iSB i LM M ii tJiÜJB l 1
De strijd van de Soroptimisten
4 I
iiVlSr 1 fWÊ
Br
- 4M11 Hm
WLZwm^ tmÈBamc ...mmM,.
wÊÊLS^MaSr
ïW&w** l^ËSSêèL
Êl
19 Hf
SgpjP mÈ&
995 ZATERDAG 15 JUL11995
Zes soroptimisten
bijeen (v.l.n.r):
Marion van de
Kappeyne
van de Coppelo,
Marlies Haazebroek,
presidente Akke
Timmer mans, Gusta
Huizer, Nel Bunnig
en professor
A. Oppenheimer.
FOTO HOLVAST/
MARKLAMERS
HELPENDE
HAND
'Te bent jong en je wilt wat'. Een
J eigen bedrijfje bijvoorbeeld.
Dan denk je niet onmiddellijk aan
de Soroptimisten, maar die kunnen
wel degelijk helpen. Via de Stichting
Sormentorfonds in Amsterdam. Die
staat vrouwen bij die een eigen on
derneming willen opzetten, maar
het vereiste kapitaal niet bij elkaar
kunnen krijgen. In de aanloopfase
staat de Stichting borg, met maxi
maal 17.500 gulden, voor de begin
ner zodat de bank wel met het kre
diet over de brug komt.
Voor veel vrouwelijke ondernemers
is het Sormentorfonds, dat geen le
ningen of giften verstrekt („dan is
het kapitaal dat we hebben zo op"),
de laatste mogelijkheid. Het wil niet
zeggen dat zomaar iedereen wordt
geaccepteerd. Aanvragers moeten
aan een aantal criteria voldoen. Het
moeten Nederlandse vrouwen zijn
of allochtone vrouwen met een ver
blijfsvergunning en uitgangspunt is
dat hun idee tot economische zelf
standigheid kan leiden. Vandaar dat
om een gedegen ondernemingsplan
wordt gevraagd. Dat plan moet be
sproken zijn met een bank voordat
het wordt ingediend bij het bestuur
van de Stichting Sormentorfonds.
Wordt de borg toegekend dan moet
de initiatiefnemer een procent van
de borgsom als afsluitprovisie beta
len aan het fonds.
Dat werd in 1988 in het leven geroe
pen om de economische zelfstandig
heid van vrouwen te vergroten.
Sindsdien zijn ruim dertig vrouwe
lijke ondernemers succesvol onder
steund, uit het kapitaal van het
fonds (175.000 gulden) dat bijeenge
bracht is door de 3000 leden van de
77 regionale Soroptimistenclubs in
Nederland. „Ze hebben het gered
met een schijntje geld en veel liefde
werk, oud papier. Dus we doen het
helemaal niet zo slecht", aldus voor
zitter Deijs van het fonds. Het kapi
taal van het fonds wordt op peil ge
houden door legaten en giften.
Uiteraard gaat het ook wel eens mis
met de starters, maar dat gebeurt
'slechts' in 20 procent van de geval
len. Starters kunnen zich trouwens
ook tot het Sormentorfonds wenden
voor gratis advies en begelediding.
'Onder de 3000 leden zijn er vele die
als mentor een ondernemer terzijde
willen stadn. En de know how is er.
We hebben tenslotte uit elke be-'
roepsgroep wel iemand in huis."
De opmerkingen van hun kinde
ren zijn typerend voor de onbe
kendheid. „Je gaat zeker weer
naar de snorren, krijgen de leden van de
Leidse Soroptimistenclub geregeld te horen.
De weinig flatteuze aanduiding zegt niets
over het uiterlijk van de dames maar is een
verbastering van de benaming 'sorren', waar
mee de bij de organisatie aangesloten vrou
wen door het leven moeten. Erfenis van een
antiek verleden, waarin de zusters (sorores in
het Latijn) die het beste (optimum) willen
zich verenigden in de Soroptimisten.
Soroptimisten zijn werkende vrouwen die
internationaal in clubverband streven naar
het verbeteren van de maatschappelijke posi
tie van vrouwen en kinderen. Ze komen een
keer in de maand bij elkaar, helpen elkaar en
organiseren thema-avonden voor goede doe
len. Lid worden kan alleen op uitnodiging, de
invitatie geldt in principe slechts ee'n verte
genwoordiger uit elke beroepsgroep (maar
daar wordt wel eens van afgeweken) en al
leen vrouwen kunnen worden gevraagd.
Het lijkt niet meer van deze tijd, nu discri
minatie op grond van geslacht verboden is.
Niettemin is er nog altijd een aantal clubs
waarin mannen en vrouwen zich in eigen
kring kunnen verzamelen: in sommige poli
tieke partijen, genootschappen en service-or
ganisaties buigen louter leden van hetzelfde
geslacht zich over de problemen van alledag.
Afwijzing
Er zijn niet veel clubs meer waar het kan,
omdat er mondiaal een tendens in de tegen
overgestelde richting is. 'Zelfs' de Rotary is
gemengd geworden. Maar uitgerekend de
vrouwelijke tegenhanger van die vroegere
mannenclan bij uitstek wil niet van wijken
weten. De Soroptimisten staan pal in hun af
wijzing van een gemengde vorm. Niet omdat
ze mannen niet zien zitten. Integendeel.
Maar in hun organisatie hebben ze ze niet
nodig. „De Soroptimisten hebben geen
maatschappelijke reden zich anders te orga
niseren, want de positie van de vrouw ver
dient nog veel verbetering", stellen de inter
nationaal 'werkende' vrouwen vast. „En
vrouwen onder elkaar zijn praktischer. Met
mannen erbij zou de sociale sfeer verande
ren", weten de Soroptimisten die een stem
hebben bij de VN en wereldwijd steeds meer
voet aan de grond krijgen. Vooral in Afrika en
in het Oost-Europa na de val van de muur,
boort de organisatie - met 3000 'sorren' in
Nederland - constant nieuwe 'afzetgebieden'
aan.
De nieuwe leden laten zich daarbij niet
misleiden-door de antieke naam, het ouder
wetse logo - vrouw in lauwerkrans die de
handen heft - en de belegen uitstraling van
de club. Wie daar achter kijkt stuit op moder
ne, ondernemende vrouwen die het gevecht
met het stoffige imago maar al te graag aan
willen gaan.
Zo zegt presidente Akke Timmermans van
de Leidse Soroptimisten bijvoorbeeld dat er
al een poos wordt gewerkt aan het verande
Select damesgezelschap met stoffig imago
Discriminatie op grond van geslacht is bij wet verboden. Toch
verenigen sommige mannen en vrouwen zich nog het liefst in
eigen kring. Vaak om 'onder elkaar te zijn', soms omdat het
'eigenlijk niet anders kan'. Dat is het geval bij de Soroptimisten,
die internationaal strijden voor de verbetering van de positie van
de vrouw. „Zelfs in de meest ontwikkelde landen, trekken de
vrouwen nog aan het kortste eind als het gaat om rechten en
inkomen.
ren van de huisstijl - „maar omdat het een
internationale organisatie betreft gaat het
niet zo snel"- en mag van haar en haar me
de-bestuursleden ook dat logo wel eens mo
derner worden. „Want nu staat er een vrouw
met opgeheven handen. Dat drukt hulpe
loosheid uit en we zijn natuurlijk allesbehal
ve hulpeloos."
Anoniem
In daden bewezen ze dat al herhaaldelijk met
de doortastende wijze waarop ze geld bijeen
brachten voor goede doelen; in woord en ge
schrift werd er tot nu toe niet al te veel over
bericht. De Leidse Soroptimisten vinden dat
het nu wel eens afgelopen mag zijn met de
geringe bekendheid van hun beweging en
hun clubs, waarvan de eerste in 1921 in Ame
rika werd opgericht. Door een vrouwelijke di
recteur die geen lid kon worden van de Ro
tary en daarom een soortgelijke organisatie
voor haar sexegenoten in het leven riep. Haar
gedachte sloeg snel over naar Europa, en via
Londen en Parijs introduceerde een journa
liste de beweging in 1927 in Den Haag. Lei
den volgde in 1932 en dik zestig jaar deden
de sorren hun 'clubwerk' in de anonimiteit.
Lange tijd vonden ze dat wel best en zoch
ten ze geen publiciteit. „Want het ging vooral
hier in Leiden veelal om gegoede vrouwen uit
de wetenschappelijke hoek. Dat waren juf
frouwen die getrouwd waren met hun beroep
en daarnaast 'goed' werk verrichten. Nu heb
ben bijna alle 60 leden een gezin en zijn ze
afkomstig uit elke beroepsgroep", zo schetst
presidente Timmermans het grote verschil.
En vooral de jongere vrouwen willen de bui
tenwereld graag laten weten waar ze mee be
zig zijn en waar hun organisatie voor staat.
Zelf is Timmermans stadsdeel-secretaris
van het Westerpark in Amsterdam. „Ja, met
de tippelzone - daar zijn we net politiek mee
bezig omdat Patijn in de wijk komt. Dus heet
het daar nu al: Tippel fijn met Patijn". Haar
bij het gesprek mee aanzittende 'zusters'
hebben stuk voor stuk ook wel wat te vertel
len en timmerden en timmeren beroepsma
tig aan de weg. Nel Bunnig, de huisvrouw
van het stel, was vroeger gekwalificeerd auto
monteur en directeur van een autobedrijf.
Marlies Haazebroek runt een sport-reisbu-
reau, Marion van de Kappeyne van de Cop-
pelo is beleidsambtenaar op Buitenlandse
Zaken en Gusta Huizer is apotheker in Lei
derdorp. In die hoedanigheid geeft ze weke
lijks tips in het TV-programma 'Koffietijd'.
Het zijn de woordvoerders van een groep
vrouwen van wie de meesten het 'gemaakt'
hebben in hun beroep. Om die reden zijn ze
ook wat ouder. En al stroomt er de laatste tijd
wat meer jong bloed door de organisatie, de
gemiddelde leeftijd van de Soroptimisten zal
toch niet snel onder de vijftig jaar zakken.
Niet bepaald het 'je bent jong en je wilt
wat'-type dus, al worden juist jeugdige vrou
wen met goede ideeën wel door de sorren ge
holpen bij het opzetten van een eigen be
drijfje. Daar is een speciaal (sormentor)fonds
voor. De middelbare uitstraling staat dan ook
in schril contrast met de moderne aanpak
van de club die allang niet meer elitair is -
'we zijn juist heel breedschalig' - maar nog
wel onbekend. „Voor we werden voorgedra
gen wisten wij zelf ook niet wat Soroptimis
ten waren", bekennen^ongere leden als Mar
lies Haazebroek en schoonheidsspecialiste
Ineke de Graaf zonder schaamte. „En wij
dachten ook dat het alleen maar ouderen wa
ren. Heel veel mensen weten nog altijd niet
beter. Hoogste tijd dus om aan onze PR te
gaan werken."
Inzet
Dat gebeurde recent in twee sessies. Eerste
aanleiding: de thema-avond die de dames
belegden om geld in te zamelen voor de afa-
sie-vereniging. Zelfs de bekende psycholoog
Diekstra ontkwam daarbij niet aan een op
treden nu de vrouwen hem via hun 'netwerk'
hadden weten te-strikken voor een lezing.
Weliswaar viel de opbrengst van de avond in
het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest enigszins
tegen, maar dat lag niet aan de inzet van de
sorren. Geheel volgens hun filosofie schakel
den zij iedereen in die ze via hun relaties
kunnen bereiken en geheel volgens hun uit
gangspunten staken ze daarbij ook zelf de
handen uit de mouwen. „Daarin verschillen
wij van mannenorganisaties", zegt Akke Tim
mermans. „Wij trekken niet alleen de porte
monnee, maar zetten ons ook persoonlijk in.
We werken mee aan de voorbereiding van
een evenement en zijn op die manier ook
meer betrokken."
Het is een betrokkenheid die typerend mag
worden genoemd. De Soroptimisten vormen
geen vrijblijvend clubje van koffieleuten, of
mooi-weer-filantropen. De doelstelling luidt:
'Op een hoogwaardige manier omgaan met
beroep en medemens' en daarbij wordt wel
degelijk het een en ander van de leden ver
wacht. Op een andere wijze dan voorheen.
„De organisatie bestaat al vanaf de jaren
twintig. In die tijd konden vrouwen alleen
carrière maken als ze geen gezin hadden en
die dames konden dus ook wat gemakkelijker
zelf diners voor minder bedeelden bereiden
op eerste kerstdag. Dat doen we nu anders.
Nu sponsoren we die diners door geld aan de
stichting te geven", aldus Akke Timmermans.
„Maar het is wel de bedoeling dat je iets
geeft, of in andere gevallen iets doet. Wie lid
is maar niets bijdraagt, past niet in de organi
satie."
De meeste dames kunpen gewQon blijven
omdat ze worden geselecteerd op 'aanpak
ken'. Het zijn vaak de wegbereiders in hun
vakgebied die voor de Soroptimisten worden
gevraagd en voorgedragen: de eerste vrouw
in het BOVAG-bestuur, de eerste vrouw in
het Nederlands Centrum voor directeuren en
commissarissen, de eerste vrouw in het MKB
(Midden en Klein Bedrijf) afdeling Leiden -
en altijd 'de personen die wat te zeggen heb
ben'. „Zo kunnen we dus een heleboel van
elkaar leren en dat is de bedoeling ook."
Rituelen
Ieder lid heeft een geheel eigen verhaal -
zoals later ook blijkt op de buitendag. In het
kader van het jaarthema (educatie) wordt
een excursie gemaakt door het het Heempark
in Leiderdorp. En of het nu gaat om de tand
arts, de lerares, de hoogleraar of de huis
houdkundige, ze vertellen allemaal graag wat
ze doen en waarom ze Soroptimist zijn. Komt
goed uit, want ze moeten hun ervaringen ook
overbrieven op spreekbeurten na hun inau
guratie, die trouwens ook wel iets aparts
heeft. Zeker nu de inwijding gepaard gaat
met enige traditionele rituelen. Zo wordt er
kaarslicht bij ontstoken en wordt een belofte
afgelegd - over oprechtheid en hulp geven -
waardoor een mystieke sfeer wordt gecre-
eërd. „Dat is misschien allemaal wat overdre
ven en het past wellicht ook niet in de mo
derne tijd", beseffen de sorren, „maar toch
zullen we dat niet zo snel laten vallen. Het
blijkt ook voor jongeren toch iets indrukwek
kends en zo kun je tenminste nog ergens op
aangesproken worden. Als het er niet meer is
krijg je non-conformisme met niks erin."
Liever dan aan die vrijblijvendheid houden
de vrouwen vast aan sommige verplichtin
gen. Het sociale aspect staat daarbij voorop -
het klaarstaan voor anderen en voor elkaar.
Lokaal, nationaal en internationaal kunnen
de leden altijd bij elkaar terecht en op al die
gebieden wordt hülp geboden. „Op een ty
pisch vrouwelijke manier", zo benadrukken
ze. „Wij letten op de praktische kanten: een
veilige plek voor vrouwen in vluchtelingen
kampen om naar het toilet te gaan, de anti
conceptiepil in het ziekenfonds houden. Dat
soort dingen."
De hulp is niet alleen kleinschalig. Samen
met andere vrouwenorganisaties leveren de
Soroptimisten ook een bijdrage aan een rap
port over het thema Vrouw en Geweld, die
dit jaar op de vrouwenconferentie in Peking
zal worden besproken. Mensenrechten staan,
evenals gezondheid, onderwijs en milieu
hoog in het vaandel bij de Soroptimisten die
op al die terreinen actief zijn. De (ouderwet
se) vlag dekt dan ook nauwelijks de tegen
woordige lading en de antieke naam geeft
soms aanleiding tot humoristische opmer
kingen.
Vooral van kinderen. „Ik zit ook in het be
stuur van het vroegere Koninklijk Nederlands
ondernemers Vtrbond (KNOV)", zegt Marlies
Haazebroek, een van de jongere Soroptimis
ten. „Als ik weg ga vragen mijn kinderen: ga
je nu naar de snorren of naar de knorren"?
