Economie VS loopt
meer en meer vast
Buitenland
Zwitserse bisschop wordt
vader en treedt terug
Chinese leiding moet oordeel over revolte van 1989 bijstellen
Roep om aftreden
president Mandela
Excuses over oorlog
blijven Japan verdelen
Wonen als
een Keizer
iNCrm
Oefenen voor atoomongeluk
Nat Noorwegen
ÏATERDAG 3 JUNI 1995
IN DE EERSTE WEKEN
REEDS 90 BUNGALOWS
VERKOCHT
Betonnen plaat verplettert minister
lomé» Minister van buitenlandse zaken Buombera Alassounou-
ma van de Westafrikaanse staat Togo is gisteren gedood tijdens
de verbouwing van zijn huis. Volgens familieleden van de minis
ter viel een betonnen plaat uit het plafond op zijn hoofd.
e
Haaien slaan toe in Hong Kong
hong kong Een 29-jarige zwemmer is gisteren in Hong Kong
doodgebeten door een haai. De man zou zware verwondingen
aan beide benen hebben opgelopen en later zijn overleden.
Donderdag spoelde al het lijk aan van Tso Kam-sun, een 44-jari-
ge leraar die Hong Kong in 1970 nog als zwemmer vertegen
woordigde op de Aziatische Spelen. Het rechterbeen van Tso
was door een haai afgebeten.
Oekraïense president zet door
Bkiev» De Oekraïense president Koetsjma zal het referendum
over de machtsstrijd tussen hem en het parlement op 28 juni
toch doorzetten. Dat heeft hij gisteren laten weten. Het Oekraï
ense parlement had het decreet waarmee Koetsjma het referen
dum had uitgeschreven donderdag nietig verklaard en de rege-
p. ring verboden de volksraadpleging te organiseren. Koetsjma
probeert al maanden extra bevoegdheden te krijgen om de eco-
3 nomische crisis in zijn land aan te pakken. Omdat het parlement
1 blijft dwarsliggen wil hij de Oekraiense bevolking vragen ofwel
hem of het parlement het vertrouwen te schenken.
Regering Australië bedreigt pers
Canberra De Australische regering dreigt met processen tegen
de media als die belastende berichten over de spionagedienst
I publiceren. „Er moeten strenge straffen komen", zei minister
Evans (buitenlandse zaken) gisteren. In het uiterste geval moe-
ten celstraffen worden opgelegd, vindt hij. Evans reageerde
I daarmee op krante- en TV-berichten waarin werd gemeld dat
agenten van de geheime dienst ASIS afluisterapparatuur in de
Japanse en Chinese ambassades in Canberra hebben geplaatst.
Het afluisteren van de Chinese missie zou op verzoek van de
Verenigde Staten zijn gebeurd.
i Rabin vertrouwt op vertrouwen volk
Jeruzalem» De Israëlische premier, Rabin, is er zeker van dat een
besluit tot terugtrekking van de Golan-hoogvlakte de steun van
de bevolking krijgt. „Ik ben niet ongerust want de mensen willen
vrede", aldus Rabin. Hij beseft dat uit een reaente opininiepei-
lipg blijkt dat 56 procent van de Israëliërs tegen een teruggave
van het bergplateau aan Syrië is. Maar volgens hem verandert de
mening van de bevolking als een 'goed en blijvend' vredesak
koord met Syrië in zi'Jht komt.
azel bob kroon
correspondent
De bisschop van Bazel, Han-
sjörg Vogel, is afgetreden om
dat hij binnenkort vader
wordt. Het Vaticaan heeft dit
gisteren bevestigd. In een her
derlijk schrijven aan de 1,1
«miljoen gelovigen van zijn dio-
/cees, het grootste van Zwitser
land, zegt Vogel (44) dat hij als
"bisschop terugtreedt op grond
/an een 'persoonlijke tekort
koming'.
Vogel, die vorig jaar april tot
bisschop was gewijd, zei dat hij
kampte met 'persoonlijke pro
blemen', waarvoor hij steun
'zocht bij een vrouw die hij al
lang kende. „Uit deze relatie is
een zwangerschap ontstaan",
aldus de bisschop. „Onder de
ze omstandigheden kan ik
mijn taak niet met helderheid
voortzetten."
De zaak is in Zwitserland,
dat voor de helft katholiek is,
als een bom ingeslagen. De
jonge prelaat stond bekend als
een progressieve theoloog, die
openlijk stelling nam tegen de
conservatieve ideeën van de
paus op het gebied van het ce
libaat en de rol van de vrouw
in de kerkelijke hiërarchie.
Ook kwam hij herhaaldelijk
met de plaatselijke autoritei
ten in aanvaring door asielzoe
kers onderdak te bieden in zijn
kerk. Vogel verklaarde dat zijn
aftreden 'ongetwijfeld de dis
cussie over het celibaat weer
zal aanwakkeren', maar wees
er op dat er geen verband be
staat tussen zijn 'persoonlijke
fout' en zijn opvattingen over
gehuwde priesters. „Ik ben er
nog steeds van overtuigd dat
ook in het celibaat een levens-
vervullingmogelijk is."
De bisschop vroeg „vergiffe
nis aan allen die ik heb ge
kwetst" en zei dat hij zal trach
ten „in alle stilte met mijzelf in
het reine te komen".
Voorzitter Henri Salina van
de Zwitserse bisschoppencon
ferentie noemde het gebeurde
„een ramp, een uiterst pijnlij
ke beproeving voor de kerk".
Maar hij loofde Vogels moed
om openlijk voor alles uit te
komen. „Het is niet aan ons
om een oordeel te vellen over
menselijk falen", aldus Salina.
Hoewel hij zijn diocees kwijt is,
is Vogel niet uit zijn priesterlij
ke waardigheid ontzet. O'er de
identiteit van zijn vriendin is
niets bekend.
peking yvonne van der heupen
correspondent
Het Plein van de Hemelse Vrede in Pe
king leek zijn naam gisteravond eer
aan te doen. Na een verfrissende on
weersbui in de late namiddag genoten
tientallen jonge en oude mensen zoals
gewoonlijk van een wandeling in de
nog steeds zwoele zomeravond. Som
migen vermaakten zich met het opla
ten van vliegers of lazen de krant onder
een lantaarn. Midden op 's werelds
grootste plein doken echter een paar
bussen, jeeps en auto's op met waak
zame politie-agenten. Er liepen ook
agenten in uniform en in burger rond
maar veel minder dan vorig jaar in de
vroege junidagen.
Komende nacht is het zes jaar gele
den dat het Chinese leger met bloedig
geweld een einde maakte aan vreedza
me studentendemonstraties op het
plein. Daarbij vielen honderden doden.
De Chinese autoriteiten weten zich
nog steeds geen raad met die dramati
sche gebeurtenissen, die het land in de
wereld twee jaar lang een paria-status
opleverden. Ze blijven overgevoelig
voor kritische geluiden uit de samenle
ving en zijn het er nog niet over eens
wie verantwoordelijk is voor het bloed
bad in 1989.
Inmiddels zijn de afgelopen weken,
de traditie getrouw, meer dan twintig
dissidenten door de politie voor onder
vraging opgepakt, opmerkelijk genoeg
ook in plaatsen buiten de hoofdstad
Peking. Verder is het leven van menig
politiek activist zenuwslopend gewor
den door constante politiebewaking en
afgesloten telefoonlijnen.
Ook zijn in Peking de huisjes onbe
woonbaar verklaard van honderd kun
stenaars vooral avantgardistische
schilders en rockmuzikanten die bij
elkaar wonen in het park van het oude
zomerpaleis. Ze moeten volgende
week met hun huisraad het park uit
zijn.
Een groot verschil met voorgaande
jaren is wel, dat intellectuelen en acti
visten openlijk van zich hebben doen
spreken. Sinds 6 mei zijn in de buiten
landse pers zeker acht gedurfde ver
zoekschriften en brieven bekend ge
worden, geadresseerd aan Chinese po
litieke leiders. Onder de tientallen on
dertekenaars zijn veel alom gerespec
teerde wetenschappers, zoals de ont
werper van China's eerste atoombom,
Wang Ganchang (88) en wetenschaps
historicus Xu Liangying (75).
Elk van de petities eist herziening
van het oordeel over '4 juni' als een
'contra-revolutionaire' actie, en boven
dien de vrijlating van iedereen die vast
zit wegens deelname aan de activitei
ten in 1989. De adressen zijn volgens
buitenlandse waarnemers belangrijk
omdat ze in de politiek wortel zouden
kunnen schieten. „De verzoekschriften
tonen aan dat de kwestie niet zo maar
uit zichzelf zal verdwijnen. De autori
teiten zullen een of andere oplossing
moeten aandragen", meent een wes
terse diplomaat.
Speculaties over een mogelijke wijzi
ging van het partijstandpunt over '4 ju
ni' zijn de afgelopen twee maanden
toegenomén. Aanleiding daarvoor was
onder meer het bezoek van partijleider
Jiang Zemin aan het graf van de in
1989 overleden liberale partijleider Hu
Yaobang. Diens dood op 15 april vorm
de zes jaar geleden het begin van de
openbare protesten. Het recente ont
slag van de partijsecretaris van Peking,
Chen Xitong, die in 1989 een fervent
voorstander was van het legeringrij
pen, geldt als een ander voorteken.
Over het algemeen zijn analisten het
erover eens dat een ander oordeel over
de gebeurtenissen in 1989 niet is te
verwachten zolang de zwaar zieke par
tijveteraan Deng Xiaoping (90) nog
leeft. Deng zou de beslissende stem
hebben gehad in de beraadslagingen
over het met tanks schoonvegen van
het plein. Daarenboven zal het in de
Chinese traditie een geleidelijk pro
ces zijn. Het ligt het meest voor de
hand dat de autoriteiten het oorspron
kelijke besluit stap voor stap zullen
ombuigen zonder direct te stellen dat
het voorheen uitgesproken oordeel is
tenietgedaan. Dezelfde procedure die
is gevolgd bij de herwaardering van de
Culturele Revolutie (1966-1976) in het
begin van de jaren tachtig.
Jemen levert
rechterhand
van Carlos uit
bonn peter van nuijsenburg
correspondent
De regering van Jemen is bereid
de rechterhand van de beruchte
terrorist Carlos aan Duitsland
uit te leveren. Een regerings
woordvoerder in de hoofdstad
Sana zei gisteren dat de uitleve
ring van de Duitser Johannes
Weinrich (48) al wordt voorbe
reid. Weinrich zou al enige tijd
in de staat aan de Rode Zee ge
vangen zitten.
Weinrich gold als de plaats
vervanger van Carlos en zou
vooral Europa als actieterrein
hebben gehad. Het is bekend
dat hij heeft samengewerkt met
de Stasi, de geheime dienst van
de voormalige DDR.
Weinrich wordt beschuldigd
van zeker 12 moorden. Hij zou
in elk geval de drijvende kracht
zijn geweestachter de aanslag
in augustus 1983 op het Maison
de France in Berlijn, waarbij
een dode en vele gewonden vie
len.
De 48-jarige Duitser is er niet
in geslaagd veel langer dan Car
los op vrije voeten te blijven. De
'meest gezochte terrorist van
deze eeuw' werd vorig jaar juli
gearresteerd in Soedan en uit
geleverd aan Frankrijk.
Waarom Jemen van ouds
her een toevluchtsoord voor ter
roristen van velerlei pluimage
Weinrich nu wil uitleveren, is
niet duidelijk. Waarnemers
houden het op het 'veranderde
politieke klimaat' in het Mid
den-Oosten.
Jeltsin neemt
uitval naar
Japan terug
MOSKOU Rtr
President Jeltsin van Rusland
heeft gisteren zijn verontschul
digingen aangeboden voor zijn
„emotionele uitspraken" over
Japan. Die deed hij nadat Japan
hulp had aangeboden bij het
zoeken en opvangen van slacht
offers van de aardbeving op Sa-
chalin.
Jeltsin zei woensdag dat Ja
pan dat hulpaanbod later ver
moedelijk zou gebruiken om de
teruggave van vier omstreden
eilanden af te dwingen. De pre
sident wees buitenlandse hulp
voor de reddingsoperatie in de
verwoeste oliestad Neftegorsk
van de hand.
Rusland en Japan zijn in een
fel dispuut verwikkeld over en
kele eilanden in de zuidelijke
Koerillen, ten noorden van Ja
pan. De vier eilanden werden
aan het einde van de Tweede
Wereldoorlog door het Sovjetle-
ger op Japan veroverd. Tokyo
wil de eilanden nu terug.'Mos
kou weigert dat.
Arrestatiegolf
onder oppositie
in Nigeria
NAIROBI-LAGOS Rtr-AFP-DPA
Het militaire regime in Nigeria
heeft meer dan vijftig leden van
de oppositie opgepakt. Onder
hen zijn de leiders van de twee
belangrijkste partijen die voor
herstel van de democratie plei
ten: het 86-jarige stamhoofd
Michael Adekunlwe Ajasin van
de Nationale Democratische
Coalitie (Nadeco) en Beko
Ransome-Kuti van de radicale
Campagne voor Democratie
(CD).
De arrestatiegolf volgt op een
bomaanslag tijdens een bijeen
komst in West-Nigeria. Bij die
vergadering waaraan ook leden
van de militaire regering deel
namen, vielen drie doden. Al
eerder werden zeventig aan
hangers van Nadeco gearres
teerd. Zij worden aangeklaagd
wegens illegale samenscholing.
Algemeen wordt aangenomen
dat het militair bewind wil voor
komen dat de oppositieAde pu
bliciteit zoekt op 12 juni, de dag
waarop twee jaar geleden de
presidentsverkiezingen werden
geannuleerd. Die verkiezingen
zouden oppositieleider Abiola
de overwinning hebben ge
bracht, zo is algemeen de op
vatting. Momenteel zit Abiola in
de gevangenis.
Zuid-Afrika
vaart wel bij
wapenindustrie
pretoria ap
De wapenindustrie is een be
langrijke trekker van de Zuid-
afrikaanse economie en zal niet
worden ingekrompen. Dat heeft
onderminister van defensie
Ronnie Kasrils gisteren in Preto
ria gezegd.
Kasrils zei dat de wapenex
port vorig jaar 244 miljoen dol
lar beliep, een lichte teruggang
in vergelijking met 1993. Via
Armscor, de wapenproduktie-
en marketingorganisatie van
het ministerie, verkoopt Zuid-
Afrika onder meer gevechtsheli
kopters, automatische wapens
en pantservoertuigen. Kasrils
zei dat Zuid-Afrika zich bij de
wapenverkoop aan de interna
tionale afspraken houdt en cer
tificaten verlangt waarmee de
eindbestemming van de wa
pens wordt verzekerd. In theo
rie moet op die manier worden
voorkomen dat wapens worden
doorverkocht aan landen die
een embargo willen omzeilen.
Directeur T.J. de Waal van
Armscor zei dat momenteel
60.000 Zuidafrikanen in de wa
penindustrie werken.
5 "typen villa's en
alle accommodaties
voorhanden.
Cittè Romana heeft de
ii uguuuiu vuuiiicn j-,
iSSïïfo Komaira
rexclBTW.
amana is gelegen nabij het Noord-
n Haringvliet (vlakbij Hellevoet-
sluis) Vanaf Hellevoetsluis volgt u richting
Haringvlietdam. U komt dan vaneelf bij
natuurlijk ook bellen voor een afspraak:
01883-11111 of fax:
01883-23059. Een pro-
RENÉ COLTOF
BEHEER BV Inter Hol-
ding BV.
"telefoon 01117-2005'. Fax 01117-2285. P
-tf-ara
I GEEN-TI JD-OM-TE-
I KOMEN-KIJKEN-COUPON
Knip de bon uil en stuur deze portvrij naar j
Kené Coltof Beheer BV,
^Antwoordnummer 107,4300 VB ZierikzeèJ>f\J
Christopher wil studie naar vrijhandelszone met Europa
De economie van de Verenigde Staten gaat steeds stroe
ver draaien. De werkgelegenheid nam vorige maand
overwacht sterk af en de vooruitzichten voor de bedrij
vigheid later dit jaar worden gestaag slechter. Dat blijkt
uit gisteren gepubliceerde cijfers. De dollar kreeg op de
wisselmarkten meteen een tik, en kon tegen de avond al
leen weer opkrabbelen doordat een Amerikaans vliegtuig
boven Bosnië was neergeschoten. In zulke crisissituaties
hebben handelaren de neiging dollars op te kopen, wat
de prijs opdrijft.
WASHINGTON-MADRID KRF-ANP-Rtr
Gezien de sombere berichten
over 's werelds grootste natio
nale economie verwachten eco
nomen dat de Amerikaanse
centrale banken de rente spoe
dig zullen verlagen. Dat maakt
het lenen van geld voor investe
ringen immers goedkoper en
dus kan renteverlaging de eco
nomie weer wat vaart geven.
Eveneens gisteren verklaarde
de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Christop
her, dat zijn land serieus gaat
bekijken of het mogelijk is een
vrijhandelszone van Noord-
Amerika en Europa tot stand te
brengen. Doel daarvan is de
economieën aan beide zijden
van de Atlantische Oceaan meer
met elkaar te verbinden.
Christopher zei in zijn redevoe
ring in Madrid echter wel dat
zo'n transatlantische vrijhan
delszone nog verre toekomst
muziek is.
Het idee van een transatlanti
sche vrijhandelszone werd vorig
jaar april gelanceerd door de
Canadese premier, Chrétien, en
kreeg steun van Groot-Brittan-
nië en Duitsland. De Europese
commissaris voor handelsbe
trekkingen, Brittan, laat mo
menteel een studie doen naar
de uitvoerbaarheid van het idee.
Iets dergelijks zijn de Amerika
nen nu dus ook van plan.
Voorstanders van een transat
lantische vrijhandelszone zien
daarin een mogelijkheid om de
Amerikaans-Europese banden
aan te halen nu die zwakker
dreigen te worden door de be
ëindiging van de Koude Oorlog.
Japan weigert jacht op walvissen te stoppen
Japan is niet van plan om op
verzoek van de Internationale
Walvisvaartcommissie (IWC) te
stoppen met het doden van
walvissen in het Zuidpoolge
bied. Volgens Japan dient de
walvisvaart wetenschappelijke
doeleinden.
Op de laatste dag van haar
bijeenkomst in het Ierse Dublin
deed de IWC gisteren een be
roep op de wereldgemeen
schap. In de resolutie wordt op
geroepen geen walvissen meer
te doden voor wetenschappelij
ke doelen in het 12,8 miljoen
vierkante kilometer grote reser
vaat in de Zuidelijke IJszee.
Commerciële walvisvaart was er
al eerder verboden.
Japan heeft dit jaar zo'n 300
dwergvinvissen gedood in de
Zuidelijke IJszee, waar er onge
veer 760.000 voorkomen. Nadat
er onderzoek op de dieren is
verricht, wordt het vlees voor
consumptie verkocht.
De Japanse afgevaardigde zei
dat het programma doorgaat.
De Japanse regering heeft het
quotum voor volgend jaar al
vastgesteld op 400 dieren.
De Zuidafrikaanse president,
Mandela, heeft gisteren veel kri
tiek over zich heen gekregen.
Dat gebeurde nadat hij in de
Senaat had toegegeven dat hij
de bewakingsdienst van het
ANC-hoofdkwartier in Johan
nesburg vorig jaar toestemming
had gegeven te schieten op een
demonstratie van Inkatha-aan-
hangers.
Velaphi Ndlovu, een woord
voerder van de Inkatha Vrij
heidspartij (IFP), zei op een
persconferentie dat Mandela
moet worden vervolgd wegens
„medeplichtigheid aan moord".
De rechtse blanke Conservatie
ve Partij vindt dat de president
wegens zijn rol bij het incident
moet warden afgezet. Een sena
tor van de Nationale Partij, de
blanke coalitiegenoot van het
ANC, zei dat Mandela op grond
van de uitlatingen voor de Trust
Commissie zou moeten ver
schijnen. Die commissie onder
zoekt misdaden die onder het
vroegere apartheidsbewind zijn
begaan.
Mandeia's opmerking had be
trekking op de gebeurtenissen
van 28 maart 1994, toen Inkatha
een mars hield naar Johannes
burg uit protest tegen het door
gaan van de verkiezingen. Voor
het ANC-hoofdkwartier ont
stond toen een schietpartij
waarbij acht mensen werden
gedood. In totaal lieten bij de
Inkatha-demonstratie van die
dag 60 mensen in en om Johan
nesburg het leven.
„Ik heb instructies gegeven
aan onze veiligheidsmensen dat
ze, als ons gebouW zou worden
aangevallen, dat moesten ver
dedigen, zelfs als dat zou bete
kenen dat er mensen zouden
worden gedood", aldus Mande-
la. „Het was absoluut noodza
kelijk voor me om die order te
geven", aldus de president. In
katha had voor de demonstratie
in Johannesburg aankwam al 32
mensen gedood in Soweto. „We
wisten dat toen ze in de stad
aankwamen."
Het is de Japanse regeringscoa
litie gisteren niet gelukt het eens
te worden over een parlemen
taire resolutie over de Japanse
rol in de Tweede Wereldoorlog.
Premier Murayama had de
resolutie het kernstuk willen
maken van de 50ste herdenking
van het einde van de oorlog.
Maar in plaats daarvan bracht
het debat diepe verdeeldheid
binnen de coalitie en vestigde
het extra de aandacht op de
rechtse zienswijze, dat Japan de
oorlog voerde om Azië te bevrij
den van het westerse kolonialis
me.
Kosuke Uehara van de Socia
listische Partij zei dat de onder
handelingen waren afgespron
gen omdat de rechtse Liberaal-
Democratische Partij zich blijft
verzetten tegen de opname van
het woord 'shazai' veront
schuldiging in de resolutie.
Japanse media schreven dat
'shazai' wellicht vervangen zou
kunnen worden door 'hansei',
waarvan de betekenis ergens
tussen 'bezinning' en 'berouw'
ligt.
De conservatieven zeggen dat
excuses beledigend zouden zijn
voor de nabestaanden van Ja
panners die tijdens de oorlog
het leven lieten. LDP-parle
mentslid Tsutomo Takebe ver
klaarde: „Europese mogendhe
den voerden ook koloniaal be
leid. Heeft een van die landen in
een resolutie spijt betuigd?"
In Nederland heeft geruime
tijd een debat gewoed over de
vraag of excuses aan het^adres
van Indonesië 'op zijn plaats
zouden zijn in verband met de
gewelddadige afwikkeling van
de koloniale, relatie tussen Ne
derland en het toenmalige Ne-
derlands-Indië. In dat debat
werden soortgelijke argumen
ten gebruikt als nu in Japan.
Het debat in Japan wordt
nauwlettend gevolgd in omlig
gende landen, vooral Korea en
China, die tijdens de oorlog zeer
onder Japanse wreedheden
hebben geleden. Een afgezwak
te resolutie zal daar zeker tot
verontwaardigingleiden.
De coalitiepartijen hadden
zich ten doel gesteld op z'n
laatst gisteren overeenstem
ming te bereiken, omdat het
einde van de huidige parle-
mentszitting op 18 juni in zicht
komt.
kolsky Mensen uit zestig landen namen gisteren deel aan een rampenoefening bij de kerncentrale in het
Noordrussische Kolsky. foto reuter vladimir chistiakov
evenstad Evenstad in Zuid-Noorwegen is een van de plaatsen die
kampt met de gevolgen van hevige regenval. Het Scandinavische land
beleeft de ernstigste overstromingen sedert 125 jaar en volgens meteo
rologen is het einde van de ellende nog niet in zicht. foto jon eec
