Denksport
BRIDGE
Zaterdag 10 juni was de dag van de Epson
World Wide Bridge Contest. Niet minder
dan 150.000 bridgeparen over de hele we
reld deden mee. Ze speelden tegelijkertijd
dezelfde 36 spellen. In Nederland deden
enkele honderden paren mee, van wie 72
in Den Haag. De bekendste deelnemers in
Nieuwspoort waren de ministers Jorritsma
en Dijkstal en Commissaris van de Konin
gin Henk Vonhoff. Eerste in Den Haag wer
den de chemici Hendriks-Oskam, die met
74,2 procent ook internationaal nog wel
goed zullen scoren.
Twee spelen sprongen er uit. In het eerste
spel was Oost gever en niemand kwets
baar. Het bieden van OW was eenvoudig:
Oost opende met 1 kl; West 1 ha; Oost 2
SA: West 3 SA.
West
Oost
10542
AH V
V 9 8 3
A 10 6
AB 10
V 6 3
V 4
HB86
Diagram 1
Zuid startte ondanks de opening met 1 kl
toch met kl 2, kennelijk van een vijfkaart.
Hoe moet de leider het spel afspelen? In
schoppen zijn 3 of 4 slagen, in harten 2 of
3, in ruiten 2 of 3 en in Idaveren 2. Op wel
ke kleur zet U Uw geld? Als dat harten is, is
het nog belangrijk hoe U begint. In klave
ren kunnen NZ niet verder zonder een ex
tra slag aan Oost te geven. In de praktijk
liet de leider de eerste klaveren doorlopen.
De 9 van Noord werd genomen. De goede
speelwijze is om in harten vanuit West te
beginnen. Daartoe probeerde Oost de blin
de te bereiken in ruiten. Ruitenvrouw werd
voorgespeeld. Als Zuid de heer heeft, wordt
die meteen gespeeld en heeft West drie
aankomers. Als Noord die heer heeft, zal
die meteen genomen worden en heeft
West twee aankomers. Had U ook dit plan
'zo uitgevoerd? Op het moment echter, dat
Ituitenvrouw op tafel werd gelegd, was Oost
tegen goede tegenstanders down. Wat ging
er mis? Als ruitenvrouw wordt gespeeld
leggen goede NZ-spelers een kleine ruiten!
Daarna probeerde Oost de blinde met kla-
'erenvrouw aan slag te krijgen. Maar Zuid
nam meteen het aas en speelde ruiten te
rug.
Toen in de 2e ruitenslag de boer met de
heer werd genomen, was de leider teleur
gesteld. Nog erger werd het toen Noord
ruiten terug speelde en Zuid niet meer be-
kende. Op de volgende harten vanuit West
legde Noord de boer en hoe de leider nu
nog spartelde, meer dan acht slagen zaten
er niet meer in:
M rfr*
k AH V
r A106
V63
h HB86
Diagram 2.
Van de maximale score van 100 kregen NZ
er hier 93 en OW 7. Voor 3 SA contract kre
gen OW nog steeds maar 26% en pas bij de
overslag werd het beter met 72%. Ook in
het volgende spel was veel nodig om de
topscore van 97% te halen:
West Oost
*9 **B 6 5
1097 AV3
A H 9 7 B86
109752 +AHB6
Diagram 3
Noord was de gever en OW waren kwets
baar. Noord opende 1 kl (in principe echt);
Oost 1 SA (15-17 punten); Zuid 2 sch; West
3 sch (mancheforcing); Noord pas; Oost 4
kl (de langste kleur); Zuid 4 sch; West 5 kl,
het eindcontract. Zuid kwam uit met ru 10.
Het ziet er naar uit, dat de laatste beslissing
van West om 5 kl te bieden niet goed was.
Doublet was veel beter, omdat 300 punten
al een 85% score betekende. Nu zat Peter
H^idriks uit Nieuwegein als Oost voor de
laak om dit onmogelijk contract thuis te
brengen. Noord zal wel alle klaverens heb
ben en het is waarschijnlijk, dat Zuid is be
gonnen met zeven schoppens. Anders is
het bieden van NZ niet goed te verklaren.
Twee schoppens in de blinde aftroeven zal
dus niet gaan. Eerst maar de ruitenheer
nemen en de klaverens proberen met kl 10,
de slag mag maken (Zuid bekende
niet). Schoppen door wint Noord met het
aas, die met sch 3 vervolgt. Dat versterkt
het vermoeden, dat Zuid zeven schoppens
heeft gehad. Zuid heeft dan 5 punten in
schoppen. Voor de opening moet Noord
de overige punten hebben. Om een kans te
maken moet Noord in harten H B x x heb
ben gehad. Het ging dan als volgt verder:
Schoppen werd getroefd en een ldeine kla
veren was voor de boer. Alle troeven wer
den gehaald. Dan volgde ruiten naar het
aas en ha 10, die gedekt werd door de boer
en genomen met de vrouw. Nu kwam het
cruciale ogenblik: Ruiten was voor de
stouw van Noord, die alleen nog maar har
ten over had. Noord was gedwongen om
harten te spelen voor de 7 van de tafel. Op
9 kon de schoppen weg en de laatste
g was voor hartenaas. Eormidabel ge
speeld door Peter Hendriks voor een wel
verdiende 97% score:
H B 8 2
V43
V843
9 M *B65
1097 t A V3
A H 9 7 w *T* 0 B 8 6
fc 10 9 7 5 2 Z A H B 6
HV108742
654
1052
Diagram 4
sierde aanvulling op de zomeravonddri
ves: Maandag: Bloemendaal, BC.'Haarlem
N'BB' in 'Het Dorpshuis', Donkere Laan,
tanmeiden a/d zaal. Start 12 juni a.s.
PUZZEL
DAMMEN
Nummer 24
Horizontaal: 1. soort pilaar; 6. wintersportar
tikel; 12. Indonesisch gerecht; 13. open plaats in
een bos; 1. mezzo forte (afk.); 16. schildknaap;
18. deel; 19. vlaktemaat; 20. priem; 22. schaftlo
kaal; 23. onvruchtbaar; 24. meisjesnaam; 26.
soort kers; 28. gele aardsoort; 29. stinkdier; 32.
insektelarve; 33. snaarinstrument; 34. heilige
vogel; 35. melkachtig wit gesteente; 37. schrifte
lijk stuk; 38. kader; 41. tucht; 43. familielid; 46.
reukstof; 48. schoeisel; 50. het kiezen; 51. jon
gensnaam; 52. snaarinstrument; 55. bergpas;
56. Touring Trophy (afk.); 56. groente; 58. melk-
klier; 60. windrichting; 61. vrouwelijk dier; 62.
tocht; 64. Mohammedaanse vastenmaand; 65.
sieraad.
Verticaal: 1. straatventer; 2. de onbekende; 3.
vruchtennat; 4. stad in Japan; 5. verbond; 7.
stam; 8. vrouwenverblijf; 9. wilde haver; 10.
wintervoertuig; 11. filmsterretje; 15. chocolaatje;
17. bijbelse reus; 18. schaakstuk; 19. hoofddek-
sel; 21. vlug; 23. doorweekt; 25. beroep; 27. ver
zuim; 29. optocht; 30. lansier; 31. Joodse ge
meente; 36. pistoolfoedraal; 37. eerste mens; 39.
foefje; 40. autobaan; 42. deel v.e. bijenkorf; 44.
wisselborgtocht; 45. balletrokje; 47. zuurstofmo
dificatie; 49. haast; 50. schreeuw; 53. rustbank;
54. Ierland; 57. soort papegaai; 59. tocht; 61. tot
en met (afk.); 63. muzieknoot.
Welke twee woorden worden gevormd door de
letters in de volgende vakjes: 3 43 27 18*
1 41 60 39 37 7 45 en 51 7 36 44
22 54 5 37 10 62.
Oplossing
nummer 23
De twee woorden van de opgave
van vorige week waren: TRANS
PORTEREN en PENSIONGAST.
mistral-kapster
e--rolvat--e
e-rotor-kanon-s
soes-model-post
topmotdia
eren-dalen-firn
r-leven-lijvig-t
gaspal
s-huren-beker-t
tres-meren-tape
eedgalben
leem-ieder-bard
s-namen-gevat-e
e--ramdar--n
luister-telkens
Oplossingen van de kruiswoordpuz
zel en/of het cryptogram, per brief
kaart. dienen uiterlijk woensdag a.s.
in ons bezit te zijn. Indien per post
wordt ingezonden, als volgt adresse
ren: Redactiesecretariaat, Uitgevers
maatschappij I-eidsch Dagblad b.v..
Postbus 54,2300 AB Leiden.
Winnaars
De winnaars van een luxe
potlodenset zijn:
D. Rodenburg- Fockens, Prof.
Einsteinlaan 16, Voorschoten
(kruiswoord).
T. Mizée-Beij, Van Lennepstraat 4a,
Leiden (cryptogram)
Cryptogram nummer 24
Horizontaal: 5. Employé bij de advocatuur? (13); 8.
Niet uitrekken maar doorgaan! (9); 9. Tocht maakt
hongerig (4); 10. Maakt mooie kleding nog mooier bij
het proces (7); 1L Die hoorn maakt geluid zat (6); 12.
Achteruitgegaan in eenzaamheid (14); 13. Taxeer je
haai- als lief? (7); 16. Gelukkig danst men hier om te
spelen (7); 18. Snel wiel (3); 19. Hij zweet en slaapt als
de beste (5); 20. Hij prijst het glas (6).
Verticaal: 1. Demonstratieve rede (8); 2. Saai wor
den? (9); 3. Agente in de horeca (8); 4. Voor dit gevoel
is ook herrie nodig (9); 5. Door hem gaat het strandbe-
richt in vlammen op (13); 6. Onhandig met de heupen
wiegend? (13); 7. Keurig gedaan met al die lijntjes! (7);
14. Die familieleden vinden inderdaad alles goed (8);
15. Slagen erin te roddelen (7); 17. Heeft een bazige
vrouw aan (5).
Oplossing
cryptogram 23
toespeling
e-r-o-k-d-
nederlaag-
contactpersoon
h-e-g d-c-p-
aanwezige-haas
pn-n-r-e-a
pap-tipgevers
klapstuk-
-ij-p-e-k-
-klikster
1-t-n-
In twee dagen tijd kreeg sport-
minnend Nederland maar liefst
drie nederlagen van Witrussi-
sche komaf te incasseren. Na de
nodige schermutselingen ging
Harm Wiersma op Vlieland uit
eindelijk toch ten onder tegen
Baljakin. Daarnaast moest Ton
Sijbrands na loting de eer aan
Gantwarg laten. En alsof dat
nog niet genoeg was, leverde
een dag later het Nederlands
elftal met campingvoetbal de
punten in bij Belarus'. Het is
een bedenkelijk feit dat alleen
Harm Wiersma de indruk wekte
strijdend ten onder te willen
gaan. Dat kon van die andere
twaalf landgenoten niet echt ge
zegd worden. Weliswaar deelde
Ton Sijbrands in de tweekamp
en de barrages wat speldeprik-
ken uit, maar toen het er op
aankwam ontbrak de instelling
om tot het uiterste te gaan. Dit
resulteerde in een loting waarna
Sijbrands de WK-karavaan kon
verlaten. Een teleurstellende
gang van zaken die overigens
uitstekend paste in het decor
van 'Grandmasters 95'. Want
met uitzondering van de twee
kamp NDiaye-Schwarzman viel
er bitter weinig te genieten bij
de overige ontmoetingen. En tot
een spectaculair slot kwam het
dus al evenmin. Alexander Bal
jakin won de barrage vooral
door het ontbreken van wed
strijdritme bij Wiersma die het
helaas drukker had met de or
ganisatie van dit evenement
dan met zijn damtechnische
werkzaamheden. Winst van Ton
Diagram 1
Sijbrands in de blitzpartijen op
een uitgeputte Gantwarg had
echter nog iets goed kunnen
maken. Maar tot veler verbazing
trapten de oud-wereldkam
pioen en arbiter Douwe de Jong
in het slimme voorstel van de
Witrus. Laatstgenoemde moet
natuurlijk hebben voorzien dat
zijn kansen in een sneldambar-
rage tegen Sijbrands minimaal
zijn. Dat moet ook Ton Sij
brands zich toch gerealiseerd
hebben. Dat de in Voorst woon
achtige Amsterdammer niette
min instemde met de loting valt
mogelijk te verklaren door de
grote spanning die zich van
hem meester gemaakt moet
hebben. De arbiter had beter
moeten weten en met de wed
strijdbepalingen in de hand het
voorstel van de spelers (lees:
Gantwarg) niet ontvankelijk
moeten verklaren. Waarna er
gespeeld had moeten worden
en Nederland vrijwel zeker nog
een troef in de WK-strijd had
gehad. De FMJD heeft er nu een
Diagram 2
probleem bij. Het is immers een
vrijwel onmogelijke opgave om
voor het vervolg
Schwarzman-Gantwarg en Bal-
jakin-Ba sponsors te vinden. En
dus zal de zo revolutionaire ge
dachte achter de formule van
'Grandmasters 95' het vasteland
niet meer bereiken. Wat mij wel
bereikte was de notatie van de
barrage-partijen. Ik geef u de
partij BaJjakin-Wiersma uit de
tweede ronde van de tweede
barrage, waarin de Nederlander
in feite de tweekamp weggeeft
door een gewonnen stand remi
se te laten lopen.
Wit: H. Wiersma; zwart: A.
Baljakin (GM 95). Partij: 1. 32-
28 17-21 2. 37-32 21-26 3. 32-27
26x37 4.41x32 11-17 5. 46-41 6-
11 6. 41-37 17-21 7. 37-31 19-23
8. 28x19 14x23 9. 42-37 10-14
10. 47-42 5-10 11. 34-30 14-19
12. 33-28 10-14 13. 39-33 20-24
14. 44-39 21-26 15. 40-34 11-17
16. 27-22 18x27 17. 31x11 16-21
18. 30-25 7x16 19. 34-29 23x34
20. 39x30 12-18 21. 28-23 18x39
22. 30x10 15-20 23. 43x34 4x15
24. 25x14 9x20 25. 50-44 1-7 26.
44-39 7-12 27. 39-33 3-9 28. 35-
30 13-19 29. 30-25 20-24 30. 49-
44 8-13 31. 44-40 2-8 32. 34-29
21-27 33. 29x20 15x24 34. 32x21
26x17 35. 37-32 17-21 36. 36-31
21-27 37. 31x22 18x27 38. 32x21
16x27 39. 40-34 24-30 40. 34-29
30-35 41. 33-28 27-31 42. 29-23
(zie diagram 1) 19-24 43. 28-22
24-29 44. 23x34 35-40 45. 48-43
40x29 46. 43-39 13-19 47. 25-20
8-13 48. 45-40 19-23 49. 38-32
12-18 50. 32-27 29-34 51. 39x30
23-29 52. 27x36 18x27 53. 20-15
9-14 54. 30-24 29x20 55. 15x24
13-18 56. 40-34 18-22 57. 34-30
22-28 58. 30-25 28-33 59 24-20
14-19 60. 20-15 27-32 en wit
moest in remise berusten. Tijd:
0.29/0.26 uur. Tot slot de wijze
waarop Macaodou NDiaye in
de vierde ronde door pure slor
digheid een schijf (en later de
partij) verloor tegen Schwarz-
man. Dat gebeurde vanuit de
volgende stand (zie diagram 2):
18. 27-22? 18x27 19. 32x21 14-
19! 20. 40-35 19x30 21. 35x25
10-14 22. 45-40 14-19 23. 40-35
19x30 24. 35x24 7-11 25. 34-29
11-16 en schijf 21 ging verloren.
Immers na 24. 7-11 25. 21-16
was simpel de plakker 15-20 ge
volgd. Laten we maar hopen dat
het Maars Wereld Damtoernooi
1995 dat nog tot en met 24 juni
duurt weer wat goed maakt. Er
wordt gespeeld in sportcentrum
De Sypel aan de Parkweg 4 in
Harderwijk. De partijen begin
nen om 12.30 uur.
SCHAKEN
Klaas Steijn
Het Wolters Kluwer Nederlands
Schaakkampioenschap, dat van
9 t/m 22 juni 1995 in De Balie te
Amsterdam wordt gehouden,
belooft een interessante kracht
meting te worden. Titelverdedi
ger Jeroen Piket zal vermoede
lijk vooral concurrentie onder
vinden van Ivan Sokolov en mo
gelijk ook van Loek van Wely.
Wie de komende dagen een be
zoek aan het toernooi over
weegt dient te weten dat de
ronden om 13.00 uur beginnen,
uitgezonderd de laatste ronde
op 22 juni die reeds om 11.00
uur aanvangt. In die laatste ron
de staan o.a. Piket - Sokolov,
Van der Sterren - Van Wely en
Van der Wiel - Sosonko op het
programma. Dinsdag 20 juni
genieten de deelnemers hun
laatste rustdag. De toegang is
gratis en De Balie vindt u aan
het Kleine Gartmanplantsoen
10, in de onmiddellijke nabij
heid van het Max Euwecen-
trum. In de derde ronde kwam
in de partijen Sosonko - Van
Wely en Sokolov - Wiersma een
identieke openingsvariant uit
het Konings-Indisch op het
bord. Deze variant, die stamt uit
de beginjaren vijftig, geniet de
laatste tijd weer grote populari
teit. Telkens worden er weer
nieuwe ideeën aan de reeds be
kende voorbeelden toegevoegd
en verder is het natuurlijk boei
end om te zien hoe een uiterst
solide speler als Sosonko deze
problematiek aanpakt in verge
lijking met de meer romantisch
ingestelde Sokolov. Het feit dat
de respectievelijke tegenstan
ders Van Wely en Wiersma he
ten maakt natuurlijk ook wel
het nodige verschil. Tot en met
de negende zet van zwart had
den deze beide partijen een
identiek verloop. 1. d4 Pf6; 2. c4
g6; 3. Pc3 Lg7; 4. e4 d6; 5. Pf3
0-0; 6. Le2 e5; 7. 0-0 Pc6; 8. d5
Pe7; 9. b4 Ph5. (Zie diagram 1).
We volgen nu eerst SOSONKO -
VAN WELY. 10. c5 Volgens En
gelse bronnen een idee van Van
Scheltinga uit 1957. Inderdaad
werd deze zet gespeeld in de
partij Van Scheltinga - Van den
Berg, Kampioenschap van Ne
derland 1957. Russische bron
nen verwijzen echter naar Tai-
manov. Bij onderzoek bleek me
A
1
A
1
1
II
4
A
1
A
K|
i
III!
1
4
A
Ill
^3
A
-
in
:Ul
A
0
Ml
til
E
Diagram 1
Stelling na 9.Ph5
I
Sfl
I
1
i
1
III
i
1
A
111!
i
1111111
Pw
liiLrl
A
(Hf
A
i
l
ill
111
11
w
If
III
A
a
A
a
a
1
H
A
Sltt
F=f
i
H
i
III
III
A
III
101
a
A
i
A
in
10
A
A
A
^3
JL
IvtH
A
A
111
lil!
111
III
III
III
Hill
(ill
i
S
11
A
III
id
1111(11!
ill
111
111
III
111
111
Ill
III
m
dat deze Rus de zet al een jaar
eerder had toegepast. Het ligt
voor de hand dat Van Scheltin
ga, die altijd de ontwikkelingen
in de schaakwereld nauwgezet
volgde, het idee overnam. 10.
Pf4; 11. Lxf4 exf4; 12. Tel h6;
13. h3 g5; 14. a4 Pg6. In een
partij Henley - Gufeld, Tblisi
1983, vervolgde wit met 15.
cxd6, terwijl de Roemeen Suba
in zijn partij met Schmidt,
Praag 1985, met 15. Pb5 verder
ging. Sosonko kiest voor een an
der idee dat er niet slecht uit
ziet. 15. a5 Te8; 16. Pd2 f5. Een
riskante voortzetting maar wel
passend bij de stijl van de
zwartspeler. 17. cxd6 cxd6; 18.
exf5. Volgens van Wely had So
sonko nu 18. Pb5 kunnen spe
len. Na 18. fxe4; 19. Pc7 f3;
maar ook na 19. Lh5 e3; ont
staan dan boeiende posities
waarin het niet eenvoudig is
een oordeel te vellen. 18.
Lxf5; 19. Pb5. Dit blijkt geen ge
lukkig idee. Wit verliest zonder
voldoende compensatie een
kwaliteit. In aanmerking kwam
het voorzichtiger 19. Lg4. 19.
Lb2; 20. Tc4 Pe5. Een toren
vangst midden op het bord. (Zie
diagram 2). 21. Tc2 Lxc2; 22.
Dxc2 a6; 23. Dxb2 axb5; 24.
Lxb5 Df6; 25. Tbl. (Er dreigde
25. Pf3+ met damewinst). 25.
Te7; 26. Le2 Dg6; 27. Tel
Pd3; 28. Lxd3 Dxd3; 29. Pf3
Dxd5; 30. Dc2 De4; 31. Dd2
Dg6; 32. Tc4 Tg7; 33. Dd5+
Kh7; 34. Te4 Tc8; 35. Pd4 g4;
36. hxg4 Dxg4; 37. Df5+ Kh8;
38. Dxg4 Tcl+; 39. Kh2 Txg4;
40. Pf5 Tc2; 41. Kh3. Hier mist
Sosonko een laatste kans op
redding. Na 41. Kgl valt niet
goed te zien hoe zwart verder
komt. Een handicap voor zwart
vormt zijn versplinterde pion-
nenformatie. 41.h5; 42. Te8+
Kh7; 43. Te7+ Kg6; 44. Ph4+
Kf6. Voldoende voor de winst,
doch 44. Txh4+!; 45. Kxh4
Tel; had een fraai mat opgele
verd. 45. Txb7 Tel; 46. g3 £xg3;
47. fxg3 Tc3. Wit geeft op.
De partij SOKOLOV - WIERS
MA had vanuit Diagram 1 het
volgende verloop. 10. Tel. Een
nieuwtje. De theorie kende tot
nu toe naast 10. c5, 10. g3 en 10.
Pd2. 10. f5; 11. Pg5 Pf4; 12.
Lxf4 exf4; 13. Tel Kli8; 14. Pe6.
(14. Lf3 Pxd5; 15. Pxd5 Dxg5; 16.
Pxc7 Tb8; 17. Dxd6 is ook goed
voor wit). 14. Lxe6; 15. dxe6
Le5; 16. Lf3. Over deze zet was
de witspeler na afloop van de
partij zeer tevreden. Onduide
lijk is daarentegen 16. exf5 Pxf5;
17. Lg4 Te8. 16. c6; 17. Db3
fxe4; 18. Pxe4 Pf5; 19. Pc5 Pd4;
20. Dd3 Te8. (Zie diagram 3).
Een ernstige fout volgens Soko
lov. Na het sterkere 20. Dc7;
21. Pd7 Te8; achtte hij de zaak
niet duidelijk. De tekstzet leidt
tot een verloren positie waarin
de propiovendus geen kans op
herstel wordt geboden. 21.
Pxb7 Dc7; 22. Pa5 Tab8; 23. c5
d5; 24. b5 Txe6. (24.Txb5; 25.
Pxc6 Dxcö; 26. Txe5 I xir»; 27.
Txc5 Dxc5; 28. Txd5 Dcl+; 29.
Ldl is ook niks voor zwart). 25.
Pxc6 Pxc6; 26. bxc6 Td8; 27.
Lxd5 Te7; 28. h3 Dxc6; 29. Lxc6
Txd3; 30. I.F3 Tdd7; 31. c6 Tc7;
32. Lg4 Kg7; 33. Ld7 Kf6; 34.
Tbl Texd7; 35. cxd7 Txd7; 36.
Tedl Tc7; 37. Tbcl Tb7; 38.
Tc6+ Kf5; 39. Tc2 h5; 40. Kfl
g5; 41. Td8 Tbl+; 42. Ke2 g4;
43. Tf8+. Zwart geeft op.
Het PCA Super Classic toer
nooi in Novgorod is gewonnen
door Garri Kasparov. Jan Tim
man eindigde op de 7de plaats
met 4 uit 9. Hij won geen enkele
partij maar herstelde zich van
de nederlaag tegen Kramnik.
(Zie rubriek van vorige week).
De titel remisekoning hoort niet
bij Timman thuis maar is altijd
beter dan een reeks nullen.
Opgave vorige week
(Wit: Kb3, 1MB, a2, e i. Zwart:
Ka5, Pd8, a6, b6, c6. Wit aan zet
wint). Oplossing: In de partij
volgde 1. c5! en zwart gaf het
op. Het is namelijk mat in 3.
B.v. a). 1. b5; 2. a3 (Zet-
dwang!), en 3. axb4 of 3. Pb7
'mat; b). 1.bxc5; 2. Pc4+ Kb5;
3. a4 mal; c). I. Pe6; 2. Pb7+
Kb5; 3. a4 mat. Een mooie de
monstratie van de kracht van
een paard in dit soort gesloten
posities)
Nieuwe opgave
Een aardig staaltje zetdwang
treffen we ook aan in een studie
van de Hongaar Havasi, afge
beeld in de 'Deutsche Schach-
zeitung', 1914. (Zie diagram 4).
FILATELIE
SINDS 1956 komen de 'Skan-
dinavische' landen om de paar
jaar met gemeenschappelijke
uitgiften, de zgn. Noordse ze
gels. Tot 1980 waren de motie
ven op de zegels praktisch iden
tiek, zodat er lange tijd zelfs
sprake was van zegelmeerlin
gen. In 1980 werd de koers ech
ter gewijzigd. Net als bij de Eu-
ropa-CEPT-zegels werd het ge
meenschappelijke motief ver
vangen door een gemeenschap
pelijk thema. Vanaf 1980 ver
schenen de Noordse zegels bo
vendien om de drie jaar en eind
jaren '80 werd zelfs besloten el
ke twee jaar met de emissies te
komen.
De eerste Noordse emissies
verschenen dus in 1956. Dene
marken, Finland, Noorwegen,
IJsland en Zweden kwamen elk
met twee zegels waarop vijf
vliegende zwanen (Cygnus cyg-
nus - Anatidae). In 1960 volgde
de tweede emissie. Finland en
IJsland deden toen echter niet
mee en alleen Denemarken,
Noorwegen en Zweden gaven 1
zegel uit met een gestileerd
vliegtuigen de wolken.
De derde emissie volgde in
1969: vijf zeilboten, symbool
voor de Noordse landen naar
een afbeelding op een munt uit
de oudheid die bij Birka in Zwe
den was gevonden. De vijf uit
«O
5.00
DA^
MARK
MMMMMÉÉt
1956 waren nu weer present.
Dat was ook het geval in 1973
toen op de zegels het Noordse
Huis in Reykjavik (IJsland)
prijkte.
De vijf bleven elkaar ook in
1977 trouw.(Op de zegels vijf
waterlelies en voor het eerst het
embleem van de Noordse post
administraties: de posthoorn
met een uit vijf delen bestaande
beker.
In 1980 ging men, zoals ge
zegd, dus over op een gemeen
schappelijke thema: kunsthand
werk, deelnemers: de 'oude' vijf.
In 1983 stond toerisme centraal.
Weer vijf deelnemers. In 1986
was het thema 'partnersteden'
en in 1989 'klederdrachten'. De
club werd uitgebreid met
Faroer.
Sedert 1991 was het thema
'toerisme'. Deelnemende lan
den toen: Aland, Denemarken,
Faroer, Finland, Groenland,
Noorwegen, IJsland en Zweden.
Dat waren eveneens in 1993 de
deelnemende landen en ook dit
jaar is dat weer het geval.
Het toerisme staat dit jaar dus
voor de derde keer centraal.
Aland bracht 12 mei zijn Noord
se bijdrage in roulatie. Een
2klas-zegel met daarop een
golfspeelster en een 1 klas-zegel
met een sportvisser. Van beide
zegels bedraagt de oplage 1,8
miljoen.
Van 5 tot en met 17 augustus
worden bij de Aland-eilanden
de WK-zeilen Optimist-jollen
gehouden. Naar aanleiding
daarvan verscheen 2 juni een
3,40 Fmark-zegel met daarop
een wedstrijdmoment (oplage
450.000).
DENEMARKEN gaf 8 juni zijn
Noordse zegels uit. Ze staan in
het teken van de Deense festi
valtraditie: 3,75 kr., het 25ste
Roskilde-festival en 5,00 kr., het
Tönder-festival dat voor de
21ste keer wordt gehouden.
Ook verscheen 8 juni een 3,50
kr.-zegel om het feit te herden
ken dat 500 jaar geleden in De
nemarken het eerste gedrukte
(rijm)boek verscheen: de Rim-
kröniken. Op de zegel een detail
uit het eerste boek. Tot slot
kwam 8 juni een bijslagzegel uit
(3,75 kr. 50 öre) om het 50-ja-
rig bestaan van de PTU, de ver
eniging voor poliopatiënten en
slachtoffers van ongelukken, te
herdenken. Op de (rode) zegel
een gebroken veer.
FAROER bracht 10 april zijn
Noordse zegels in roulatie: twee
4,00 kr.-zegels met de plaats
Fémjin aan de westkust van
Sudoroy en Vatnsdalur. De Eu
ropa-zegels van Faroer, die ook
12 april verschenen zijn opge
hangen aan het volkslied Völus-
pa. Waarden 4,00 en 7,00 kr.
Op 12 juni verschenen ook
twee emissies. Twee 4,00 kr.-ze
gels vragen aandacht voor
Noordatlantische raven (Corvus
corax varius) en er werden drie
kunstzegels uitgebracht naar
aanleiding van het 50-jarig be
staan van de Noordse kunst
bond: 2,00 kr., hoofdingang
kunstmuseum met het beeld
Spiegelbeeld van Hans Pauli 01-
sen (*1956), 4,00 kr., Vrouw en
5,50 kr., Zelfportret, beide van
Frimod Joensen (*1914).
In de volgende rubriek de rest
van de Noordse en Skandinavi-
sche emissies.
