Slag om Sarajevo staat voor de deur'
Bosniërs klaar voor strijd bij Sarajevo
Auto's worden toch ook eerst getest?
Buitenland
Wapenverkopen in 1994
laagste in tien jaar
Frankrijk niet onder
indruk van protesten
Zorg over
aanklacht
tegen Sharif
raakse legereenheid
ebelleert tegen Saddam
Duimen naar beneden
De verkoop van conventione
le wapens is in 1994 met 11
procent gedaald in vergelij
king met 1993. Met de verko
pen was een totaalbedrag van
21.7 miljard dollar (volgens de
koers van 1990) gemoeid, het
laagste bedrag sinds tién jaar.
Dat meldt het Internationale
Instituut voor Vredesvraag
stukken (SIPRI) in Stockholm
in zijn jaarraport dat gisteren
werd gepubliceerd. SIPRI
constateert niettemin dat het
niveau van de verkopen sinds
1991 gekenmerkt wordt door
een relatieve stabiliteit. Eer
der maakten zij, na in 1987
een top te hebben bereikt,
een grote daling door.
Nummer één op de wereld
ranglijst is nog altijd onbe
twist de Verenigde Staten. Zij
nemen 55 procent van alle
verkopen voor hun rekening
(11,9 miljard). Tweede op de
lijst is Duitsland, dat in 1994
zijn verkopen bijna verdub
belde (van 1,7 naar 3,2 mil
jard dollar). Derde is Groot-
Brittannië (1,5 miljard).
Ruslands verkopen bleven
dalen, nadat die verleden jaar
al een spectaculaire val had
den doorgemaakt. Het land
viel met verkopen van 842
miljoen in 1994 van de vierde
naar de vijfde plaats terug en
werd gepasseerd door China
(1,2 miljard)
Frankrijk staat op nummer
zes, met verkopen die in 1994
terugliepen van 1,1 miljard
naar 705 miljoen. De zevende
en achtste plaats zijn respec
tievelijk voor Nederland (558
miljoen) en Italië (357 mil
joen). Samen zijn de landen
van de EU goed voor zo'n 30
procent van de totale wapen
verkopen.
Aan de kant van de impor
teurs staat Azië met importen
ter waarde van 7,2 miljard
dollar bovenaan. Het Mid
den-Oosten, in 1985 nog im
porteur nummer éen, impor
teerde in 1994 nog maar 24
procent van het totaal. Het
werd nu ook van de tweede
plaats vedrongen door Euro
pa, dat voor 6,7 miljard in
kocht, 31 procent van het to
taal.
et Bosnische regeringsleger heeft tussen de
5.000 en 30.000 militairen samengetrokken in
bergen ten noorden van Sarajevö. Staat een
anhoopsoffensief voor de deur om de al 38
laanden durende omsingeling van de stad te
Dorbreken? Generaal b.d. G.C. Berkhof geeft
b moslims een goede kans. „Ze hebben de
vakste plek opgezocht".
alle onzekerheid waarmee het strijdtoneel in
psnië-Hercegovina is omgeven, durft Berkhof
'er één ding wel een weddenschap af te sluiten.
90» 'ie troepenverplaatsingen van het Bosnische re-
oöf iringsleger naar Zenica ten noorden van Saraje-
zijn niet voor de flauwekul. Je kunt er gif op in-
!men dat daar straks een offensief gaat begin-
egt hij beslist. De generaal glundert. „U
'grijpt dat ik dat kan toejuichen. Idealiter wor-
oo n de Bosnische Serviërs naar de onderhande-
90» 'gstafelgebombardeerd".
m» Na een Servische omsingeling die in totaal
im drie jaar heeft geduurd, is een nieuwe slag
de Bosnische hoofdstad Sarajevo aanstaande,
'orspelt Berkhof, buitengewoon hoogleraar stra-
gische studies aan de Rijksuniversiteit Leiden,
n zekerheid ontleent hij aan zijn strategische
'nnis over wat er allemaal bij een.troepenver-
aatsing komt kijken.
w .Vergis u niet; dat is een enorm dure aangele-
40* nheid. Er komt veel brandstof, gesjouw en ge-
aan te pas. Munitiedepots moeten ver-
aatst worden. Dat het Bosnische regeringsleger
*ar Zenica is opgerukt, verbaast me niet. Uit
nerikaanse satellietfoto's zullen ze begrepen
hebben dat daar de zwakke plek in de Servische
verdediging zit".
Het moslim-initiatief vindt plaats tegen een
achtergrond van groeiende wanhoop: de voedsel
voorraden in Sarajevo zijn zo goed als uitgeput,
drinkwater- en elektriciteitsvoorziening haperen,
elke dag vallen er in de stad enkele doden door
sluipschutters. Aan de andere kant put de bevol
king weer moed uit de komst van de snelle reac
tiemacht naar Bosnië.
Deze 12.000 man tellende troepenmacht, met
onder andere Franse, Britse en Nederlandse mili
tairen, heeft onder meer tot taak een route voor
humanitaire hulp naar Sarajevo te openen en te
beveiligen. De Bosnische president Izetbegovic
lijkt daar echter niet op te willen wachten. „Ik heb
liever vijfhonderd doden op één dag, dan maan
den achtereen enkele slachtoffers dagelijks", zo
liet hij weten.
Berkhof kan zich daar wel wat bij voorstellen.
„De huidige situatie kan gewoon niet veel langer
voortduren. Ik zou ook kiezen voor een offensieve
actie, ondanks de slachtoffers die daarbij kunnen
vallen". Bevreesd voor een 'massaslachting' on
der de burgerbevolking van Sarajevo door Ser
visch mortiervuur is hij niet. „Ik was in Tel Aviv
toen Saddam Hussein daar zijn Scud-raketten op
afvuurde. Vergaderingen van meer dan 20 men
sen waren meteen verboden. Ik bedoel: via dit
soort maatregelen beperkt een stad zelf zijn risi
co's".
Militair-strategisch ziet het er voor het Bosni
sche regeringsleger helemaal nog niet zo slecht
uit, meent Berkhof. De Serviërs moeten na drie
jaar oorlog met een beperkt aantal manschappen
zeventig procent van het grondgebied van Bosnië
Generaal b.d. G.C. Berkhof geeft de moslims een
goede kans. „Ze hebben de zwakste plek opge
zocht". foto gpd cees zorn
en Hercegovina verdedigen. Getalsmatig zijn de
moslims in de meerderheid en sedert de coalitie
met Kroatië ook ruimer dan voorheen van wa
pens voorzien. „Voorheen werd de helft van de
wapenzendingen voor de moslims in Zagreb ge
stolen, nu krijgen ze alles. De Servische munitie-
voorraden raken intussen uitgeput, vandaar dat
ze zo duivels waren toen de NAVO twee depots
bij Pale aanviel en opblies".
Het doorbreken van een omsingeling in berg
achtig gebied hoeft geen hopeloze zaak te zijn, al-
.dus Berkhof. Hij analyseert: „Om te beginnen,
zullen de Serviërs Sarajevo niet kunnen innemen.
We hebben in Grozny gezien wat het betekent als
je met een paar tankdivisies een grote stad bin
nenrijdt. Daarmee begin je zo goed als niets.
Daarentegen maken de moslims tegen de Ser
vische artillerie een goede kans, mits ze op de
goede plaats aanvallen en zeer snel, bijvoorbeeld
door de bossen, met infanterie om de vuurmon
den heentrekken en deze in de rug aanvallen. Het
is hard hollen, maar het kan. Daar komt bij dat de
Serviërs zuinig moeten omspringen met hun
brandstof en aan een tweede front, in de Krajina,
ook nog door de Kroaten worden beziggehou
den".
Het klinkt allemaal zeer slagvaardig, wat de ge
neraal vertelt, ware het niet dat de VN in Bosnië
nog de 'vrede' tracht te bewaren en liever zelf niet
in de vuurlinie komt. Hoe groot is het risico dat de
VN, gedwongen door nieuwe veldslagen, hun eva
cuatieplannen in werking moeten stellen?
Berkhof grijnst sluw: „Is het toeval dat deze
moslim-actie samenvalt met de komst van de in
ternationale snelle-reactiemacht?", vraagt hij re
torisch. „Ik denk het niet. De weg naar Zenica
loopt via Busovaca naar Split. Hij is ook voor de
VN van groot belang. De VN-genie heeft er in
middels voor gezorgd dat alle bruggen weer goed
berijdbaar zijn".
ig;
vee speciale eenheden van
it Iraakse leger hebben giste-
n een zender van de staatsra-
o in Abou Gharib, zo'n 20 ki-
meter ten westen van Bagdad,
ngevallen met tanks en heli-
pters. In een gebouw van de
nder heeft zich een opstandi-
legereenheid onder leiding
(n generaal Turki Ismail al-
mlaimi verschanst. Dat heb-
:n ooggetuigen telefonisch
rklaard tegenover het Franse
irsbureau AFP. Irak ontkent
berichten. Het Iraakse pers-
ïreau INA beschuldigde AFP
van 'met oliedollars' valse ver-
aringen te hebben gekocht.
Bayan Jaber, de woordvoer-
ir in Syrië en Libanon voor de
i'itische Opperste Raad van
Islamitische Revolutie in Irak
CIRI), bevestigde tegenover
:t persbureau Reuters dat bij
>ou Gharib met zware wapens
tussen Iraakse eenheden is ge
vochten.
Gezagsgetrouwe soldaten
hebben de zender omsingeld.
De opstandelingen beschikken
'over tanks, waardoor de solda
ten van Saddam Hussein er niet
in slagen op te rukken. Generaal
Doulaimi heeft gezegd dat hij
zal vechten tot de dood. De op
standelingen eisen de vrijlating
van meer dan 850 inwoners van
het district Anbar die zijn opge
pakt sinds het begin van de.on-
lusten in die streek op 18 mei.
Op die dag werd het lijk van
luchtmachtgeneraal Moham
mad Mazloum al-Doulaimi ver
minkt aan de familie teruggege
ven. De generaal was in novem
ber 1994 gearresteerd wegens
medeplichtigheid bij een po
ging tot staatsgreep. De machti
ge familie Al-Doulaimi is in op
stand gekomen. Bij gevechten
met ordetroepen zijn sindsdien
meer dan 170 doden gevallen.
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Aan de vooravond van een bezoek aan de
Verenigde Staten kondigde de Franse pre
sident Chirac de acht nieuwe kernproeven
aan. De laatste staat voor mei 1996 op het
programma. Zijn beslissing is 'onherroepe
lijk'.
In Le Figaro lichtte een parlementariër van
Chiracs partij, de gaullistische RPR, het be
sluit aldus toe: „Auto's huishoudapparaten
en machines worden toch ook eerst getest
voordat ze worden gebruikt"?'
Bij een ondergrondse proef, zoals de Fran
sen die op het atol Mururoa in de Stille Zuid
zee houden, wordt de kernbom in een diepe
schacht tot ontploffing gebracht. De kunst is
om tijdens die explosie zo veel mogelijk in
formatie in te winnen: over de druk, de tem
peratuur, de werking van het ontstekingsme
chanisme, enz. Daartoe is de schacht voor
zien van meters, camera's en kilometers ka
bel.
De meeste geleerden zijn het erover eens dat
een tëst de beste methode is om die infor
matie te vergaren, maar het is niet langer de
enige. Amerikaanse natuur- en wiskundigen
zijn nu zo ver dat zij kernproeven kunnen si
muleren met een krachtige laserstraal. Maar
in Frankrijk, waar deze technologie nog in de
kinderschoenen staat, zou dat op zijn
vroegst in het jaar 2003 mogelijk zijn.
Om zijn kernwapens te kunnen modernise
ren, zo zei Chirac, is Frankrijk dus gedwon
gen voorlopig kernproeven te blijven doen.
Als gebaar naar de critici stelde de president
een onderzoek in het vooruitzicht naar de 18
kernraketten die op het plateau van Albion
staan opgesteld. Chirac wil af van die raket
ten, die hij als te kwetsbaar beschouwt. Ook
zegde hij toe eind volgend jaar de kernproe
ven weer te zullen staken en vervolgens een
verdrag te zullen tekenen dat verdere proe
ven verbiedt.
De Franse president Chirac wordt op het
Witte Huis begroet doorzijn Amerikaanse
collega Clinton en diens vrouw Hillary.
foto epa paul richards.
kderlandse generaal b.d. Berkhof verwacht acties van Bosniërs:
u
Luigi Innocenti overleden
milaan» Luigi Innocenti, de ontwerper en ingenieur die met zijn
Lambretta de motorscooter populair hielp maken in het Italië
van na de Tweede Wereldoorlog, is op 72-jarige leeftijd overle
den. De Lambretta en de Vespa van concurrent Piaggio waren in
de jaren vijftig razend populair in Italië, toen nog maar weinig
mensen een auto konden betalen. Maar naarmate de welvaart
toenam, verdrongen de Fiats de scooters uit het Italiaanse
straatbeeld.
Vietnamese president naar VN
Hanoi De Vietnamese president Lê Due Anh is van plan om in
oktober naar New York te gaan om de plechtigheden ter gele-
b genheid van het 50-jarig bestaan van de Verenigde Naties bij te
wonen. Het zou de eerste keer zijn dat een Vietnamese president
de Verenigde Staten bezoekt sinds de onafhankelijkheid van (het
pla noorden van) Vietnam in 1945. President Ahn, de nummer twee
listi in het politbureau, is uitgenodigd door de secretaris-generaal
erki van de VN, Boutros Ghaü.
iftir
nUo Jeltsin verleent generaal Lebed ontslag
moskou President Jeltsin heeft gisteren de populaire generaal
Aleksandr Lebed uit het Russische leger ontslagen. Lebed had
twee weken geleden al zijn ontslag ingediend. Volgens Jeltsins
stn decreet is Lebed ontheven van zijn functie als commandant van
het 14de leger, dat in Moldova is gelegerd, en uit het leger ont
slagen.
Splitsing in Rifondazione Comunista
rome Er is een splitsing in de Partij van de Communistische
Herstichting (PRC), de op drie na grootste van Italië bij de regio-
1 nale verkiezingen in april. Achttien parlementariërs van Rifon-
1 iazione Comunista verklaarden gisteren tijdens een persconfe
rentie in de Kamer van Afgevaardigden in Rome dat zij zich af
splitsen uit protest tegen het beleid van de partijleiding die de
PRC binnen Italiaans links zou isoleren.
Turkije wil parlementariërs vrij
ant
Vel ankara De Turkse procureur-generaal heeft gisteren gezegd
eei dat drie Koerdische leden van het Turkse parlement, die in de
ven gevangenis zitten wegens 'separatisme', op basis van een onjuis-
t te aanklacht zijn berecht. Hiermee is de weg vrij voor hun moge-
jsi lijke vrijlating, aldus Feridun Yazar, een van de advocaten van de
ice drie.
Amerikaanse ambassadeur ongedeerd
Bujumbura» De Amerikaanse ambassadeur in Bumndi is giste
ren samen met de Burundese minister van buitenlandse zaken
n een hinderlaag gereden. Beiden bleven ongedeerd. Een mili-
aire waarnemer van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid en
ien Burundese veiligheidsagent kwamen om. Tien anderen, met
name Burundese militairen die het konvooi begeleidden, raak-
en gewond.
Angola wil vluchtelingen laten terugkeren
ienèveAngola en de VN-organisatie voor de vluchtelingen Un-
ïcr zijn het gisteren eens geworden over een programma om de
erugkeer van circa 300.000 vluchtelingen te bevorderen. Angola
m de Unhcr tekenden in de Angolese hoofdstad Luanda een ak-
;oord over het programma. Sinds de ondertekening van een vre-
lesverdrag afgelopen november zijn al zo'n 5.500 vluchtelingen
o ip eigen initiatief teruggekeerd.
VN verdenken Serviërs van dubbel spel bij gijzeling Blokkades nog steeds niet opgeheven
De Verenigde Naties verdenken de Bosnische Serviërs er
van een aantal gijzelaars langer vast te houden om ze op
nieuw als 'menselijke schilden' in te kunnen zetten. Ook
de moslims voerden de spanning rond Sarajevo op door
te verklaren dat ze zich voorbereiden op 'preventieve ac
tie' tegen de Serviërs. De laatsten zouden nieuwe wapens
rond de Bosnische hoofdstad opstellen.
De Serviërs in Bosnië houden
nog altijd 26 VN-gijzelaars vast,
onder wie drie Nederlandse
waarnemers. De VN lijken wei
nig geloof te hechten aan de be
wering van de Serviërs dat de
vrijlating van de laatste gijze
laars is vertraagd om 'techni
sche' redenen. Volgens VN-
woordvoerder Sjizjik is een van
de problemen waarschijnlijk dat
de Serviërs bang zijn dat ze het
zonder 'menselijke schilden'
moeten stellen.
Woordvoerder Zametica van
de Bosnische Serviërs herhaalde
gisteren dat de laatste gijzelaars
nog deze week vrijkomen. De
VN-vredesmacht zou dan vier
Servische gevangenen vrij laten.
De speciale VN-gezant voor
het voormalige Joegoslavië, Ya-
sushi Akashi, heeft de Bosni
sche Serviërs er vanmorgen van
beschuldigd zich niet te houden
aan hun belofte om voedsel
konvooien tot de moslim-encla
ves in Bosnië door te laten. „Alle
konvooien zijn tot stoppen ge
dwongen en er is geen vooruit
gang ondanks de beloften die
ons het afgelopen weekeinde in
Pale zijn gedaan", zei hij tegen
journalisten.
Het aantal aanwijzingen dat
de moslims zich voorbereiden
op een offensief om Sarajevo te
ontzetten, nam gisteren toe.
VN-waarnemers bevestigden
eerdere berichten dat het
Bosnische regeringsleger een
30.000 man sterke troepen
macht, bijna een kwart van de
geschatte Bosnische reserves,
heeft samengetrokken op am
per 20 kilometer van de Bosni
sche hoofdstad.
De Bosnische premier Silajd-
zic brak een bezoek aan Was
hington voortijdig af, kennelijk
met het oog op de gespannen
situatie rond de Bosnische
hoofdstad. Hij bevestigde dat
Bosnische regeringstroepen zijn
samengetrokken ten noorden
van Sarajevo. Silajdzic sprak van
een 'tegenmaatregel', omdat
een Servische aanval op de stad
op handen zou zijn. „Een derde
winter onder beleg komen we
niet door. U kunt uw eigen con
clusies trekken", aldus minister
Sacirbey (buitenlandse zaken)
op een persconferentie.
Een commandant van de
Bosnische Serviërs waarschuw
de dat zijn soldaten een aanval
van de moslims hard zullen te
rugslaan. „De vijand moet niet
vergeten dat een sterke Servi
sche tegenaanval zal volgen,
waarbij zij niet alleen militairen
maar ook grondgebied zullen
verliezen", aldus generaal Dra-
gomir Milosevic.
Inwoners van Sarajevo rea
geerden met een mengeling van
scepsis, angst en hoop op de
berichten dat een offensief op
handen is. „Het zal er niet van
komen. Hier hebben we al zo
vaak beloften gehoord, maar ze
zijn nooit nagekomen", zei de
45-jarige ambtenaar Hidajta.
PARUS-DEN HAAG AFP-Rtr-ANP
Frankrijk reageert onaangedaan
op de internationale storm van
protest die is opgestoken na de
bekendmaking dat Parijs in sep
tember haar kemproeven her
vat. De beslissing is genomen
op grond van 'vitale belangen'
die prevaleren boven 'diploma
tieke overwegingen', zo zei de
Franse premier Alain Juppé.
De veroordelingen aan het
adres van Frankrijk zijn volgens
minister Hervé de Charette
(buitenlandse zaken) zowel
overdreven als voorspelbaar.
Volgens Juppé hebben met na
me de Verenigde Staten en Rus
land geen recht van spreken,
omdat zij al 'tien keer zoveel'
kemproeven hebben gedaan.
Ook de Nederlandse regering
schaarde zich in het internatio
nale koor van afwijzende reac
ties. De regering vreest dat de
aankondiging een negatief ef
fect zal hebben op de onder
handelingen over een interna
tionaal verbod op kernproeven.
Die besprekingen in Genève
zouden eind volgend jaar moe
ten resulteren in een verdrag.
Juist het feit dat de drie Wes
tern kemwapenstaten (Frank
rijk, Groot-Brittannië en de Ver
enigde Staten) en de Russische
federatie vanaf 1992 afzagen
van kernproeven, had een posi
tief effect op de onderhandelin
gen, stelt de Nederlandse rege
ring. China is de enige kernwa-
penstaat die nog geregeld kem
proeven neemt.
WASHINGTON Rtr-AFP
De Verenigde Staten zijn be
zorgd over de beschuldigingen
van hoogverraad van de Pakis
taanse regering aan het adres
van de leider van de oppositie,
ex-premier Nawaz Sharif.
De Pakistaanse minister Be-
bar (binnenlandse zaken)
machtigde dinsdag de regering
van de provincie Punjab om
een aanklacht wegens hoogver
raad uit te brengen tegen Sharif
en diens medewerkers. Dit om
dat Sharif in 1993, toen hij pre
mier was, zou hebben gepro
beerd de regering van Punjab af
te zetten via een presidentieel
decreet dat niet was onderte
kend door president Ghulam Is-
haq Khan.
De VS blijven eveneens be
zorgd over de voortdurende
hooglopende confrontatie van
regering en oppositie in Pakis
tan.
Sharif is 30 maanden premier
geweest tot hij juli 1993 ge
dwongen werd de leiding over
te geven aan een interim-rege
ring. In oktober '93 kwam Bena
zir Bhutto aan het bewind, na
dat haar Pakistaanse Volkspartij
PPP de verkiezingen had ge
wonnen. Sindsdien zijn hevige
botsingen tussen de PPP-rege-
ring en de alliantie van opposi
tiepartijen aan de orde van de
dag.
iagdad ontkent verslag ooggetuigen
Boekarest Vijf jaar geleden vielen Roemeense mijnwerkers, die door de regering naar Boekarest waren gehaald, demonstranten aan die al meer dan een week tegen de regering
betoogden. Bij de daarop volgende schermutselingen vielen doden en gewonden. Dat feit werd gisteren door de oppositiepartijen herdacht met een demonstratie, waaraan naar
schatting 15.000 Roemenen deelnamen. foto epa adrian popescu
