'Prachtig land' werd
Mark Schaareman fataal
Feiten &Meningen
Nationale Borg verzekei
tegen beroving en fraud
Minister Sorgdrager zoekt nog naar juiste koers met Justitie
DINSDAG 18 JULI 1995
Premie fractie duurder dan honkbalknupp
"|0
Banken zijn al jaren bezig zich te wapenen tegen
overvallers. Toen het misdadigers-gilde zich vervol
gens richtte tegen benzinestations verschenen daar
ook camera's, kogelvrije cabines en vertraagmecha-
nismen voor de kas. Maar terwijl het aantal bank
overvallen fors afneemt, is er een stijgende tendens
van overvallen op winkels.
„In het winkelbedrijf zit op dit moment het meeste ri
co", bevestigt directie-voorzitter mr. F.O. Vogelenzan t
van verzekeringsmaatschappij De Nationale Borg.
;,Maar de meeste middenstanders denken toch van: t ss
is een nette buurt, een rustig dorp, mij overkomt dat
niet."
De ondernemende Utrechtse hoofdcommissaris Wiai e,
da raadde winkeliers al eens aan een honkbalknuppe ie
onder de kassa te leggen. Maar volgens Vogelenzang ;js
zijn er minder gewelddadige alternatieven. Nauwelijk
duurder bovendien.
Volgens handelaar in sportartikelen Neuteboom, aan
het Haagse Abrikozenplein, kost 'een beetje geschikte
honkbalknuppel' ongeveer honderd gulden. Voor die
winkeliers die liever hun geld dan hun leven riskeren,
biedt de Nationale Borg een standaardpolis van 125
gulden voor winkels met een jaarlijkse omzet van ma
maal een half miljoen. Een supermarkt of benzinesta-e.r
tion komt wat hoger uit.
Hoewel er per week enkele grotere claims op tafel ko-ei
men bij Vogelenzang en zijn collega-directeur Jhr. 10
S.W.H. Sandberg, bestaat de indruk bij de Borg dat
maar heel weinig winkeliers op de hoogte zijn van dei p
gelijke verzekeringen en de bijhorende premie. De N.
Nationale Borg-Maatschappij (onderdeel van de ING m
Groep) is een van het handjevol verzekeringsmaat- ir
schappijen rrtet een dergelijke risicodekking in Neder i£
land en werkt uitsluitend via verzekeringstussenpersc :r
nen. ol
De omzet van de Nationale Borg komt nog altijd voorle
het grootste deel uit het internationale circuit van 'he In
verzekeringen'. Niet de herverzekeringen die nu aan-I
hikken tegen milieu- en natuurrampen. De Borg blijft ir
ook in de herverzekeringen bij haar leest: het stellen e:
van borgtochten en het verzekeren van schade door bjli'
roving en door fraude van het eigen personeel.
Het stellen van borgtochten is al een eeuwenoud fenqr
meen. Zo werd de Franse dichter Baudelaire halverwr
ge de vorige eeuw wekenlang vastgehouden in een be y
deel, tot zijn vrienden eindelijk met het losgeld op de p
proppen kwamen. (De geslachtsziekte die hem uitein0
delijk te gronde richtte had hij overigens al eerder op D
gelopen.) Voor de meer zakelijke transacties kan in zcL»
geval de hulp van een onderneming als de Nationale a
Borg worden ingeroepen. p
„Wij werken kredietverruimend voor ondernemingen
zegt Sandberg. „Wij zeggen tegen de bouwonderne-
ming bijvoorbeeld: Gebruik het krediet van de bank js
nou om stenen en cement te kopen en kom voor de g
rantie richting opdrachtgever naar ons." In totaal heep
de Borg zo'n twee miljard gulden aan garanties uit- 'a
staan, met name in de bouw en de vervoerssector. !a
Naast de herverzekering en de borgstellingen is de risP'
codekking tegen overval en fraude door het eigen perF
soneel een derde specialiteit van de verzekeraar aan ó-
Amsterdamse Keizersgracht. Doel van de Borg is bin
nen afzienbare termijn deze activiteiten, samen met
borgtochten, tot de helft van de omzet te laten groeie
„Hoe meer detaillisten voor deze mogelijkheid kiezer
hoe makkelijker de premie draaglijk kan blijven", aldi
Vogelenzang. 1
Niet alles op dit gebied is verzekerbaar bij de Borg.
„Een geldwisselkantoortje zullen we niet gauw verzekj
ren. Maar een winkel in de Bijlmer wel. Misschien zulw
len we de veiligheidsmaatregelen even extra komen b|
kijken, maar verder geen probleem. Ook incidentele i>t
sico's, zoals kartonnen kassa's bij een popfestival hebji
ben we wel eens in dekking genomen." &i
Fraude door eigen personeel ligt nog stukken gevoelijj
ger. Onderzoekers van het accountantsbureau KPMGje
kwamen eind vorig jaar tot de conclusie dat een op dfo
vier bedrijven (met meer dan twintig personeelsleden^
er de afgelopen drie jaar mee te maken heeft gehad. Eh
schatting over de gezamenlijk opgelopen schade kwaj
in dat onderzoek op een, miljard gulden per jaar. jc
„Interne fraude wordt vaak niet aangegeven, want daft
is slecht voor het imago van het bedrijf', aldus de Boi)
directeuren. „Vaak gaat het ook om heel eerlijke menn
sen, totdat ze in de problemen komen met drank, golft
ken of beursspeculatie. Dan 'lenen' ze even wat van hl;
bedrijf en als toch niemand het merkt gaat het soms i
van kwaad tot erger." ij
Voor dergelijke interne fraude heeft de Borg overigenj;
geen standaardpolis, zoals voor beroving. „Dat is altijf
maatwerk en hangt nauw samen met het eigen risico j
dat men bereid is te lopen.j
ll
AMSTERDAM MARIEN VAN DEN BOS j
I loge ogen gooide ze bij haar
aantreden als minister van jus
titie. De eerste vrouw op de
hoogste justitie-post. Winnie
Sorgdrager was het gewend. Zij
was eerder de eerste vrouwelij
ke hoofdofficier van justitie en
de eerste vrouwelijke procu
reur-generaal. Belangrijker leek
haar nuchtere kijk op de crimi
nele wereld. „Ik doe mijn best
greep te krijgen op de georgani
seerde misdaad, maar heb niet
de illusie dat ik de criminaliteit
uit Nederland kan verbannen",
zei ze bij haar aantreden.
Haar belangrijkste daad het af
gelopen jaar is het in gang zet
ten van de reorganisatie van het
openbaar ministerie. Vormfou
ten en heenzendingen, maar
ook het uit de hand lopen van
opsporingsmethoden van de
politie dwongen haar daartoe.
De Kamer startte een parlemen
taire enquête, maar Sorgdrager
nam ook alvast maatregelen. Ze
NIEUWSANALYSE
ABN AMRO kweekt
goodwill voor
tweede tranche KPN
ABN Amro gaat door de knieën. De bank
die de afgelopen jaren tekende voor tal van
beursintroducties kiest, nog voor de schuld
vraag kan worden gesteld, eieren voor haar
geld. Aandeelhouders van Smit Trafo krij
gen compensatie voor het geleden koers
verlies, zo maakte de bank gisteren bekend.
Het lijkt, alle ontkenningen ten spijt, een
verkapte schuldbekentenis. Met als voor
naamste doel het voorkomen van nieuwe,
slepende juridische conflicten en het kwe
ken van goodwill met het oog op de lucra
tieve tweede tranche aandelen Koninklijke
PTT Nederland.
Tot voor kort gold de Amsterdamse effec
tenbeurs internationaal gezien als vrijplaats
voor nieuwkomers. Ondersteund door ABN
AMRO haalden bedrijven als DAF, Air Hol
land en Pirelli eind jaren tachtig met gemak
honderden miljoenen guldens uit de markt.
Met veel van hen liep het slecht af, tot woe
de en frustratie van de aandeelhouders.
Veel verhaalmogelijkheden hadden die
niet. Banken die de emissies begeleidden,
maakten zich alleen druk vóór de uitgave;
nazorg kwam in hun vocabulaire niet voor.
Bij de bedrijven zelf viel vaak helemaal niets
meer te halen. De gedupeerde beleggers
morden wel, maar er vloeide geen bloed.
De tijd dat aandeelhouders lijdzaam toe
zien is inmiddels voorbij. Zo is ABN AMRO
nog steeds verwikkeld in een drie affaires
waarbij aandeel- of obligatiehouders ge
noegdoening eisen. Obligatiehouders van
hel failliete DAF, van het gevallen Duitse
detailhandelsconcern Co-op en een grote
groep aandeelhouders Air Holland zitten de
bank op de huid.
Vooral de Co-opzaak is geruchtmakend.
Ongeveer honderd obligatiehouders stellen
de bank verantwoordelijk voor de inhoud
van de emissieprospectussen van twee le
ningen uit 1987/88. Kort na de emissies, die
in totaal 200 miljoen gulden opbrachten,
raakte Co-op in de problemen. Beleggers
moesten hun stukken met groot verlies van
de hand doen. De beleggers vorderen onge
veer 20 miljoen gulden van ABN Amro. Zo
wel de rechtbank als het gerechtshof gaf
hen in een voorlopig vonnis gelijk. Een be
roep van de bank bij de Hoge Raad liep op
niets uit. ABN AMRO moet nu voor de
rechtbank bewijzen dat zij voorafgaand aan
de emissie een diepgaand onderzoek bij
Co-op heeft ingesteld zodat haar inderdaad
niets te verwijten valt.
De afgelopen jaren heeft ABN AMRO haar
imago weer enigszins opgepoetst. KPN-
aandelen, die in 1993 werden geïntrodu
ceerd, staan nog steeds boven de introduc
tieprijs. Datzelfde geldt voor Vendex, dat
sinds de introductie begin juni nog niet on
der de aanvangsprijs van 39 gulden is ge
daald.
Tussendoor bracht de bank een aantal
kleinere fondsen naar de markt. Daaronder
is Smit Transformatoren, die in oktober vo
rig jaar voor 45 gulden naar de beurs ging.
In januari leek er geen vuilje aan de lucht.
De koers steeg zelfs tot 51,50 gulden. Daar
na ging het bergafwaarts. Vrijdag sloot Smit
Trafo op 24,10 gulden als gevolg van tegen
vallende prestaties.
ABN AMRO, leider van het emissiesyndi
caat, voelde nattigheid. Beleggers die via de
bank aandelen hadden bemachtigd, kregen
vorige week al persoonlijk een brief met een
verkapt verkoopadvies. Dat maakte nogal
wat los in de financiële wereld. Immers:
diezelfde ABN AMRO had de aandelen in
oktober bij haar klanten nog van harte aan
bevolen.
Afgelopen weekeinde hielden bank- en
bedrijfsleiding spoedberaad. Met een wel
zeer verrassende uitkomst. De bank gaat de
gedupeerde beleggers compenseren.
Lijdt ABN AMRO plotseling aan filantro
pie? Schijn bedriegt. De bank laat zich eer
der leiden door angst voor een nieuwe
rechtszaak. Bovendien volgt waarschijnlijk
nog dit najaar een tweede uitgifteronde
KPN-aandelen. Evenals bij de eerste editie
treedt ABN AMRO op als leider van het
bankensyndicaat. Die emissie móet lukken,
al was het alleen al voor het internationale
imago van de bank.
De 50 a 60 miljoen gulden die de verzoe
ningspoging met gedupeerde Smit Trafo
aandeelhouders mogelijk kost, is vervelend,
maar niet onoverkomelijk. Alleen al de pro
visie op de KPN-emissie levert ruim vol
doende compensatie op. Belangrijker is dat
een nieuwe, slepende rechtszaak en aan
houdende negatieve publiciteit worden
voorkomen.
HANS VERBRAEKEN EN JAN SMIT
ANP
Staatssecretaris Schmitz zal haar politieke voelsprieten beter moeten leren gebruiken
Ouders leggen zich na drie jaar neer bij dood ontvoerde zoon
Winnie Socctdraaer
steldeeen toetsingscommissie
in waaraan de politie haar nieu
we opsporingsmethoden moet
voorleggen. Ze benoemde oud-
BVD-chef Docters van Leeuwen
aan het hoofd van het openbaar
ministerie.
De historische paarse coalitie heeft het eerste jaar regeren er op zitten. Zonder grote problemen is het kabinet
er inmiddels, uiteraard flink geholpen door de economische rugwind, in geslaagd om het geld voor het ko
mende jaar over de verschillende departementen te verdelen. Waar menige scepticus bij het aantreden nog
voorspelde dat de coalitie van PvdA, WD en D66 geen lang leven beschoren zou zijn, lijkt de links-liberale sa
menwerking stevig in het zadel te zitten. Tijd voor een tussenbalans.
Toch kwam ze even in het
nauw. Toen ze procureur-gene
raal in Den Haag was, zou de
politie in Rotterdam bewust
duizenden kilo's verdovende
middelen op de markt hebben
laten komen om enkele crimi
nele kopstukken te pakken.
Sorgdrager verklaarde na enkele
dageri media-stilte dat zij niet
van de infiltratie in de drugwe
reld heeft geweten. Na die aar
zelende reactie ontsloeg ze haar
directeur voorlichting Flenk van
Rhee.
Ook op het terrein van de drug
bestrijding is Sorgdrager er nog
niet uit. Begin dit jaar gooide ze
in een interview de knuppel in
het hoederhok. De handel in
softdrugs mag wat haar betreft
worden 'gereguleerd'. „Aan de
hypocrisie aan de achterdeur
van de coffeeshops moet een
einde komen", verklaarde ze.
Waarom gebruik gedogen, maar
de aanvoer aan criminelen
overlaten. De drugnota, die
Sorgdrager samen met haar col
lega Borst van volksgezondheid
schrijft, heeft de Kamer echter
nog altijd niet bereikt.
De internationale druk lijkt een
liberaler drugbeleid in de weg te
staan. De Fransen hebben Ne
derland laten weten zowel Eu
ropol als het Verdrag van
Schengen niet volledig te willen
nakomen, zolang Nederland het
drugbeleid niet aanscherpt. Na
de zomer maken Sorgdrager en
Borst hun plannen bekend,
maar gezien de tegenwerking,
ook van coalitiepartner WD,
wordt weinig meer van de libe
ralisatie van het softdrug-beleid
verwacht.
Voormalig burgemeester
Schmitz van Haarlem lijkt te
moeten wennen op haar poli
tiek gevoelige post als staatsse
cretaris op justitie. Al drie maal
kwam zij in de problemen. Een
ongelukkige presentatie en ge
brek aan overleg met coalitie
fracties waren daar de oorzaak
van.
Het meest in het oog sprong
haar confrontatie met het parle
ment toen zij daags voor het
Kerst-reces een circulaire naar
de Kamer stuurde met criteria
voor het 'witten' van illegalen
die zes jaar in Nederland had
den verbleven. Het CDA, maar
ook de WD en D66 kwamen fel
in het geweer. Hoewel Schmitz
voor een circulaire geen toe
stemming van de Kamer nodig
heeft, trok ze toch aan het
kortste eind. Een kamermeer
derheid blokkeerde de uitvoe-
EUsobeth Schmitz
ring.
Eerder streek ze de WD tegen
de haren in door de Wet veilige
derde landen aan te passen aan
de wensen van PvdA en D66.
Asielzoekers uit 'veilige derde
landen' zouden niet direct wo
den uitgewezen, maar via de
asielprocedure. Zo zouden ze
de beslissing bij de vreemdeli
genkamer kunnen aanvechtei
De WD brieste dat 'de angel i
het wetsvoorstel was gehaald'
Om escalatie te voorkomen rii
premier Kok WD-fractievoor-
zitter Bolkestein en Schmitz
naar het Torentje. Het mocht
niet baten. De liberalen dwon
gen tijdens het kamerdebat vi
een amendement af dat het
wetsvoorstel in zijn oorspronl
lijke vorm in stemming kwam
De nuchtere bestuurster uit
Haarlem zal haar politieke vol
sprieten in de toekomst meer
moeten gebruiken, anders zal
de oppositie maar ook de WE
steeds garen spinnen bij de
asielproblematiek.
DEN HAAG ELAINE DE BOERj
ANP
Eind januari 1992 kregen Pat en Ben Schaareman uit Gouda een prentbriefkaart uit Colom
bia. 'Een prachtig land, aardige mensen', luidde de tekst op de kaart van hun 33-jarige zoon
Mark. Korte tijd later moest de kaart zelfs als bewijsstuk dienen dat de Nederlander was ont
voerd: de Colombiaanse autoriteiten geloofden aanvankelijk niet dat Mark in het land was ge
weest.
Vrouwelijke leden van het FARC in het gelid in een guerillakamp in de oerwouden in het zuiden van Colombia. Het FARC, dat sinds enige tijd de wapens heeft
neergelegd, ontvoerde Mark Schaaremans en vermoordde hem hoogstwaarschijnlijk. foto ap
Elk jaar verdwijnen duizenden Co-
lombianen spoorloos. Buitenlanders
zijn ook een prooi voor kidnappers:
87 worden er volgens officiële cijfers
nu nog vermist, gegijzeld door guer
rillastrijders of criminelen. Op 15 fe
bruari 1992 verdween Mark Schaare
man. Sindsdien is niets meer van hem
vernomen. Iedereen gaat er vanuit
dat hij niet meer leeft, ook zijn ou
ders. „Maar zolang zijn lichaamniet
is gevonden, is de zaak voor ons niet
afgesloten", zegt Marks moeder Pat.
Voor het eerst sinds de ontvoering
van hun zoon willen de ouders met
een journalist praten.
Het drama rond Mark Schaareman
kent vele raadsels. In dezelfde tijd
werden vijf andere buitenlanders ont
voerd: twee Spanjaarden, een Zweed,
een Fin en een Canadees. Hun licha
men werden wel gevonden. Eén keer
verklaarde een door het leger gevan
gengenomen guerrillero dat hij zelf
had gezien dat Mark, kort na zijn ont
voering, was omgebracht. Het officië
le onderzoek en de graafpartij op de
plaats waar het lijk had moeten lig
gen, leverden echter niets op. Me
vrouw Schaareman had er ook niet
veel vertrouwen in. „Het gebied in de
jungle stond niet onder controle van
het leger. Er is even vluchtig rondge
keken. Aan Bogota is vervolgens ge
rapporteerd dat er niets was gevon
den. Aan de opdracht van de autori
teiten was toen voldaan. Maar er is
geen spade in de grond geweest."
Mark hield van reizen. Grote delen
van Azië had hij al gezien, nu was La-
tijns-Amerika aan de beurt. De keuze
viel op een fantastisch natuurgebied
in het noorden van Colombia dat
grenst aan Panama. Na een over
nachting in het nationaal natuurpark
Los Katios verdween hij spoorloos.
Een medewerker van het park die
hem zou rondleiden, alarmeerde de
Met priesters in het gebied volgen ve
le gesprekken. Pat: „Ze luisterden
goed, ze baden voor ons en ze zeiden
dat ze ons wilden helpen. Maar guer
rillastrijders hadden de priesters nog
nooit gezièn en gevangenen evenmin.
De angst straalde van hun gezichten
af; kort voor onze komst was daar nog
een priester vermoord. Ook al zouden
ze iets geweten hebben en iets heb
ben willen zeggen, dan nog hadden
ze hun mond gehouden." Ben:
„Informatie geven in Colombia bete
kent je doodsvonnis tekenen."
Ook het bezoek aan Colombia leverde
uiteindelijk niets op. Nu drie jaar later
proberen Pat en Ben zich met de
dood van hun zoon te verzoenen. Pat:
„We hebben alles gedaan wat we kon
den; op een gegeven moment houdt
het op. Pax Christi, het Colombia-co-
mité en het ministerie van buiten
landse zaken hebben ons goed gehol
pen, veel anderen ook. We moeten nu
verder leven. In het begin konden we
over niets anders praten, maar dat is
niet meer zo. We moeten het voor
beeld geven aan onze kinderen, die
moeten ook aan de toekomst den
ken."
Ben: „De Stichting 40-'45 heeft ons
goed begeleid. In het begin hadden
we elke week familieberaad over
Mark. Die bijeenkomsten hebben the
rapeutisch gewerkt. Maar het meest
waardevolle was de enorme trouw
van vrienden. Een of twee jaar na de
dood van een partner zeggen veel
mensen: 'hou nu maar eens op met
rouwen, wees maar eens flink'. Onze
vrienden hebben dat nooit gezegd, ze
hebben ons nooit iets verweten. Ze
leefden en huilden mee. Die enorme
trouw; dat is de grote winst van de
ontvoering van Mark geweest."
GOUDA «TJABEL DALING
ANP
Mark
politie.
Via een tele
foontje aan de
Nederlandse
consul in Me
delijn deelde
een Engels
sprekende
vrouw mee
dat de ontvoe
ring het werk
was geweest
van de guerril
labeweging Je-
ga, een afsplit
sing van de
veel grotere verzetsgroep FARC. „Wij
hebben uw Hollander", meldde de
vrouwenstem. De groep eiste een los
geld van twee miljoen dollar, een voor
Marks familie onoverkomelijk bedrag.
Op 25 februari zou hij volgens plan
thuiskomen. Marks moeder: „Als dan
blijkt dat hij er niet is, weet je het: hij
komt niet terug. Wat rest is een vage
hoop. De hoop op een beetje huma
niteit bij de ontvoerders."
Begin mei ontving de Nederlandse
ambassade een pakketje, met twee fo
to's van Mark en een cassette. De ho
venier uit Gouda vertelde dat de
laatste zeven weken zeer moeilijk wa
ren geweest. Hij vraagt de ambassa
deur zich in te zetten voor zijn bevrij
ding. Pat Schaareman: „Hij moet in
mei nog hebben geleefd. Het bandje
is in het Nederlands gesproken. Maar
het riep veel vragen op. Vermoedelijk
heeft hij onder bedreiging een Spaan
se tekst in het Nederlands vertaald.
Maar waarom heeft hij niet een op
merking, één of twee woordèn maar,
gemaakt over de omgeving waar hij
gevangen zat. Dat hadden zijn ont
voerders toch niet kunnen controle
ren. Die vraag houdt ons nog steeds
bezig."
Het laatste contact met de kidnappers
dateert van 19
mei 1992. Zij
haken af als
blijkt dat aan
de eis van het
losgeld niet
kan worden
voldaan. In ju
ni komt Pax
Christi in
beeld, die in
Colombia
goede contac
ten heeft. „Als
foto anp ze hem vin
den, nemen
ze hem mee. Het mocht niet zo zijn."
Al eerder had een Colombiaanse bis
schop na bemiddelling van Pax Chris
ti een oproep aan de ontvoerders ge
daan Mark vrij te laten. Geen respons.
Bij thuiskomst begin juli spreekt Li-
duine Zumpolle van de vredesorgani
satie uit wat iedereen vermoedt of
denkt: Mark kan niet meer in leven
zijn.
Maar de familie Schaareman wenst
zich daar nog niet bij neer te leggen
en grijpt de laatste strohalm aan.
Moeder Pat en Marks echtgenote
Suk-Han, van Chinese oorsprong,
gaan naar Colombia. Dat de beide
vrouwen gaan, was een bewuste keus,
zegt Ben Schaareman. „De stem van
een moeder heeft in Colombia ge
wicht. Naar vrouwen wordt vaak beter
geluisterd dan naar mannen. Ze ma
ken meer emoties los."
Pat en Suk-Han praten met journalis
ten van grote kranten, ze komen voor
de nationale televisie en doen ver
scheidene oproepen aan de ontvoer
ders via een regionale radiozender die
ook in guerrilla-gebied te ontvangen
is. „We hoopten dat onze smeekbede
iets zou losmaken, dat Mark de bood
schap zou opvangen. Dat hij zou we
ten dat we hem zochten."
