Gezondheid
Muggeprik
Oogziekte glaucoom sluipt langzaam in
Databank voor medische missers
Rugspier laat zwak
hart beter kloppen
1 -
MAANDAG 10 JULI 1995
REDACTIE: SASKIASTOELINGA* 023-150265
SPREEKUUR
In Nederland is het enige wat je van een mug kunt krij
gen een dikke jeukende bult op een onbedekt li
chaamsdeel. Een beetje hinderlijk, vooral als de eige
naar van het lichaamsdeel een klein kind is en er veel
van die bulten op zitten. Maar toch, de gevolgen van
een muggesteek blijven te overzien.
In landen buiten Europa is voorkómen van muggeste-
ken méér dan voorkomen van licht ongemak. In Afrika,
Azië en Centraal en Zuid-Amerika kan een muggebeet
de dood met zich mee dragen. De dood in de vorm van
tropische malaria.
Malaria is een infectieziekte. Vroeger - ik spreek nu van
meer dan honderdvijftig jaar geleden - dacht men an
ders over de oorsprong van deze koortsende ziekte. Het
was destijds opgevallen dat mensen die in moerassige
streken woonden of daar doorheen reisden deze koorts
vaker opliepen dan anderen. Ook de groten der aarde
werden daarbij niet gespaard: Co^imo de Medici, her
tog van Florence aan het begin van de vijftiende eeuw,
verloor op één dag zijn vrouw en drie van zijn dochters
aan koorts, opgelopen in de moerassen. Men was ervan
overtuigd dat de ziekte te maken had met de moeras
dampen, de slechte lucht die opsteeg uit'de poelen.
Daar komt ook de naam malaria vandaan: mal-aria,
slechte lucht.
Tegenwoordig weten we dat tropische malaria veroor
zaakt wordt door een parasietje, dat Plasmodium falci
parum heet. Het plant zich voort in een vrouwelijke
muskiet. Als zo'n mug een mens steekt, komen be
vruchte vormen van de parasiet die sporozoieten wor
den genoemd, in de bloedbaan. Van daaruit gaan deze
vormen naar de lever, waar ze zich vermenigvuldigen
tot duizenden, soms tienduizenden nieuwe parasieten.
Na 5 a 6 dagen komen deze legers weer in het bloed en
dringen rode bloedcellen binnen. Deze invasie in de
bloedcellen en vervolgens de vernietiging van deze cel
len leidt tot hoge koorts.
Van de steek tot het eerste verschijnen van de koorts
verstrijken gemiddeld 9 tot 12 dagen. Al eerder voelt de
patiënt zich grieperig, misselijk en heeft hij pijn in rug
en gewrichten. De koorts gaat gepaard met koude ril
lingen en de zieke kan geel worden door de enorme af
braak van rode bloedcellen. Als deze ziekte niet wordt
behandeld, kan hij snel tot de dood voeren. Dit met
hoofdletters, opdat u niet, net terug van safari, uw grie
perige gevoel afdoet met 'Ach het zal wel weer over
gaan'. Als u in de tropen bent of recent daaruit bent te
ruggekeerd, en u krijgt koorts, dan moet malaria tropi
ca uitgesloten worden. Er bestaan nog drie andere vor
men van malaria, maar die zijn onschuldig en komen
hier niet verder aan de orde.
Zoals bij veel ziekten is voorkomen beter dan genezen.
Tropen-gangers, die naar gebieden gaan waar malaria
tropica voorkomt, moeten trouw malaria-profylaxe slik
ken. Deze tabletten moeten genomen worden geduren
de het gehele verblijf in de tropen, al blijft u een jaar
weg. Bovendien moet u ze blijven slikken tot ten minste
vier weken na terugkomst in Nederland. Welke tablet
ten u precies moet innemen, hoeveel en hoelang, kan
uw huisarts u vertellen. Er zijn meer wegen die naar
Rome leiden wat betreft de doseringen, dus maakt u
zich geen zorgen als u een ander schema krijgt dan uw
zwager het vorig jaar.
Helaas zijn er gebieden, o.a. in Oost-Afrika, Cambodja
en Zuid-Amerika, waar de malaria-parasiet minder ge
voelig is geworden voor de bekende profylaxe. Ondanks
het nauwkeurig slikken vpn.de malaria-profylajce kunt u
in die landen dus toch nog ma
laria krijgen. Toch blijft het
slikken van de profylaxe ook in
die gebieden van levensbelang,
omdat de medicijnen in elk ge
val het aantal parasieten dat
uiteindelijk de bloedcellen aan
valt, kunnen verminderen. En
hoe minder parasieten, hoe be
ter de kans op een goede af
loop.
MARISKA KOSTER
Alsof je door een koker kijkt. Dat
ervaren mensen dié lijden aan een
ernstige vorm van glaucoom. Deze
kwaal openbaart zich meestal bij
het ouder worden en is vooral ge
vaarlijk in het verkeer. Het verrade-
lijke van glaucoom is dat het er
langzaam insluipt en dat het vaak
pas wordt ontdekt als het te laat is.
Ongeveer twee procent van de Ne
derlanders boven de veertig heeft
vaak zonder het zelf te weten last
van een beperkt gezichtsveld. Bij
de tachtigjarigen ligt dat percenta
ge op vier. Mensen met een nor
maal zicht hebben een blikveld
van 180 graden. Dat is simpel te
controleren door je armen naar
opzij uit te strekken en recht naar
voren te kijken. Als je je vingers be
weegt en je ziet dat vanuit je oog
hoeken is er niets aan de hand. Zo
niet, dan heb je de kans dat je aan
glaucoom lijdt.
,,Bij glaucoom is de spanning in de
oogbol zo groot dat de verbin
dingszenuw naar de hersenen
wordt beschadigd", legt dr. De
Vries van het Oogziekenhuis in
Afbeelding A: Sterke vulling van
de bloedvaten bij een glaucoom-
aanval. Afbeelding B: Bij chro
nisch glaucoom vertonen de
bloedvaten een sterke vertakking.
Rotterdam uit. „Meestal ontwikkelt
de ziekte zich langzaam maar ge
staag. Na enkele jaren kan het
zicht al flink zijn verminderd. Het
kan zelfs zo ver komen dat een
glaucoom-patiënt alleen nog maar
recht vooruit kan kijken."
Vooreil in het verkeer kan
glaucoom tot levensgevaarlijke si
tuaties leiden.
Niet alleen vanwege het beperkte
blikveld van de verkeersdeelnemer,
maar ook omdat glaucoom het
zicht in het donker vermindert.
Veel ouderen zien hun auto als
enig middel om nog een beetje
mobiel te blijven. Weinigen zullen
daarom toe willen geven dat ze be
ter kunnen stoppen met autorijden
omdat ze een gevaar op de weg
zijn. Dat kan overigens evenzeer
gelden voor glaucoom-patiënten
die zich per fiets of brommer ver
plaatsen. Er komen steeds meer
ouderen op de weg en dus meer
glaucoompatiënten. „Goede voor
lichting is dan ook belangrijk",
zegt dr. De Vries. „Helaas is
glaucoom moeilijk te voorkomen
of te genezen. Het enige wat mo
gelijk is, is de ziekte tot stilstand
brengen met oogdruppels, pillen
en laserbehandeling of een opera
tie." Mensen met een hoge bloed
druk, suikerpatiënten en negroïde
mensen moeten volgens de arts
extra oppassen. Het is aangetoond
dat die een verhoogde kans op
glaucoom hebben.
De Nederlandse Vereniging voor
Glaucoompatiënten zet zich in om
de ziekte meer bekendheid te ge
ven. „Het is belangrijk dat de men
sen attent worden gemaakt op de
gevolgen van deze ziekte", vindt
bestuurslid Maurice Gosschalk.
„Mensen die vermoeden dat ze
glaucoom hebben moeten in een
vroeg stadium naar de oogarts.
Met goede medicatie, die conse
quent wordt ingenomen, valt ge
makkelijk met de oogziekte te le
ven en kun je met een veilig gevoel
de weg op."
Veel ouderen zien hun auto als enig middel om nog een beetje mobiel te blij
ven. Weinigen zullen daarom toe willen geven dat ze beter kunnen stoppen
met autorijden omdat ze een gevaar op de weg zijn.
DEN HAAG GPD
Er moet een databank komen
waarin alle 'medische missers'
worden bijgehouden. Nu ge
beurt het te vaak dat artsen hun
fouten verzwijgen. Het is abso
luut onduidelijk hoeveel medi
sche mis?ers.er jaarlijks worden
gemaakt.
Dat zegt B. de Mol, hoogleraar
veiligheidskunde in de gezond
heidszorg. Hij is inmiddels be
gonnen om databanken op te
richten voor chirurgen, verlos
kundigen en anesthesisten. In
deze sectoren van de gezond
heidszorg worden de meeste
fouten gemaakt en deze artsen
worden steeds vaker geconfron
teerd met hoge schadeclaims
van patiënten.
De databank registreert fouten
en de complicaties van behan
delingen. Een epidemioloog
moet de 'missers' analyseren en
aangeven hoe artsen van hun
fouten kunnen leren. Uiteinde
lijk wil De Mol één grote data
bank oprichten waarin alles wat
misgaat in de medische wereld,
wordt opgeslagen. „Dan kun
nen artsen van eikaars fouten
leren. Nu worden in verschillen
de ziekenhuizen te vaak dezelf
de blunders gemaakt", aldus De
Mol.
De hoogleraar veiligheidskunde
in de gezondheidszorg vindt dat
patiënten het recht hebben om
te weten welke risico's er aan
een behandeling kleven. Een
arts moet kunnen melden hoe
vaak er iets mis is gegaan. Dan
kunnen patiënten beter afwe
gen of ze een bepaalde operatie
wel willen ondergaan.
De inspectie voor de volksge
zondheid die in principe ook
fouten registreert, is niet in staat
om alle missers bij te houden,
meent De Mol. De regionale in
specteurs hebben soms wel
meer dan 100 instellingen in
hun gebied en dan is het onmo
gelijk om alles goed in de gaten
te houden.
Als de databanken in grote zie
kenhuizen worden geïnstal
leerd, moeten er per jaar min
stens zo'n 500 a 600 meldingen
van artsen binnenkomen, schat
De Mol. Hij relateert deze getal
len aan het jaarlijkse aantal
klachten van patiënten die wel
steeds vaker hun mond open
doen als hen iets niet bevalt.
Of de komst van de databank de
tongen echt los maakt bij spe
cialisten die een fout begaan,
moet nog blijken. „Nu zwijgen
ze vaak, omdat ze bang zijn
voor hun reputatie. Of er is ge
woonweg geen tijd om missers
te bespreken."
Het Academisch Ziekenhuis Groningen
(AZG) gaat deelnemen in een internationaal
onderzoek naar het zogenoemde wikkel-
hart. Bij een wikkelhartoperatie omwikke
len de chirurgen een slecht functionerend
hart met een rugspier, waarmee in feite een
nieuwe porrjpspiër of hartspier ontstaat.
Twee weken geleden is voor het eerst in het
AZG een dergelijke operatie uitgevoerd en
succesvol verlopen. Zwakke harten kunnen
veel beter functioneren wanneer ze 'hulp'
krijgen van een skeletspier. De rugspier
blijft gehecht aan de oorsprong zodat de
spierdoorbloeding behouden blijft. De pa
tiënt ondervindt geen nadelen van de ope
ratie en krijgt geen rugklachten.
De plastische en thoraxchirurgen van het
AZG hebben ervaring opgedaan in Parijs,
waar de eerste wikkelhartoperatie in 1985 is
uitgevoerd. In Maastricht (1986) en Nieu-
wegein (1994) zijn dergelijke operaties ook
uitgevoerd, maar die waren niet succesvol.
P
U
Z
Z
E
L
M
T
S
E
E
F
K
E
1
Z
U
M
M
E
D
R
E
D
N
T
T
E
T
R
O
D
O
E
T
G
N
E
L
S
T
N
E
E
M
L
R
L
W
A
V
E
E
A
O
T
A
N
B
T
E
s
H
E
P
W
R
P
A
K
O
E
E
N
T
C
L
E
E
A
R
E
E
O
•R
1
T
A
S
L
L
G
K
E
H
G
Z
R
S
S
L
K
1
N
L
H
E
T
A
N
E
S
u
N
A
T
E
T
O
V
N
T
O
T
1
R
E
S
S
O
L
R
E
D
N
O
S
M
N
T
S
P
H
O
P
O
1
A
H
E'
R
O
O
A
N
C
G
L
K
E
L
C
M
E
M
S
E
1
S
S
E
S
E
P
s
E
P
1
K
E
G
N
E
W
U
O
R
V
S
U
R
E
G
N
A
Z
R
O
O
V
T
H
L
E
F
A
T
K
E
R
T
T
1
U
I
Derde
Permissie
Stilleven
Gepast
Plantage
Tetanus
Gewest
Schande
Theater
Huisapotheek
Schoentepel
Trekpleister
Karate
Schoonzoon
Troep
Lengte
Semester
Uittrektafel
Mosselkraam
Sessie
Veerpont
Muziekfeest
Slootkant
Voorzanger
Onderlosser
Stalnet
Vrouwengek
Onrust
Sterrebloem
OPGAVE
OPLOSSING
WOORDZOEKER
In deze mengelmoes van letters
zijn al de genoemde woorden ver
stopt. Ze zijn te lezen van links
naar rechts, van rechts naar
links, van boven naar beneden of
omgekeerd of schuin. Sommige
letters worden dubbel gebruikt.
Streep alle woorden door. De res
terende letters vormen dan regel
voor regel van boven naar bene
den nog een woord.
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. basiliek; 2. lotgeval; 3. olean
der; 4. kameleon; 5. kamenier;
6. alikruik; 7. danseres; 8. eigen
wijs.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: BLOKKA
DE en STEMMING. Het sleutel
woord luidt: KUNSTBLOEM.
TOMPOES
Heer Bommef en de Hachelbouten
De veldwachter stond net op het
punt een zijweg in te slaan. Doch
toen hij heer Bommels krachtige
stem vernam keek hij om en staarde
ongelovig naar de haveloze gestalte.
Toen fronste hij de wenkbrauvyen en
terwijl zijn gelaat rood aanliep keerde
hij op zijn schreden terug.
„Wat heeft dat te betekenen?" vroeg
hij, vreemd kalm. „Hoe durf jij..."
„Ja, wat heeft dit te betekenen?" riep
heer Ollie op strenge toon. „Waarom
loop je hier te suffen, in plaats van op
te letten of er geen ongunstige figu
ren rondsluipen?"
„M-maar", hernam de beambte ver
ward, „jij bent toch die... ik bedoel, u
bent toch..."
„Ik ben Olivier B. Bommel", sprak
heer Ollie waardig. „En ik heb je in
de gaten, vriend! In plaats van je
plicht te doen val je passerende he
ren lastig. Dat moet veranderen, an
ders zal ik bij de burgemeester eens
een boekje over je open doen. Voor
uit, wakker voortgestapt en geen
gedroom meer!"
De veldwachter opende de mond om
iets te zeggen, doch na enig naden
ken sloot hij hem weer. Het was dui
delijk, dat het optreden van deze ha
veloze verschijning hem verwarde.
Hij had wel eens gehoord van zon
derlinge hooggeplaatsten en omdat
hij een voorzichtig man was besloot
hij niets overijlds te doen.
„Laat het niet weer gebeuren",
mompelde hij nog. Toen keerde hij
zich om en liep haastig de zijweg in,
terwijl hij zich het hoofd krabde.
„Hier staat de berusting machte
loos", prevelde Hobbel op de achter
grond stil voor zich heen.
W
R
Weersvooruitzicht
MAANDAG 10 JULI
Neerslagkans
HET
HANS VAN ES
De introductie van tropische
lucht zorgde dit weekelïide voor
een luidruchtige verrassing. Ver
bazing alom bij de weerkundigen
toen het enkele warmtebuitje,
dat zaterdagavond bij Zeeuws-
Vlaanderen werd gesignaleerd,
uitgroeide tot een machtige bui
encluster, die in de vroege zon
dagmorgen knallend onweer afle
verde boven de westelijke en
noordelijke provincies.
Op het eerste gezicht was er niet
zo veel te zien op de grootschali
ge weerkaart. Een krachtig hoge-
drukgebied boven de Noordzee
leek voor stabiliteit borg te staan.
Waarschijnlijk is een miniscuul
'knikje' in de bovenstroming bo
ven West-Europa aanleiding ge
weest voor het nachtelijk gedon
der.
Bovendien was de luchtmassa
boven ons land zaterdag bijzon
der vochtig. Wellicht heeft deze
factor de trekker overgehaald voor het onstaan van een omvangrijki
weerscomplex. Op sommige plaatsen was het compleet noodweer n
slagregen en soms 20 tot 40 bliksemontladingen per minuut. De bi
en trokken maar zeer traag en regenden soms ter plekke leeg. Datg
beurde onder meer op Terschelling, waar in luttele uren een dikke
maandsom viel (80 millimeter!). In Haarlem en Bloemendaal bleef
neerslag bescheiden met resp. 13 en 5 mm.
Overdag waren de temperatuursverschillen groot boven Nederland,
bleef er nog wat bewolking boven de westelijke kuststrook hangene
het kwik haalde amper 25 graden. In het noorden bleven buien valli
bij 19 graden, terwijl het zuidoosten van het land de tweede tropisc
dag op rij boekte met ca. 32 graden.
Vandaag haalt het kwik bij veel zon ook in de rest van het land tropi
sche temperaturen.
Dinsdag kan dat weer gebeuren, afhankelijk van de timing van een
volgende onweersstoring. Bereikt ons deze pas aan het einde van dt
dag, dan kan het opnieuw ruim 30 graden worden. Na plaatselijk pi
tige onweersbuien draait de wind woensdag naar west en klaart het
op. Het kwik komt uit op het comfortabele nivau van ca. 25 graden
Daarna wordt het warmte-offensief hervat. Donderdag ontstaat een
nieuw hogedrukgebied boven onze omgeving. De zon krikt het weer
naar waarden tussen 26 en 30 graden.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
dinsdag.
Noorwegen:
In het noorden langs de
kust geregeld wolkenvel
den en kans op regen. Ver
der droog en flinke perio
den met zon. Middagtem-
pergtuur van 12 graden in
het uiterste noorden tot
rond 25 graden bij Oslo.
Zweden:
Flinke perioden met zon.
Droog. Middagtempera-
tüur van 17 graden in het
noorden tot rond 24 in de
zuidelijke helft.
Denemarken:
Perioden met zon, soms
ook wolkenvelden. Morgen
aan het einde van de dag
kans op onweer. Middag-
temperatuur van 23 tot 26
graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Geleidelijk overgang naar
minder zonnig en minder warm weer,
met op morgen veel bewolking en buiige
regen, soms met onweer. In Schotland
houdt de zon het langst stand. Middag-
temperatuur morgen van 19 graden in
het noordwesten tot rond 24 nabij Lon
den. Vandaag wordt het in zuidoost-En-
geland lokaal nog 29.
België en Luxemburg:
Vandaag eerst nog redelijk wat zon. Ver
der geleidelijk meer bewolking en vanaf
vandaagavond toenemende kans op ste
vig onweer. Middagtemperatuur van
daag van 26 graden aan de kust tot bo
ven de 30 in de Ardennen en Luxem
burg; morgen iets minder warm.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag eerst in het westen, en later
ook elders, wolkenvelden en enkele ste
vige regen- of onweersbuien. Plaatselijk
kan veel neerslag vallen. Verder ook wat
zon. Maxima vandaag van 26 graden in
de Vend'ee tot iets boven de 30 in de
oostelijke departementen; morgen iets
lagere temperaturen. Langs de Kanaal-
kust wordt het ongeveer 22 graden.
Portugal:
Flinke perioden met zon, ten noorden
van Lissabon soms ook bewolkt en
plaatselijk een bui. Middagtemperatuur
iangs de kusten van 22 graden aan de
Costa Verde tot 27 in de Algarve; landin
waarts plaatselijk 30 graden.
Madeira:
Wolkenvelden, nu en dan ook zon. Bijna
overal droog. Middagtemperatuur onge
veer 25 graden.
Spanje:
Langs de costa's vrij zonnig en tempera
turen rond 30 graden. Ook in het bin
nenland veel zon en hoge maxima,
plaatselijk tot 35 graden. In het noord
westen geregeld wolkenvelden en vooral
vandaag kans op regen of onweer; maxi
ma langs de Golf van Biskaje rond 22
graden.
Canarische Eilanden:
In het algemeen vrij zonnig. Bijna overal
droog. Middagtemperatuur ongeveer 27
graden.
Marokko:
Westkust: Zowel zon als wolkenvelden.
Droog. Middagtemperatuur vlak aan. zee
rond 26 graden.
Tunesië:
Zonnig, soms ook wat wolkenvelden.
Droog. Warm met maxima ook vlak aan
zee boven de 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag in het zuidoosten eerst nog
zon; verder toenemende bewolking en
hier en daar een stevige regen- of on
weersbui. Morgen ook weer wat zon.
Maxima van 26 graden langs de Atlanti
sche kust tot iets boven de 30 ten zui
den van Lyon.
Mallorca en Ibiza:
Flink wat zon. Vandaag nog een kleine
kans op een onweersbui. Middagtempe
ratuur ongeveer 32 graden.
Italië:
Vandaag zonnig. Daarna met name in
het noorden wat meer bewolking en
kans op een stevige regen- of onweers
bui. Middagtemperatuur op de meeste
plaatsen 30 graden of iets hoger.
Corsica en Sardinië:
Naast zon soms ook enkele wolkenvel
den. Waarschijnlijk overal droog. Mid
dagtemperatuur van 29 tot 34 graden.
Malta:
Zonnig. Middagtemperatuur ongeveer
32 graden.
Griekenland en Kreta:
Langs de Griekse westkust droog en
flink wat zon. Naar het oosten en zuid
oosten toe van tijd tot tijd ook wolken
velden en kans op een regen- of on
weersbui. Rond de Egeische Zee vrij
winderig. Middagtemperatuur op veel
plaatsen rond 29 graden.
Turkije en Cyprus:
Vandaag op Cyprus en langs de Turkse
zuidkust nog vrij zonnig. Verder naast
zon ook wolkenvelden en plaatselijk en
kele regen- of onweersbuien. Midd
temperatuur van 27 graden langs
Turkse westkust tot 30 op Cyprus.
Duitsland:
Vandaag in het algemeen nog vrij i
nig; wel kans op een enkele onweers!
Morgen van het zuidwesten uit meer
wolking en enkele, soms stevige, rej
of onweersbuien. Rond Berlijn blijft
dan nog lang zonnig en droog
temperatuur vandaag bijna overal
graden of iets hoger, morgen iets li
Zwitserland:
Vandaag eerst nog wat zon. Daarna m
bewolking en toenemende kans opi
paar stevige onweersbuien. Middagii
peratuur eerst rond 30 graden,
iets lager.
DINSDAG 11 JUL11995
Zon- en maanstanden
Zón op 05.33 Zon onder 21
Maan op 20.45 MaanonderOI
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 03.05 - 15.35 02.38 -
Laag 11.25 - 23.30 11.06 -
Weerrapporten 09 juli 20 uur:
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vlissmgen
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Boedapest
Bordeaux
Cyprus
Dublin
licht bew.
onbew.
half bew.
onbew.
licht bew.
half bew
licht bew.
half bew
half bew.
licht bew
licht bew.
licht bew.
IO 3 32 18 I
06 16 9 I
iw5 3 0 23 I
io 10 28
io 5 32 22 I
io 1 32 17 I
o5 3 3 22 I
2 29 18 I
5 29 24 5
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
Malta
Rome
Split
Stockholm
Warschau
Wenen
Bangkok
Buenos Aires licht bew
Casablanca licht bew
Johannesburg onbew.
Los Angeles licht bew
New Orleans onbew
New York half bew.
bew.
Tel Aviv
Tokyo
licht be
Vancouver regenbui
WEETJE WAT PAT rS,
PE WACOMPETrr/E-
