Een beroerd
imago
TT
ZATERDAG 17 JUNI 1995
Amerikanen vergelijken Nederlands drugsbeleid al met 'genocide'
Het In veel landen zo verfoeide beeld van Nederland: Een Duitse toerist rookt een joint in een Amsterdamse koffieshop, foto cpd henriette guest
Voor het buitenland is
Nederland al lang niet
meer het land van
Hansje Brinker, die
metz'n vinger in de
dijkeen watersnood
voorkwam. De Hansje
Brinker van nu is een
spuitende, snuivende
drugsverslaafde die
legaal stuff koopt,
auto's kraakt, door de
politie wordt
nagezwaaid en ook
nog geld toe krijgt.
Terwijl Den Haag
woorden tekort komt
om Neerlands
gen uanceérde en
effectieve drugsbeleid
aan te prijzen, ergeren
andere landen zich
wild aan 'the Dutch
way'. De relaties met
vooral Amerika komen
steeds meer onder druk
te staan. Portret van
een beroerd imago.
H et had een haar gescheeld of
I Amsterdam was het Europese
hoofdkantoor van autogigant
Chrysler misgelopen. De Chrysler-top had na
langdurig onderzoek gekozen voor een plek
in de hoofdstad. Toch twijfelden de hoge jon
gens van Chrysler. De centen waren het pro
bleem niet, zeiden ze. De locatie en de infra
structuur ook niet. Het zat hem meer in het
breed uitgemeten, inktzwarte drugsimago
van Nederland. Ze konden hun hoofdkantoor
toch niet met goed fatsoen vestigen in een
drugsparadijs, lieten ze tot grote schrik van
de Nederlandse ambassade in Washington
weten.
Na driftig telefoonverkeer tussen Washing
ton en Amsterdam en persobnlijk ingrijpen
van burgemeester Patijn, werden de mana
gers van de autofabrikant gratis overgevlo
gen. Ze kregen een rondleiding door de stad
met z'n honderden 'koffieshops' en werden
uitvoerig onderhouden over het drugsbeleid.
De Amerikanen waren daarna overtuigd. De
overeenkomst kon toch worden getekend.
Op de ambassade in Washington prijzen ze
Patijn en de zijnen nog steeds voor hun aler
te optreden.
Zweden
In het buitenland is er immer kritiek geweest
op het Nederlandse drugsbeleid. Burgemees
ters, politiebazen, ambtenaren, politici en
niet te vergeten de media uit de ons omrin
gende landen klagen al jaren hun nood over
ons tolerante drugsklimaat. Voorop staat het
conservatieve Zweden, dat sinds jaar en dag
zo ongeveer een hetze tégen Nederland
voert.
Ondanks de TV-beelden van rokerige kof
fieshops, spuitplaatsen, Nederwiet-plantages
en methadonbussen, wisten de Nederlandse
drugsdeskundigen, met name die in de
Randstad en de grensgebieden, altijd haarfijn
en ietwat betweterig "uit te leggen waarom
het Nederlandse drugsbeleid wel degelijk een
succes is. De praktijk wijst dat ook uit, als we
dezelfde deskundigen en wetenschappers
moeten geloven. Niet voor niets hebben lan
den als Duitsland en Zwitserland, die een
aantal jaren geleden nog forse kritiek lever
den, nu projecten lopen die 'geënt zijn op de
Nederlandse aanpak.
De kritiek blijft echter. Sterker nog: de irri
tatie neemt alleen maar toe en staat tegen
woordig ook hoog op de agenda van rege
ringsleiders. Mag Nederland graag andere
landen wijzen op het schenden van de men
senrechten, nu wordt premier Kok en zijn
ministers de pin op de neus gezet als het gaat
om drugs. En er worden ook consequenties
aan verbonden.
Eén van de eerste daden van de Franse
president Chirac, die tijdens zijn verkiezings-
toernee herhaaldelijk uithaalde naar Neder
land, was het doen van de uitspraak dat
Frankrijk het Schengen-verdrag wil uitstellen.
Parijs is ontevreden over de Nederlandse
drugsaanpak, en wil desnoods opnieuw gaan
controleren aan de grenzen. In de visie van
de Fransen heeft Hansje Brinker zijn vinger
uit de dijk gehaald en wordt het achterland
(Duitsland, België maar vooral Frankrijk)
overspoeld met drugs uit de lage landen. En
die vinger moet terug in de dijk, anders gaan
de grenzen dicht, zo dreigen de Fransen.
Melkweg
Ook in de Verenigde Staten, waar de War on
Drugs bovenaan de politieke agenda staat,
gaan steeds meer stemmen op om Neder
land de wacht aan te zeggen. Het keurige
imago van Nederland van destijds wind
molens, tulpen, groene polders, ijverige wer
kers en propere woningen vertoont daar al
lange tijd forse scheuren. Vraag een jonge
Amerikaan wat hij van Nederland weet, en
hij zal je onmiddellijk etablissementen als de
Bulldog en de Melkweg noemen. „Good stuff,
man.En van Hansje Brinker heeft hij nog
nooit gehoord.
Zelfs president Bill Clinton wel mari
huana gerookt maar nooit geïnhaleerd
noemt Nederland een land dat op drugsge
bied volledig is ontspoord. Ofschoon het in
de media nauwelijks aandacht kreeg, heeft de
Amerikaanse president dit voorjaar tijdens
het bezoek van premier Kok en minister van
buitenlandse zaken Van Mierlo aan Washing
ton zijn bezorgdheid over het Nederlandse
drugsbeleid kenbaar gemaakt. Kok en Van
Mierlo kregen te horen dat de belangrijkste
westerse regeringsleider not amused was.
Sinds de 'Hollanditis' het verzet tegen
plaatsing van kruisraketten in de eerste helft
van de jaren tachtigwas dat niet meer
voorgekomen.
Een diplomaat van de Nederlandse ambas
sade in Washington meent dat de relaties
tussen Nederland en de VS onder druk staan
door de meningsverschillen over de drugs-
aanpak. „Wij slagen er niet in om ons beleid
hier te verkopen. Bovendien zijn ze ook niet
geïnteresseerd in onze genuanceerde aan
pak", zegt hij. Amerikanen, zo gelooft hij en
in zijn kielzog vele anderen, zijn niet geïnte
resseerd in nuances. Ze willen korte, bondige
uitspraken van politici, in mediatermen one
liners of soundbites genoemd. Een medewer
ker van de Amerikaanse ambassade in Den
Haag komt tot dezelfde conclusie. „We heb
ben al zo vaak geprobeerd in Washington uit
te leggen wat het Nederlandse beleid bete
kent, maar daarin zijn we nooit geslaagd. Ze
bekijken alles zeer zwart-wit."
Overgave
In Amerikaanse ogen hebben de Nederlan
ders het de afgelopen weken helemaal te
bont gemaakt. Eerst hoorden ze dat er groen
licht is gegeven voor een experiment met
gratis heroïneverstrekking aan duizend junks.
Enkele dagen later vernamen ze dat de
hoofdcommissarissen van politie voorstan
der zijn van 'decriminalisering', ofwel legali
sering, van in elk geval softdrugs, omdat de
oorlog tegen de drugscriminaliteit toch is
verloren.
Is dat land van God los, hoor je ze in de VS
al nationwide denken. Als Amerikanen er
gens een hekel aan hebben dan is dat aan het
begrip surrender (overgave). „We zullen ons
nooit overgeven aan de drugshandel", is vrij
wel altijd de laatste zin in toespraken van ie
dere zichzelf respecterende politicus in de
VS. Als je je overgeeft, dan ben je een loser,
een verliezer, zo heet het daar. En dat mer
ken de medewerkers van de Nederlandse
ambassade in Washington. Tegenwoordig
moeten de diplomaten van de economische
afdeling van de ambassade ook vragen over
drugs beantwoorden.
De drugsoorlog, die de VS 25 miljard dollar
per jaar kost, heeft aan de overkant van de
Oceaan bijna hysterische proporties aange
nomen. Op vrijwel elke bijeenkomst over de
drugsstrijd wordt Nederland aangehaald als
een paradijs voor de gebruiker en de smok
kelaar. In Atlanta wqrd vorige maand een
tweedaagse conventie gehouden van 'Ameri
kaanse steden tegen drugs'. Bijna iedere
spreker en het waren er nogal wat
noemde Nederland als voorbeeld van hoe het
niet moet. De opgetrommelde media, twee
honderd burgemeesters, talloze vertegen
woordigers van belangengroeperingen, zoals
bijvoorbeeld American families against drugs,
vielen van de ene in de andere verbazing bij
wat er allemaal loos was in 'Holland'. De
'oooh's' en 'aaah's' waren niet van de lucht.
De kroon spande dr. Lee Brown, de be
langrijkste adviseur van president Clinton op
het gebied van drugs. Deze voormalig hoofd
commissaris van de politie in New York is
verantwoordelijk voor de drugsoorlog in de
VS. Hij kent geen enkele nuance in zijn poli
tieke opstelling. Zo haalde hij hard uit naar
ABC, één van de grootste televisienetwerken
van Amerika, omdat dat het gewaagd had
een documentaire uit te zenden onder de ti
tel: 'De oorlog tegen drugs, zoeken naar op
lossingen'. Daarin werden onder anderen
Nederlandse deskundigen geïnterviewd over
het drugsbeleid in dit land. Het commentaar
van Brown: „Ik was geschokt. Een belangrijk
televisienetwerk hield een pleidooi voor lega
lisering van drugs.
Geen verbale zee gaat de drugs-tsaar, zoals
Brown ook wel wordt genoemd, te hoog om
het belang van de drugsstrijd te benadrukken
en zijn afschuw over Nederland uit te spre
ken: Zo zei hij ooit: „Ik denk niet dat het een
overdrijving is dat legalisering van drugs het
morele equivalent van genocide kan worden
genoemd." Kortom: Nederland maakt zich
schuldig aan volkerenmoord door niet alle
uitingen van drugsgebruik keihard te bestrij
den.
De Drugs Enforcement Administration
(DEA), een organisatie die vrijwel de hele we
reld als haar strijdtoneel ziet om drugs uit de
VS te weren, voedt de vooroordelen over Ne
derland met reeksen statistieken en versla
gen. Een brochure van de DEA die op de con
ventie in Atlanta werd uitgedeeld, meldt over
Nederland: „Tegenstanders van legalisering
van drugs noemen Amsterdam vrijwel altijd
het Mekka van de drugs in de Westerse we
reld. Iedereen kan een restaurant in gaan en
marihuana en hasj bestellen. Heroïne en co
caïne zijn gedecriminaliseerd om praktische
redenen." Even verderop in de brochure
'Drugslegalisering: mythes en dwalingen' valt
in één zin te lezen: „Nederland heeft de
hoogste criminaliteit van Europa en de mees
te drugsverslaafden hebben een uitkering en
plegen misdaden."
Blowend en snuivend Holland is ook on
derwerp van gesprek bij leden van het Ameri
kaans Congres. De republikein Gerald B.
Solomon schreef in een brief aan zijn colle
ga's en aan Clinton dat „legalisering van
drugs een desastreuze fout van Nederland
was". Hij beweert 'op basis van cijfers van de
Nederlandse regering' dat het „aantal geregi
streerde drugsverslaafden in de afgelopen vijf
jaar met 22 procent is toegenomen. Alleen al
in 1993 werden 25.000 nieuwe verslaafden
geregisteerd." Volgens zijn beweringen en
berekeningen zou Nederland meer dan hon
derdduizend verslaafden tellen. Volgens cij
fers van het ministerie van volksgezondheid
kent Nederland al acht jaar een stabiele
groep van 25.000 verslaafden.
Lobby
Veel van de vooroordelen, misvattingen en
onjuiste conclusies over het Nederlandse
drugsbeleid in Amerika komen voort uit een
actieve lobby van het Nederlandse Landelijk
Comité Drugspreventie (LCD). Dat is een in
ons land vrijwel onbekende organisatie,
waarvan de leden voornamelijk in orthordox-
christelijke hoek te vinden zijn. Het LCD was
ook officieel aanwezig op de eerder genoem
de conventie in Atlanta, in de persoon van
secretaris dr. E. de Marees van Swinderen. Zij
is een bejaarde dame, die zelfs in het ortho
dox-christelijke Reformatorisch Dagblad te
Apeldoorn geen ruimte krijgt voor haar tame
lijk rigide ideeën over het Nederlandse drugs
beleid.
Zij mocht in Atlanta vertellen dat de „Ne
derlandse jeugd verdrinkt in een poel van
drugs", en kon ongehinderd meer van dit
soort verklaringen afleggen. Het was koren
op de molen van de Amerikaanse beleidsma
kers. De deelnemers moesten de opvattingen
van de LCD-secretaris overigens wel lezen in
een brochure, want haar Engels was voor de
toehoorders onbegrijpelijk. Solomon, de re
publikeinse afgevaardigde, doet zijn uitspra
ken echter mede op basis van informatie van
het comité. De naam LCD duikt ook herhaal
delijk op in Amerikaanse uitgaven over het
Nederlands drugsbeleid.
Een lid van de Nederlandse ambassade in
Washington noemt de officiële uitnodiging
van De Marees van Swinderen voor de con
ventie in Atlanta illustratief voor de Ameri
kaanse desinteresse in het Nederlandse
drugsbeleid. „Ze willen alleen verklaringen
horen van medestanders", is zijn ietwat bit
tere verklaring. Vooral omdat een hoge amb
tenaar van het ministerie van volksgezond
heid geen kans kreeg het Nederlandse beleid
in Atlanta wèl goed toe te lichten.
Nederland is, zoals eerder gezegd, in Ame
rika berucht om z'n drugsaanpak. In het
meest recente jaarlijkse narcoticarapport van
het Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken kan Nederland zich de volgende zaken
aanrekenen: de vrije verkoop van hasj en ma
rihuana, een belangrijk centrum voor het
witwassen van drugsgelden, één van de be
langrijkste distributielanden voor de export
van chemicaliën om drugs te produceren en
de voornaamste producent van XTC.
Tegelijkertijd echter zwaait het ministerie
Nederland alle lof toe als het gaat om wetge
ving waarmee de georganiseerde misdaad en
het witwassen van drugswinsten wordt te
gengegaan. Ook de samenwerking tussen de
Nederlandse marine en de Amerikaanse
kustwacht in de Caraïben wordt toegejuicht.
Verkopen
Maar in de Amerikaanse politiek lijken dit
soort nuances nog wel eens te worden verge
ten of onder de oppervlakte te blijven. Wat
ook wel wordt gezegd door de mensen die
het weten kunnen: Nederland moet z'n
drugsbeleid beter en intensiever gaan verko
pen. Dat vindt althans een diplomaat in Was
hington, die er aan toe voegt dat er inder
daad lobby-plannen in de maak zijn. Deson
danks lijken de Franse en Amerikaanse reac
ties al aan te geven dat de marges voor een
nieuw drugsbeleid in Nederland bijzonder
smal zijn. Het buitenland volgt Nederland
met argusogen en zal onmiddellijk op de in
ternationale drugsverdragen wijzen als Ne
derland nieuwe wegen gaat bewandelen.
Het geduld met Hansje Brinker is op.
