Major gaat kabinet
ingrijpend wijzigen
Straatvechter Major wint, maar Conservatieven verliezen
'erzet tegen voorstel vrijgeven hasj Jeltsin frustreert vredesgesprek
Buitenland
rotest tegen vrijlating
ritse militair houdt aan
Brit doodt
dochter met
helikopter
Atlantis en Mir gaan eigen weg
LONDEN HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
De 'straatvechter' uit de Londense ar-
moewijk Brixton heeft het geklaard.
John Major blijkt, als het om het win
nend afsluiten van guerrilla-gevechten
in zijn Conservatieve partij gaat, suc
cesrijker dan zijn bejubelde voorgang
ster Margaret Thatcher.
Major daagde door twee weken gele
den plotseling af te treden als partijlei
der de rechtse discipelen van That
cher uit. Ze moesten, om Majors to
put up or shut up populair te vertalen,
de handschoen oppakken of oprotten.
De minister voor Wales, John Re
dwood, deed namens nationalistisch
rechts het eerste. Gisteren,.toen.de
stemmen van de 329 Conservatieve
Lagerhuisleden waren geteld, bleek hij
een eenderde minderheid te vertegen
woordigen.
Volgens de democratische spelregels
heeft Redwood dus verloren. De
champagnekurken moeten gister
avond in Downing Street 10 hebben
geknald. De voldoening over deze
overwinning droop gisteren met liters
van Major af.
De strijd om het Conservatieve leider
schap was namelijk in de allereerste
plaats een gevecht op de persoon en
in veel mindere mate om de zaak.
Aangevuurd door spookpoliticus
Thatcher is Major drie jaar lang door
rechts onderuit gehaald.
Major, liet Thatcher al in 1992 weten,
ontbrak het aan politiek inzicht. In
1995 echode die opvatting door in Re
dwoods uitlatingen over zijn partijge
noot: een besluiteloos leider, een man
die bij verkiezingen geen schijn van
kans maakt tegen de energieke Tony
Blair, de charismatische leider van de
Labour-oppositie.
De strijd spitste zich inhoudelijk toe
op twee hoofdpunten: Major vindt dat
Groot-Brittannië nu nog geen nee
moet zeggen tegen invoering van een
Europese munt. Thatcher en Re-'
dwood vinden dat een principiële af
wijzing terstond moet komen. En Ma
jor weigert, tegen de zin van zijn
rechtse opponenten, belastingenver
lagingen af te kondigen.
Achter deze strijdpunten gaapt de
kloof die de Conservatieve partij ideo
logisch verdeeld houdt en, als de
voortekenen niet bedriegen, op ter
mijn ook zal splijten. Het rechtse
kamp, met Thatcher, minister van
werkgelegenheid Michael Portillo en
nu ook John Redwood als coryfeeën,
gelooft in ongebreideld kapitalisme.
Het denkt dat Groot-Brittannië nog
steeds een wereldmacht is en zich niet
tot 'een of andere Europese provincie'
aldus ex-minister van Financiën
Lamont moet laten degraderen.
Major en de zijnen omarmen het rea
lisme. De Europese markt en eenheid
zijn een feit, Groot-Brittannië maakt
daarvan deel uit en moet dus niet bij
voorbaat tegen alles nee zeggen wil
het op het Europese toneel zijn in
vloed behouden. Ook realistisch is,
datje belastingverlagingen pas door
voert als het staatshuishoudboekje dat
toestaat.
Deze strijd tussen liberaal-realistisch
en rechts-idealistisch heeft de partij al
twee decennia in de greep. De om
standigheden zijn échter danig veran
derd sinds Thatcher rechts aan de
macht hielp. Labour probeert zich on
der Tony Blair van socialistische bal
last te ontdoen en aanvaardbaar te
worden voor de grote kiezersmassa in
het politieke centrum. Volgens de opi
niepeilingen en recente regionale ver
kiezingen brengt Blairs optreden La
bour groot succes.
De angst bij de 'Thatcheristen' over
het verlies van het centrumsegment
ligt ten grondslag aan de leiderschaps
crisis. Rechts redeneert dat de politiek
om moet, dat de Britse kiezer net als
Redwood de familie als hoeksteen van
de samenleving aanbidt, voor herin
voering van de doodstraf is, het Brits
zijn als een superieure waarde door
het leven draagt.
Major heeft in het verleden kansen la
ten liggen om de natie duidelijk te
maken dat het een, zij het niet gerin
ge, minderheid is die achter deze op
vattingen staat. Hij durfde het niet aan
om een referendum af te kondigen
over het Europese-Unieverdrag van
Maastricht. Hij probeerde, omwille
van de partijeenheid, voortdurend
rechts tevreden te stellen door op Eu-
ropéès niveau dwars te liggen. Bij de
Europese Monetaire Unie, het sociaal
handvest, de rriilieu-politiek, er was
eigenlijk geen onderdeel van het Eu
ropese beleid waarop Londen niet
met een voorbehoud op de proppen
kwam.
De vraag is of Major die duidelijkheid
wel durft te scheppen nu de lawaaieri
ge rechtse vleugel althans in het parle
ment proportioneel is teruggebracht
tot eenderde minderheid. Het ant
woord is nee. Majors reactie gisteren
was duidelijk genoeg: het karwei is ge
klaard, de neuzen moeten nu allemaal
richting vijand, het socialistische La
bour, wijzen.
Als de voortekenen niet bedriegen zal
Major daarbij worden geholpen door
wijziging van de partijstatuten, zodat
het praktisch onmogelijk wordt om,
zoals nu, de zittende regeringsleider te
wippen als daartoe binnen de partij
stemmen opgaan.
Voor de Britse politiek en Europa zou
het echter een zegen zijn als Major,
geholpen doorzijn overwinning, de
zaak niet met pappen en nathouden
bij elkaar probeert te houden.
De zaak van de Europese integratie is
gebaat met een Groot-Brittannië dat
niet voortdurend op de rem trapt om
dat een schreeuwende partijminder
heid het liefst helemaal uit de EU wil
stappen. Majors oproep tot een een
drachtige Conservatieve partij is een
droom. Om zich dat te realiseren
hoeft hij slechts The Times, de Daily
Telegraph, de Daily Mail en de Sun
van gisteren open te slaan. De spreek
buizen van Tory-rechts hadden hem
al weggeschreven voor de stemmen
waren geteld.
)ENSDAG5JULI 1995
logelijk omkoping bij bouw warenhuis
Rul» Openbare aanklagers in Zuid-Korea zijn begonnen met
Hvërhoren van functionarissen die bouwvergunningen en an
te beoordelingen hebben afgegeven voor het warenhuis in Se-
j dat zes dagen geleden is ingestort. Ze gaan na of de functio-
j-issen een oogje hebben toegeknepen toen ze moesten na-
jan of de bouwers de voorschriften naleefden. Reddingswer-
<ts hebben inmiddels bulldozers en kranen ingezet om zich
weg door het puin te banen. Het officiële dodental bedraagt
bralsnog 110. Bijna vierhonderd mensen worden nog vermist.
seertig mensen gedood in Burundi
Iumbura» Naar schatting veertig mensen zijn de afgelopen
^»en om het leven gekomen bij gewapende overvallen in Bu-
|idi. Dat hebben de Burundese radio en buitenlandse hulpver-
.iers gemeld. Over de achtergrond van de moorden is niets ge-
Jpanse oud-premier Fukuda overleden
De voormalige Japanse premier Takeo Fukuda is van-
op 90-jarige leeftijd overleden. Hij bezweek in een zieken-
van de hoofdstad Tokyo aan een longembolie, aldus de fa-
Fukuda, die lid was van de Liberaal-Democratische Partij,
ft minister-president van 1976 tot 1978. Ook na die tijd bleef
-jactief in de Japanse politiek.
ipan herdenkt alleen eigen slachtoffers
Rcyq Japan herdenkt op 15 augustus wel zijn eigen slachtof-
fs uit de Tweede Wereldoorlog, maar niet de slachtoffers van
rtlere nationaliteiten.
[mier Tomiichi Murayama moest gisteren onder zware druk
ji voorstel terugtrekken de herdenking van slachtoffers uit
%tische en andere landen te laten samenvallen met de cere-
tinie voor de Japanse slachtoffers.
erde man Cali-kartel opgepakt
SjOTADe Colombiaanse politie heeft vandaag de derde man
het drugkartel Cali, Jose Santacruz Londono, gearresteerd,
enten en een elite-eenheid van het leger namen de 52-jarige
ïghandelaar vast in een restaurant in het noorden van de Co-
jibiaanse hoofdstad Bogota. Londono werd bij toeval her-
ïd. Het Cali-kartel beheerst de cocaïnehandel op de wereld.
[eer doden door overstromingen China
ing» Overstromingen hebben de afgelopen twee weken in de
htraalchinese provincie Hunan aan 387 mensen het leven ge
it. Het totaal aantal slachtoffers van de watervloed is daarmee
jongeveer zevenhonderd gekomen. In het zuiden en oosten
1 China zijn duizenden boeren ingeschakeld bij het verster-
i van de dijken langs de rivier de Yangtse.
rrestatie verdachten aanslag consulaat
Ith» De Australische politie heeft gisteren twee verdachten in
at van beschuldiging gesteld in verband met het in brand ste-
van het Franse consulaat in Perth. Het gebouw brandde vo-
s maand volledig uit, kort nadat de Franse president Chirac
eend had gemaakt dat Frankrijk de ondergrondse kernproe-
op Mururoa gaat hervatten. Volgens de politie handelden de
5e op eigen houtje,
toomspion neemt geheim mee in graf
Skou Morris Cohen, de Amerikaanse spion die in de jaren
•rtig gegevens over de atoombom doorspeelde aan het Krem-
is op 84-jarige leeftijd in Moskou overleden. Russische kran-
meldden gisteren dat Cohen op 23 juni bezweek aan een
tstilstand in een ziekenhuis in Moskou. Zijn grootste geheim,
bron bij het Amerikaanse atoombomproject, neemt hij mee
lijn graf.
rote gasreserve bij Groenland
Op 150 kilometer ten westen van Groenland ligt een gas-
prve die vermoedelijk even groot is als het Troll-veld in het
brse deel van de Noordzee. Dit heeft de Deense maatschappij
piaoil A/S gisteren laten weten, Seismisch onderzoek heeft
iewezen dat met grote waarschijnlijkheid de 1.300 miljard
fieke meter van het Noorse gasveld wordt geëvenaard.
Israël en PLO
tekenen op 25
juli akkoord
GAZA Rtr-AFP-ANP
Israël en de PLO zullen zich tot
het uiterste inspannen om voor
25 juli de details uit te werken
van een akkoord over de uit
breiding van Palestijns zelfbe
stuur. De Israëlische minister
Peres (buitenlandse zaken) en
PLO-leider Arafat maakten gis
teren bekend een akkoord op de
meeste hoofdlijnen te hebben
bereikt. Details werden niet be
kend gemaakt. De onderteke
ning is vastgesteld op 25 juli en
niet op 17 juli zoals de VS eer
der hadden voorgesteld.
Mitterrand tegen
hervatten Franse
kernproeven
PARUS-PAPEETE Rtr
Frangois Mitterrand is het niet
eens met de beslissing van zijn
opvolger, Jacques Chirac, de
kernproeven in de Stille Zuidzee
te hervatten. In een interview
met het weekblad L'Exprêss her
innert de Franse oud-president
eraan dat hij drie jaar geleden
na uitputtend onderzoek heeft
besloten de proeven op te
schorten. ,,Ik zeg nog maar eens
dat de tijd was gekomen een
einde aan de nucleaire wapen
wedloop te maken", aldus Mit
terrand in zijn eerste interview
sinds hij zeven weken geleden
terugtrad.
Het bestuur van Frans Poly-
nesië heeft vandaag oproepen
afgewezen voor een plaatselijk
referendum over de plannen
om de kernproeven op het atol
Mururoa te hervatten. De Hoge
Commissie in Papeete op Tahiti
zegt dat de Franse grondwet
niet in zo'n referendum voor
ziet. Betogers hadden een volks
raadpleging geëist over de Fran
se plannen de kernproeven in
september te hervatten.
leeste Duitse deelstaten wijzen het
tel van Sleeswijk-Holstein af om
teken toe te staan hasj en marihuana
an verkopen. Heide Moser, minister
ezondheid van het door de SPD gere-
e Sleeswijk-Holstein, heeft heel wat
maakt toen zij maandag onthulde
ij met andere deelstaten in gesprek is
proefnemingen met het vrijgeven van
en marihuana.
Keringen van Beieren en Saksen, waar
Jristendemocratische CSU en CDU de
jute meerderheid hebben, maar ook
jn, waar de SPD met de CDU in een co-
,zit, zijn mordicus tegen. De tegenstan
ders van het vrijgeven vinden dat de staat
de taak heeft de bevolking te beschermen
tegen het gevaar van drugs en zij voeren
aan dat de voorstanders de schadelijke ge
volgen onderschatten.
Saarland, een SPD-bolwerk, en Hessen,
waar de socialisten met de Groenen rege
ren, sloten zich bij Sleeswijk-Holstein aan.
De voorstanders zeggen echter wel dat zij
een experiment, dat Moser in Noord-Duits-
land wil opzetten, willen afwachten. Ook
zijn de voorstanders er nog niet uit of de
apotheek wel de aangewezen plaats is om
drugs te verkopen.
In sommige deelstaten, zoals in Nedersak-
sen, is de regering onderling verdeeld. Ter
wijl minister van sociale zaken Walter Hiller
in het programma Morgenmagazin van de
televisiezender ZDF met stelligheid verkon
digde dat hasj niet schadelijker is dan alco
hol en daarom zou moeten worden gelega
liseerd, zei minister-president Schroder dat
dat is uitgesloten zolang hij regeert. In het
eveneens door de SPD bestuurde Rijnland-
Palts zei het kabinet dat nog te weinig on
derzoek is verricht naar het gevaar van hasj.
Eduard Lintner, hoofd van de regerings
commissie voor drugs, zei dat ten onrechte
de indruk zal worden gevyekt dat hasj on
schadelijk is als het bij de apotheker naast
de medicijnen komt te liggen. Zelfs ex-ge
bruikers zeggen dat legalisering verslaafden
te gemakkelijk aan hun drugs zal helpen en
het moeilijker zal maken er van af te ko
men, aldus Lintner, die ook op de psychi
sche schade wees die hasj kan aanrichten.
moskou Rtr-AFP
De onderhandelingen tussen
Moskou en de Tsjetsjeense op
standelingen over een vredesak
koord voor de opstandige Kau-
kasus-republiek dreigen volle
dig in het slop te raken. Beide
partijen beschuldigden elkaar
gisteren van het schenden van
het staakt-het-vuren.
Bovendien groeien de me
ningsverschillen over een poli
tieke regeling voor de opstandi
ge republiek die zich onder lei
ding van haar president,'
Dzjochar Doedajev, in 1991
eenzijdig onafhankelijk ver
klaarde. Doedajev had eerder
deze week een geheime ont
moeting met Russische onder
handelaars.
President Boris Jeltsin vaar
digde een decreet uit waarin hij
aankondigde.dat het Russische
leger permanent in Tsjetsjenië
blijft. Het doel van zijn decreet
omschreef hij als 'het bewaren
van de eenheid van de Russi
sche Federatie'. Daarmee lijkt
Jeltsin elke hoop bij de Tsjetsje-
nen op onafhankelijkheid de
grond in te hebben geboord.
De leider van het Tsjetsjeense
onderhandelingsteam reageer
de hevig verontwaardigd. „Dit is
in strijd met al onze doelen.
Hier' gaan we natuurlijk niet
over praten. We doen alles wat
we kunnen om ons vaderland te
verdedigen", zei Oesman Ima-
jev.
De Russische inlichtingen
diensten lieten gisteren weten
over informatie te beschikken
dat de Tsjetsjenen van plan zijn
nieuwe terreurdaden te plegen.
De onderhandelingen en het
bestand waren het gevolg van
een gijzelingsactie door een
Tsjetsjeens commando in het
Zuidrussische Boedjonnovsk.
Opgetogen neemt premier Major samen met zijn vrouw Norma de gelukwensen in ontvangst van zijn mede
werkers en supporters. Major blijft partijleider van de Conservatieven en daarmee premier.
foto ap max nash
Na ruime overwinning bij verkiezing Conservatieve partij
John Major is gisteren herkozen als leider van de Conser
vatieve partij en blijft daardoor premier. Een opgeluchte
Major noemde de overwinning op zijn uitdager en ex-
minister John Redwood 'duidelijk en overtuigend' en
kondigde aan vandaag zijn regering te zullen wijzigen.
vaal als een 'politieke, zwaarge
wicht', een compliment dat
meteen diende om zijn over
winning meer glans te geven.
Redwood volstond met een kor
te verklaring in het park voor
het parlementsgebouw waar
zich honderden belangstellen
den hadden verzameld en
wenste Major geluk met zijn
overwinning.
Het was gisteren nog niet dui
delijk of het eenderde deel van
de fractie dat zich achter deze
rechtse politieke lijn opstelt,
zich bij deze verloren verkiezing
correspondent
Over Majors lot werd gisteren
beslist door de 329 leden tellen
de Conservatieve fractie in het
Lagerhuis. 218 stemden voor
Major, 89 steunden Redwood,
acht onthielden zich van stem
ming en twaalf maakten hun
formulier ongeldig. Major wees
er meteen op dat deze overwin
ning met tweederde meerder
heid de grootste is die een Con
servatieve leider ooit heeft be
haald en ook groter dan de zes
tig procent die oppositieleider
Blair haalde bij zijn verkiezing
als partijleider.
De uitslag is flatteuzer voor
Major daip veel van zijn politie
ke vrienden hadden voorspeld.
Major, die met zijn vrouw Nor-
ma op de woonverdieping van
Downingstreet 10 het resultaat
had afgewacht, riep de partij op
de eenheid te herstellen tenein
de met succes Labour te kun
nen bevechten in de verkiezin
gen van 1997.
Major prees zijn verslagen ri-
zal neerleggen. Dat Major en
vooraanstaande Tories hier niet
gerust op zijn bewezen bezwe
ringsformules als 'de zaak is nu
afgesloten' en 'de partij moet
zich nu verenigd opstellen voor
het echte gevecht, tegen La
bour'. Verwacht wordt dat Ma
jor wijzigingen in het kabinet
doorvoert die ook de rechter
vleugel van de partij enigszins
tevreden kunnen stellen.
Oppositieleider Tony Blair zei
gisteren dat Major verzwakt uit
de strijd is gekomen. Eenderde
van zijn fractie steunt hem niet,
aldus Blair, die verzuimde te
vermelden dat negentig procent
van de Conservatieve kiesdis
tricten die niet mee mochten
stemmen achter Major
stond.
Pond hoger na zege van Major
LONDEN Rtr-DPA
Het pond sterling is vanmorgen op de Europese valutamarkt drie
kwart cent gestegen. De Britse munteenheid had gisteravond in
Londen al geprofiteerd van de overwinning van premier Major in
de strijd om het leiderschap van de Conservatieve Partij. Op de wis
selmarkt van Amsterdam steeg het pond tot 2,4745 gulden. Die
koers was evenwel al iets lager dan tijdens de handel op gister
avond. Handelaren willen eerst de door Major aangekondigde ver
nieuwing van zijn kabinet afwachten.
hieuw rellen in Noord-Ierlancl
le Noordierse hoofdstad
st is het afgelopen nacht
euw tot ongeregeldheden
men. Betogers staken tien-
auto's in brand en beko-
in de politie met brand-
men. Volgens een politie-
dvoerder raakte daarbij
'and gewond. Een aantal
mstranten is aangehou-
betogers zijn woedend
de vrijlating maandag van
ïldaat Lee Clegg die in 1993
moord tot levenslang
Hij schoot in
(bij een controlepost een
dood dat in een gestolen
■terse kardinaal Cahal Daly
i zich gisteren gevoegd bij
Ben die scherpe kritiek
en op vrijlating. Daly ver-
de Britse regering 'botte
voeligheid' en pleitte voor
:e behandeling van de on
geveer negenhonderd mensen
die in Noord-Ierland vastzitten
wegens hun betrokkenheid bij
het al 25 jaar slepende conflict
tussen protestanten en rooms-
katholieken.
„De vrijlating van Clegg was
een zware blunder", zei de kar
dinaal voor de Ierse radio. „Er
moet nu dringend actie worden
ondernomen in de zaak van an
dere gevangenen die op jonge
leeftijd betrokken raakten bij
conflicten waarover ze geen en
kele controle hadden."
De onrust dreigt het tien
maanden oude vredesproces in
Noord-Ierland te verstoren. De
Britse premier Major riep de be
volking op kalm te blijven en zei
dat de inspanningen voor de
vrede zullen doorgaan. Sinn
Fein, de politieke vleugel van
het Ierse Republikeinse Leger
(IRA), waarschuwde dat het be
sluit ernstige gevolgen kan heb
ben voor de vrede.
GLOUCESTER AFP-Rtr
Bij een tragisch ongeluk in
West-Engeland is een meisje
van vier jaar om het leven ge
komen toen haar hoofd werd
geraakt door de nog draaiende
wieken van een helikopter. Het
jneisje was bij wijze van be
groeting opgetild door haar va
der, die met zijn privé-helikop-
ter net was geland bij zijn
boerderij.
Het meisje raakte zwaar ge
wond aan haar hoofd en stierf
48 uur later in het ziekenhuis
van Gloucester. Een buurman
gaf details van het ongeluk:
„Het kleine meisje rende hem
tegemoet om hem te begroe
ten. Hij tilde haar op, boven
zijn hoofd, zoals vaders doen.
Helaas draaiden de bladen nog
en die raakten het meisje". De
chauffeur van de ambulance:
„Dit is het meest tragische on
geval dat ik in achttien jaar
dienst heb meegemaakt. De
vader bleef maar huilen. Het
was vreselijk".
Houston Na vijf dagen aan el
kaar gekoppeld te zijn geweest
hebben het Amerikaanse ruimte
veer Atlantis (onder op foto) en
het Russische ruimteschip Mir
zich gisteren weer van elkaar los
gemaakt. Met een galante duw
werd wat even het grootste aard
se ruimteschip was, weer in de
twee onderscheidelijke stukken
opgedeeld.
De Atlantis bracht zeven mensen
de ruimte in en keert met acht
personen terug. De extra passa
gier is astronaut Norman Thagard,
die vier maanden met twee Rus
sen in de Mir zat. Alle drie Mir-
ruimtereizigers keren terug naar
de aarde. Twee kosmonauten die
met de Atlantis de ruimte in wa
ren gegaan zijn in de Mir achter
gebleven voor een verblijf van
drie maanden. Deze twee zaten in
de Sojoez die de ontkoppeling van
afstand bekeek.
De koppeling behoorde tot de
voorbereidingen op de bouw van
een internationaal ruimtestation.
In november 1997 moet met die
bouw worden begonnen. Vooruit
lopend op de bouwplannen vol
gen nog zes koppelingen tussen
een Mir en een Amerikaans ruim
teveer. De volgende koppeling is
in oktober. foto ap
