeer nodig om
het eigen vermogen op peil te
brengen. „Wij vrezen dat de
VSN het geld zal gebruiken om
andere bedrijven op te kopen
en zo te concurreren met be
staande bedrijven", aldus de
Bovag.
Een woordvoerder van de
VSN ontkent de beschuldigin
gen. ,,In het geval van de Ehad
hebben we met offertes aange
toond dat de beschuldiging on
juist is. De Bovag moet eens op
houden ons van van alles en
nog wat te beschuldigen. Verder
heb ik geen commentaar", al
dus de VSN-woordvoerder.
De Bovag rekent erop dat het
onderzoek voor oktober zal zijn
afgerond. „Onze aanwijzingen
zijn zo sterk dat we verwachten
dat het onderzoek vlot kan ver
lopen. Bovendien willen Kamer
leden het onderzoek gebruiken
bij de besprekingen in de Twee
de Kamer over de verzelfstandi
ging van de streekvervoerders.
Dat debat staat voor oktober ge
pland", aldus de Bovag-woord-
voerder.
Vederlandse politieman in
^Paramaribo neergeschoten
ilversum «anp
de Surinaamse hoofdstad
aramaribo zijn vorige week
onderdag de Nederlandse
olitieman Jan van der Straat-
in en zijn vrouw beroofd en
11 [isterochtend bekend ge
naakt. Twee jaar geleden ver-
a< rok de toenmalige chef re-
herche van de politie Gooi-
n Vechtstreek op uitleenbasis
ir Aruba. Hij zou daar de
olitie-organisatie op poten
etten in de functie van chef
indsgroep van de Arubaanse
ilitie. Van der Straaten (47)
i zijn vrouw waren naar Suri
name gegaan voor een vakan
tie. Toen de twee donderdag
de dierentuin in Paramaribo
wilden bezoeken, bedreigde
een overvaller hen met en
vuurwapen. Zij moesten waar
devolle voorwerpen en geld af
geven en werden vervolgens
neergeschoten. Van der Straat-
en werd in de buik getroffen.
Zijn echtgenote kreeg een ko
gel in de borststreek. Haar toe
stand is het ernstigst. Beiden
zijn opgenomen in het zieken
huis in Paramaribo. Het ziet er
naar uit dat zij eind deze week
terug kunnen naar Aruba. De
overvaller is voortvluchtig, al
dus de politie Gooi- en Vecht
streek.
Commissie in vertrouwelijk rapport:
den haag »anp-gpd
den haag anp
De Nederlandse universiteiten moeten een zelfstandiger
positie krijgen. Nu zijn universiteiten formeel nog altijd
een rijksdienst. Door hen een zogenoemde privaatrech
telijke status te verlenen, wordt een einde gemaakt aan
deze situatie. Universiteiten kunnen dan nog wel geld
van de overheid krijgen, maar hebben grotere vrijheid
om dat te besteden. Nu bepaalt de overheid nog te veel
wat er met het geld moet gebeuren.
cussie over de toekomst van het
hoger onderwijs.
De wens tot verzelfstandiging
van universiteiten leeft al langer
in wetenschappelijke kringen.
Sinds 1986 laat de overheid de
instellingen steeds meer de vrije
hand, bijvoorbeeld in het perso
neelsbeleid en bij het beheer
van de gebouwen. Volgens de
commissie-Akkermans is het
tijd om de universiteit ook meer
bestuurlijke vrijheid te geven.
Op basis van onderhandelingen
tussen universiteiten en over-
Dit advies staat in een vertrou
welijk rapport van een commis
sie onder voorzitterschap van
rector-magnificus Akkermans
van de Erasmus Universiteit in
Rotterdam. Het rapport is opge
steld op verzoek van de Vereni
ging van Samenwerkende Ne
derlandse Universiteiten. De
VSNU, die het rapport nu in ei
gen kring bespreekt, wil de be
vindingen van de commissie-
Akkermans gebruiken in de dis-
Agent voelt zich
niet veilig in
kogelwerend vest
amsterdam gpd
Politieagenten voelen zich bij
schietpartijen onvoldoende be
schermd door hun kogelweren
de vesten. Het gevolg is dat me
nigeen bij een melding van een
schietpartij een blokje omrijdt
alvorens zich op de plaats des
onheils te melden. Volgens John
van Noortwijk van de Algemene
Nederlandse Politievereniging
(ANPV) moeten de regiokorp
sen betere materialen aanschaf
fen.
Uit een onderzoek van de
werkgroep 'Verontruste Dien
ders' blijkt dat veel politiemen
sen klagen over hun kogelwe
rende voorzieningen. Van
Noortwijk: „Het is toch absurd
dat een politieagent leert een
gevaarlijke crimineel vanachter
zijn autoportier aan te houden,
terwijl een kogel gewoon door
dat portier heen gaat." Volgens
Van Noortwijk ontbreekt het
niet alleen aan veilige kogelvrije
vesten, maar ook aan goede
communicatiemiddelen. „Daar
over is al vaker geklaagd, maar
er gebeurt niets."
Voorzitter Hans van Duijn
van de Nederlandse Politiebond
(NPB) wil het weglopen voor
schietpartijen niet goedpraten,
maar zegt er wel begrip voor te
hebben. Ook Van Noortwijk van
de ANPV zegt het te begrijpen.
De ANPV heeft aangekondigd
contact op te zullen nemen met
het ministerie van binnenland
se zaken" om verbeteringen te
bepleiten.
heid, kunnen afspraken voor
een aantal jaren worden ge
maakt over de besteding van de
gelden.
De overheid heeft volgens de
makers in sommige gevallen te
veel zeggenschap, een situatie
die niet strookt met de praktijk
van steeds grotere autonomie.
Zo worden de colleges van be
stuur van de openbare universi
teiten benoemd door de Kroon.
Alleen bij de bijzondere univer
siteiten, de katholieke universi
teiten in Nijmegen en Tilburg
en de Vrije Universiteit in Am
sterdam, gebeurt dat door een
stichtings- of verenigingsbe
stuur.
De commissie-Akkermans
streeft niet naar volledige priva
tisering van universiteiten, zoals
bij de universiteit voor bedrijfs
kunde Nijenrode in Breukelen
het geval is. Het is wel de be
doeling dat het Rijk het grootste
deel van de kosten voor de uni
versiteiten voor zijn rekening
neemt, omdat de zorg voor het
onderwijs een grondwettelijke
taak van de overheid is. De
commissie wil anderhalf jaar
uittrekken voor de uitwerking
van de plannen.
Ook minister Ritzen (onder
wijs) beraadt zich momenteel
over de vraag hoe de bestuurs
structuur van de universiteiten
kan worden aangepast aan de
meer zelfstandige positie van de
instellingen. Hij komt na de zo
mer met nadere voorstellen.
Ritzen voelt vooralsnog niet
voor volledige verzelfstandiging,
maar wil de colleges van be
stuur wel meer ruimte geven.
Hij overweegt onder meer de
invoering van Raden van Toe
zicht, aan wie de colleges van
bestuur verantwoording moe
ten afleggen.
Kanttekeningen bij terugsluizen geld
De heffing is vastgesteld op
3,47 cent per kilowattuur elek
triciteit vanaf 1 januari 1996.
Voor aardgas is dat 3,47 cent ex
tra per kubieke meter met een
vrijstelling voor de eerste 800
kuub. De vrijstelling is zo geko
zen dat een optimaal geïsoleer
de nieuwe woning net buiten de
heffing valt. Het gaat om onge
veer 6 procent van de Neder
landse woningen. De heffing op
aardgas loopt op tot 7,52 cent in
1997, en 11.2 cent in 1998.
Voor half/ware olie loopt de
energieheffing op van 3,31 cent
per liter volgend jaar tot 9,94
cent in 1998. LPG wordt per ki
logram volgend jaar 3,95 cent
duurder, oplopend tot 11,86
cent in 1998.
In totaal krijgen 5,8 miljoen
huishoudens en 600.000 bedrij
ven met de heffing te maken.
Hoe het kabinet het geld precies
wil teruggeven blijkt pas in de
tweede helft van augustus, als
het gehele werkgelegenheids-
en koopkrachtbceld voor ko
mend jaar wordt vergeleken
met de mogelijkheden vijf mil
jard lastenverlichting in de eco
nomie te pompen.
De Raad van State heeft kritiek
op-het wetsvoorstel Energiehef
fing. De raad is er niet van over
tuigd dat gezinnen die de hef
fing vanaf 1 januari moeten be
talen, dat geld weer terug krij
gen door een verlaging van de
loon- en inkomstenbelasting.
De energieheffing is bedoeld
om het energieverbruik terug te
brengen. Daarom is de regering
van plan de energieheffing te
compenseren met een lasten
verlichting. Iemand die gemid
deld energie verbruikt, zal dan
van de operatie niets in zijn
portemonnee voelen. Mensen
die veel stoken echter, komen
aan de lastenverlichting tekort
en mensen die extra zuinig met
energie omgaan, houden geld
over.
Staatssecretaris Vermeend
(Financiën) en de ministers De
Boer (Milieu) en Wijers (Econo
misch Zaken) stuurden het
wetsvoorstel gisteren naar de
Tweede Kamer. De heffing
moet in het eerste jaar 720 mil
joen opleveren, oplopend tot
1,26 miljard gulden vanaf 1999.
den bosch Een bejaarde heeft zojuist haar intrek genomen in haar kamer op haar logeeradres. De vrouw
was gisteren een van de eerste vier gasten in een nieuw opvanghuis in Den Bosch. Dat is bedoeld om
mensen die dementerende familie of kennissen verzorgen, voor korte tijd van die zorg te ontlasten. Het
Bossche initiatief is uniek in Nederland. foto anp Raymond rutting
schuwen, maar dat lukte niet.
Door de klap van de mast te
gen de kabel sloeg de 13-jarige
jongen overboord. De kabel
raakte bij het terugzwiepen op
nieuw de mast waardoor ook
zijn broertje te water raakte.
Hun moeder sprong in het wa
ter en kon het jongste kind in
veiligheid brengen.
Duikers van de brandweer
haalden tien minuten later de
oudste zoon van de bodem van
het kanaal. Vergeefs is getracht
het kind te reanimeren. Ilij
overleed een uur later in het
ziekenhuis.
Een 13-jarige jongen uit Krag-
genburg (Noordoostpolder) is
gisteren verdronken in het
Noord-Willemskanaal bij Assen.
Hij sloeg overboord nadat het
schip waarop hij meevoer, een
hoogspanningskabel had ge
raakt. Zijn 11-jarige broertje
werd gered doorzijn moeder.
De vader, die de tjalk bestuur
de, vergat de metershoge mast
te strijken om onder de hoog
spanningskabel door te kunnen.
De sluiswachter en omstanders
probeerden hem met ge
schreeuw en gebaren te waar-
den haag gpd
kaart onder meer is bedoeld
voor mensen die part-time wer
ken en voor wie bestaande
abonnementen te duur zijn in
verhouding tot hun reispatroon.
De meerreizenkaart zal in de
toekomst het weekabonnement
mogelijk vervangen.
De tarieven in het stads- en
streekvervoer gaan per 1 januari
overigens gemiddeld met twee
procent omhoog. Met name de
week- en maandabonnementen
voor kinderen en 65-plussers
stijgen in prijs, zo schrijft Jorri-
tsma.
Reizigers met bus, tram en me
tro kunnen met ingang van 1 ja
nuari 1996 gebruik maken van
een nieuwe kaart, die goedko
per is dan een strippenkaart en
meer biedt dan een abonne
ment. De zogenoemde meerrei
zenkaart geeft recht op twaalf
reizen in een periode van veer
tien aaneengesloten dagen en is
verkrijgbaar voor één tot en met
zeven zones.
In een brief aan de Tweede
Kamer meldt minister Jorritsma
(Verkeer en Waterstaat) dat de
COA-directeur streeft naar asielzoekerscentrum in elke middelgrote plaats in Nederland
den haag elaine de boer
In elke middelgrote plaats in
Nederland een asielzoekerscen
trum met zo'n driehonderd
asielzoekers. Dat is het ideaal
dat directeur Theo Veenkamp
van het Centraal Orgaan op
vang Asielzoekers (COA) na
streeft in de komende vijfjaar.
Op dit moment beheert het
COA 75 centra en 95 plaatsen
voor noodopvang. Daarin zijn
respectievelijk 27.270 en 4.619
asielzoekers ondergebracht.
Veenkamp vindt een aantal
centra op dit moment „aan de
grote kant". Het is juist die
massaliteit die vrees veroor
zaakt bij bewoners van het dorp
of de stad waar het centrum
wordt gevestigd. „De omvang
van het onbekende is te groot",
aldus Veenkamp. Ook erkent hij
dat het verblijf voor asielzoekers
in middelgrote centra plezieri
ger is dan in onderkomens voor
zeshonderd mensen of meer, al
doen de COA-mensen en vrij
willigers in de grote centra hun
best de grootschaligheid te
doorbreken.
In middelgrote centra over heel
Nederland verspreid, krijgen de
asielzoekers sneller een kans te
wennen aan de nieuwe samen
leving waarin zij zijn beland. De
nieuwkomers kunnen dan mak
kelijker gebruik maken van de
basisschool, de bibliotheek en
het .zwembad. En voor de bewo
ners van de betreffende plaats
zijn de consequenties van de
komst van een middelgroot
centrum beter te overzien.
Een rondgang langs enkele cen
tra van het COA illustreert de
juistheid van die stelling. Het
asielzoekerscentrum (AZC) in
II II I U
Wooncabines op het terrein van het asielzoekerscentrum in Zeewolde, een van de grotere opvangcentra.
foto anp herman pieterse
het voormalig Militair Hospitaal
in Utrecht biedt onderdak aan
480 asielzoekers. Een somber
gebouw met kale, betegelde
centrale ruimtes en grote eigen
vertrekken. Oude patiëntenka
mers zijn opgedeeld in ruimtes
voor zes asielzoekers. Ouderen,
jongeren en baby's bevolken de
metershoge ruimtes.
De bewoners van het AZC mo
gen weinig: niet werken en niet
naar school. In het centrum
hangt een landerige sfeer. Vrou
wen zitten hele dagen onder de
schaarse bomen op het terrein.
Jongeren hangen tegen de
muurtjes bij de ingang. Slechts
een enkeling slaagt erin aan de
verlammende sfeer te ontsnap
pen.
Het andere uiterste: de An-
nahoeve, een prachtige boerde
rij tussen de boomgaarden in
het dorpje Ravenswaaij. Eige-
naar Herman Griffioen bracht
er voorheen Amerikanen onder
die 'oer-Hollands' wilden over
nachten tijdens hun reis door
Europa. Enkele jaren geleden
meldde hij zich aan bij het COA.
De beheerder biedt nu onder
dak aan 25 asielzoekers die op
hun verblijfstatus wachten.
In tegenstelling tot in de officië
le asielzoekerscentra mogen de
bewoners in de Annehoeve zelf
koken. Dat betekent dat asiel
zoekers ook zelf boodschappen
moeten doen in het dorp en
zich daar verstaanbaar moeten
maken. Griffioen stuurde daar
om alle bewoners, ook de vol
wassenen tegen de voorschrif
ten in naar school.
De sfeer op de boerderij is on
dernemend. De bewoners heb
ben traditionele gerechten uit
hun land van herkomst bereid.
Trots Iaat een jonge joods-russi-
sche vrouw weten zojuist voor
de C1TO-4 toets geslaagd te zijn.
Maar op de vraag of ze tussen
de fruitbomen in Ravenswaaij
wil blijven wonen als ze met
haar gezin in Nederland mag
blijven, antwoordt ze toch „lie
ver in Utrecht, daar kan mijn
man misschien werk vinden".
Griffioen is er ook van
doordrongen dat de bewoners
van zijn boerderij in een wel
zeer beschermde omgeving
kunnen wennen.
„Het leven in de grote stad zal
hen misschien wat rauw op het
dak vallen, maar ze hebben hier
in alle rust kunnen leren hoe
dingen in Nederland gaan en zij
hebben daarbij fouten kunnen
maken. Voor de eerste keer
boodschappen doen is niet een
voudig. Maar ik heb het idee dat
ik ze een stevige basis heb gege
ven waarop ze hun leven in Ne
derland kunnen opbouwen",
stelt Griffioen.
Veenkamp verduidelijkt dat dit
soort kleinschalige centra ook
bij het COA uitzondering zijn,
maar de gulden middenweg
tussen een groot centrum en de
boerderij in Ravenswaaij is zijn
ideaal. Voorlopig zijn de grote
centra echter nog hard nodig.
Degenen die in het piekjaar
1994 (52.000) asiel vroegen,
wachten op dit moment op de
beslissing daarover.
Daarna kan Veenkamp aan zijn
ideaal gaan werken. Een stabie
le voorraad van middelgrote
voorzieningen waarmee Neder
land zijn aandeel kan nemen in
de vluchtelingenstroom als er
gens in de wereld een brand
haard de bevolking verdrijft.
„Neem nu de oorlog in het
voormalig Joegoslavië, die weer
oplaait en vele duizenden men
sen uit hun huizen jaagt. Als de
vluchtelingen niet langer in de
regio opgevangen kunnen wor
den, moet Nederland klaar zijn
om te helpen. Daaraan wil ik
werken".
