ZATER
DAG
S
B
IJVOEG
SEL
Het eenzame
gevecht van
de vliegers
LI
ZATERDAG 3 JUNI 1995
Samenwerking prima, maar verschuiven van
werk achten we uit den boze. Door jaren
hard en goed te werken hebben KLM'ers met
z'n allen een kwaliteitsinhoud gegeven aan
het KLM-label. Dat mag niet zomaar van ons
worden afgepakt. Over Transavia geen kwaad
woord. Over Martinair ook niet. Maar wij
hebben er bezwaar tegen dat KLM-diensten
worden uitgevoerd door Air Littoral, Euro-
wings of Cyprus Air, terwijl wij niet goed we
ten of ze wel in staat zijn een produkt te leve
ren, de KLM-kwaliteit waardig. Ik hoop dat
de mensen nu eindelijk eens willen aanne
men dat wij, met onze arbeidsvoorwaarden,
niet alleen maar voor onze CAO een werkon
derbreking hebben georganiseerd voor het
eerst in bijna 40 jaar.'"
De werkonderbreking van de KLM-piloten (af
gelopen dinsdag) in beeld. Toestellen in het
gelid wachtend bij de pieren.
FOTO AEROPHOTO SCHIPHOL BV
vecht tegen de KLM. Benno Baksteen. „Ik
heb sterk de indruk dat de KLM-directie ons
tegen de andere organisaties heeft uitge
speeld. Een bewuste strategie, maar een heel
onverstandige in een bedrijf dat leeft bij de
gratie van teamwork. Neem het CAO-overleg.
Daar is vliegers willens en wetens de harde
eis gesteld de pensioenleeftijd te verhogen
van 56 naar 60 jaar. Later is dat afgezwakt en
alleen toegesneden op nieuwkomers, maar
dat maakt niet uit. We hebben gezegd: 'Kos
tenverlaging is voor ons bespreekbaar als na
discussie blijkt dat vliegers inderdaad te duur
zijn'. Het hele CAO-overleg verliep heel an
ders dan we gewend waren. We kregen kei
harde eisen te slikken. De opzet was blijkbaar
om de vliegers los te snijden van de rest van
de gemeenschap. Ik moet helaas zeggen dat
de directie daarin is geslaagd."
José Smeets: „De andere KLM'ers hebben
het meest te verduren. Bij voortduring krij
gen ze te maken met reorganisaties, verande
ring van functies, schuiven met mensen bin
nen de organisatie. Dat geeft onzekerheid. Ie
mands functie komt te vervallen, dus vraagt
zo'n werknemer zich af waar-ie terechtkomt
en of het op die nieuwe werkplek wel zo leuk
is. Dat is bij voortduring aan de hand. Dan is
het niet vreemd dat in reactie op de VNV-ac-
tie een opmerking wordt gemaakt in de trant
van: 'Geen sprake van dat die tien miljoen
die de actie heeft gekost op ons worden ver
haald'."
Baksteen: „Natuurlijk weet ik dat er elders
in het bedrijf nogal wat onzekerheid is. En bij
ons valt dat mee."
Smeets: „Ja, jullie vliegen in dat kistje. En
zitten zo lekker afgeschermd van de buiten
wereld."
Baksteen: „Inderdaad zijn we in dat op
zicht buiten schot gebleven."
Smeets: „Dan begrijp ik niet dat jullie je in
zo'n moeilijke positie in het bedrijf manoeu
vreren. Ik kan het
Vragen
José Smeets: „Nu ben ik een redelijke insider,
maar tot dusver heb je het mij niet eens kun
nen uitleggen wat precies jullie tot deze ac
ties heeft gedreven. Niet dat ik de KLM-direc
tie van A tot Z vertrouw, je moet inderdaad
voortdurend op je qui vive zijn in het onder-
handelingsspel. Maar om nu in het kader van
een CAO-conflict het begrip vertrouwen als
een van de belangrijkste items op te voeren...
Wat heb je dan als eis? Staat in jullie ultima
tum dat de directie moet moven of zo?"
Baksteen: „Nee, dat niet. De VNV heeft in
de afgelopen twee jaar tot twee keer toe ge
probeerd de vertrouwensbreuk te helen. We
moeten in de toekomst heel ingewikkelde
dingen afspreken. Er is al veel in beweging.
Samenwerking en zo, heeft veel consequen
ties. Betekent dat er ingegrepen zal moeten
worden in arbeidsvoorwaarden. Willen we
doen. Maar dan moet je elkaar kunnen ver
trouwen. Niet dat we achteraf merken dat via
de achterdeur ons de nek wordt omgedraaid.
Zonder vertrouwen kunnen we niet verder.
Desnoods moet er dan met het oog op de
toekoms't maar een derde partij bijkomen om
ons nader tot elkaar te brengen.
José Smeets: „We hebben er geen ervaring
mee dat de KLM afspraken niet nakomt. Wel
gebeurt het dat in de lijn anders wordt ge
handeld dan centraal is afgesproken, maar
dan trekken we even aan de bel en volgt cor
rectie. In algemene zin zou ik zeggen dat er
alle reden is een kort geding aan te spannen
wanneer CAO-afspraken niet worden nage
leefd."
Baksteen: „Maar-als er niets op papier is
gezet, wordt dat moeilijk. Het kwam de KLM
eerder slecht uit tijdens het overleg te praten
over een deeltijdregeling. 'Hang er geen da
tum aan', zo werd gezegd, 'dan praten we er
over een half jaar wel over'. Nu tweeënhalf
jaar later zegt de KLM: 'We hebben erover ge
praat, er staat nergens op papier dat de deel
tijdregeling afgerond moet zijn'. Als je als vol
wassen mensen afspraken maakt, moet je
daarop toch kunnen vertrouwen. Als iemand
met mij tot een akkoord komt, ga ik ervan uit
dat het gebeurt. Na deze ervaring met de
KLM leggen we voortaan alle afspraken op
papier vast. Geen prettige manier van wer
ken, maar het moet kennelijk. Ik vind dat je
keihard mag onderhandelen, alles uit de kast
halen, maar als er uiteindelijk een afspraak
uit het overleg rolt moet je elkaar daarop
kunnen aanspreken."
Daags voordat de piloten te kennen gaven
uit protest op de grond te willen blijven,
sprak de KLM de vliegers aan op hun hono
raria. Waarschijnlijk om de opinie van het
publiek en andere KLM-werknemers in een
voor de actievooerders ongunstige denkrich
ting te buigen, legde de maatschappij het
maximum-jaarsalaris (373.000 gulden) van
een Boeing 747-gezagvoerder op straat. Een
collega van British Airways moet het met dik
een ton minder doen. Fijntjes werd ook nog
eens aangestipt dat menige gepensioneerde
KLM-piloot zich op z'n 56ste nog zo fit voelt
dat-ie elders gaat vliegen. Met andere woor
den, zo stressvoelig en slopend is het beroep
nu kennelijk ook weer niet. Zeker als sommi
ge piloten nog voldoende uren overhouden
om als vrije tijds-advocaat op te treden.
Baksteen: „Gaat om hooguit een procent.
Die mensen verrichten dan werkzaamheden
in de advocatuur, als anderen voetballen of
op een boot zitten. Als mensen menen op die
manier hun vrije uren te moeten invullen,
moet je ze die dan afnemen? Afgezien daar
van vind ik dal een pilooi ei ret lil op heeft
gezond en wel z'n pensioen te halen. Het is
waar dat sommige gepensioneerden bij een
andere maatschappij gaan vliegen. Maar niet
een kwart, zoals de KLM beweert. In onze sa
larissen zit de verantwoording voor te ver
voeren produktiemiddelen en mensenlevens.
Daarbij kloppen de cijfers niet, die de KLM
naar buiten heeft gebracht. Hoogst onfat
soenlijk, maar typerend voor de opstelling
van de KLM in de afgelopen twee jaar ten op
zichte van de vliegers. Ik heb het gecheckt bij
Amerikaanse en Britse cqllega's; de Amerika
nen verdienen eenderde meer en de Britten
40 procent. Waarbij ik nog opmerk dat wij
bruto misschien meer verdienen, maar als
gevolg van het ongunstige belastingklimaat
minder overhouden dan onze buitenlandse
collega's. Niemand hoeft overigens medelij
den met ons te hebben."
mijn mensen niet
meer uitleggen. Vol
gens mij hebben jul
lie je eigen positie in
het conflict verzwakt.
Het ging eerst over
de CAO, maar op een
gegeven moment
draaide het daar vol
gens jullie niet eens
meer om. Jullie heb
ben ingebracht
hoofdstukken als 'werkgelegenheid', 'samen
werking', 'vertrouwen in directie'. Dat alles
maakt het zo moeilijk om de achterban een
aannemelijk verhaal te vertellen over wat jul
lie zoal beweegt. De mensen vragen zich af
waar het jullie eigenlijk om gaat."
Baksteen: „Wij hebben steeds meer het
vermoeden dat er sprake is van een verbor
gen agenda. Onze passagiers verkeren bij
voorbeeld steeds meer in onzekerheid of ze
werkelijk gebruik maken van een KLM-
dienst. Tot voor kort vloog de KLM op Man
chester. Nu vliegt AirUK erop, maar wel on
der een KL-nummer. Daar vliegt dus ons
werk weg. En dat van het cabinepersoneel.
Benno Baksteen (VNV):
'Ons salaris is
onze handicap
om het verhaal
over te brengen'
Maar die man in
blauwe overall, die
onderhoudsmede
werker draagt in feite
toch dezelfde verant
woordelijkheid?
Faalt die minder ver
dienende KLM'er,
dan is het leed niet te
overzien.
„Nee, in the end is
de vlieger verant
woordelijk voor de technische staat van het
vliegtuig. Voor de wet tekenen wij voor het
vertrouwen dat wij stellen in het werk van de
man op de grond. Zegt-ie dat alles goed is,
dan nemen wij de verantwoordelijkheid van
hem over. Daar worden we voor betaald.
Hebben we ook zo afgesproken, al is dat wat
ons betreft dan niet voor de eeuwigheid. Vlie
gers zijn zo goed opgeleid dat als er iets mis
gaat, een oliekering verkeerd gemonteerd of
zo, dat wij dat oplossen. Dat is onze recht
vaardiging voor onze inkomenspositie. In
een op de miljoen gevallen zijn wij daartoe
niet in staat, dan gaan we zelf ook richting
Magere Hein."
absolute top daargelaten ontstijgen de ar-
idsvoorwaarden van de piloten verre de
loningen van alle andere KLM-werkne-
1-ers. Niettemin liggen de leden van de Ver-
iging Nederlandse Verkeersvliegers over-
op met de KLM-directie. 'Amstelveen'
eent dat het elitekorps van de wolkenrid-
rs zich als enigen binnen de KLM onttrek-
aan impopulaire maatregelen, genomen
Et het oogmerk de concurrentiepositie van
maatschappij blijvend te handhaven,
larbij heeft het management met een
leef oog gekeken naar buitenlandse maat-
lappijen, waar volgens een berekening col-
ja-vliegeniers beduidend minder af zijn.
Benno Baksteen is de eerste om toe te ge-
dat piloten ten opzichte van nagenoeg
andere KLM'ers salaried beduidend be-
af zijn. Maar de KLM-directie maakt zich
de visie van de VNV-president schuldig
n demagogie, als botweg wordt gesteld dat
groep amper een
drage heeft gele-
rd aan de produk-
iteits- en resul-
itsverbetering van
KLM. „In 1989
bben we aan de
Ie discussie rond
kostenbesparing
eigenomen. Alles
een is er 6 of 7
acent uit de be-
voorman van de piloten. „Actie voor behoud van werkgelegenheid van het totale KLM-
personeel? Jullie vechten een CAO-conflict uit.
Exclusief voor deze krant zetten ze de discussie voort.
José Smeets (FNV):
'De andere
KLM'ers hebben
het meest
te verduren'
15 procent uit de arbeidsvoorwaarden,
kon ook gemakkelijk gezien onze salaris-
i. maar nogmaals, we hebben volledig
«gedaan.
Eenvoudiger gesteld: onder meer zijn de
nvangssalarissen van vliegers op jaarbasis
ei ongeveer 10.000 gulden verlaagd. Voorts
g de VNV voortuitlopend op de nog af te
'ilen CAO af van 2,5 procent loonsverho-
'g. die de andere KLM-werknemers wél in
n knip opborgen. Gewezen wordt door de
l ook op een produktiviteitsverbetering
8 tot 15 procent.
osé Smeets van de Vervoersbond FNV:
„Nou... Als je zegt dat er is ingeleverd op de
arbeidsvoorwaarden, dan kijk ik even naar
het inslikken van die 2,5 procent loonsverho
ging in 1993. Uitgerekend nu stellen jullie dat
ter discussie. Als er geen akkoord komt, wil
len jullie alsnog die 2,5 procent binnenha
len."
Baksteen: „Zie het als een drukmiddel
Voor alle zekerheid hebben we een kort
ding op de rol staan."
Aan vliegen is Bak
steen afgelopen
maand amper toege
komen. Nagenoeg
z'n hele tijd wordt in
beslag genomen
door het CAO-con
flict met de KLM.
Wie hij de laatste tijd
niet te woord heeft
gestaan om het
standpunt van de
VNV toe te lichten...
Helaas, de boodschap kwam lang niet altijd
over. 'Vliegers hebben als grootverdieners
wel de minste reden tot staken'. „Toch viel
het geloof ik wel mee met de kinnesinne",
meent Baksteen.
De pijn
José Smeets van de Vervoersbond FNV weet
beter. Ze zegt heel goed op de hoogte te zijn
van wat er onder haar achterban leeft. De
werkonderbreking is bij het grondpersoneel
niet goed gevallen. „Het zou onterecht zijn te
beweren dat de vliegers niet hebben bijge
dragen aan verlaging van het kostenniveau.
Maar de pijn is vooral gevoeld bij de vracht
afhandeling, de passagiersafhandeling en de
technische dienst. Bepaalde bedrijfsonderde
len zijn door de KLM onder de loep genomen
en vervolgens afgestoten. De brandweer, de
catering, de personeelsrestaurants, noem
maar op. Dat heeft onder het personeel veel
onzekerheid, angst en extra druk teweegge
bracht. Ik heb het sterke vermoeden dat het
grootste aandeel in de kostenbesparing is ge
leverd door niet-vliegers."
Baksteen: „Juist omdat dergelijke ingrepen
bij vele werknemers zo hard zijn aangeko
men, is het zo gevaarlijk te suggereren dat
vliegers te weinig hebben bijgedragen. Wij
vliegen, wanneer er gevlogen moet worden.
Aan onze roosters viel niets aan te passen,
vandaar dat wij het in de arbeidsvoorwaar
den hebben moeten zoeken."
José Smeets: „Nogmaals, de vliegers heb
ben hun aandeel gehad in de produktiviteits-
stijging van 56 procent in vier jaar. Door met
dezelfde mensen meer werk te doen. Het
punt is alleen dat bij het grondpersoneel een
personeelsstop is gevolgd. Meer koffers ver
stouwen met evenveel mensen is iets anders
dan vliegen in een vliegtuig met meer passa
giers. Of je er nu 700 of 400 vervoert, ik kan
me niet voorstellen dat het iets uitmaakt voor
een vlieger."
Baksteen: „Nee José, het gaat om hoeveel
produktie je levert in werktijd. De vloot, daar
is niks mee gebeurd. Wel is de verborgen
ruimte in de bedrijfsvoering weggesneden.
Dat heeft grote gevolgen gehad. Door veel
minder mensen wordt meer produktie gele
verd, dat is volstrekt helder. Alleen, wij vlie
gers leverden al de maximale produktie. Net
als het cabinepersoneel. Ook daar kon niet
veel meer gebeuren. Er zijn geen vliegtuigen
bijgekomen. Wel wordt de vloot beter benut
dan in het verleden.
Ervan uitgaande dat de vliegers wel degelijk
hun steentje hebben bijgedragen aan de ge
zondmaking van de KLM, is dinsdag duidelijk
geworden dat er weinig uniformiteit in het
denken van de 'blauwe familie' bestaat. De
vliegers stonden vrijwel alleen.
Baksteen: „Ons grote probleem is dat als
wij actie voeren niet alleen de passagiers daar
last van hebben, maar ook het andere perso
neel daarbij betrokken raakt. Als wij zeggen:
'Er wordt een paar uur niet gevlogen', werkt
dat ook door naar de rest van het bedrijf. Kan
heel zuur zijn. Dat zien we ook wel. Maar dat
is inherent aan actievoeren. Toen de beladers
destijds staakten, heel terecht overigens, had
ik daar best wel gevoel voor."
José Smeets schudt het hoofd, zo veel be
grip brachten de vliegers toen niet op voor de
kofferverladers.
Baksteen: „We hebben niet op jullie actie
afgegeven. Er althans geen commentaar op
gegeven. Dat weet je, José."
Smeets: „Er is wel dégelijk behoorlijk op
gereageerd, óók door de VNV.
Baksteen: „Niet door de VNV.'
Smeets: „Ook door de VNV."
'Uitgespeeld'
Opmerkelijk: waar indertijd de bevrachters
zich door andere KLM'ers in de steek gelaten
voelden, voeren op hun beurt nu de dames
en heren wolkenridders een eenzaam ge-
oe legitiem en zuiver wellicht
n J J hun argumenten voor het voe-
ren van acties, het is blijkbaar
i tragiek van vliegers dat ze in hun CAO-
inflict met de KLM nauwelijks medestan-
rs hebben weten te vinden. „Onze uitste-
nde salarissen vormen kennelijk te zeer
n handicap om ons verhaal over te bren-
n op anderen, die minder verdienen", ver-
icht Benno Baksteen, voorzitter van de Ver-
liging van Nederlandse Verkeersvliegers.
Neem de open brief die maandag aan alle
(frf/en van de blauwe KLM-familie werd uit-
deeld. Daarin viel onder meer te lezen dat
VNV niet zomaar een CAO-conflict met de
,M-directie uitvecht. Gesuggereerd werd
de vliegers opkomen voor behoud van
irkgelegenheid van het totale KLM-perso-
el. Was getekend B. Baksteen, voorzitter
IV.
Op haar beurt gaf José Smeets namens de
rvoersbond FNV in een open brief uiting
haar ontstemming over Baksteens schrif-
iei ijke motivering van de voorgenomen werk-
iderbreking.
losé Smeets: „Ik vond het heel vervelend,
it het liefst hadden we ons*buiten het
nflict gehouden. Of het nu terecht is of
Fr et, maar elke CAO-partij heeft het recht
- snoods door middel van acties een con-
P ct af te sluiten. Het is ook Benno's goed
cht om sympathie te werven voor een actie,
aar het gaat niet aan oneigenlijke argu-
enten aan te voeren. Bijvoorbeeld dat het
iE nflict zou gaan over werkgelegenheid. En
it uitsluitend voor vliegers, maar voor het
KLM-personeel. Ik vond het meer dan
dig te reageren."
5aksteen: „Prima, daar treed ik ook niet in.
aar waar het in de basis om gaat, is de ver-
- luwensbreuk met de KLM. En die moet wat
jbetreft zo snel mogelijk uit de lucht."
'Demagogie'
Een lyrische pen beschreef ze ooit als wolkenridders. Schippers naast God heetten ze
ook. En nu heten ze salonstakers, brokkenpiloten die vliegtuigen aan de grond houden
zonder naar de economische gevolgen te kijken. Zelden zal actie zo veel reactie hebben
opgeroepen als de werkonderbreking van vliegers bij de KLM, dinsdag. Namens het
grondpersoneel kapittelde José Smeets van de Vervoersbond FNV Benno Baksteen, de
José Smeets en Benno Baksteen in discussie. Welles, nietes.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER RON PICHEL
