Rabin: Referendum over
terugtrekking van Golan
)U
Bosnische Serviërs negeren groeiende druk
NAVO-militairen met of zonder blauwe VN-baret
Buitenland
ogelijk 2.500 doden
«"aardbeving Sachalin
1
'Hutu's Zaïre ondanks
Jembargo herbewapend'
Rusland ondertekent
Partnerschap Vrede
'Geef daders
levenslang'
JINSDAG 30 ME11995
5
<efï
'Als 'n bakker sterft, huilt de buurt'
parijs Met schorten om en gewapend met lange stokbroden
zijn gisteren enkele duizenden Franse bakkers de straat opge
gaan uit protest tegen de supermarktverkoop van traditionele
'baguettes'. Het Warme Bakkers Gilde veroordeelt het brood van
instant-deeg dat in supermarkten tegen de lage prijs van een
franc kan worden gekocht, als inferieur. Een doorsnee baguette
kost in de gewone kleine bakkerswinkel vier francs. „Als een
bakker sterft, huilt een buurt", riepen de betogende bakkers.
Testcentrum raketten zonder stroom
t- moskou Het testcentrum voor raketten van de Russische
)VER[j strijdkrachten in het gebied van Archangel zit zonder elektrici-
R teit. De plaatselijke elektriciteitsmaatschappij heeft de stroom
afgesloten omdat de rekeningen niet zijn betaald, zo meldt het
Russische persbureau Itar-Tass.
Tientallen doden bij rellen in Irak
amman Bij gewelddadige botsingen in het Iraakse district An-
bar, ten westen van Bagdad, zijn half mei ongeveer dertig men
sen gedood en honderden anderen gewond. Dat hebben reizi
gers, die toentertijd in Irak waren, verteld aan het Franse pers
bureau AFP. Hun verhaal is door Arabische diplomaten beves-
Bevel tot aanslag met zenuwgas
Tokyo Lijfarts Nakagawa van de Japanse sekteleider Asahara
heeft verklaard dat die het uiteindelijke bevel tot de aanslag met
het zenuwgas sarin in de ondergrondse van Tokyo heeft gege
ven. Dit meldde het blad Yomiuri Shimbun vandaag. Asahara is
opgepakt op beschuldiging van moord en masssamoord. Hij liet
de aanslag uitvoeren omdat de sekte een gerechtelijk onderzoek
wachtte wegens de ontvoering van een notaris.
Top van elf niet-lidstaten EU
parus» De Franse president Chirac wil elf Midden-, Zuid- en
Oosteuropese staten die geen lid zijn van de Europese Unie, uit-
I nodigen voor een vergadering in de marge van de EU-top eind
I juni in Cannes. Dat heeft een woordvoerder van het Elysée-pa-
i leis gisteren in Parijs bekendgemaakt.
'og veel overlevenden onder het puin
'ipIPP/POSKOU HANS HOOGENDUK
E?jbroor°RRESPONDENT
(Reddingswerkers vinden op het
ien zware aardbeving ge
troffen Russische eiland Sacha-
nog steeds overlevenden.
J/anmorgen verklaarden func-
larissen in het totaal ver-
este stadje Neftegorsk dat
i de ongeveer 2.500 mensen
Üie onder het puin van hun flat
gebouwen bedolven werden, er
nog velen in leven zijn. „Onze
belangrijkste taak is nu door-
'jverken en nog eens doorwer-
zo verldaarde een van
De schattingen over het aan
tal slachtoffers van de catastrofe
ip het eiland, ruim 7.000 kilo
ten oosten van Moskou,
open nog steeds ver uiteen.
Terwijl aan de ene kant wordt
;emeld dat er mogelijk nog veel
iverlevenden onder het puin
iggen, circuleert ook het getal
in 2.500 doden.
Neftegorsk, waar eens 5.500
nensen woonden, zal niet wor-
ien herbouwd. Negentien flat
gebouwen zakten als kaarten-
luizen in elkaar. De meeste be-
EB.
'00R
006
)e leiders van de Rwandese
die verantwoordelijk
■orden gehouden voor de ge
loeide vorig jaar op tussen een
lalf miljoen en een miljoen
'utsi's, zijn zich aan het herbe
wapenen om met geweld terug
te keren naar Rwanda. Dat staat
in een vandaag verschenen rap
port van de mensenrechten
groep Human Rights Watch,
j De Amerikaanse organisatie
r maanden lang
eldonderzoek in Centraal-Afri-
zegt dat de nu in balling-
ichap in Zaïre levende vroegere
)ok Möllemann
dl voorzitter
yan FDP worden
ETER VAN NUUSENBURG
■CORRESPONDENT
ogd gi Wat vele Duitse liberalen vrees-
Iden, is gisteren gebeurd. Jürgen
<2 Möllemann, de omstreden ex
il; minister van economische za-
<en, heeft zich kandidaat ge-
I ïteld voor het voorzitterschap
van de door een serie verkie-
i dngsnederlagen zwaar aange-
I slagen FDP.
Möllemann zal over tien da-
Jgen op het FDP-congres in
^Klainz in het krijt treden tegen
f de enige andere kandidaat, de
f partijleider uit de deelstaat Hes-
f sen, Gerhardt. Möllemann za
delt de partij daarmee op met
een strijd om het leiderschap
die de meeste liberalen, onder
de aftredende voorzitter en
ister van buitenlandse za
ten Kinkel, juist wilden voorko
men.
Splitsing bedreigt oppositiepartij Lilaid
De Israëlische bevolking zal zich in een referendum mo
gen uitspreken over elke terugtrekking van de Golan-
hoogte, hoe klein ook. Die toezegging deed premier Ra
bin gisteren in een bijeenkomst van de parlementsfractie
van zijn partij Arbeid.
correspondent
Tot dan toe was zijn standpunt
dat alleen een 'aanzienlijke te
rugtrekking' een volksraadple
ging behoefde. Rabins belofte
wordt gezien als een concessie
aan een kleine groep parle
mentsleden van Arbeid die zich
heeft uitgesproken voor perma
nente Israëlische aanwezigheid
op de in 1967 veroverde Syri
sche hoogvlakte. De groep had
gedreigd om met steun van de
rechtse oppositie een wetsvoor
stel in te dienen dat meer dan
een eenvoudige meerderheid
eist voor elke terugtrekking van
de Golan.
„We zullen geen vredesover
eenkomst met Syrië tekenen
zonder door middel van een re
ferendum de mening van het
volk te vragen", beloofde Rabin.
Maar hij maakte duidelijk dat
bij zo'n referendum een een
voudige meerderheid voldoen
de moet zijn.
Er dreigt een splitsing in Is-
raëls grootste oppositiepartij, de
Likud. De groep rondom David
Levy heeft gewaarschuwd dat ze
zal vertrekken, uit protest tegen
'het dictatoriale gedrag van
voorzitter Benjamin Neta
nyahu'. Een oproep van Neta
nyahu aan Levy om de onder
linge geschillen op te lossen in
een persoonlijk gesprek is giste
ren onbeantwoord gebleven.
Levy weigert Netanyahu te ont
moeten.
Volgens zijn broer Maxim Le
vy, burgemeester van de stad
Lod en voorzitter van het cen
trale comité van de Likud, is het
te laat voor een verzoeningspo
ging omdat het Levy-kamp al
heeft besloten de Likud te verla
ten en een eigen partij te begin-
David Levy zelf zei gister
avond dat Netanyahu een defi
nitieve breuk alleen kan voorko
men als hij een voor 5 juni ge
programmeerde bijeenkomst
van het centrale partijcomité af
gelast en afziet van de invoering
van een nieuw systeem voor in
terne verkiezingen. De datum
voor de bijeenkomst zou Neta
nyahu hebben vastgesteld zon
der overleg met Maxim Levy.
Netanyahu heeft de eisen van
het Levy-kamp afgewezen.
De vete tussen Levy en Neta
nyahu dateert uit de tijd van de
voorbereiding voor de Knesset-
verkiezing van 1992. Bij de ver
kiezing van de Likud-kandida
ten verzamelde Levy aanzienlijk
minder stemmen dan zijn ri
vaal. Volgens Levy was dat het
gevolg van Netanyahu's 'mani
pulaties'.
Rusland heeft de NAVO dui
delijk gemaakt dat het deze
week in Noordwijk het Part
nerschap voor de Vrede zal
ondertekenen. De Russische
minister van buitenlandse za
ken Andrej Kozyrev heeft die
boodschap het afgelopen
weekeinde in een brief aan de
NAVO afgegeven, zo blijkt uit
zijn verklaring gisteren aan
het persbureau Interfax. Wes
terse NAVO-landen waren
lange tijd bevreesd dat Mos
kou niet zou voelen voor het
militaire samenwerkingsver
band, omdat het zich verzet
tegen de uitbreiding van de
alliantie richting Oost-Euro
pa.
De Russen besloten vorig
jaar juni al mee te doen, maar
hebben nog altijd geen hand
tekening onder het plan ge
zet. Volgens Moskou beant
woordt de uitbreiding van de
NAVO met Oosteuropese lan
den niet aan de veiligheidsbe
langen van Rusland en is ook
de Europese veiligheid er niet
mee gediend. Uit de brief van
Kozyrev blijkt dat Moskou die
bezwaren nog steeds heeft,
maar niet langer onderteke
ning van het partnerschap
voor de vrede wil uitstellen.
Kozyrev ontmoet in Noord-
wijk de ministers van buiten
landse zaken van de zestien
NAVO-landen. Verwacht
wordt dat Rusland en de
NAVO dan ook een document
ondertekenen over thema's
als vredeshandhaving en hoe
de verdere verspreiding van
kernwapens kan worden
voorkomen.
Karsten Voigt, de voorzitter
van de NAVO-assemblée, zei
gisteren in Boedapest dat er
een openbare discussie moet
komen over de gevolgen van
een eventuele vergroting van
de NAVO. Voigt, tevens de
fensiewoordvoerder van de
Duitse SPD, riep op tot meer
duidelijkheid over de criteria
ten voldoen.
werden in hun slaap
verrast door het natuurgeweld.
Ooggetuigen schilderden een
afschuwelijk beeld van het stad
je. Een jong meisje vertelde dat
zij "haar moeder alleen nog
maar had kunnen herkennen
aan de resten van haar verbran
de kleren en haar broer aan zijn
lange onderbroek. „Ik sliep en
hoorde helemaal niks. Plotse
ling viel alles naar beneden. Ik
kon op de een of andere manier
onder het puin vandaan krui
pen, maar de anderen niet", zei
ze. Zij en de andere overleven
den hebben niets meer, behalve
de vage hoop dat familieleden
en vrienden misschien toch nog
levend uit het puin worden ge
haald.
Het reddingswerk is uiterst
traag op gang gekomen. Dat
komt vooral doordat Sachalin
buitengewoon moeilijk te berei
ken is. De enkele hijskranen, die
de aardbeving hebben door
staan, zijn aan het werk om de
zwaarste stukken beton weg te
halen. Honderden helpers halen
met hun handen het puin weg
op zoek naar overlevenden.
Slavica Spahic bij het graf van haar vier jaar oude zoon Vedran die drie dagen geleden om het leven kwam bij een mortieraanval op hun huis in Sarajevo.
regerings- en legerleiders op
grote schaal wapens kopen. Zij
krijgen daarbij steun van Zaïre
en Frankrijk en in mindere ma
te van Zuid-Afrika, China en de
Seychellen.
De Hutu-voorlieden hebben
ondanks het VN-embargo hun
militaire infrastructuur weten te
herstellen. Zij beschikken over
een troepenmacht van 50.000
man in twaalf vluchtelingen
kampen, voornamelijk in Zaïre.
Frankrijk heeft vliegtuigladin
gen artillerie, machinegeweren,
andere wapens en munitie naar
Goma in Oost-Zaïre gevlogen,
aldus het rapport.
CORRESPONDENT
De Bosnische Serviërs blijven
weigeren de ruim 300 blauwhel-
i VN-
die i
sinds het afgelopen weekeinde
gijzelen, vrij te laten. Volgens
een woordvoerder van de VN-
vredesmacht in Zagreb willen
de Serviërs hen pas vrijlaten als
de VN garanderen dat er geen
nieuwe NAVO-luchtaanvallen
tegen Bosnisch-Servische doe
len komen.
Ondanks de toezeggingen van
diverse westerse landen om ex
tra troepen naar Bosnië te stu
ren ter versterking en beveili
ging van de VN-vredesmacht,
gaven de Bosnische Serviërs gis
teren geen duimbreed toe in de
krachtmeting met de internatio
nale gemeenschap. Ze legden er
zelfs nog een schepje bovenop
door opnieuw enkele VN-pant-
servoertuigen in beslag te ne
men. Ze beschikken nu over 36
van de VN gestolen pantser
voertuigen, inclusief zes lichte
tanks. Dat betekent een fors ex
tra veiligheidsrisico voor de VN-
blauwhelmen. Zaterdag bleek in
Sarajevo al dat Servische troe
pen niet aarzelen om zich in
VN-kledij te steken alvorens aan
te vallen.
In de buurt van Mostar be
schoten Serviërs gisteren de vi
tale weg van de Kroatische ha
venstad Split naar Sarajevo. Zij
lijken daarmee te willen verhin
deren dat de onder meer door
Groot-Brittannië toegezegde
versterkingen richting Sarajevo
kunnen vertrekken.
De gegijzelde VN'ers -de
schattingen over het exacte
aantal lopen uiteen van 330 tot
360 - worden voor zover bekend
correct behandeld door de
Bosnische Serviërs. „We hebben
in ieder geval geen aanwijzin
gen van het tegendeel", aldus
een VN-zegsman.
De opperbevelhebber van de
VN-troepen in Bosnië, generaal
Rupert Smith, zou gisteren een
telefonische toezegging hebben
gekregen van de Bosnisch-Ser
vische generaal Ratko Mladic
dat gegijzelde VN'ers niet meer
aan munitiedepots en andere
mogelijke doelwitten voor
luchtaanvallen geketend zullen
worden. Maar wel blijven de
VN'ers als menselijk schild te
gen eventuele nieuwe luchtaan
vallen functioneren.
Het optreden van de Bosni
sche Serviërs tegen de blauw
helmen en de ongewapenden
VN-waarnemers is de afgelopen
dagen door vrijwel de hele in
ternationale gemeenschap in
felle bewoordingen afgekeurd.
FOTO REUTER
Gisteren voegde ook Rusland
zich in het koor. Minister van
buitenlandse zaken Andrei Ko
zyrev zei dat 'de barbaarse be
handeling' van VN-blauwhel-
men in Bosnië niet langer geto
lereerd kan worden.
Ook in Kroatië lijken de
hardliners' aan de winnende
hand te zijn. Het 'parlement'
van de door de Kroatische Ser
viërs uitgeroepen 'republiek
Krajina' zette gisteren 'premier'
Borislav Mikelic aan de kant.
Mikelic stond bekend als een
relatief gematigde man.
De NAVO-ministers, die sinds van
morgen in Noordwijk bijeen zijn,
staan voor een nieuw dilemma: zijn ze
bereid Engeland en Frankrijk te vol
gen, die ter bescherming van de
blauwhelmen in Bosnië kennelijk
troepen willen sturen die niet onder
de Verenigde Naties vallen?
De Internationale Contactgroep
voor Joegoslavië van de Verenigde
Staten, Rusland, Engeland, Frankrijk
en Duitsland kwam vannacht tegen
twee uur na spoedberaad op de Fran
se ambassade in Den Haag tot de slot
som dat de VN-troepen in Bosnië de
'mogelijkheid van een snelle reactie'
moeten creëren. Deze 'rapid reaction'
moet het hoofd bieden aan nieuwe
vijandige daden tegen VN-personeel
in Bosnië, zoals de gijzeling van bijna
350 VN-militairen door de Bosnische
Serviërs.
De Contactgroep liet echter, ver
moedelijk onder druk van de Russi
sche minister van buitenlandse zaken
Andrej Kozyrev, in het midden of dat
betekent dat de NAVO troepen kan
sturen die geen blauwe VN-baret dra
gen en daarmee niet zijn gebonden
aan het VN-mandaat voor Bosnië.
Hoge waarnemers bij het overleg in
Den Haag legden de rapid reaction'
uit als 'strijdkrachten die men achter
de hand houdt, als blauwhelmen wor
den belaagd'. Zo'n strijdmacht zou te
gemoet komen aan de oude klacht
van de NAVO, dat niet adequaat op
Servisch 'terrorisme' kan worden ge
reageerd, omdat voor acties als de
luchtaanvallen van vorige week altijd
een dubbelbesluit nodig is van zowel
de VN als de NAVO.
De Britten besloten zondagnacht
hun 3.500 manschappen in Bosnië
onmiddellijk uit te breiden met 1.200
man, die vandaag reeds vertrekken.
Daarnaast zijn nog eens vijfduizend
Britse manschappen in staat van pa
raatheid gebracht. De Fransen bren
gen tweeduizend extra mariniers met
het vliegdekschip Foch naar de Adria-
tische Zee. Beide strijdmachten zou
den expliciet onder Brits, respectieve
lijk Frans commando staan. Londen
en Parijs doen daar echter beide, vol
gens waarnemers opzettelijk, vaag
De eerste taak van de nieuwe Britse
troepen wordt het beschermen van de
eigen blauwhelmen. De Britse blauw
helmen zijn op hun beurt verantwoor
delijk voor de bescherming van Ne
derlandse blauwhelmen, die in Bosnië
hulpkonvooien rijden. Daarom zullen
de nieuwe Britse troepen indirect ook
als Nederlandse beschermers dienen.
Eventueel kunnen de Britse en
Franse manschappen en de tweedui
zend man Amerikaanse troepen op
een vliegdekschip in de Adriatische
Zee ook worden ingezet bij een evacu
atie-operatie of een hergroepering van
de blauwhelmen.
Minister Van Mierlo zei gisteren in
Brussel, waar de Europese ministers
van buitenlandse zaken eerder op de
dag bijeen waren, dat Nederland
vooralsnog niet overweegt ook extra
troepen te leveren. Nederland levert
ruim 1.500 van de 22.500 VN-man-
schappen in Bosnië. Voor eventuele
extra taken zou Nederland alleen een
compagnie mariniers uitgerust met
rupsvoertuigen, verbindingsmensen
en een radarverkenningsgroep be
schikbaarhebben.
De Contactgroep werd tegen mid
dernacht middenin het moeizame
overleg overvallen door het besluit
van de Bosnisch-Servische leider Ka
radzic om zich aan geen enkele VN-
afspraak meer te houden. De Bosni
sche Serviërs verklaarden dat de gegij
zelde VN-militairen voortaan als
'krijgsgevangenen' worden be
schouwd en eisten de 'volledige sou-
vereiniteit' op de grond en in de lucht.
Daarmee werden feitelijk de door
de VN uitgeroepen veilige gebieden
en de NAVO-actie Deny Flight, die
schendingen van het luchtruim boven
Bosnië moet voorkomen, nietig ver
klaard. De Franse minister van bui
tenlandse zaken Hervé de Charette re
ageerde er vannacht heel kortaf op:
„De VN-resoluties zijn een feit".
De Contactgroep ging uiteindelijk
als 'eenheid' uiteen, maar onderhuids
sluimeren vele problemen. Naast de
kwestie van het commando over de
nieuwe eenheden bleef ook de vraag
onbeantwoord hoe de Servische presi
dent Slobodan Milosovic over de
streep kan worden getrokken om de
grenzen van Bosnië-Hercegovina te
erkennen. Momenteel verblijft een
speciale afgezant van de Russische
president Jeltsin, Sergej Zotov, in Bel
grado om met Milosevic te onderhan
delen
Zoals De Charette vannacht ver
klaarde, zal erkenning van Bosnië
door Milosevic 'de hele diplomatieke
en politieke situatie' in ex-Joegoslavië
veranderen. Dat zou het totale isole
ment van de Bosnische Serviërs bete
kenen. Rusland zou echter als tradi
tionele vriend van de Serviërs nog
steeds op grotere concessies aan Bel
grado aandringen dan het Westen be
reid is te doen.
Beroering over
wetsontwerp
in België
Een geheim wetsontwerp waar
mee de Belgische premier Jean-
Luc Dehaene een nieuwe mini-
koningskwestie wil voorkomen,
heeft in België voor beroering
gezorgd. De plannen getuigen
volgens de krant De Standaard
van een 'verbazend gebrek aan
realiteitszin' en 'weinig respect
voor de grondregels van de par
lementaire democratie'.
De Standaard onthulde giste
ren dat de Belgische regering
koning Albert II de mogelijkheid
wil geven zich te distantiëren
van wetten waarmee hij zich
niet kan verenigen. In zo'n ge
val kan de koning een clausule
laten toevoegen waardoor hij de
bewuste wet niet persoonlijk,
maar alleen als instelling be
krachtigt. Een snelle acceptatie
van het wetsontwerp zou zijn
verhinderd door de vervroeging
van de Belgische verkiezingen.
Met de constructie wilde de
Belgische regering een herha
ling voorkomen van een affaire
uit 1990, toen de streng katho
lieke koning Boudewijn weiger
de een wet op abortus te onder
tekenen. Een oplossing bleek al
leen mogelijk door de koning
anderhalve dag zijn bevoegdhe
den te ontnemen. Ingewijden
achten een herhaling mogelijk
bij bijvoorbeeld wetsontwerpen
over euthanasie of huwelijken
tussen homoseksuelen.
De StandaaVd zet grote vraag
tekens bij het voorstel dat neer
komt op een 'gevoelige uitbrei
ding van de politieke macht van
de koning'. De krant hekelt ook
het voornemen om de politieke
partijen een document te laten
ondertekenen, waarin zij belo
ven de koninklijke bezwaren
niet ter discussie te stellen. Mo
gelijke vragen in het parlement
zullen daardoor onbeantwoord
blijven. „Een nogal wereld
vreemde manier van doen",
concludeert De Standaard.
„Want wie kan het parlement
verbieden over de fundamente
le staatsinrichting te praten?
Wie?"
Oppositiepartijen reageerden
gisteren onthutst. De onthulling
van het geheime wetsontwerp
zet de formatie van een nieuwe
Belgische regering onder druk.
Formateur Jean-Luc Dehaene,
tevens premier van de demis
sionaire regering, erkende het
bestaan van de plannen, maar
zei dat het voorstel niet aan de
orde komt tijdens de coalitiebe
sprekingen.
BONN PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Met het luiden van de kerkklok
ken is gisteren in de Duitse stad
Solingen de brandaanslag her
dacht, waarbij twee jaar geleden
vijf Turkse vrouwen en meisjes
uit één familie om het leven
kwamen. Een oproep om drie
minuten stilte in acht te nemen,
vond echter geen gehoor.
Mevlude Gene, die bij de aan
slag twee kinderen en twee
kleinkinderen verloor, eiste gis
teren levenslange gevangenis
straffen voor de vier daders. In
Düsseldorf staan vier jongeren
met extreemrechtse sympathie
ën terecht wegens de aanslag,
die wereldwijd een storm van
verontwaardiging en protest
ontketende.
De advocaat van de familie
Gene zei dat de familie er na
honderd procesdagen van over
tuigd is, dat het viertal de mis
daad heeft gepleegd.
