Cultuur Kunst
'In de jungle
is paspoort
niet nodig'
ewondering
99
Ongenoegen over Werfpop-festival Cees Nooteboom vanavond in Leiden
Geur mottenballen in postmodern décor
Voorstelling
toneelgroep
Rembrandt
DONDERDAG 8 JUNI 1995
S| HEF GERT VISSER, 071 -356441
De schrijver Cees Nooteboom begint wereldfaam te krij
gen. En dat begon allemaal in Duitsland, waar hij kwam,
zag en overwon. In gerenommeerde bladen als 'Die Zeit'
en 'Le Monde' verschijnen de laatste tijd paginagrote
verhalen van en over hem. Naar aanleiding van zijn boek
over Spanje komt er volgende week een groot interview
in de Spaanse krant 'El Pais'. Vanavond staat Nooteboom
in Sociëteit de Burcht in Leiden, waar hij - zo luidt het
persbericht - wordt 'ondervraagd' over zijn reisboeken.
'Ondervraagd' ja, alsof hij bij de recherche moet komen
voor al het moois dat hij heeft gemaakt. Voor dat 'derde-
graadsverhoor' even een kort gesprek met de auteur.
leiden Leiden hangt vol met anonieme pamfletten waaruit ongenoegen blijkt over het uitblijven van een
Leidse act op het komende Werfpop-festival. Posters met kreten als 'Werfpop wordt Werfflop' en 'Werf-
pop gaat vreemd' zijn in groten getale geplakt op afvalbakken en bankjes.
De posters zijn een reactie op het besluit om het op 9 juli te houden popfestival in het Van der Werf-
park, bij wijze van uitzondering, niet te openen met een Leidse band. De organisatoren van het festival
hebben geen geschikte kandidaat gevonden: geen enkele Leidse popgroep zou aan de kwaliteitsnormen
voldoen. foto hielco kuipers
LEIDEN CEES VAN HOORE
TONEEL
RECENSIE SUSANNE LAMMERS
foorstelling: The Matchmaker (De Kop-
5, elaarster) van Thornton Wilder door het
l eidsch Studenten Tooneel. Regie. Janne
ansen Spel: Mariska Rienks, Sjeng Scheij-
ï.a.iGezien: 7/6, Schouwburg, Leiden.
Nog te zien: 8,9 en 10/6, aldaar.
)e eerste versie, 'The Merchant
9 n Yonkers', flopte in 1938. De
g weede versie, 'The Match-
naker', werd in 1955 een groot
ucces. De derde versie, de mu-
iical 'Hello Dolly', is wereldbe-
oemd. Het Leidsch Studenten
'ooneel speelt 'The Match
maker', de tweede versie dus,
'van de bekende Amerikaanse
«neelschrijver Thornton Wil-
";r.
Het verhaaltje is overbekend:
erwijl Dolly Levy probeert de
ïarrige nouveau riche Horace
/andergelder te strikken, houdt
ijn personeel zich illegaal op in
lew York om zich eens in het
voeste stadsleven te storten. In
tussen probeert Vandergelder
een huwelijk van zijn nichtje
met een schilder te voorkomen.
Het hele spul probeert man
moedig elkaar niet tegen het lijf
te lopen, maar aan het end is ie
dereen toch met elkaar ver
loofd.
Wilder hield van Wenen en
dat is te merken. Aan het ver
haaltje, dat niet ïheer is dan het
libretto van een operette. En
aan de moraal: gut-bürgerlich
avontuur en savoir-faire, daar
draait het om.
Mariska Rienks' Dolly is de
spil van het stuk. Ze spreekt ook
haar belegen clausen met de
nodige overtuigingskracht uit,
en wordt zo de charmante intri
gante die Wilder voor ogen
moet hebben gestaan. Sjeng
Scheijen als Horace Vandergel
der wordt tegen het einde een
waardige tegenspeler. De ande
ren zijn vaardig in het, ensem
ble-spel, maar minder op dreef
in de soms ellenlange monolo
gen, met uitzondering van Siep
Wijsenbeek, die als schelmach
tige knecht van Horace in de
beste Franse blijspel-traditie
staat en lekker plat zijn wereld
wijsheden ten beste geeft.
Het LST toont zich niet echt
avontuurlijk met de keuze voor
dit stuk. Men streefde naar een
sobere, droge uitbeelding van
alle kluchtigheden. Toch hellen
de personages soms gevaarlijk
naar 'typetjes': het wel erg naïe
ve nichtje met haar veel te lieve
jeune premier schilder, de fat
soenlijke weduwe en de onder
danige knechten die nu wel
eens flink uit de band willen
springen en de vrijgezelle tante
die zo gefrustreerd is dat ze ie
dereen gelukkig verliefd wil
zien. Maar dat is niet alleen het
LST te verwijten. Dat is ook de
aard van het stuk. De geur van
mottenballen is er ook met een
postmodern décor vermoedelijk
niet meer uit te slaan.
„Nee", zegt Nooteboom, „echt
goed ken ik Leiden niet. Maar ik
vind het wel een aardige stad.
Net niet dat grootsteedse van
Amsterdam, maar toch mooi.
Met mooie grachten en aardige,
oude straten. Een beetje deftige
stad toch wel."
Opmars
De Europese Literatuurprijs,
Ridder in de Orde van het Fran
se Légion d'Honneur, de Hugo
Ballprijs, het kan allemaal niet
op voor Nooteboom. Zijn lite
raire opmars begon in Duits
land, waar een vooraanstaand
criticus als Marcel Reich Ranicki
voor de televisie verklaarde
„diep onder de indruk" te zijn
van Nootebooms roman 'Het
volgende verhaal'. En dat terwijl
deze roman, die als boeken
weekgeschenk werd uitgegeven,
hier door Vrij Nederland-criti
cus Carel Peeters ongenadig
was neergesabeld. Maar Noote
boom heeft de kwade dampen
uit deze moerasdelta overleefd.
Dat bewijzen zijn verkoopcijfers
in Duitsland en Frankrijk.
Bazuingeschal
De auteur reageert nogal gela
ten op het bazuingeschal
rondom zijn persoon. „Ach, het
overkomt me gewoon en ik zal
niet zeggen dat ik het niet leuk
vind. Al word ik af en toe wel
eens moe van al die uitnodigin
gen voor lezingen en interviews.
Het gaat maar door, het gaat
maar door. Het is een soort do
mino-effect en je moet uitkijken
dat je nog tijd krijgt voor het
schrijven."
Ondanks zijn internationale
roem wordt Nootebooms naam
maar zelden in één adem ge
noemd met auteurs als Her
mans, Mulisch en Reve, die tot
vervelens toe worden gekarak
teriseerd als De Grote Drie. De
auteur heeft daar geen moeite
mee. „Ik hoef daar niet zo nodig
bij te horen. Ik moet het niet
hebben van de beschrijving van
.het puur Nederlandse. Mijn
thema's liggen op een ander
vlak, al zijn de hoofdpersonen
uit 'Het volgende verhaal' en
'Rituelen' toch wel Nederlan
ders. Ik moet het meer hebben
van de fantasie. Maar ik ben en
blijf een Nederlands schrijver. Ik
schrijf en denk in het Neder
lands."
„Voor veel dingen die Mu
lisch, Reve en Hermans hebben
geschreven, heb ik overigens
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
lebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt Lambert
P. Wouda, bekend als
straatmuzikant Lampie èn
vuurtechnicus, zijn
bewondering uit voor twee
houten kubussen die op
een wonderlijke maniet
aan elkaar passen. „Ik was
er direct weg van. Hoe is
het mogelijk dat de
ontwerper ze aan elkaar
'gesrheed'heeft."
Ik heb de kubussen
nu zo'nzesjaarin
huis. Ze zijn een
erfstuk van mijn
vader, dus de
manier waarop ik er aan ben
gekomen is eigenlijk nogal
i triest. Mijn vader woonde in
I; Vianen. Hij was architect en
woonde in een zelfontworpen
huis tegen de stadswal. In zijn
woonkamer kwam een stuk van
die wal naar voren, daar had hij
ten soort podium van gemaakt.
U ioen ik op een dag bij mijn
rader op bezoek kwam, had hij
haar die kubussen opeens
staan. Ik ging er onmiddellijk op
af, zonder mijn vader echt te
begroeten. Maar ik moest er
^blijven. Toen mijn Broers en
ik jaren later de erfenis
Verdeelden, wist ik meteen dat
ih die twee blokken wilde
be kubussen werken met
magneten. Als je ze van elkaar
baalt, zie je twee kleine groefjes,
j Hij blijft pas staan als je de
kubussen goed op elkaar zet.
ban stoten de magneten elkaar
3 Jf, waardoor die spleet ontstaat.
Het is een object met
gebruiksaanwijzing. Mijn
vroegere werksters hadden
altijd ruzie met die dingen. Dan
viel de bovenste er weer af of zo.
Ik zei dus maar dat ze een halve
meter uit de buurt van de
kubussen moesten blijven, dan
zou ik ze wel verschuiven zodat
zij konden stoffen. Door dat
vallen is de bovenste kubus
inmiddels wel beschadigd.
Terwijl mijn vader ze zo goed
verzorgde.
In wezen is het object niets
bijzonders. Maar wat me zo
aantrekt is aan de ene kant het
pure, hele simpele materiaal. Ik
hou gewoon van hout, vooral
van kaal hout. Dat komt ook in
de rest van mijn huis terug. Aan
de andere kant zijn de kubussen
helemaal niet zo simpel. Ze'
werken volgens een ingenieus
natuurkundig systeem, datje
pas ontdekt als je ze goed gaat
onderzoeken. Het is eigenlijk
net een machine. Een zuchtje
wind kan ze al in beweging
zetten, terwijl het in wezen hele
zware blokken zijn. En ze
blijven dan ook altijd een
poosje in beweging, heel mooi.
Zo'n mooie plaats als bij mijn
vader hebben de blokken hier
niet. Hij had een soort etalage
gemaakt, versierd met keramiek
en alles. Daar vielen de
kubussen natuurlijk op. Maar
toch kijken mensen, die voor
het eerst bij mij in huis zijn,
meteen naar die blokken. En
dan die verwondering over de
manier waarop de ontwerper de
kubussen aan elkaar 'gesmeed'
heeft. Een heel ingenieuze
ontwerper. Hans Kooi
heet hij. Ik heb verder
nooit van hem
gehoord. Gek
eigenlijk, iemand die
is, moet
toch meer gemaakt
hebben. Zou je
zeggen.
Cees Nooteboom: „Ik
kan me natuurlijk wel
voorstellen datje lie
ver sterft op een plek
waar je thuis bent."
archieffoto gpd
veel waardering. Toen Hermans
was overleden, heb ik voor Die
Zeit een paginagrote necrologie
geschreven. Binnenkort zal dat
stuk worden gebruikt als inlei
ding voor de vertaling van een
boek van Hermans. Er was al
wel belangstelling voor zijn
werk maar die is door dat artikel
toch wel weer wat levendiger
geworden. Ach, die Grote Drie,
wat zijn ze meer dan drie schrij
vers die een vriendelijke hekel
aan elkaar hadden?"
Harnas
Niet alleen de romans en reis
verhalen van Nooteboom
oogstten in het buitenland veel
waardering, ook een ruime keu
ze uit zijn gedichten werd goed
ontvangen. De bibliofiele editie
vaft deze uitgave wordt inmid
dels als een collectors item' be
schouwd. Binnenkort verschijnt
er onder de titel 'Der Augen-
mensch' een essay over de poë
zie van Nooteboom, waarin
wordt ingegaan op zijn vermo
gen tot observatie. Nooteboom
is inderdaad een auteur die zo
beeldend en evocatief kan
schrijven, dat je de dingen die
hij beschrijft bijna kunt vast
pakken.
Tal van steden en negorijen
zijn door hem geëtst in het ge
heugen van de lezer. De bespie
gelingen over deze oorden, met
hun typische architectuur en
hun kunstwerken, behoren tot
het mooiste dat de Nederlandse
literatuur heeft voortgebracht.
En nog steeds dwaalt de blik
van de schrijver naar de hori
zon, nog steeds is de koffer zijn
beste vriend. Is hij niet bang dat
hij uiteindelijk in het harnas zal
sterven, ergens op een onher
bergzame plek, alleen?
Onderweg
„Ach, mijn vriend Eduard Elias
reisde ook veel. Hij is in de trein
gestorven. Dat is dus bijna
symptomatisch. Zelfs dood was
hij nog onderweg. Tja, dat zit
erin als je een reizend leven
leidt. Maar ik kan me natuurlijk
wel voorstellen dat je liever
sterft op een plek waar je thuis
bent. Ik maak me daar niet echt
druk over. Ik moet ineens den
ken aan een geborduurde lap
die bij de dichteres Fritz Harm-
sen ten Beek hing. Daarop
stond: 'Zijt niet bang voor uw
leeven'. En zo is het."
„Maarten 't Hart vroeg me
eens in een programma of ik
het niet vreselijk zou vinden als
ik middenin de jungle ineens
tot de ontdekking zou komen
dat ik mijn paspoort kwijt was.
Nee, zei ik, daar bén ik niet
bang voor. Want waar heb je in
de jungle in godsnaam een pas
poort voor nodig?"
Vanavond is Nooteboom dus
in Sociëteit De Burcht. Mis
schien dat daar ook nog even
zijn culinaire interessen aan
bod komen. Nooteboom heeft
als kosmopoliet van menige
schotel geproefd maar een van
zijn favoriete lekkernijen is en
blijft nog steeds de stokvis. „Ik
heb thuis een receptenboek met
driehonderd recepten voor
stokvis. Maar laatst heb ik in
Portugal ook een heel lekkere
stoofpot van rivieraaltjes gege
ten. Zomaar, ergens in een ge
woon tentje. Voor een gulden of
dertien. Heerlijk."
BIOSCOPEN
TEKST MARCO VAN PELT
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
LEIDEN
LIDO 1, 2, 3, 4 en STUDIO tel: 071-
124130/133210, Steenstraat 39.
LIDO 1
Bad Boys 16 jr., do 20.00, verder
dag. 18.45, 21.15, vr za zowoook
14.15.
101 Dalmatiërs al., vr za zo wo
14.30.
LID0 2
Pret-a-Porteral., do 20.00, verder
dag. 18.45,21.15.
LI DO 3
Richie Rich al., vr za zo wo 14.30.
Nostradamus 16 jr., do 20.00; ver
der dag. 19.00, 21.15.
LIDO 4
Streetfighter 12 jr., dag (beh. do)
18.45; vr za zo wo ook 14.30.
Forrest Gump al., do 20.00; verder
dag. 20.45.
STUDIO
Jungle Book al., dag (beh. do)
18.45; vr za zo wo ook 14.30.
Rob Roy 12 jr., do 20.00; verder
dag. 20.45.
LUXOR tel: 071-121239, Stations
weg 19.
Outbreak 12 jr., do 20.00; verder
dag. 18.45, 21.30; zo ook 14.30.
TRIANON tel: 071-123875, Bree-
straat 31
Don Juan t/m wo 19.30, 21.45.
Immortal Beloved t/m wo 19.30,
21.45.
KIJKHUIStel: 071-142895, Vrou
wenkerksteeg 10.
Nell t/m wo 19.30, 21.45.
Lamerica t/m zo 20.00, 22.15.
Conquest of Paradise wo 20.00.
ALPHEN AAN DEN RIJN
EUROCINEMA tel: 01720-20800,
Van Boetzelaerstraat 6.
Streetfighter 12 jr., dag. 18.45,
21.15;ma woook 13.45;ma ook
16.15.
Nell al., dag. 18.45, 21.15; ma wo
ook 13.45; ma ook 16.15.
Outbreak 12 jr., dag. 18 45, 21.30;
ma wo ook 13.45; ma ook 16.15.
Leerlingen van de Rembrandt
Scholengemeenschap in Leiden
spelen vanavond en morgen
avond hun jaarlijkse toneelstuk.
Deze keer wordt Peer Gynt van
de Noorse schrijver Hendrik Ib
sen, op de planken gebracht. De
voorstelling wordt gespeeld in
de aula van de school aan de
Noachstraat 2. Aanvang 20.00
uur. Kaarten a' f 2,50 zijn te re
serveren op nummer 071-
768202.
Forrest Gump al., dag. 20.30.
101 Dalmatiërs al., dag. 18.30;ma
wo 14.00, ma ook 16.15.
VOORSCHOTEN
KINDERBIOSCOOP CC tel: 071
790698, Prinses Marijkelaan 4.
Blinky Bill, het koalabeertje al., Ne-
derl. gespr. ma di wo 14.00.
Kuifje en het Haaienmeer al., ma di
wo 15.30.
DEN HAAG
ASTA 1 tel: 070-3463500, Spui 27.
Don Juan al., dag. 13.15, 16.00,
18.45,21.30.
ASTA 2
Kiss of Death 16 jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
ASTA 3
Rob Roy 16 jr., dag. 13,15, 16.30,
20.30.
Legends of the Fall 12 jr., dag.
21.30.
BABYLON 1 tel. 070-3471656, naast
Centraal Station.
Pret-a-porteral., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
BABYLON 2
Farinelli il Castrato 16 jr., dag.
13.15, 16.00, 18.45,21.30.
BABYLON 3
Forrest Gump 12 jr., dag, 20.30
De Tasjesdief al., za t/m wo 13.15,
16.00.
METROPOLE 1 tel. 070-3456756,
Carnegielaan 15.
Rob Roy 16 jr., dag. 13.15, 17.00,
20.30.
METROPOLE 2
Nostradamus 12 jr., dag. 13.15,
16.00, 18.45,21.30.
METROPOLE 3
Outbreak 12 jr., dag. 16.00, 18.45,
21.30
Richie Rich al., t/m wo 13.15.
METROPOLE4
Boys on the Side 12 jr., dag. 16.00,
18.45, 21.30.
101 Dalmatiërs al., t/m wo 13.15.
METROPOLE 5
Muriel's Wedding al., dag. 21.30.
101 Dalmatians al., dag. 13.15,
16.00, 18.45.
MOVIEWORLD Kurhausweg 2. tel:
070-3515738, reserveren tel: 070-
3515778
Rob Roy 16 jr., dag. 13.10, 16.20,
18.25, 21.20.
The Jungle Book al., dag, 13.30,
16.10, 18.35,21.00.
Don Juan al., dag. 12.40, 15.00,
17.10, 19.30,22.05.
Stargate 12 jr., dag. 13.50, 18.40
Outbreak 12 jr., dag. 13.20, 16.00,
18.50, 21.40.
Streetfighter 12 jr., dag. 14.10,
16.50, 19.20, 21.55.
Malice 16 jr., dag. 21.15.
Kiss of Death 16 jr., dag. 12.30,
14.40, 17.00, 19.10, 21.45.
Muriel's Wedding al.dag. 14.00,
16.30, 19.00,21.30.
AfFair Play al dag. 16.25.
Richie Rich'al., za zo 12.40,
15.00.
101 Dalmatiërs za zo 12.40,
14.50.
ODEON 1 tel. 070-
3462400/3462401. Herengracht
13.
ODEON 3
Demon Knight 16 jr.dag. 16.00,
18.45, 21.30.
101 Dalmatiërs al., wo 13.15.
ODEON 4 Riksbioscoop
Jurassic Park al., dag. 11.45,
14.15, 16.45, 19.15,21.45.
HAAGS FILMHUIS tel: 070-
3656030, Spui 191.
Glen orGlenda 16 jr., dag. 19.30.
Ed Wood 16 jr., dag. 21.45.
Ludwig 1881 16 jr., dag. 19.30.
El Jardin del Eden 16 jr., dag.
21.45.
Trés Irmaos 16 jr., dag. 19.30.
J'ai pas Sommeil 16 jr., dag
21.45.
Picasso's ontdekt in Spanje
MADRID AFP
Een schilderijenverzamelaar heeft vijf jaar geleden op een veilig
voor ruim 1200 gulden drie werken van Pablo Picasso (1881-
1973) veiling gekocht. Deze week kwamen experts tot de conclu
sie dat de niet gesigneerde schilderijen en tekening die Enrique
Garcia Herraiz destijds aanschafte, rond de eeuwwisseling door
de jonge Picasso zijn gemaakt.
Garcia Herraiz is zelf een kenner van het werk van Picasso,
maar had aanvankelijk geen idee dat de kunstwerken van de be
roemde schilder waren. Hij bood voor De kleine zigeuner iets
me,er dan 400 gulden, De man met de naakte rug kreeg hij voor
450 gulden en de tekening die een vrouw met gekruiste armen
afbeeldt voor 200. De vorige eigenaar had de schilderijtjes op
een vlooienmarkt in Barcelona gekocht voor nog geen 150 gul
den. Na de aanschaf begon Garcia Herraiz vermoedens te krij
gen. Volgens de Picassokenner josep Palau heeft Picasso de twee
schilderijen waarschijnlijk rond 1899 tijdens zijn verblijf in Horta
de San Juan gemaakt.
