'Ik ben geen kind van de polarisatie'
'Geen gekonkelfoes, maar fair spel'
Kerk Samenleving
Leiden
Naakte waarheid
zaterdag 15 jul11995
.zat
Nieuwe bisschop Haarlem kwam tot geloof na omweg via boeddhisme en 1 Tsjing
Jozef Punt (49) is zeker niet de enige van zijn
generatie die na een roerige studententijd koos
voor een veilige maatschappelijke carrière.
Menige Damslaper en Maagdenhuisbezetter
heeft inmiddels een hoge positie in het
bedrijfsleven. Maar tot bisschop had tot voor
kort nog geen van hen het gebracht.
De nieuwe hulpbis
schop van Haarlem
koos pas voor het
rooms-katholieke priesterschap
na een religieuze zoektocht
langs oosterse wijsheden en
godsdiensten, tot transcendente
meditatie aan toe. „Iedereen
zocht in die tijd naar bewust
zijnsverruiming, ook ik."
Zijn lange haren zijn welis
waar wat korter, maar de baard
is gebleven. Op het oog is er
niet veel veranderd. „Alleen
droeg ik destijds wat gemakke
lijkere kleren", lacht Punt, ter
wijl hij aan zijn stugge priester
boordje frunnikt. Met lichte
zelfspot in zijn stem vertelt hij
over de tijd dat hij economie
studeerde in Amsterdam.
„Iedereen was in beweging en
sleepte met boeken over ooster
se godsdiensten. Alles wat ik
maar te pakken kon krijgen,
verslond ik. Er is weinig in het
alternatieve circuit waarin ik me
niet heb verdiept: boeddhisme,
het Tibetaanse Dodenboek, de I
Tsjing, theosofie, antroposofie,
noem maar op."
Studentenkamer
De economiestudent at macro
biotisch en trok zich regelmatig
terug in de stilte van zijn stu
dentenkamer om in yoga-zit te
mediteren. „Wat ik zocht, wist
ik niet precies. Het was een on
bestemd zoeken naar de zin van
het bestaan, denk ik. Ik was niet
tevreden met de buitenkant van
het leven." Bij het stillen van
zijn leeshonger, stuitte hij ook
op de bijbel. „Die las ik met de
zelfde onbevangenheid als al
die andere boeken. De inhoud
was ik al voor een groot deel
vergeten: ik was al jaren niet
meer in de kerk geweest."
Ook al groeide Punt op in een
rooms-katholiek milieu, veel
kerkelijke binding had hij niet.
„Ik was niet een jongetje dat
van jongs af aan priester wilde
worden, nadrukkelijk niet. Mis
dienaar ben ik nooit geweest.
Na mijn middelbare schooltijd,
toen ik nadacht over wat ik zou
gaan doen, opperde mijn moe
der: zóu je geen priester willen
worden? Toen heb ik letterlijk
gezegd: dat is het allerlaatste ter
wereld, geen haar op mijn
hoofd die daar aan denkt."
Contact
Hoe kan hij niet meer uitleggen,
maar het hernieuwde contact
met het geloof van zijn jeugd
bracht de oplossing voor het ge
tob. „Hier zit veel meer authen
ticiteit in, dacht ik. In al die oos
terse wijsheden schuilt te veel
hoogmoed. Ieder is alleen voor
zichzelf bezig, probeert op ei
gen kracht de hemel te berei
ken, bouwt voor zichzelf de to
ren van Babel. Maar de mensen
om je heen komen in die weg
niet aan de orde."
Aan het eind van zijn studie
verbleekte zijn oude
idealen van rijk worden, carrière
maken en trouwen. Hierin be
speurt hij de hand van God.
„Geloof is voor een stuk toch
ook genade: je vertrouwt er op
dat je leven wordt gestuurd. Je
kunt best in het geloof opge
groeid zijn, maar dan nog zul je
allemaal een moment moeten
hebben dat je door een worste-
t." Uit een 'jeugdig soort
radicalisme' besloot hij priester
te worden en zich aan te mel
den op het seminarie Rolduc
van de toen pas aangetreden
bisschop Gijsen. Dat deze bis
schop er uitgesproken ortho
doxe opvattingen op na hield,
speelde bij die keuze geen rol,
zegt Punt. „Rolduc was toen-
dertijd het enige seminarie in
Nederland. Daarbuiten kon je
alleen priester worden door je
na een universitaire studie
theologie aan te bieden voor de
wijding."
Dagritme
In de gemeenschap van pries
terstudenten voelde Punt zich
op zijn plaats. „Ik liep mee in
het spoor van een sterk dagrit
me met vroeg opstaan, brevier
gebed, meditatie. Voor mij een
geschikte omgeving om in het
priesterschap te groeien." Van
Rolduc wist hij alleen in grove
lijnen wat dat inhield. „Tot be
gin jaren zevèntig was ik niet
bewust met kerkelijke zaken be
zig geweest. Ik ben dus geen
kind van de polarisatie in dat
tijdvak, maar van daarna."
Boodschap
Punt is een priester geworden
die 'mensen de weg wil wijzen'.
„De boodschap is, dat God be
staat en dat Hij liefde is. Het ge
loof in God hoort tot het wezen
van de mens. Vandaaruit heeft
hij de kracht om ook andere
mensen lief te hebben."
Het onderlinge geharrewar
van progressieven en ortho
doxen in de rooms-katholieke
kerk is daar volgens Punt geen
beste getuigenis van. „Er moet
een einde aan komen." De die
pe kloof tussen de strijdende
partijen kan volgens Punt wor
den gedicht met 'nieuwe hel
derheid in het geloof. „Grote
groepen mensen kunnen zich
bij begrippen als kruisverlos-
sing, genade en sacramenten
volstrekt niets meer voorstellen.
Dat heb ik bij mezelf ook ooit
geconstateerd."
Discussies over heikele zaken
als het openstellen van het
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
priesterschap vo
homoseksualiteit en de be
voegdheden van pastoraal wer
kers dreigen de 'essentialia van
het geloof te overwoekeren',
meent Punt. „Hier moeten we
de lijn voeren van de wereld
kerk, het heeft geen zin om daar
in Nederland van af te wijken.
Bovendien weet ik niet of die
dingen zo diep leven. Mensen
zijn daar heus niet altijd mee
bezig. Het zijn de items die
steeds door de media naar vo
ren worden gebracht."
Opvattingen
In zijn jaren als vicaris onder
Gijsen, die met zijn starre op
vattingen een groot deel van het
bisdom van zich vervreemdde,
bouwde Punt de reputatie van
'puinruimer' op. Nadat de or
thodoxe Gijsen een groot deel
van zijn bevoegdheden aan zijn
naaste medewerkers had gede
legeerd, trok Punt samen met
vicaris-generaal Maessen door
het bisdom.
In elk dekenaat voerde het
tweetal gesprekken om de ge
spannen verhoudingen tussen
de parochies en de bisdomlei
ding te verbeteren. Maar de
kwalificatie van puinruimer
hoort Punt niet graag. „Ik ben
die ik ben, ik spring er in en
hoop dat het goed zal gaan. De
etiketten moeten anderen maar
geven."
Problematiek
Op de vraag of hij ook in het
bisdom Haarlem gaat proberen
de verziekte verhoudingen te
herstellen, antwoordt hij niet
rechtstreeks. „Ik probeer het
wat breder te zien. Ik spits het
niet toe op dit of dat bisdom. In
de hele kerk is sprake van een
brede problematiek, daarin wil-
ik een weg ten goede bewande
len." Enig carrièrestreven is
hem daarbij niet vreemd, zo
geeft hij voorzichtig toe. „In ze
kere zin vind ik het prettig om
n situatie te verkeren waar-
n ik om zo te zeggen wat meer
invloed op de zaken kan uitoe
fenen."
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr.18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-128030
DIRECTIE
l. M. Essenberg,
PUBLIC RELATIONS
W.H.C M.Steverink 071-356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-356215
Tel. dag. 9.30- 11.30 uur of per post.
REDACTIE
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M.Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
JPreenen, chef binnen-, buitenland, eco
Familieberichten: 023-31
023-31
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 uit
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom betaling)
VERZENDING PER POST
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEB/
gehj
info, .0.
Gesproken Ha:
N H U I Z
ZIEK
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 e
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconessenl|l2.
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voc
ners bovendien van 10.30 -11.15 uur en van 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige.
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoenc
pleegkundige.
Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klas
lldaarnaast ook 1115—12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders to'
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 i
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, I
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
14
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uurlH;
18.30-19.30 uur. K
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 uur^
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitsluit^
-■ -,en kinderen.
r partners/echtgenoten en eigen k
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen
Je hoofdverpleegk fj|
kunde en neurologie: 14.15-15.00 m°'8en18.3&-19.':
Je 14.15-15.00 uui
elingen: voi
k moeelijkheid in
ir andere bezoekers
ers geilen c
Fdverpleegkui I
nde tijden: keel-, neus- en oorh^
oogheelkund
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19,00 u
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15'. 15—'lfVe
uur; babyzaal en boxenafdeling:.volgens afspraak.
Bebouwen B S polder voor projectleider vooral 'praten over'
OEGSTGEEST MONICA WESSELING
'Een flinke, lekkere kluif. Zo
noemt projectleider Gijs
Valkenhoef de aanstaande me
tamorfose van polder tot woon
wijk van de Broek- en Si-
montjespolder.. "Een mooi kar
wei juist omdat het maken van
een woonwijk niet door ieder
een in dank wordt afgenomen.
Zoeken naar oplossingen voor
die volstrekt tegenstrijdige be
langen: da's leuk."
Van Valkenhoef is de 'grote
verkeersleider' in het enorme
proces dat nodig is om van een
kale, maagdelijke polder, een
woonwijk met 1030 huizen, de
nodige wegen, slootjes, parkjes,
verlichting en speelplekjes te
maken. Hij zoekt de verkeers-
deskundigen uit, trekt architec
ten aan en zorgt ervoor dat de
bodemsanering op tijd verloopt.
Taken
Tal van praktische taken, maar
het allerbelangrijkste voor de
stedelijk adviseur en manager is
het 'gepraat er omheen'. Van
Valkenhoef: „Eigenlijk vind ik
dat je bij het ontwikkelen van
een wijk, of het doorvoeren van
stadsvernieuwing, burgers in
het prilste stadium al moet ho
ren. Vóórdat je ook maar een
ontwerpstreepje aan het papier
toevertrouwt, moet je weten
wat de burgers ervan vinden. Ik
had dus liever de bevolking ge
hoord voordat het besluit over
de aansluiting op de Oegstgees-
tenveg - een van de grootste
struikelblokken-was genomen.
Maar het gemeentebestuur
houdt vast aan die brug en dus
werden de burgers met een vol
dongen feit geconfronteerd. Dat
moetje niet doen."
Werkwijze
Hij is dan ook vast van plan om
vanaf nu wel zijn gebruikelijke
werkwijze, eerst meningen pei
len en dan pas een plan maken,
door te zetten. „Er zullen com
promissen moeten worden ge
sloten. Niemand kan helemaal
zijn zin krijgen. Maar je kunt
wel proberen ondanks al die te
genstrijdige belangen voor ie
dereen het best haalbare eruit
te halen."
Het spandoek op een van de woonboten laat aan duidelijkheid niets te wensen over. foto ben de bruyn
De nieuwe wijk krijgt drie ver
bindingen met 'de buitenwe
reld'. Er komt een tunnel onder
het spoor naar de Merenwijk,
een brug naar de Lange Voort
en de omstreden brug naar de
Oegstgeesterweg. Omstreden
omdat hierdoor woonbootbe
woners van de Haarlemmer
trekvaart naar een andere plek
moeten verhuizen. Van Valken
hoef is voornemens op alle mo
gelijke manieren naar oplossin
gen voor dit probleem te zoe
ken. „Leiden en Oegstgeest zijn
bereid de ligging van de brug
nog open te houden. Ik laat dus
nu verkeersdeskundigen alle
mogelijkheden van een aanslui
ting van de wijk op de Oegst
geesterweg op papier zetten.
Die gaan we dan bepraten met
alle belanghebbenden.
De projectleider kan zich de
commotie van de woonboot- en
woonwagenbewoners (het
Trekvaartplein wordt verkleind)
levendig voorstellen. „Nogal
wiedes. Ik zou ook des duivels
zijn als ik mijn huis uit zou
moeten. Da's zo ongeveer het
ergste datje kan overkomen."
Gestalte
Veel praten met omwonenden,
maar er zal ook het nodige,
praktische werk verricht moe
ten worden wil er ooit gewoond
kunnen* worden in de B S.
Binnenkort krijgt de stede-
bouwkundige Tj. Ruimschotel
van Kuiper Compagnons de op
dracht om Nieuw Poelgeest,
zoals de wijk tijdelijk gaat he
ten, gestalte te geven. Nog voor
dat zover is, gaat Van Valken
hoef met de woonbootbewo
ners, de mensen van het Trek
vaartplein en de jachthavens,
milieumensen, het gemeente
bestuur en tal van andere pra
ten om te weten wat zij willen.
Als het stedebouwkundig
plan er is, kan begonnen wor
den met ophogen van de pol
der. „Je moet eerst weten waar
je wilt bouwen. Grond ophogen
voor een parkje is nu eenmaal
niet nodig." Overigens moet,
nog vóór er wordt opgehoogd,
de bodem gesaneerd worden.
Onderzoek heeft uitgewezen
dat verspreid over de hele B
S-polder koper, lood, zink en
niidcel (zware metalen) in gerin
ge gehaltes voorkomen.
Terwijl de grond inklinkt, dat
kost een half tot een heel jaar,
kan een legertje architecten
achter de tekentafel kruipen.
Over twee jaar van nu moet de
eerste paal voor de eerste hui
zen de grond in. Die haast is er
omdat Oegstgeest in aanmer
king wil komen voor de 10 mil
joen gulden locatiesubsidie van
het Rijk. Voorwaarde voor het
krijgen van dat geld is halverwe
ge 1997 het bouwwerk begint.
Milieu
Nieuw Poelgeest moet milieu
vriendelijk worden. Grasdaken,
louter houten huizen of ingeni
euze waterspaarbekken komen
er echter niet, legt Van Valken
hoef uit. Duurzaam bouwen be
tekent dat onder meer er niets
verspild wordt en het natuurlijk
evenwicht niet onnodig wordt
verstoord.
"Kijk, een woonwijk in de
polder is natuurlijk altijd een
enorme ingreep. Die natuur-
schade proberen we te com
penseren door elders natuur bij
te maken, maar we proberen
die schade ook te minimalise
ren. Duurzaam bouwen bete
kent bouwen met materialen en
op een manier dat over een hal
ve eeuw, als de huizen worden
gesloopt, het bouwmateriaal
opnieuw kan worden gebruikt.
Duurzaam bouwen is ook zor
gen dat de natuurlijke loop van
het grondwater zo veel mogelijk
in stand kan blijven. Regenwa
ter dus niet afvoeren via het
riool maar gebruiken om ver
droging van de polder tegen te
gaan. En de huizen zó neerzet
ten dat de schone zonne-ener-
i benut wordt."
Knus
De wijk mag dan nog zo milieu
vriendelijk, knus, verkeersveilig
en rustiek gelegen zijn: de
komst van de 1030 huizen valt
in elk geval bij een deel van de
Leidse en Oegstgeeste bevolking
absoluut niet goed. Er wordt
gemopperd, gelobbied en gelekt
uit geheime vergaderingen dat
het een lieve lust is.
Begrijpelijk, heel begrijpelijk
vindt Van Valkenhoef. „Gehei
men moet je bij zoiets niet wil
len hebben. Een geheim bestaat
alleen in je eigen hoofd. Zoiets
moet je eerlijk en open spelen.
Je treft mensen in het diepst
van hun bestaan. Daar moet je
niet over konkelfoezen. Speel
eerlijken fair."
Theo Bakker
Stoel in de schaduw, kop kof
fie, krantje. Berichten over et
nische zuiveringen in Srebre
nica. Krant weg, blik 'ins
blaue hinein', een beest van
vliegtuig verduistert de zon.
Onrust, het lijf wil maar niet
blijven liggen, het hoofd blijft
vol gekakel. Even op Teletekst
kijken of er nog laatste
nieuws is over Bosnië. Mos
lims bijeengedreven in een
kamp, kamp in brand gesto
ken door Serviërs, minimaal
vijftig mensen levend ver
brand. Terug naar buiten,
lekker weer, van genieten.
Naar het strand, misschien
is dat het. De grootste hand
doek - staat zo lullig, zo'n
lang lijf óp zo'n klein hand-
doekie - en vooral ook mijn
lippenstift niet vergeten. Fak-
tor hoog, is nodig, anders lip
pen vol krenten en mij dat
niet leuk vinden. 'Jij weer
'schaamlippen', pest vriendje
altijd.
'Wilt u een terrasbiertje of
een strandbiertje?' Nooit ge
weten dat daar verschil in zit.
'Terras'. Fout. Een speaker
recht boven mijn oor braakt
muzak uit,»zo oortergend dat
zelfs de wind het terras voor
gezien houdt. Bovendien
hoor ik de golven niet, de eni
ge echte 'New Wave'.
Waar te gaan liggen? Zo
maar pal naast die drie meis
jes met ontblote borsten, dat
geeft als man alleen geen pas.
Je zoekt en ziet dan ineens al
leen nog maar blote borsten.
Dan maar gewoon die ene
nog vrije enclave ingepikt.
Buik inhouden, met enige gê
ne het lijf ontbloten en hup
gauw plat en onopvallend
een beetje naar de branding
loeren. Lukt niet. Waar ik ook
kijk, borsten. Sommige bena
deren het valse modische
droombeeld, maar de meeste
hangen slap boven geplooide
buiken. Ook bijna alle man
nen die ik zie, mogen er niet
zijn. Ze hebben een pens,
klein, in de groei, volgroeid,
maar een pens. Eindelijk be
grijp ik wat bedoeld wordt
met 'de naakte waarheid.'
Liggen, rust, niet meer kij
ken, alleen nog maar luiste
ren naar de lokroep van het
schuim, alles verder negeren.
Man vloekt, vinger tussen po
ten van ingeklapte stoel. Opa
komt terug met kleinkind,
Lukie. 'Het water is zo koud,
dat je er spontaan van aan de
schijterij gaat,' zegt opa.
Maar Lukie werd er door
Sophie zomaar in gekieperd.'
Ventje op de foto. 'Als je nou
daar gaat staan,' zegt de va
der, 'anders kijk ik precies in
de zon.' 'Ja maar, anders kijk
ik precies in de zon,' sputtert
de vrouw. Opa: 'Ga dan
scheef staan.' 'Ja, Jan, je moet
doen dan wat opa zegt, ga
scheef staan.' Net als Jan
scheef staat, zet Lukie het op
een blerren. 'Zo kan-ie niet
op de foto,' zegt de moeder.
'Dan had je ook eerder scheef
moeten gaan staan, Jan,' ver
dedigt de moeder de dochter.
Maar weer zitten. Uitzicht
op de kustlijn van Katwijk.
Het ongerepte, het witte
kerkje dat nog steeds waakt
over de boulevard. Katwijk is
goddelijk. Een kind is haar
moeder kwijt, haar misschien
wel alleenstaande maar nu
alleenliggende moeder. Waar
is ze? Heeft ze troost nodig?
Een man en een vrouw die
nog wel bij elkaar zijn, krijgen
ruzie. Zij pakt de strandstoe
len op voor hij daartoe een
seintjë had gegeven. Liggen
maar weer en een shot alco
hol.
Het zweet gutst me van het
lijf. Ik lig, hoor alles tegelijk
en krijg een koortsige droom.
Ik ben weer tien en op vakan-
.tie in Schoorl. Het is een
bloedhete dag en we spelen
rovertje in de duinen. We leg
gen een hinderlaag voor neef
Hein en wachten en wachten
en komen dan ten einde raad
maar tevoorschijn. Om te
constateren dat neef een
praatje en een pinkie met een
leuk meisje even wat belang
rijker vind dan schieten en 1
gevangen nemen. Zou dat
niets voor Bosnië zijn? Dat
we hier op dit strand alle
vrouwen vragen om het enige
leger te stichten dat echt voor
vrede kan zorgen, een vrou-
wenleger. Aardige gedachte,
even opschrijven.
'Hé, mot je kijken, die gek
gaat zitten schrijven. Juh, ben
je dichter dan?' Genoeg, te
veel. Meer dan te verdragen
is. Weg uit dit gekkenhuis.
Teer aan mijn voeten. 'Slot
doen, slot doen,' blèrt eeii
ventje. Opa tegen oma: 'En ik
had je nog zo gezegd, dat hij
de sloten van de fietsen open
mocht maken.' Fietsen weer
op slot. Ik zie nog net dat
twee roodverbrande tieten
aan een patatje beginnen en
dat hij dat flesje nog maar
eens aan zijn pens zet. En
terwijl ik mijn schoenen aan
mijn spataderbenen wurm en
zich een meertje vormt in het
kuiltje van mijn borst, weet ik
heel even weer heel zeker dat
de mens even mesjogge als
lelijk is.
Maar dan, net als ik in die
gedachte verzonken terug-
sjok naar de auto, kom ik die
ene onbevlekte Orangina-
schoonheid tegen. Speelde
daar even een kleine glimlach
over haar donkere gezicht?
Waar zou zij gaan liggen?
