'Tijd van krachtige uitspraken voorbij Een leven lang pessimist Yadvashem Kerk Samenleving Paus helpt een handje %crt<i6(ad*, Kerkbode Leiden WOENSDAG 21 JUN11995 BUITENLAND KORT V rouwenconferentic Het Vaticaan heeft gisteren zware kritiek geleverd op het ontwerp voor het slotdocu ment van de Wereldvrou wenconferentie, die in sep tember in Peking plaatsheeft. Woordvoerder Joaquin Na- varro-Valls noemde het do cument 'buitengewoon one venwichtig'. Seksuele rech ten van vrouwen krijgen veel meer aandacht dan moeder schap, en de discussie over abortus als middel van ge- boortenbeperking wordt tot verdriet van de Heilige Stoel heropend. Condoom De Zuidafrikaanse bisschop pen hebben hun aidswerker Chrys Matubatuba ontslagen omdat hij tijdens bijeenkom sten zijn publiek uitlegde hoe een condoom moet worden gebruikt. De bisschoppen zijn net als de paus van me ning dat voorbehoedmidde len uit den boze zijn, ook in de strijd tegen aids. De ziekte moet worden voorkomen door seksuele onthouding. Gereformeerde synodevoorzitter ds. R. Vissinga: grand rapids anp De tijd van krachtige synode-uitspraken tot kerk en volk is voorbij, aldus de nieuwe voorzitter van de Gerefor meerde synode, ds. R. Vissinga (43). Gelovigen zijn van daag meer gediend met bouwstenen om zelf vanuit hun geloof hun positie te bepalen. De synode komt daaraan tegemoet met bezinningsmateriaal dat eerst in de synode wordt beproefd en daarna als handreiking naar de plaat selijke kerken gaat. menleving proberen te handha ven. Over 35 jaar is naar ver wachting niet meer dan een kwart van de bevolking bij een kerk aangesloten. Net als de sa menleving is de kerk pluraal ge worden. Ook op religieus gebied is er sprake van 'een graas- en zap-cultuur'. Er is veel ruis in de woorden en daden van de kerk. ,,We dra gen niet alleen de zegeningen, maar ook de last van ons verle- Vissinga, die op 9 mei ds. P. Boomsma als praeses van de Gereformeerde Kerken opvolg de, sprak deze woorden bij de synode van de Amerikaanse zusterkerk Christian Reformed Church, die van 13 tot 23 juni in Grand Rapids wordt gehouden. In zijn toespraak zette hij uit een hoe de Nederlandse kerken zich in een geseculariseerde sa- den met ons mee. Velen hebben slechte herinneringen aan de dwang, de bekrompenheid, de behoudzucht en de angst voor vrijheid." Vissinga wees verder op de verwarring als gevolg van de zeer uiteenlopende opvattin gen. Hij noemde de verdeeld heid van de kerken 'bescha mend' tegenover de wereld. Maar er leeft bij velen ook groot enthousiasme voor Sa men op Weg. Ruim 400 ge meenten zijn een samenwer kingsovereenkomst aangegaan, net als tientallen classes (regio nale kerkvergaderingen) en vijf provinciale synodes. De laatste tijd wordt het verzet overigens sterker. „Het blijft gemakkelij ker een kerk te breken dan ker ken weer bij elkaar te brengen." BEROEPINGSWERK NEDERLANDSE HERVORMDE KERK Beroepen: te Veen: P. van der Kraan te Bleskensgraaf; te Nieuwleusen: H.W. van Veldhuizen te Langweer( Fr). Aangenomen: naar Pijnacker (wijk oost): M. Treuren te 't Woudt; naar Edam-Volendam: J.W. Blankert, pre dikant voor buitengewone werkzaam heden (pastor luchthaven Schiphol). GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT Aangenomen: naar Rozenburg: M. Heemskerk te Hogezand-Sappemeer. CHR. GEREF. KERKEN Aangenomen: naar Zierikzee (2e pre dikantsplaats): H.J.Th. Velema te Er- melo, die bedankte voor Middelburg en voor Noordscheschut. Bedankt: voor Hoofddorp: H. van de Steege te Papendrecht. GEREFORMEERDEGEMEENTEN Beroepen: te Boskoop, te Brakel, te Goes, te Goudswaard, te Grand Ra pids (Covell/USA), te Kapelle-Bieze- linge (t.b.v. het zendingswerk op Gui nee), te Klaaswaal, te Lethbridge (Can.), te Lisse, te Meliskerke, te Moerkapelle, te Naaldwijk, te Put- tershoek, te Rilland-Bath, te Rotter- dam-Zuidwijk/Pendrecht/Lombardij- en, te Spijkenisse i.c.m. Hoogvliet, te St.Catharines (Can.), te Tricht-Gel- dermalsen, te Westkapelle en te Zoe- termeer: G.J. Baan, kandidaat te Bar- neveldj te Amsterdam-Noord, te Ca- pelle aan den IJssel-West, te Dirks- land, te Doetmchem, te Genemuiden, te Oosterland en te Wolphaartsdijk: F. Mulder, kandidaat te Elspeet. voorschoten Sommige dingen liggen zo voor de hand. De rooms-katholieke Laurentiuskerk in Voor schoten wordt gerestaureerd en wie wordt er ingeschakeld voor het zwaardere werk? Paus Prestige, na tuurlijk. FOTO LOEK ZUI1DEF\DUIJN DE KERKBLADEN Hij weet niet meer hoe het bogen als een ten dode opge- kwam, maar opeens raakte de schreven boom, komt bij ons Lissese predikant P.J. van Mid- zitten. Als hij zijn arm draait den in gesprek. „Zomaar er gens in Israël. De oude man naast me sprak Jiddisch - die prachtige mengelmoes van vooral Duits Rijnlandse Kerkbode ONTMOETING 1998 gjg§ PETRUS INEOrjgg en He breeuws. Als ik erg m'n best doe en ze spreken het niet te vlug, kan ik het wel vol gen. 'Komt u uit Duits land?', vraag ik hem Hij knikt van 'nee'. 'Uit Polen'. En hij vraag in het Duits: 'U, komt u uit Duits land?' 'Uit Ne derland', zeg ik." Van Midden is blij dat hij dat kan zeggen, schrijft hij in het blad De Kruisvaan. „Al weet ik, dat Nederland ergens bovenaan de lijst staat van landen, waar relatief de mees te Joden zijn weggevoerd en afgeslacht. We waren geen helden, behalve dan zij die veel goed maakten: Johannes Post, Corry ten Boom, Hilbert van Dijk en gelukkig nog veel meer. 'Vindt u het niet moeilijk om Duits te spreken, in dit land, met zoveel geschiedenis', vraag ik. Hij zwijgt even, denkt na en knikt van 'nee'. 'De Duitsers die ik hier ontmoet zijn alle maal heel aardige mensen', zegt hij. 'En gewoon, net als u. Ze zijn vriendelijk en niet veel eisend. Ze schreeuwen hier niet. Maar elke keer als ik ze zie, denk ik toch: jouw vader of oom was het misschien. Onvoorstelbaar. Ze hebben ie dereen uitgemoord, en hoe. De babies, de zwangere vrou wen... Wat ze deden..., we hebben vrijwel niemand meer...' Hij stokt. Een kromlopende man, ge- zie ik een paars/blauw num mer in z'n vel, er door de trawanten van Hitier in' ver eeuwigd. 'Yad', noe men ze je onderarm in het he breeuws. Een yad met een nummer. De volgende dag loop ik door Yadvas hem. Het ge dachte nispark voor de 6.000.000 omgebrach- ten. 'Yadvas hem': 'hand en naam', betekent dat. Het komt uit de He breeuwse Bijbel, zoals zoveel hier, uit Jesaja 56,5: 'Ik zal hun een hand (gedenkteken) en een naam geven, beter dan zonen èn dochters'. Een hand en een naam. Dat is wel wat anders dan een hand en een nummer. Tientallen keren ben ik in middels in Yadvashem ge weest. Nog steeds kom ik er beroerd uit. Vooral uit het Children's Memorial. Een donkere spelonk als het graf van Abraham, waarin vijf kaar sen branden, die oneindig vaak weerkaatst worden in honderden spiegels. Je staat er onder een donkere sterrenhe mel en uit een luidspreker klinken eindeloos namen: Ruth, 7 jaar, Holland. Benja min, 10 jaar, Polen. Tamar, 5 'Kijk eens naar de sterren; Abraham', zei de Heer. 'Als die sterren geteld kunnen worden, zal jouw nageslacht geteld kunnen worden'. Deze sterren zijn gevallen. Ze zouden uit doven. Tenzij iemand hun naam noemt. Hun naam God dank voor eeuwig heeft ge schreven in de palm van zijn hand." redactie dick van der plas. 071- HHHMHBHHI O L O F O LEIDSCH DAGBLAD (Opgericht 7 maart 1860) Rooseveltstraat82 071-356356 Postadres: Postbus 54, 2300 AB Leiden ABONNEESERVICE Abonnementen 071-128030 Geen krant ontvangen? Bel voor nabezorging: Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en Zaterdag 10.00-12.00 uur 071 -128 030 DIRECTIE B. M. Essenberg, G. P. Arnold (adjund:), J. Kiel (adjunct) HOOFDREDACTIE J.G. Majoor, F. Nypels, H, G. van der Post (adjunct) PUBLIC RELATIONS W. H. C. M. Steverink 071-356356 OMBUDSMAN R.D.Paauw 071-356215 Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post. REDACTIE G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio F Blok, chef eindredactie algemeen W.F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek W. Spierdijk, chef sportredactie J. Preenen, chef binnen-, buitenland, eco Redactie: Hoofdredactie: ADVERTENTIES Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 u 071- ABONNEMENTEN bijvooruitbetaling: per maand (acceptgiro) per maand (autom. betaling) per kwartaal (acceptgiro) per kwartaal (autom betaling) per jaar (acceptgiro) per jaar (autom. betaling) VERZENDING PER POST per kwartaal (NL) LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEB Voor mensen die moeilijk lezen, slech hebben of blind zijn (of een andere I dicap hebben), is een samenvatting regionale nieuws uit het Leidsch Dad geluidscassette beschikbaar. Voor infl 08860-82345 (Centrum voor Gesprolj N H U I Z I ZIEK ONGEVALLENDIENST Academisch Ziekenhuis vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en| woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, woensdag 13.00 uur (Diaconesse en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis. BEZOEKUREN DIACONESSENHUIS (tel. 071-178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur. Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, vod ners bovendien van 10.30- 11.15uuren van 19.45 - 21.00 uur Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30 na overleg met de dienstdoende verpleegkundige. Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoenc| iren 19.00-19.45 uur. RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth (tel. 071-454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, kla<| II daarnaast ook 11.15-12.00 uur. Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tol uur). Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag). Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 i 18.30-19.00uur. Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord (tel. 01720-63131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, 1 en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur. Geen spoedeisende hulp meer mogelijk ACADEMISCH ZIEKENHUIS (tel. 071-269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 i 18.30-19.30 uur. Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00 i' leen Partners/echtgenoten met kinderen. Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uits| voor partners/echtgenoten en eigen kinderen. Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een rui zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkundige. Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: keel-, neus- en oi kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur: oogheelku heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur. Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.1! uur; babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak. chef henny van egmond, 071 -356414, plv.-chef hans koenekoop, 071| Walenkamp staat bekend als een tegendraads figuur, maar dan één van het con structieve soort. Ooit wilde hij in de Leidse Burcht een sociëteit naar het model van het Amsterdamse Arti inrichten, maar dat plan werd 'getorpedeerd door intriganten en paladijnen'. Hij leeft nu vrij teruggetrokken op een etagewoning aan de Nieuwe Rijn, waarvan de wanden bedekt zijn met boe ken en abstracte kunst. Walenkamp werd in het jaar 1940 gebo ren in Warmond, toen nog een rustig dorpje waar het tere mos tussen de stenen groeide. „Tot aan mijn vijftiende heb ik een fijne jeugd gehad. Ik kom uit een groot katholiek gezin. Had drie broers en drie zusters. Na tuurlijk ging ik naar de kerk, maar ik was er al vlug van overtuigd dat dat geloof voor mij onzin was. Al die mensen die 's zondags naar de kerk gaan. Laten ze eens een mooi gedicht lezen. Laten ze 'De Lof der Zotheid' van Erasmus eens pakken. Daar hebben ze meer aan dan aan zo'n preek van een kraai." „Ik was wel misdienaar. Want als er 's morgens een begrafenis was, kreeg je lekker vrij van school. Het kerkhof in Warmond ligt een beetje op een verhoging, zo'n meter of drie hoger dan de weg. Net alsof de do den er al een beetje naar de hemel worden opgetild. Misschien moest dat kerkhof wel zo hoog liggen vanwege de stand van het grondwater. Anders zouden die doodskisten misschien wel gaan dobberen." „Toen ik vijftien jaar was, ben ik voor mijn leven lang pessimist geworden. Om streeks die tijd moest ik naar het Canisius- internaat in Nijmegen, een Jezuïetencolle ge. Een treurige tijd. Ik voelde me heel erg verlaten. Die verlatingsangst ben ik nooit meer kwijtgeraakt. Ik moest naar dat inter naat omdat ik wat rebelser was dan de rest van mijn broers en zusters." Nummer „Dat internaat was Vreselijk. Je kreeg ook gelijk een nummer. Ik had nummer 253. Dat moest je in al je kleren zetten. We slie pen met een hele hoop jongens op één zaal, in chambrettes, kamertjes die met houten wanden en een gordijn waren afgeschut. Maar je hoorde alles van elkaar. En dan kwam er 's avonds zo'n broeder langs om te kijken of je je handen niet onder de dekens had. Je was volkomen onvrij. Alles moest gezamenlijk. En ik hou niet van gezamen lijk." „Je had een wastafel in je chambrette en eens in de week moest je met z'n allen dou chen. Jongens onder mekaar, als je begrijpt wat ik bedoel. Dat kwam heel erg veel voor. Dat werd ook getolereerd. De kleinere jon gens werden door de grote gechanteerd. De paters waren erg dol op bepaalde jongens. Begrijp me goed, ik heb niets tegen homo seksualiteit, maar in die situatie vond ik dat toch een beetje ranzig." „De prefect in het internaat was een Ben Walenkamp (55) is samen met kunstschilder Jan Willem Bruins het brein achter de gedichten op gevels her en der in Leiden. Met zijn pijp, zijn karakteristieke witte sjaal en zijn grijzende baard is hij een gekend figuur in de stad. bloedlijer. Als je wat had ge daan, moest je woensdagmid dag binnenblijven en mocht je de stad niet in. Maar in de stad kon je ook niet veel doen. Je mocht bijvoorbeeld niet naar de bioscoop. En dat hielden ze echt in de gaten! Die kraaien gingen in een portiek staan en als ze je uit de bioscoop zagen komen, schreven ze je naam op. Het was een soort SD, een Sicherheitsdienst van het ka tholicisme. Die terreur daar van bovenaf! Dat internaat kun je vergelijken met een concen tratiekamp waar je goed te eten krijgt." „Op een ochtend, net na het ontbijt, zegt één van die kraai en ineens tegen de jongens: 'We bidden nu voor de moeder van Ben Walenkamp die van nacht is overleden...' Ik wist van niks! Die schoften hadden nog niet eens het fatsoen om me dat persoonlijk te laten we ten. Daar zat ik dan met mijn verdriet. Ik heb mijn handen niet me.er gevouwen voor het gebed. Ik heb mijn vuisten ge bald." Blauw „In 1963 ben ik bij museum De Lakenhal als stagiair be gonnen. Ik wilde iets in de kunst gaan doen. Jan van Wes- sem was daar directeur. Aardi ge man. Heeft mij jenever le ren drinken. Elke middag öm vier uur de kruik op tafel. Van Wessem hield alleen maar van figuratieve kunst. Maar toch gaf hij conservatrice Lucia Thijssen en mij de vrije hand om in de Ho'rtus een beeldententoonstel- heffen. Eén schilderij van Mondriaan is tien ling te maken met ook abstracte beelden." keer interessanter dan het hele werk van „Dat figuratieve had ik onder invloed van Koons. Figuratieve kunst legt vast. Als ik er- De Stijl allang losgelaten. Met het afbeelden gens een schilderij met allemaal menselijke van de realiteit schiet je geen steek op. De figuren erop zie, denk ik vaak: gaan jullie foto is in de plaats gekomen van de figura- eens weg, jullie staan in mijn beeld. Kunst tie. Daarom vind ik de hedendaagse beel- moet de tijd voor zijn, vind ik. Nu is de dende kunst zo'n treurige aanblik bieden, kunst een trendvolger. Net als bij C A, elk Zo'n Jeff Koons die kitsch tot kunst wil ver- jaar een ander kleurtje, maar het is niks... Ik Ben Walenkamp: „Anderen willen altijd met jouw eer gaan strijken.' ik. Ik heb het de ambtenaren wel eens anders horen zeggen. Anderen willen altijd met jouw eer gaan strijken." „Ze zijn nu plannen aan het ontwikkelen voor Leiden Cul tuurstad 1997. Zo provinciaal als de pest. Een kopie van wat Dordrecht en Gouda hebben gedaan. Geen enkele eigen in breng. En dan hoor je zo'n meneer Van Bochove zeggen dat ook de buurthuizen en sportverenigingen moeten meewerken! Anderhalf mil joen is al niet erg veel, dus je moet de dingen niet gaan ver snipperen. Je moet de univer siteit gebruiken en de musea, die fantastisch zijn. Je moet één groot project hebben. „Het 'veld', om maar eens een van die bezopen ambtelijke woorden te gebruiken, wordt niet geraadpleegd. Maar ach, ik ben natuurlijk te kritisch. Ik heb destijds gesolliciteerd naar de functie van directeur van het Centrum voor Beel dende Kunst. Een persoonlijke afwijzing gekregen van me vrouw Van Baarle. Door mijn 'uitgebreide betrokkendheid bij de Leidse kunstwereld' en mijn kennis zou ik niet ge schikt zijn. Net alsof je tegen een piloot zegt: 'U hebt nu al zoveel gevlogen, u nemen we niet aan, we nemen nu eens een luchtfietser'." „Vreemde toch? Maar er is 'wel meer dat ik niet begrijp. Kijk nu eens naar het personeel van De La kenhal. Ze hebben daar een volledige zwijgplicht. Dat je je dat als conservator laat aan- hou van kunstenaars die integer blijven leunen, vind ik echt droevig." zoeken naar hun waarheid, al duurt het een jaar lang. Thom en Pieter Geraedts uit Lei den zijn van die kunstenaars." „Die expositie in de Hortus werd een be- Eén van de grootste teleurstellingen in het scheiden succes. Ik ben daarna kunstmark- leven van Walenkamp werd het project met ten gaan organiseren én ik heb voor het sociëteit De Burcht. „Ik had een beetje dat eerst De Waag ontdekt als expositieruimte. Franse idee van Les Deux Magöts, Café de Dat mag wel eens worden vastgesteld, vind Flore en La Coupole in Parijs, waar kunste- FOTO LOEK ZUYDERDUIN Debacle naars kwamen en met elkaar debatte Mensen die elkaar inspireerden. Na model van Arti in Amsterdam, een bt sociëteit. Er waren literaire avonden, den voor moderne muziek, een galer journalistencafé, noem maar op." „Financieel werd het een debac toen kwam het bestuur met een altei ik moest mijn activiteiten inkrimpen, de echter dat de kroeg open ging en activitëiten zouden doorgaan. Nee, bestuur, de sociëteit moest besloten 1 Ik was er nog niet uit of het café ginj voor iedereen. Hoe ik toen ben gepak heb ik nu nog last van. De mensen zelf in het bestuur had gehaald, hebb gewoon gewipt. Ze gunnen het je hi als je in de zon loopt. Dan zor( meteen voor schaduw. „Jammer dat die sociëteit misli Maar ja, dat kan in Nederland ni grandeur. En als ze dan al eens ee naar het grote doen, krijg je zoiets station in Leiden. Zo vreselijk parma lullig. Leiden zet zijn borst op! Maar geten dat je bij het opzetten van je bo een enorm holle rug krijgt. Het tocht station straks nog even hard. Het is niet comfortabel. Het is niet op m maat gemaakt." Grafstaai Ben Walenkamp kenschetst zijn huil ven als dat van een heremiet. Vroege j hij nog wel eens behoorlijk doorz maar sinds drie jaar drinkt hij geen d meer. Hij leeft alleen, al heeft hij n een goed contact met zijn ex-vrouw, niet celibatair of zo, maar toch mis i toe wel een vaste partner. Bij mijn het echt verliefdheid op het eerste j Ik geloof dat verliefdheid een chemis actie is. Je reageert op eikaars beeld het klikt, ben je verkocht. Maar ik be man voor dat leven met zijn twee gauw het woord 'samen' valt, ben i de terugtocht. Ik verkies de eenzaa Mijn liefde beperkt zich niet tot mei koester een grote liefde voor kui kunst blijft bij je tot aan je dood." „De dood? Nee, daar ben ik niet e bang voor. Eerlijk gezegd verlang eens naar de dood. Ik hoop dat h zo'n jaar of zeventig met me gebeurt eens. Niet dat ik van die vreselijke caps krijg. De pil van Drion zou wat treft voor mij een uitkomst zijn. Ik een grafzerk voor mezelf ontworpt wordt een mooie glanzende plaat st in het midden een rode lijn die op ker moment ophoudt. En dan wil ik ven worden op dat kerkhofje in Wa daar bij de oude toren. Hoewel, daai Maarten 't Hart en dat maakt het tot een stuk onaantrekkelijker. Maar go plaat zal schitteren in de zon. En als heet wordt, kunnen wandelaars er e opbakken."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 12