ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
De afrekening van Marelle Pereira
7
ZATERDAG 15 JULI 1995
'Beyond the Rainbow':
een indringende documentaire
Tien jaar geleden kwam
bij een aanslag (door de
Franse geheime dienst)
op de Rainbow Warrior
Greenpeace-fotograaf
Fernando Pereira om het
leven. Zijn gezin in
Amsterdam wilde van
geen publiciteit weten en
verwerkte het verdriet in
stilte.
Tot er een verzoek kwam
uit Engeland om tien
jaar na het incident een
herdenkingsdocumentai
re te maken. Pereira's
dochter Marelle - acht
jaar toen haar vader
werd vermoord - gaf zich
na enige aarzeling
volledig over aan het
plan.
De film is klaar;
zondagavond wordt hij
uitgezonden door de
VPRO.
Het is een indringende
documentaire waarin
Marelle de tocht maakt
zoals haar vader die in
1985 ondernam. De
manier waarop ze haar
rol heeft ingevuld wordt
alom gewaardeerd en
hooggeprezen.
Marelle zelf over haar
werk: 'Het was een
therapie die helend heeft
gewerkt'.
e is er een beetje verlegen onder.
Al die aandacht van de internatio-
nale media. Marelle Pereira weet
niet wat haar overkomt. Net van school,
achttien lentes jong en hot news. „Het is alsof
ik in een andere wereld leeF', verbaast de
Amsterdamse zich over de publiciteit die
over haar heen golft.
Tijdens haar verblijf dezer dagen in Lon
den krijgt de dochter van Fernando Pereira,
de fotograaf van Greenpeace die in 1985 in
Nieuw Zeeland omkwam bij een aanslag van
de Franse geheime dienst, geen moment
rust. Haar spontaniteit en openheid hebben
de belangstelling van de Britse pers op meer
dan gewone wijze gewekt. Ze willen meer
weten van het jeugdige Nederlandse meisje
dat zo'n ontwapende hoofdrol speelt in de
TV-documentaire Beyond the Rainbow. Daar
in volgt ze het spoor van haar vader op zijn
laatste reis. De bewogenheid van deze jonge
vrouw, die vorige maand een Open Brief
stuurde aan de Franse president Chirac om
de kernproeven in de Stille Oceaan te stop
pen, boeit ze in hoge mate. De meeste sym
pathie veroverde de teenager echter afgelo
pen maandag tijdens de herdenking in de
Engelse hoofdstad - voor het Franse consu
laat - van de aanslag van tien jaar geleden.
Haar gloedvolle protest-betoog maakte diepe
indruk bij de in groten getale aanwezige we
reldpers. Zoveel zelfs dat ze bijna even vaak -
maar dan een stuk positiever - door radio, tv
en de dagbladen in beeld werd gebracht als
Hugh Grant, de filmacteur die in Hollywood
een prostituee oppikte en werd gearresteerd.
Gezaghebbende dagbladen als the Inde
pendent en The Guardian haakten het snel
ste in op het jeugdig elan van Marelle Pereira.
Ze kwamen met interviews, uitgesmeerd over
halve pagina's. Het blad 'Just Seventeen', een
magazine voor meisjes, publiceerde een por
tret van haar. En daarna viel ze met grote re
gelmaat uitbundig te beluisteren op diverse
kanalen van de BBC radio.
„Haar uitstraling en de openheid spreken
de Britse pers aan", verklaart Jan Euden, sa
mensteller van de reconstructie, de grote in
teresse van de media. „Zoiets zijn ze hier niet
gewend. Zeker niet van een meisje, of liever
gezegd vrouw van die leeftijd. Marelle heeft
de media met haar persoonlijkheid overwel
digd in plaats van andersom.
Overdonderend
De storm aan publiciteit die over het hoofd
van de Amsterdamse woedt, is nog lang niet
gaan liggen. Het open ticket terug naar Ne
derland blijft voorlopig in de koffer. Want op
het kantoor van de TV-produktiemaatschap-
pij Mc Dougalll Craig, verantwoordelijk voor
het bewogen beeldverhaal van de familie, ko
men dagelijks nog aanvragen voor interviews
binnen. Uit alle delen van de wereld vliegen
op de eerste etage van Denmarkstreet 19 in
het culturele West End, de faxen onophoude
lijk over de burelen, rinkelt de telefoon aan
een stuk door en stapt er met grote regelmaat
- onaangekondigd - bezoek voor haar bin
nen. „Ik weet gewoon niet wat me allemaal
overkomt", klinkt het opgewonden. „Maar ik
doe het graag. Het is leuk en spannend. Ik wil
met alle plezier vertellen wat ik denk en heb
meegemaakt. Mijn vader staat daarin niet
centraal. We krijgen hem toch niet meer te
rug. Nee, ik zie het als mijn taak de wereld te
wijzen op het leed dat de mensen op die ei
landen is en wordt aangedaan als die kern
proeven weer beginnen. Laat die Fransen
hun eigen omgeving maar vernietigen in
plaats van onschuldige slachtoffers te maken
op duizenden kilometers afstand.
Ze schrikt even van zichzelf. Maar dan:
„Mijn vader zou trots op me zijn geweest als
hij me zo bezig had gezien. En op mijn moe
der natuurlijk. Zo goed als hij ook het besluit
van mijn broer om niet mee te werken aan
deze documentaire zou respecteren."
Jan Euden van Mc Dougall Craig ziet het
allemaal glimlachend aan. Ze geniet van het
feit dat haar produktie overal in de wereld
zo'n grote impact heeft. In Engeland, Nieuw
Zeeland en Spanje is de film al vertoond. Ne
derland doet dat zondagavond. Portugal (het
land van herkomst van de vermoordde Fer
nando Pereira), Australië, de Verenigde Sta
ten en Scandinavië hebben belangstelling
voor de documentaire. Zelfs Frankrijk, de
aanstichter van al het kwaad in de Pacific en
verantwoordelijk voor de dood van Pereira,
Afgelopen weekeinde werd de Rainbow Warrior II geënterd door Franse commando's. Het vlag-
geschip van Greenpeace was ondanks een nadrukkelijk verbod de territoriale wateren van het
atol Mururoa binnengevaren. De Franse commando's maakten bij hun actie gebruik van traan
gas. FOTO EPA STEVE MORGAN
Vijftien jaar geleden. Marelle Pereira fotografeert haar vader.
FOTO H ANNEKE VAN DEN BOO MEN-
Deze week vond in Londen een herdenkingsbijeenkomst plaats die herinnerde aan de aanslag (in Nieuw Zeeland) van tien jaar geleden op de Rainbow Warrior, en aan foto
graaf Fernando Pereira die daarbij om het leven kwam. Samen met Greenpeace-directeur lord Peter Melchett (links) legde Pereira's dochter Marelle een krans.
FOTO EPA ANDREW WINNING
hebben uitgezwaaid voor zijn fatale reis. En
dat mijn moeder op de slotdag van een
schoolkamp kwam vertellen dat hij omgeko
men was bij een bomaanslag. Ook weet ik
nog dat mijn broer Paul en ik na zijn dood
onze tekeningen op zijn kist hebben gelegd.
Maar verder herinner ik me heel weinig. En
dat geldt eigenlijk voor heel mijn jeugd."
'Onvergetelijk'
Ze schuifelt even onrustig heen en weer. Snel
grijpt ze terug op een herinnering, die niet
meer zal vervagen. Want de mooie ervarin
gen van de afgelopen maanden liggen op
band vast. „Onvergetelijk", wijst ze op de
trip, die ze samen met haar moeder maakte
door Frans Polynesië, Nieuwzeeland en
Frankrijk. Daar sprak ze met talloze perso
nen, die destijds betrokkenen dan wel aan
wezig waren bij de aanslag. Maar ook zijn
beelden van haar school en van de dtffnen
van Bloemendaal, waar veel bewogen ge
sprekken op tape zijn gezet. Op papier ligt er
een zelf bijgehouden dagboek. „Alles bij el
kaar heeft het veel gevoelens bij me los ge
wrikt", benadrukt ze. „Maar terugkijkend op
drie maanden van keihard werken was dat
het allemaal dubbel en dwars waard."
De afrekening is desondanks nog niet hele
maal gemaakt. Niet alle vragen zijn beant
woord. In Frankrijk gingen voor de filmploeg
meer deuren dicht dan open bij hun zoek
tocht naar de personen, die verantwoordelijk
waren voor de dood van Fernando Pereira.
Overal stuitte het gezelschap op weerstand.
Zelfs op haar Open Brief aan president Chi
rac, die het dagblad Liberation in zijn kolom
men meenam, kwam tot dusver geen enkele
reactie. „Die houding heeft me alleen nog
maar bozer gemaakt", klinkt de woede in
haar stem door. „Mijn aversie tegen dat land
is nimmer zo groot geweest. Ik ging er al
nooit op vakantie. Zo goed als ik ook op
school al heel snel die taal heb laten vallen in
de wetenschap dat ik toch geen behoefte zou
hebben Frankrijk te bezoeken. Maar dat
neemt niet weg dat ik toch graag de moorde
naars van mijn vader (de geheime agenten
Alain Mafart en Dominique Prier -AH) had
ontmoet. Maar dat is helaas niet gelukt. Het
kan kennelijk niemand een barst schelen wat
er destijds is gebeurd. Dat maakt mijn haat
bijna ondragelijk. Het is eigenlijk de enige
woede die ik nog heb."
Enigszins moedeloos leunt ze achterover.
Niet voor lang echter. Ze blijft strijdbaar.
„Mijn moeder heeft de familie Pereira tien
jaar lang vertegenwoordigd. Misschien is dit
wel het moment om het van haar over te ne
men. Of ik het kan? Dat weet ik niet. Een jaar
geleden zou ik er niet toe in staat zijn ge
weest. Had ik een leeg gevoel. Maar dat is
weg. Ik denk dat ik het nu wel aankan. Ik heb
geen groot ego. Maar misschien ben ik vol-
wassener dan menig ander op deze leeftijd,
omdat ik zoveel heb meegemaakt. Ik zie wel
hoe het loopt. Ik leef bij de dag. Voorlopig ge- De documentaire
niet ik nog even van al die aandacht." 'Beyond the Rain-
Hoe lang die nog zal voortduren, blijft de bow' wordt zondag-
vraag. Jan Euden: „Je moet het vergelijken avond (16 juli) uit-
met een love-affaire. In het begin is die heel gezonden door de
intens en heftig. Maar als je er te veel in mee- VPRO; Nederland 3,
gaat, kun je snel diep vallen. Daar heb ik haar 18.59 uur. Het is een
voor gewaarschuwd. Het zal haar niet over- ingelast program-
komen. Het is een sterke vrouw, die met de ma. Eerder aange-
ervaring van de afgelopen maanden heeft ge- kondigde uitzendin-
leerd zichzelf helemaal onafhankelijk te ma- gen komen daar-
ken." door te vervallen.
heeft zich bij het bureau gemeld.
„De toeval van het moment en de tijd heb
ben er toe bijgedragen dat er veel vraag is
naar deze film", wijst Euden op de herden
king van de aanslag van tien jaar terug en de
recente botsingen tussen Greenpeace en
Frankrijk in de Stille Oceaan. „Maar de docu
mentaire is geen support voor Greenpeace.
Het is een levensecht verhaal, gebaseerd op
feiten. Een speurtocht vooral naar het verle
den van een familie, die nooit antwoord heeft
gekregen op vele vragen. Ik denk dat deze
documentaire tot de verbeelding spreekt
door de emotie en betrokkenheid, die wor
den getoond, en de krachtige rol van Marel
le."
Haar waardering voor de afgestudeerde
MAVO-scholiere houdt daar echter niet mee
op. Met voldoening aanschouwt ze de ma
nier waarop haar keyplayer zich in de docu
mentaire ('ontspannen en natuurlijk') profi
leert en elders manifesteert en presenteert.
„Ze blijft onder alle omstandigheden zichzelf.
Ook vaor de camera's. Het oogt allemaal heel
professioneel. Je hoeft haar maar heel weinig
te zeggen. Ze is voor niets en niemand bang
en gaat geen enkele confrontatie uit de weg.
Wij zeggen hier op kantoor dat er een grote
kleine nieuwe ster is opgestaan. Of ze het
nieuwe gezicht van Greenpeace wordt, zal de
toekomst moeten uitwijzen. Maar één ding
staat wel vast: de beschermde wereld waarin
ze is opgevoed, heeft ze duidelijk verlaten."
Lang gezwegen
Dat blijkt direct bij de eerste kennismaking.
Spontaan en vrolijk lachend steekt ze de
hand uit en stelt haar gast uit Nederland di
rect aan alle medewerkers van het bureau
voor. Ze is klein van stuk en oogt als het pro
totype van een vrouw in de groei. Modieus
gekleed, niet al te zwdar aangezette make-up,
zilveren kettinkje om de nek en glinsterende
sieraadjes boven en onderin de oren. Maar
haar performance is als die van een volwas
sene. Aan woorden geen gebrek. In de pub,
op loopafstand van het kantoor, babbelt ze er
lustig op los. Over de emotionele reis, die ze
omwille van de documentaire samen met
haar moeder maakte naar en door Frans Po
lynesië, Nieuw Zeeland en Frankrijk. Over de
spaarzame herinneringen aan haar vader, de
depressies in haar jeugd en de protesten te
gen de kernproeven. In geen enkel opzicht
voelt ze zich gehinderd ,door de steelse blik
ken van de café-bezoekers, die wel oog heb
ben voor de donkere goed uitziende spring-
1 in-het-veld.
„Tien jaar lang hebben we onze mond ge
houden", verwijst ze naar het gro(e stilzwij
gen van de familie sinds Fernando Pereira -
op 10 juli om 12.49 uur precies - bij een Fran
se actie op de Rainbow Warrier omkwam.
„Bewust, uit overwegingen van privacy. Mijn
moeder heeft lange tijd heel gereserveerd ge
staan tegenover het aanbod om mee te wer
ken aan die documentaire. Mijn broer was er
emotioneel helemaal nog niet aan toe. Ik
voelde echter dat het tijd werd met mezelf in
het reine te komen. Die uitdaging ben ik aan
gegaan. Tot op de dag van vandaag heb ik
geen spijt van die beslissing gehad. Ik heb
dingen verwerkt, die nodig waren om het le
ven weer aan te kunnen. Ik zie het als een
therapie, die helend heeft gewerkt. De Riagg
heb ik niet meer nodig."
Twee jaar lang liep Marelle Pereira bij deze
gezondheidsinstelling de deur plat met psy
chosomatische klachten. Depressies, over
vermoeidheid, stress en onverklaarbare ziek
tebeelden bepaalden lange tijd haar leven.
„Op mijn 16de ontplofte ik. Alles was me te
veel. Ik zat mezelf in de weg. Vanaf het mo
ment dat ik me ben gaan inleven in die docu
mentaire ging het beter. Het heeft me gehol
pen mezelf terug te vinden."
Over de oorzaak van alle problemen laat ze
geen misverstand bestaan: een onverwerkt
verleden. „Ik heb het allemaal weggestopt. Ik
ben als kind van acht kennelijk in een soort
shock-toestand geraakt en daar niet meer
uitgekomen. Ik begreep wel dat mijn vader
nooit meer thuis zou komen. Maar waarom,
was me niet duidelijk. Wat had hij dan fout
gedaan? Ik kan uit die tijd ook maar heel wei
nig terughalen. Ja, dat we papa op Schiphol
