'Het lijkt wel München 1938'
kok blijft nijdig
na Franse kritiek
Check in voor
voordeel.
Buitenland
Helpen in Potocari
Asielzoekers schuilen nu bij elkaar
In commandobunker blijven ze met beide benen op de grond
ftTERDAG 15 JULI 1995
Extra groetenprogramma voor VN'ers
nd in versum De Wereldomroep verzorgt vandaag een speciaal
IS jroetenprogramma voor Nederlandse militairen in Bosnië. Het
e I ninisterïe van defensie heeft de omroep daar om gevraagd. De
ek litzending wordt rechtstreeks uitgezonden vanaf de thuisfront-
'bl jag in Soesterberg. Mensen kunnen vanmiddag van twee tot vijf
1 de groeten doen aan de Nederlandse militairen van het 13e in-
W anteriebataljon. Dit bataljon verricht op dit moment VN-taken
in de omgeving van Srebei
'at
n Irritatie over kazernebijeenkomst
Ier
p g£n_h
S
Voor achterblijvers heeft de Johan Willem Friso-ka-
in Assen gisteren een bijeenkomst gehouden. Het ministe
rievan defensie is daarmee niet blij, omdat vandaag de grote
jijeenkomst op de vliegbasis Soesterberg wordt georganiseerd,
n Assen kwamen „vele tienlallen mensen", aldus kapitein R.
[uidema. De meeste Nederlandse blauwhelmen in Bosnië zijn
afkomstig uit zijn kazerne. Een woordvoerder van het ministerie:
,Het kweekt alleen maar misverstanden als er verschillende bij
eenkomsten worden georganiseerd. Daar zijn we geen voorstan-
:er niet omdat het toch een gevoelige zaak is".
Premier Kok spreekt tot blauwhelmen
jiLVERSUMPremier Kok heeft gisteravond via de Wereldomroep
le Nederlandse VN-soldaten in Srebrenica toegesproken. Hij
iprak via de kortegolfzender zijn erkentelijkheid en bewonde-
voor het optreden van de blauwhelmen. Hij roemde de
de Nederlandse troepen tijdens de opvang van vluchte
lingen, gewonden en zieken en zei vanuit de hele wereld positie-
tv ve reacties te hebben ontvangen over hun optreden. Kok hoopte
21 de militairen „op een goed moment" in Nederland te zullen te-
Po xigzien.
Nederlandse acties komen op gang
den haag in Nederland komen de hulpacties voor de vluchte-
ingen uit Srebrenica op gang. De organisatie Mensen in Nood
zendt vandaag vanaf Schiphol een vliegtuig met 2.000 veldbed-
den en 8.000 dekens naar Split. Vandaar worden de hulpgoede-
Tuzla getransporteerd. De Stichting Vluchtelingen,
en groot aantal hulporganisaties samenwerkt, start met
»en nationale actie voor hulp aan de vluchtelingen en roept de
jevolking op een gift te storten op giro 999. Mensen in Nood
aat volgende week vanaf Schiphol een transport vertrekken met
voedingsmiddelen.
Stoltenberg wordt speciaal VN-gezant
;eneve Secretaris-generaal Boutros Boutros-Ghali van de vere-
ïigde Naties heeft Thorvald Stoltenberg, een van de twee inter
nationale bemiddelaars in voormalig Joegoslavië, benoemd tot
zijn speciale gezant voor Bosnië. Dat is gisteren in Genève he
iend gemaakt. De Bosniërs lieten in een verklaring echter wetên
Stoltenberg te willen werken. Ze achten hem, net als de
mstreden hoge VN-gezant Akashi, verantwoordelijk voor de val
ran Srebrenica. Akashi blijft in functie, maar moet de portefeuil-
Bosnië aan Stoltenberg overlaten. De Bosnische president
:etbegovic had Akashi's ontslag geëist na de val van Srebrenica.
Josnië laat mariniers niet toe
'en haag De compagnie Nederlandse mariniers en ondersteu-
tend personeel (170 man) die in Bosnië deel moet gaan uitma-
de snelle interventiemacht, mag het oorlogsgebied
'oorlopig niet in. De autoriteiten van de federatie van Bosniërs
:n Kroaten hebben dit om onduidelijke redenen geweigerd. De
nariniers zitten nog steeds in hun hotel in de Kroatische haven
stad Split.
Pronk organiseert luchtbrug
den haag Minister Pronk van ontwikkelingssamenwerking, die
idaag naar Bosnië vertrekt om er poolshoogte te nemen, heeft
i zijn collega-ministers de vrije hand gekregen om een directe
luchtbrug vanuit Bosnië naar Nederland op touw te zetten. Via
die verbinding zouden zieken en gewonden uit Srebrenica moe
ten worden getransporteerd om in Nederland medische hulp te
krijgen. Premier Kok heeft dit gisteren laten weten na afloop van
het wekelijkse kabinetsberaad.
Jonderdagavond ontstond een
netterende ruzie tussen Den
en Parijs. Gistermiddag
minister Van Mierlo
buitenlandse zaken) weten dat
conflict was gesust. Maar
[isteravond liet premier Kok
ilijken dat hij nog steeds nijdig
sr de suggestie van de
;ranse minister van buitenland-
e zaken, De Charette, dat de
lederlandse blauwhelmen zich
involdoende hebben verzet te-
de Serviërs en 'medeplich-
ig' zijn aan etnische
De Charettes opmerkingen
:ouden zijn gericht tegen het
jeringe verzet van Unprofor in
algemeen, zo liet de Franse
ambassadeur weten „Maar aan-
;ezien de Unprofor-soldaten in
irebrenica allemaal Nederlan-
lers zijn, is er nogal wat her-
iengymnastiek nodig om dat
verschil te ontdekken", aldus
cynische Kok gisteren op
tijn persconferentie na afloop
de wekelijkse verdagdering
In de tax-free parfumerieshops op Schiphol zijn alle geuren gegarandeerd nog steeds
het voordeligst. Kom dus langs als u gaat vliegen voor ons brede assortiment en advies,
'toon van deze advertentie en instapkaart een leuke attentie (één per klant).
Amsterdam Airport Shopping Centre
Franse president liaalt hard uit naar bondgenoten
Met het pleidooi om
krachtdadig op te treden
om de moslim-enclaves in
Bosnië te beschermen,
staat Frankrijk helemaal al
leen. De Franse president,
Chirac, stelde dat gisteren
met enige bitterheid vast.
Hij vergeleek de houding
van de westerse bondgeno
ten zelfs met de verzoe
ningspolitiek tegenover
Hitler in de jaren dertig.
PARIJS-SARAJEVO AFP-Rtr-ANP
De Franse president zei dat de
reactie van de internationale
gemeenschap op de verovering
van de moslim-enclave Srebre
nica „engiszins lijkt op de ge
sprekken die Chamberlain en
Daladier voerden". Chiracs op
merking sloeg op de conferentie
van München van 1938. De pre
miers van Groot-Britannië en
Frankrijk accepteerden toen dat
Tsjechoslowakije werd opge
deeld in een rompstaat en Su-
dentenland. De nazi's kregen
Sudetenland. Daladier en
Chamberlain hoopten zo oorlog
in Europa te voorkomen. „Er is
niets aan de hand. De oorlog is
vermeden", zei Daladier des
tijds toen hij vanuit'München in
Frankrijk terugkeerde.
Chirac verklaarde dat hij in
Nadat hij op de Franse nationale feestdag de militaire parade had afgenomen, spoedde Chirac zich per auto
naar volgende verplichtingen. Daartoe behoorde de persconferentie waarop hij de westerse bondgenoten eer
veeg uit de pan gaf. foto reute
eerste instantie had voorgesteld
Srebrenica te heroveren. Nu
meent hij dat het minste wat
kan worden gedaan is: het ver
sterken van de andere moslim
enclaves in Oost-Bosnië en het
breken van het beleg van Sara
jevo. „Als we echt niets willen
doen, zie ik niet i
troepen van de Verenigde Na
ties betrokken moeten zijn bij
deze barbarij en de praktijk van
etnische zuiveringen. Hun aan
wezigheid zou dan nader moe
ten worden bezien." Het Franse
staatshoofd verweet de VN
„erfelijke impotentie".
Uit een toelichting van de Fran
se minister van defensie, Mil-
lon, blijkt dat vanaf morgen
middag rekening moet worden
gehouden met een Franse po
ging Sarajevo met geweld te
ontzetten. Terugtrekking van de
"WK
van de ministerraad.
Kok noemde de Franse uitleg
„niet erg overtuigend". Toch
wilde hij de Fransen „de ruimte
geven om van mening te veran
deren". Mocht er evenwel een
kwade geur blijven hangen door
de opmerkingen van minister
De Charette, dan zal Kok zich
daar vierkant tegen blijven ver
zetten, zo liet hij weten.
De premier toonde zich daar
mee heel wat minder soepel
dan de ministers Van Mierlo en
Voorhoeve eerder op de dag.
Kok benadrukte wel dat Ne
derland bereid blijft samen met
de Fransen na te denken over
hoe het nu verder moet in Bos
nië. Zo'n botsing als die tussen
Parijs en Den Haag moet kun
nen in volwassen verhoudin
gen, aldus Kok. De Nederlandse
regering heeft ook-een yrij forse
reactie teruggegeven. „Het is af
wachten hoe dat wordt geïncas
seerd." De algehele relatie met
Frankrijk die toch al onder
spanning staat hoeft volgens
Kok niet te lijden onder dit inci
dent.
potocari Een Nederlands en een Keniaans lid van de VN-eenheden in Bosnië schieten e
DEN BOSCH
De Bosniërs in het asielzoekers
centrum in de Willen I-kazerne
in Den Bosch zoeken dezer da
gen vooral steun bij elkaar. Er
wordt na de dramatische ge
beurtenissen in Srebrenica geen
extra beroep gedaan op de aan
wezige professionele hulpverle-
jiers. Dat zegt plaatsvervangend
eirecteur J.Hoppzak-Blaauw.
olgens haar is de situatie in de
andere asielzoekerscentra in
Nederland precies hetzelfde.
In Den Bosch verblijven een
kleine 400 mensen, onder wie
50 Bosniërs. De moslims beho
ren daarmee tot de grotere
groepen in het centrum. De lei
ding ging er begin deze week
nog min of meer vanzelfspre
kend van uit dat de vraag om
geestelijke bijstand flink zou
toenemen door het drama Sre
brenica.
„Toen we die allereerste beel
den op de televisie zagen, heb
ben we in het management
team afgesproken waakzaam te
zijn. Zonodig zouden we on
middellijk zorgen voor extra be
geleiding. Tot onze verbazing
zijn er echter nauwelijks verzoe
ken om hulpverlening binnen
gekomen."
Hoppzak-Blaauw heeft in ge
sprekken met uit Srebrenica af
komstige vluchtelingen vastge
steld dat die zich op hun beurt
een beetje verbazen over het
feit, dat de Nederlanders met
verbazing en ongeloof hebben
gereageerd op de gebeurtenis
sen in hun geboortestreek. „De
actie van de Servische Bosniërs
is voor hen niet als een verras
sing gekomen. Het was aange
kondigd, zeggen ze. Ze hielden
er al veel langer rekening mee."
Daarnaast klinkt steeds vaker
en steeds nadrukkelijker een
verwijt door in de richting van
de westerse wereld en de Vere
nigde Naties, dat het zover heeft
kunnen komen. „De mensen
voelen zich ontzettend alleen
De meeste Bosnische vluchte
lingen verblijven al geruime tijd
in Den Bosch, sommigen zelfs
al dertien maanden. Hel is een
vrij hechte groep, is de ervaring
van Hoppzak-Blaauw. Ze denkt
dat die onderlinge band de we
derzijdse steun sterk in de hand
werkt. „Die zelfhulp, dat schui
len bij elkaar, is -misschien wel
veel beter dan de professionele
bijstand die wij kunnen bie
den", zegt ze.
De medische begeleiders van
het centrum hebben de directie
gewaarschuwd dat de kans
groot is, dat de gebeurtenissen
later alsnog zullen leiden tot
emotionele uitbarstingen,
slaapproblemen en concentra
tiestoornissen. „De mensen hier
hebben allemaal verschrikkelij
ke dingen meegemaakt. Die te
levisiebeelden roepen onver
mijdelijk een herbeleving op.
We blijven daar de komende
weken dan ook ontzettend alert
op."
Franse troepen van de Balkan
blijft daarna heel goed mogelijk
als de bondgenoten blijven wei
felen. Chirac kondigde aan dat
hij -zijn militairen in ieder geval
zal terughalen als de Ameri
kaanse Senaat volgende week
voor opheffing van het wape
nembargo voor Bosnië stemt en
Bosnië het toneel van een
'volledige oorlog' zou worden.
Ongeveer de helft van de VN-
troepen in Bosnië is Frans. Ver
der staan een kleine 1.500 man
Franse troepen van de snelle in
terventiemacht klaar om in te
grijpen.
Steeds meer valt in Frankrijk de
uitlating van de vroegere presi
dent en 'vader des vaderlands',
generaal De Gaulle. Die noem
de de VN in het begin van de ja
ren '60 le machin het ding of
het gedrocht.
Franse VN-eenheden hebben
gisteravond Servische stellingen
met granaten bestookt na de
beschieting van een VN-kon-
vooi naar Sarajevo op de berg
Igman. Een woordvoerder van
Unprofor heeft dat meegedeeld.
Bij de Servische aanval op het
konvooi raakten twee Belgische
blauwhelmen licht gewond. Het
konvooi van acht vrachtauto's
dat meel naar Sarajevo trans
porteerde, werd aan het eind
van de middag vanaf drie plaat
sen onder vuur genomen.
Nu 64 leden
van Dutchbat
in gijzeling
Het aantal Nederlandse VN-
militaircn in handen van de
Bosnische Serviërs is gestegen
van 55 tot 64. Dat is gisteren
vernomen uit bronnen bij de
VN-vredesmacht.
Vermoedelijk hebben de
Bosnische Serviërs namelijk
ook de negen Nederlanders
van de observatiepost Alpha in
gijzeling genomen. Dat bete
kent dat Dutchbat ook zijn
laatste observatiepost in de en
clave Srebrenica heeft moeten
opgegeven.
De nieuwe gijzelaars zijn on
dergebracht in Milici, waar
zich al 17 Nederlandse blauw
helmen bevonden. De Bosni
sche Serviërs houden de overi
ge 38 Nederlanders vast in
Bratunac.
De observatiepost Alpha ligt
in het westen van de enclave,
waar nog sporadisch wordt ge
vochten.
Minimaal 700
mannen vast
in stadion
van Bratunac
GENEVE Rtr-AFP-ANP
De Bosnische Serviërs hebben
zeker 700 en mogelijk zelfs
3.000 mannen uit Srebrenica
verzameld in het voetbalstadion
van Bratunac, even ten noorden
van Srebrenica. Dat meldt de
VN-organisatie voor vluchtelin
gen Unhcr. Ze baseert zich
daarbij op getuigenissen van
Bosnische Serviërs die meere
den op VN-konvooien.
Woordvoerder Ron Redmond
onderstreepte gisteren dat staf
medewerkers van de Unhcr zelf
geen kijkje hebben kunnen ne
men. Begeleiders van een Unh-
cr-konvooi dat donderdag het
dorpje Potocari bereikte, zagen
25 autobussen vol moslim
mannen. De zwaar bewaakte
voertuigen wachtten op vertrek,
„zonder twijfel naar Bratunac",
aldus Redmond.
De Unhcr-woordvoerder in
de Bosnische hoofdstad Saraje
vo, Janowski, zei dat zijn orga
nisatie zich ook grote zorgen
maakt over het lot van enkele
duizenden moslim-vluchtelin
gen van wie niet bekend is waar
zij zich bevinden.
'Twee jaar geleden wisten we al dat Srebrenica zou vallen
DEN HAAG PAUL KOOPMAN
De humor ligt in Nederland niet alleen
op straat, hij dringt zelfs door tot in de
spelonken van het ministerie van de
fensie. Voorbij vijf menierode, dikke
stalen deuren hangt in het zenuwcen-
'trum van de atoomvrije commando
bunker een spotprent van Jos Collignon
aan de muur. 'Wie is wie in Bosnië?',
staat erboven. De politieke tekening
toont een kluwen besnorde heren,
blauwhelmen en officials die elkaar met
uiteenlopende wapens te lijf gaan.
De militairen die in de bunker de cri
sis rond Srebrenica volgen, kijken af en
toe naar het prentje om weer met de
beide voeten op de grond te komen.
„Dat Srebrenica bij een aanval zou val
len, wisten we twee jaar geleden al",
zegt commodore Cees Hilderink, sous
chef Operatiën van het ministerie van
defensie. Waarmee hij maar de berich
ten wil relativeren dat Dutchbat in Sre
brenica totaal werd overrompeld.
Het ministerie van defensie liet giste
ren bij hoge uitzondering een groepje
journalisten en cameramensen toe in
de bunker waar het de afgelopen week
allemaal gebeurde. Hier kwam het kabi
net in spoedzitting bijeen. Hier sliep
minister Voorhoeve op een eenvoudige
brits toen Dutchbat in Srebrenica onder
de voet werd gelopen. En hiervandaan
werd contact gelegd met VN, NAVO en
Dutchbat om een nauwkeurig overzicht
van de situatie te krijgen. Aan de muur:
stafkaarten, projectieschermen, klokken
die zijn afgesteld op de zones New
York, Nederland, Zulu en Haïti. De air
conditioning en luchtzuiveringsinstalla
ties zoemen. Als bovengronds een
atoombon) ontploft, zit je hier veilig.
De ironie wil dat de atoombunker,
die tijdens de Koude Oorlog door de
toenmalige minister van defensie Van
Mierlo werd besteld, hopeloos verou
derd is nu Van Mierlo wederom de
Kroon dient, nu als minister van bui
tenlandse zaken. „Volgend jaar verhui
zen we naar bovengronds. Atoomdrei
ging is er niet meer en het werken in
deze bunker mag niet meer van de ar
beidsinspectie", vertelt Hilderink. Hij
verklaart: „Volgens de Arbowet moet je
vanaf je werkplek een raam hebben om
naar buiten te kijken en dat is lastig, ze
ven meter onder de grond".
Jeltsin gaat niet
naar Noorwegen
MOSKOU HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
De Russische president, Jeltsin,
heeft zijn voor volgende week
geplande bezoek aan Noorwe
gen afgezegd. De 64-jarige Rus
sische leider werd dinsdag met
hartklachten opgenomen in een
Moskous ziekenhuis. Hij heeft
alle afspraken tot en met 23 juli
geannuleerd.
Deze mededeling geeft nieuw
voedsel aan geruchten dat Jelt
sin er niet goed aan toe is. Zijn
gezondheidstoestand is volgens
zijn vrouw Naina, die hem gis
teren bezocht, echter niet ver
slechterd. „Toen ik binnen
kwam zat hij aan een bureau te
werken. Ik kan de Russen gerust
stellen: de gezondheid van Boris
Nikolajevits is prima", aldus
\i Jeltsin.
Filipijns ongelijk
in moordzaak
Het bittere conflict tussen de Fi-
lipijnen en Singapore over de
moord op het dienstmeisje De
lia Maga nadert zijn einde. Het
in Singapore werkende Filipijn-
se dienstmeisje Flor Contem-
placion was in 1991 ter dood
veroordeeld wegens de moord
op Maga, eveneens een Filipijn-
se. In maart van dit jaar is zij
opgehangen, wat tot een diplo
matieke crisis tussen Singapore
en de Filipijnen leidde.
Miljoenen Filipijnen weiger
den te geloven dat Contempla-
cion haar collega had gewurgd.
Ze hielden vol dat de moord
door een man was gepleegd, en
dat de Singaporanen Contem-
placion de misdaad in de
schoenen hadden geschoven.
Filipijnse deskundigen zeiden
dat de vermoorde vrouw zwaar
hoofdletsel had. Een vrouw,
meenden ze, kon dat onmoge
lijk hebben toegebracht.
Nu heeft een team van Ame
rikaanse pathologen nogmaals
sectie verricht op het lichaam
van Delia Maga. Het eerder ge
constateerde 'hoofdletsel' is vol
gens hen een natuurlijk gevolg
van het vergaan van het lijk.
Maga is wel degelijk door wur
ging om het leven gekomen, zo
concluderen de Amerikaanse
experts.
Dertig mensen in
Istanbul gegijzeld
Leden van een linkse groepe
ring hebben gisteren drie uur
lang 16 buitenlandse toeristen
gegijzeld in de toeristische trek
pleister de Galata Toren in Is
tanbul. Volgens het persbureau
Anatolia werden ook 15 perso
neelsleden van de 14de-eeuwse
toren vastgehouden.
De verantwoordelijkheid voor
de actie is opgeëist door het Re
volutionaire Volksbevrijdings
front, dat zich eerder Dev-Sol
(Revolutionair Links) noemde.
De gijzelnemers gaven zich na
drie uur vrijwillig over aan de
politie. Ze hadden de gijzelaars
geen haar gekrenkt.
Volgens Anatolia wilden de
activisten de aandacht vestigen
op het groeiende aantal Turken
dat door de politie wordt opge
pakt en van wie nooit meer iets
wordt vernomen. In de meeste
gevallen gaat het om mensen
die worden verdacht van ban
den met verboden extreem
linkse of Koerdische groeperin
gen.
Veertig mensen in
Nigeria gevonnist
Een militaire rechtbank in Nige
ria heeft gisteren veertig men
sen veroordeeld wegens hun
aandeel in een mislukte staats
greep. Die moest in maart dit
jaar het bewind van de militaire
leider Sani Abacha omverwer
pen. Onder de veroordeelden
zijn zowel militairen als bur
gers, aldus brigadier-generaal
Fred Chijuka. Hij zei niet welke
om welke straffen het gaat.
Ex-president Olusegun Obas-
anjo kreeg naar verluidt 25 jaar
cel. Het geheime proces is
zwaar bekritiseerd door buiten
landse regeringen en mensen
rechtengroepen. Acht verdach
ten zijn vrijgelaten.
Premier Italië
scoort opnieuw
De Italiaanse Kamer van Afge
vaardigden heeft gisteren op
nieuw haar vertrouwen uitge
sproken in het kabinet-Dini.
Dat gebeurde bij de stemming
over het tweede deel van de
pensioenwet. Van de afgevaar
digden stemden 265 voor en
119 tegen bij 120 onthoudingen.
Donderdag al had de Kamer in
meerderheid al het eerste deel
van die wet gesteund.
