■:-ÊEËÊ
Natuur wil stad en dorp in
Natuur Milieu
Arnhems bos krijgt als eerste EKO-label
WOENSDAG 14 JUN11995
REDACTIE BERT DE JONG 072-196276
Plezierboten op biodiesel
Wat doet de natuur in stad en dorp
als zij de kans krijgt? Dat laten een
aantal gemeenten en de provincie
Noord-Holland zien op zaterdag 17
juni, tijdens de 'open dag van natuur
in stad en dorp'. De manifestatie
jj wordt gehouden in het kader van het
Europees Jaar voor de Natuurbe
scherming.
Natuur in de directe woon- en leefomge
ving van de mens is heel goed mogelijk,
mits de samenleving daarvoor ruimte laat.
Dat kan onder andere door het openbaar
groen ecologisch (natuurgericht) te behe
ren: werken met inheemse planten, geen gif
strooien, geen kunstmest gebruiken, moe
rassige oevers langs waterpartijen aanleg
gen, werken met houtwalletjes, inzaaien
bloemrijke bermen, etcetera. Een dergelijke
handreiking naar flora en fauna levert ver
rassende en aansprekende resultaten op.
Het versterkt en vergroot de broed- en fou-
rageermogelijkheden voor vogels, schept
leefgebieden voor allerlei soorten zoogdie-
le ren (egels, vleermuizen, zelfs marters, bun-
Ie zings en vossen), leidt tot een soortenrijke
b flora, meer vlinders, amfibieën, enzovoorts.
0 Er is ontzettend veel mogelijk. Toch zijn er
nog maar weinig Noordhollandse gemeen
ten echt bezig met stads- en dorpsnatuur.
itt Onbekend maakt onbemind.
Voorbeeldprojecten
Ji Tijdens de open dag kunnen belangstellen
den kennis maken met een aantal voor
beeldprojecten in gemeenten die wèl het
i( roer hebben omgegooid, daartoe gestimu-
i( leerd door het provinciebestuur. Om meer
o stads- en dorpsnatuur te krijgen, richt de
g provincie onder andere regioteams ecolo-
ig gisch beheer op. Vorig jaar werd het eerste
ia team operationeel, met als werkgebied
West-Friesland. En het werkt, want er zijn
intussen 8 projecten in voorbereiding, vari
ërend van natuurlijke groensingels in
woonwijken, natuurlijk beheer van de Enk-
"huizer vestingwallen, tot realisatie van een
inatuur-educatieve route door het Streek-
lOS.
'e bezoeken voorbeeldprojecten tijdens de
ipen dag van natuur in stad en dorp:
Wandelbos Groenendaal in Heemstede,
'ordt natuurvriendelijk beheerd, wat heeft
jeleid tot meer variatie.
Vijfhoekpark Zaanstad. Begraasd door
hotse Hooglanders. Door ecologisch be-
leer hogere natuurwaarden.
Alkmaarder- en Egmonderhout, en Viaan-
;e Molen. De Alkmaarder Hout is een vier
jeeuwen oud bospark, de Egmonderhout is
Vanaf vandaag zijn in Friesland
plezierboten te huur die varen
op biodiesel. Deze brandstof is
veel vriendelijker voor het
milieu dan gewone diesel. Bio
diesel bevat bij voorbeeld geen
zwavel. Bovendien is het biolo
gisch afbreekbaar. Mocht er
brandstof in het water terecht
komen, dan geeft het geen ver
vuiling.
De verhuurders Houkema in
Irnsum en Holiday Boatin in
Sneek laten komende zomer 70
boten varen op de biodiesel. In
middels zijn acht andere ver
huurbedrijven geïnteresseerd.
De brandstof is in Nederland
niet te krijgen, en komt uit
Duitsland. De twee bedrijven
die het moeten invoeren heb
ben vrijstelling van accijns 80
cent per liter) gekregen van de
overheid. Daardoor is de brand
stof nog maar een dubbeltje
duurder dan gewone diesel.
Maar omdat de verhuurders het
belangrijk vinden dat de huur
ders het gebruiken, nemen ze
dat 'duppie' zelf voor hun reke
ning. In Duitsland is biodiesel al
aan de pomp te krijgen.
In Wandelbos Groenendaal in Heemstede zijn deze paarden ingezet als 'natuurlijke grasmaaiers'.
FOTO RONALD GOEDHEER
groenprojecten, te herkennen aan de vlag
van het Europees Natuurbeschermingsjaar.
Den Helder vervult in Noord-Holland, sa
men met Amsterdam-Noord, onbetwist een
voortrekkersrol. Er wordt gewerkt op basis
van een integraal beleidsplan voor natuur,
landschap en stedelijk groen.
een zogeheten 'heemtuin'. In het park rond
dg Viaanse Molen krijgen natuurlijke pro
cessen alle ruimte.
Natuurpark Edam-Volendam. Aangelegd
als Waterlands landschap, met veel water,
weiden en moeras.
Den Helder: acht ecologisch beheerde
Waterborden mogen blijven
Het heeft flink wat ver-
gaderzweet gekost, maar
het Inter Provinciaal
Overleg (IPO) is overstag
gegaan. De bekende be-
bording van grondwa-
terbeschermings- en
waterwingebieden in
Nederland blijft zoals
die thans is. De bekende
rechthoekige blauwe
borden met golftekens
dreigden te verdwijnen
als uitvloeisel van nieu
we wetgeving. Daarte
gen tekende de Vereni
ging van Exploitanten
van Waterleidingbedrij
ven in Nederland (Ve-
win) protest aan, en met
succes. Grondwaterbe-
schermings- en water
wingebieden hebben
sinds enige tijd een
nieuwe status. Ze vallen
nu onder de paraplu van
zogeheten milieube-
schermingsgebieden (net als bij voorbeeld stiltegebieden), die met
een nieuw algemeen bord aangeduid zouden worden. Plus een
apart onderbord, dat de aard van de bescherming vermeldt (met
wat voor soort milieubeschermingsgebied heeft men van doen).
Volgens de Vewin dreigde verwarring, en zou die ontwikkeling geen
recht doen aan het specifieke karakter van de grondwaterbescher-
mings- en waterwingebieden. Het Interprovinciaal Overleg raakte
overtuigd door de argumenten. Ze heeft de provincies aanbevolen
de huidige, goed ingeburgerde blauwe waterborden te handhaven,
en alleen voor de overige milieubeschermingsgebieden een nieuw,
algemeen bord plus bijbehorend onderbord te ontwerpen. Er kun
nen nog wel wat borden bij in Nederland...
GRONDWATER
BESCHERMINGSGEBIED
Nieuwe namen
~Het Arnhemse Bos heeft als eer-
_Ste bosgebied in Nederland een
,KO-label gekregen voor het
uurzaam produceren van
milieuverantwoord hout. Het
eurmerk is toegekend door de
stichting Skal, de internationale
tejControle- en certificeringsorga-
te nisatie, onder meerbekend van
het EKO-keurmerk.
Arnhem speelde de afgelopen
:ien jaar steeds een voortrek-^
tekersrol op het gebied van ge
meentelijk milieubeleid. Zo
kreeg de gemeente als eerste in
Nederland de Natuurprijs van
het ministerie van LNV. Ook
was Arnhem de eerste gemeen
te die eind jaren tachtig besloot
dat voor bouwactiviteiten alleen
verantwoord geproduceerd tro
pisch hardhout mocht worden
gebruikt.
Het hout uit het Arnhemse Bos
dient allerlei doeleinden. Een
bedrijf uit Driel maakt er bij
voorbeeld voor de gemeente ge
bruiksartikelen als vogelhuisjes
en voedertafels van. Het EKO-
label maakt deel uit van een in
ternationale actie van de Forest
Stewartship Council (FSC). Met
deze actie wil FSC wereldwijd
aandacht vragen voor verant
woord bosbeheer en duurzame
houtproduktie. Volgens FSC
wordt het woud mondiaal on
herstelbaar beschadigd als het
kappen en het aanplanten niet
zorgvuldiger gebeuren.
FSC vindt dat de rijke, Westerse
landen het goede voorbeeld
moeten geven aan de Derde-
Wereldlanden, waar dagelijks
2.500 hectare regenwoud voor
goed verdwijnt. FSC hoopt dat
handelaren, verwerkers en ge
bruikers op den duur alleen
goedgekeurd hout zullen ge
bruiken.
Het Landelijk Overleg Natuur-
en Landschapsbeheer (LONL)
heeft een andere naam gekre
gen. Voortaan heet het samen
werkingsverband van 11 provin
ciale en 4 landelijke organisaties
stichting Landschapsbeheer
Nederland. In Noord-Holland
maakt de stichting Vrijwillig Na
tuur- en Landschapsbeheer
(VNLB) deel uit van het landelij
ke platform. VNLB verandert
per 1 oktober eveneens van
naam. Het wordt, in het ver
lengde van de landelijke koepel:
Landschapsbeheer Noord-Hol
land.
De nieuwe naam moet gezien
worden als uiting van professio
nalisering. Onder de vlag van
LandschapsbeheerNederland
worden her en der verspreid
over het land duizenden kleine
landschapselementen onder
houden, die bij de grote terrein
beherende instanties vaak tus
sen wal en schip vallen. Met de
instandhouding zijn jaarlijks
enkele miljoenen guldens ge
moeid, die in hoofdzaak verkre
gen worden uit landelijke en
provinciale subsidies. Gewerkt
wordt in gebiedjes met een be
paalde natuurwaarde, zoals
rietlandjes, eendenkooien,
duinbeekjes, of overhoekjes
bos. Maar de werkers hebben
ook oog voor behoud van cul
tuurhistorische waarden van bij
voorbeeld tuinwallen, hoog-
stamboomgaarden, een laantje
met oude knotbomen, en kerke-
paden.
PUZZEL
123456789
ol 3
<11
(OPGAVE
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. drab; 2. Turkse titel, vorde
ring; 3. dagblad; 4. insekt, op de
manier van, persoonlijk vnw.; 5.
voegwoord; 6. palm, wandel-
plaats; 7. woonplaats; 8. getijde,
bloeiwijze, grondtoon; 9. het
naar binnen kijken; 10. bejaard,
lofdicht; 11. trapbekleding.
Verticaal:
1. barium, troep, deel v.d. bijbel;
2. landbouwwerktuig, stad uit de
bijbel; 3. verpakkingsmiddel, fa-
:os milielid, bergop Kreta; 4. Mo
hammedaanse vastenmaand; 5.
naaigerei, pook; 6. imitatie; 7.
tennisterm, stapel, drinkgerei; 8.
vogelprodukt, lidwoord; 9.
briefaanhef, behaagziek, bij
woord.
OPLOSSING
CRYPTOGRAM
byster
d-z-k-o-y
rooie-e-s
a-g-raket
flets-a-y
zknal
kiezen
e-gi
indruk
HEINZ
HOE KOM IK NOU NOcS TE
WETEN OP AJA X DE EUKO
CUP HE EET &E WONNEN
TOMPOES
Heer Bommel en de Hachelbouten
Toen heer Bommel het driftige hij
gen van de waard in zijn hals voelde
keek hij onthutst om. Een enkele blik
op het betraande gelaat van de woes
teling was hem voldoende; hij be
greep dat hier onheil dreigde.
„Wacht even!", riep hij, overeind
springend. „Vergeet uzelf niet, goede
vriend! Ik ben een fieer van stand!"
„Dat merk ik", gromde de herbergier.
„Een fatsoenlijke bestelling doen kan
je niet. Hutspot met water! Praatjes
en dreigementen - en dan nog zout
in iemands gezicht gooien. Een
mooie heer! Ik ga jou manieren leren,
meneer. Ik ga de vloer met je aanve
gen..."
„N-niet doen!", piepte heer Ollie.
„Daar kan ik in het geheel niet te
gen."
,,'t Is hachelijk", sprak Hobbel stil
voor zich heen. „Maar de voorteke
nen hebben niet gelogen; het is alles
kommer en kwel."
„Jij komt direct!", vervolgde de
waard. „Eerst reken ik af met deze
windbuil."
„Juist!", riep heer Bommel, die plot
seling een lichtpunt zag. „Laten we
even afrekenen. Ik geef u smartegeld,
dan praten we er niet meer over, hè?
Zo sprekende trok hij zijn portefeuil
le en stopte de ander een bankbiljet
in de hand. Nu daalde de woede van
de ondernemer enigszins. Hij from
melde het biljet in zijn zak en stamp
te mompelend heen.
„En toch is het zo begrijpelijk", ver
volgde Hobbel Hachelhout. „Men
moet zout altijd over de linkerschou
der werpen, meneer Bommel. Ik ver
gat u daarop te wijzen. Dit is een
leerzaam voorval."
H
W
WÊÊÊÊIÊIÊÊÊÊÊ
E R
Weersvooruitzicht
DONDERDAG 15 JUNI
Neerslagkans
DOOR HANS VAN ES
Sinds het einde van de jaren
tachtig is de temperatuur in Ne
derland met ongeveer een graad
gestegen; een gebeurtenis, die er
wellicht op wijst dat ons klimaat
aan het veranderen is. B. van
Mourik (ex-KNMI) heeft veel sta
tistisch onderzoek verricht naar
de opmerkelijke 'temperatuur-
sprong', waarvan sinds 1988
sprake is. Interessant is het
warmte-aandeel van de twaalf
maanden afzonderlijk.
De stijging van de jaartempera
tuur is vooral te danken is aan de
winter-en lentemaanden. Uit
gaande van de normalen van
1960-1990 zijn de januarimaan
den van de afgelopen zeven jaar
gemiddeld 2,4 graden warmer
geworden, gevolgd door maart
(2,2 graden) en december (1,7
graden). De herfstmaanden sep
tember, oktober en november
zijn weinig in temperatuur veran
derd. Ook de junimaand vertoont geen afwijkende tendens ten op
zichte van het langjarig gemiddelde.
Nog vrij recentelijk (in 1991) beleefden we een van de koudste zo
mermaanden van deze eeuw. Juni bleef toen 2,5 graden onder de
normale waarde. Ook de huidige junimaand wenst beslist niet te de
len in de respectabele reeks warmte-records van de laatste jaren.
Halverwege de eerste zomermaand is de temperatuur ruim 2 graden
beneden normaal gebleven. Warme dagen met maxima boven 20 gra
den zijn vrijwel overal in het land uitgebleven. De afgelopen twee we
ken blies de wind meestal uit richtingen tussen west en noord van
over het koele Noordzeewater. Dit stromingspatroon werd in stand ge
houden door een halsstarrig hogedrukgebied op de oceaan ter hoogte
van Ierland. Het ziet er naar uit, dat dit hoog over enkele dagen einde
lijk het veld ruimt, waarmee de koele aanvoer uit het noordwesten
stopt.
Voor het zover is hebben we eerst nog af te rekenen met een depres
sie, die vanaf het continent naar de Noordzee is getrokken. De eerste
36 tot 48 uur overheerst de bewolking, valt er af en toe regen en blijft
het uitgesproken koel; hooguit 16 graden, tijdens neerslag nog een
paar graden lager. Tegen het weekeinde knapt het tijdelijk op, de
wind draait naar zuidwest en er stroomt geleidelijk zachtere oceaan-
lucht naar West-Europa, waarbij het kwik tot 18 19 graden oploopt
Het lijkt er op, dat de tijd rijp is voor een gewone westcirculatie tus
sen een in ere herstelde IJslanddepressie en een hogedrukgebied na
bij de Azoren. Dat betekent ook, dat het weer zijn wisselvallige karak
ter behoudt.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
In het noorden perioden
met zon. Van het zuidoos
ten meer bewolking en pe
rioden met regen, vooral
morgen. Maxima uiteenlo
pend van 11 graden aan
de noordwestkust tot 18
elders; vandaag langs de
Zweedse grens plaatselijk
nog 20 graden of meer.
Zweden:
Half tot zwaar bewolkt en
van tijd tot tijd buiige re
gen, in het oosten moge
lijk met onweer. Middag-
temperatuur omstreeks 20
graden.
Denemarken:
Bewolkt en vooral vandaag
enige tijd regen. Middag-
temperatuur ongeveer 16
graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Eerst flinke zonnige perioden. Morgen
meer bewolking en later in het oosten
van Engeland regen. Temperatuur uit
eenlopend van 14 graden in Schotland,
en in Engeland tijdens regen, tot 19 gra
den plaatselijk in Ierland en zuid-Enge-
België en Luxemburg:
Tamelijk bewolkt en van het oosten uit
van tijd tot tijd regen. Middagtempera-
tuur ongeveer 15 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag in het westen af en toe zon en
overwegend droog. In het midden en
oosten bewolkt en van tijd tot tijd regen.
Morgen ook in het midden af en toe zon,
maar in het oosten nog steeds kans op
een bui, misschien met onweer. Mid-
dagtemperatuur tussen 15 en 21 gra-
Portugal:
Veel zon maar ook nu en dan wolkenvel
den. Droog. Maxima uiteenlopend van
17 graden aan de noordwestkust tot bo
ven 25 graden plaatselijk in het binnen-
Madeira:
Nu en dan zon maar ook bewolking en
mogelijk een bui. Middagtemperatuur
ongeveer 21 graden.
Spanje:
Zonnige perioden maar ook wolkenvel
den. In het noorden en oosten kans op
een bui, misschien met onweer. In het
binnenland maxima rond 30 graden;
langs de Golf van Biskaje rond 19 en
aan de costa's in het oosten en zuiden
tussen 24 en 28 graden
Canarische Eilanden:
Flinke zonnige perioden en droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 25 graden.
Marokko:
Westkust: Vrij zonnig. Later ook wat be
wolking en in het zuiden mogelijk een
bui. Middagtemperatuur vlak aan zee
rond 24 graden; landinwaarts rond 30.
Tunesië:
Af en toe zon maar ook bewolking en
vooral morgen kans op een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur vlak aan
zee rond 28 graden.
Zuid-Frankrijk:
In het westen perioden met zon en
droog. In het oosten half tot zwaar be
wolkt en vooral vandaag nog kans op een
regen- of onweersbui. Vandaag middag
temperatuur van 16 graden in bewolkte
gebieden tot 24 aan de Middellandse
Zeekust; morgen op de meeste plaatsen
Mallorca en Ibiza:
Naast zon ook stapelwolken en mogelijk
een regen- of onweersbui. Middagtem
peratuur ongeveer 26 graden.
Italië:
Zonnige perioden, maar vooral 's mid
dags ook stapelwolken en een enkele
bui. Grootste kans op een bui in het
noorden Middagtemperatuur op de
meeste plaatsen rond 25 graden, in het
zuiden plaatselijk oplopend tot 29 gra-
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon en vrijwel
overal droog. Middagtemperatuur van
24 graden op Corsica tot 28 op Sardi-
Malta:
Veel zon en droog. Middagtemperatuur
rond 28 graden.
Griekenland en Kreta:
Veel zon, maar vandaag ook kans op een
stevige regen- of onweersbui. Morgen al
leen in het noordoosten nog kans op een
bui. Middagtemperatuur tussen 25 en
30 graden.
Turkije en Cyprus:
Vrij zonnig, maar van tijd tot tijd ook
meer bewolking en een enkele bui. Mid
dagtemperatuur meest tussen 28 en 32
graden.
Zwitserland:
Overwegend bewolkt en van tijd tot tijd
regen. Maxima aan de noordkant circa
17 graden, in het zuiden ongeveer 20
graden.
Oostenrijk:
Wisselend bewolkt en van tijd tot tijd re
gen Middagtemperatuur tussen 18 en
22 graden.
DONDERDAG 15 JUNI 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 05.19 Zon onder 22.00
Maan op 23.39 Maanonder08.14
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 05 45* 18.17 05.18 17.50
Laag 01.25* 15.56 01.06 15.37
Weerrapporten 13 juni 20 u
wind temp neersl
Eelde
Den Helder
Rotterdam
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Boedapest
Bordeau>
Brussel
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki onbew
Innsbruck regen
Istanbul onbew
Klagenlurt half be
Kopenhagen regen
Las Patmas onbew
Lissabon licht b
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
licht bew. n6
haltbew. nw4
licht bew. nnw 6
licht bew n5
haltbew
onbew.
onbew.
haltbew.
hall bew.
17 10 50
16 8 0.0
32 21 0.4
22 13 0.0
13 11 22.0
23 14 0.9
22 13 0.0
17 10 0.5
31 20 0.0
16
0.1
»3 17 12
i3 15 10 5.0
i2 25 19 0.5
r.l 16 9 14.0
w3 33 20 0.0
r.l 20 9 4.0
6 16 12 0.0
>8 25 20 0.0
»5 21 14 0.0
11 0 2
15
0.1
Malta
Stockholm
Warschau
Wenen
Zürich
haltbew.
Casablanca half bew.
Johannesburg onbew.
Los Angeles onbew
New Orleans onbew
New York maar bew
TgLAViv onbew.
Tokyo regen
Toronto onbew.
Tunis licht bew,
Vancouver regenbui
.3 15 9 0.9
7 28 11 0.0
4 31 19 0.0
*3 26 15 0.1
'7 30 19 0.0
s.O 29 14 0.0
1 16 11 20.0
)3 20 14 0.1
23 12 01
16 9 3.0
il 14 10 14 0
w3 22 15 9.0
1 24 15 0.0
3 15 10 0.1
w3 26 15 11.0
5.0 18 13 8.0
>2 16 10 9.0
w2 36 25 17.0
1.0 0.0
iw3 23 16 0.0
1.0 20 5 0.0
w4 23 16 00
i 27 21 0.0
6 19 16 0.0
3 32 18 0.0
18 18 24.0
w3 20 9 0.0
