Politie kan overlijden
in cel vaak voorkomen
Binnenland
Drugvrije jeugd
Verkgever krijgtextra
ftrek voor werknemer
Zalm op broodje is echt in 'trein van de toekomst
Twentse scholier leeft
wel èrg ongezond
Gorbatsjov trapt af voor
Handvest voor de Aarde
Roken kost samenleving
ieder jaar 3,5 miljard
Energieke geluidswal
Niemand ziet wat in sponsoring politieke partijen
HSDAG 30 MEI 1995
flil joenenbrand in caravancentrum
Ij een brand in een caravancentrum in het Drentse Rogat is gister-
zond voor miljoenen guldens schade aangericht. Een showroom
iet dertig nieuwe caravans, brandde helemaal uit. Ook vijftig tot
istig nieuwe en gebruikte caravans die buiten stonden, gingen ver
ten. Op het moment van de brand was niemand aanwezig. De ei-
snaar van het bedrijf had een uur eerder juist het pand verlaten,
aar de oorzaak van de brand wordt nog een onderzoek ingesteld.
foto anp cor muldef
reding studenten tegen prestatiebeurs
|n haag De studentenvakbond LSVb heeft minister Ritzen van
iiderwijs gisteren gesommeerd de prestatiebeurs een jaar uit te
éllen. Zo niet, dan stapt de bond naar de rechter. Ritzen wil de
restatiebeurs, waarbij studenten eerst een lening krijgen die
as bij voldoende studieresultaten wordt omgezet in een gift, al
I september invoeren. De LSVb stelt dat al aan veel nieuwe stu-
bnten een beurs is toegekend onder de huidige wetgeving,
por die om te zetten in een prestatiebeurs, schendt het minis-
|rie hun rechtszekerheid, vindt de studentenbond.
Cigenaar stak tenniscentrum in brand
twiLLEBRORD» De brand die in de nacht van 25 april een tennis-
k snookercentrum in St. Willebrord voor een groot deel in as
ede, is zo goed als zeker aangestoken door de eigenaar. De 47-
jrige man is vorige week aangehouden, zo heeft de politie be-
Indgemaakt. Hoewel al vrij snel duidelijk was dat de brand was
pgestoken, was niet duidelijk in welke richting de dader moest
jorden gezocht. Even werd rekening gehouden met een wraak-
fctie, daar de politie enkele uren voor de brand nog bij een ruzie
i het sportcentrum was geroepen. Het is niet duidelijk
man de brand heeft aangestoken.
Leidse onderzoekers: Beter fouilleren en toezicht houden
De afgelopen tien jaar zijn 59 arrestanten overleden, van
wie 44 op het politiebureau en 15 in een ziekenhuis. In
veel gevallen werden de arrestanten niet goed gefouil
leerd en kwamen ze na een overdosis aan drugs in hun
cel om het leven of pleegden ze met de riem van hun
broek zelfmoord. Ook werden de arrestanten niet of on
voldoende medisch onderzocht.
Dat blijkt uit het rapport 'Sterf
gevallen onder de zorg van de
politie' dat vandaag is aangebo
den aan de Raad van Hoofd
commissarissen. Het onderzoek
beslaat de periode van 1983 tot
en met 1993. De helft van de
sterfgevallen had kunnen wor
den voorkomen, concluderen
de Leidse onderzoekers.
Aan de hand van 58 rappor
ten van de rijksrecherche beke
ken de onderzoekers hoe arres
tanten om het leven kwamen.
Twintig mensen pleegden zelf
moord, negentien werden ver
giftigd door een overdosis aan
drank, drugs of medicijnen. Bij
acht arrestanten werd een na
tuurlijke doodsoorzaak gevon
den, zeven overleden als gevolg
van een val of ongeluk en bij vijf
is de doodsoorzaak niet bekend.
In totaal verkeerden 33 arres
tanten onder invloed van alco
hol, drugs en medicijnen. Vol
gens de onderzoekers hoort een
groot deel van deze mensen
niet op het politiebureau thuis.
„Zestien mensen werden opge
pakt wegens openbare dron
kenschap, maar hier was geen
sprake van een delict. Deze
mensen moeten naar een hulp
verlenende instantie worden
gebracht", aldus onderzoeker
Eric Blaauw.
Deze arrestanten worden
vaak ingesloten in aparte, afge
legen 'dronkemanscellen' waar
weinig toezicht op wordt ge
houden. Elke arrestant die on
der invloed is, moet in principe
om de twee uur worden gecon
troleerd. In dertien gevallen is
dat niet gebeurd. De onderzoe
kers adviseren deze arrestanten
in gewone cellen te plaatsen,
zodat ze makkelijker in de gaten
kunnen worden gehouden.
Blaauw vindt niet dat de poli
tie nalatig is geweest omdat het
hier om moeilijke, vaak suïcida
le en psychisch gestoorde men
sen gaat. Wel vindt de onder
zoeker dat de politie voordat
rkgevers krijgen per 1 januari
gend jaar een extra belas-
gaftrek van 1100 gulden per
tknemer. Voor werknemers
1 het minimumloon of iets
Ier verdienen, komt daar nog
I gulden bovenop, Met de
atregel is 2,25 miljard gulden
poeid. De meest betrokken
nisters hebben hierover een
toord bereikt. Het kabinet wil
t de belastingaftrek de werk-
egenheid stimuleren, vooral
br laaggeschoold personeel.
Minister Melkert (sociale za-
n en werkgelegenheid) krijgt
t dit akkoord gedeeltelijk zijn
labinet stopt
miljoen in
erk WAO'ers
[t kabinet wil jaarlijks 400 tot
p miljoen gulden uittrekken
de gevolgen van de nieuwe
iO-regels te verzachten,
jm 300 miljoen wordt be-
pid om gedeeltelijk arbeids
geschikter! aan de slag te hel-
h, de rest voor een speciale
|V-regeling waardoor oudere
kO'ers niet in de bijstand be
lden als ze bij herkeuring in
io kwijtraken. Staatssecreta-
[Linschoten van sociale zaken
I later deze week waarschijn-
I ook bekendmaken hoe hij
[keuringen wil aanpassen na
I kritiek van het College van
jezicht Sociale Verzekeringen,
gen de herkeuringen is giste-
ji in vijftien steden actie ge-
prd bij GAK-kantoren. Die ac-
i was georganiseerd door de
bialistische Partij.
zin. De PvdA-bewindsman had
voorgesteld de bruto loonkosten
voor werknemers op minimum
loonniveau met 6000 gulden te
verlagen. Zijn WD-collega Zalm
van financiën vond dat bedrag
te fors. Hij was bang dat werk
gevers te veel op kosten gejaagd
zouden worden bij promotie
van een werknemer.
Het kabinet wil ook een einde
maken aan de administratieve
rompslomp die de diverse loon
kostensubsidies nu nog beteke
nen voor bedrijven. Alle regelin
gen worden samengevoegd en
verwerkt in de loonbelasting die
een bedrijf afdraagt.
vucht Minister Sorgdrager van justitie luistert belangstellend naar de verhalen van een aantal jeugdige delinquenten die zijn gehuisvest op de
drugvrije afdeling van de Vughtse gevangenis Nieuw Vosseveld. De minister opende twee nieuwe units van de gevangenis, die na de Bijlmerbajes
de grootste van Nederland is. foto anp vincent boon
r slavenburg
De man van de broodjes en kof
fie moet nog wat wennen.
Schaakstukken en koptelefoons
behoren nu ook tot zijn assorti
ment. Intercity Plus waarin pas
sagiers tussen Den Haag en
Heerlen zich sinds gisteren even
luchtreizigers mogen wanen.
Niet dat het zo snel gaat, maar
het leer van de stoelen is echt
leer, de broodjes deugen en de
muziek is van lamaarwaaie-
kwaliteit, bekend van KLM en
Martinair.
Voorlopig gaat het om een
test van een half jaar, waarbij de
passagiers als proefkonijn die
nen. De Intercity Plus biedt, al
dus de folder: comfort service,
ruimte sfeer, vertier plezier,
spelletjes muziek. De zaken
man kan de accu van zijn lap
top-computer ontlasten dank zij
een stopcontact, ouders kunnen
hun kinderen kwijt bij de elec-
tronische oppas, de video. En er
is telefoon aan boord, voor wie
nog niet over >een draagbaar
exemplaar beschikt. De velden
voor schaken, dammen en
backgammon zijn op een aantal
tafels gegraveerd, de bijbeho
rende magnetische stukken en
schijven zijn voor vijf gulden te
koop bij de man van de koffie,
in de Intercity Plus uiteraard
steward geheten.
Waarom is er niet gewoon
een restauratie-wagon, zo'n
ding als vroeger op het traject
Amsterdam-Brussel? „Omdat
de mensen van de spoorwegen
bang zijn dat passagiers dan
blijven plakken en te veel bier
drinken. Met een restauratie
wagon krijg je ook veel geloop
in de trein. Dat kunnen we niet
hebben", zegt de steward.
De broodjes deugen. De
zalmsandwich bevat zalmsalade
met échte zalm. De koffie wordt
geserveerd in het onuitroeibare
geplastificeerde kartonnen be
kertje, met plastic roerhoutje.
Over de verkoop van koptele
foons (voor zeven gulden vijftig)
die in armleuningen kunnen
worden geplugd heeft de koffie-
man geen klagen. „Alleen dat
geduw met die kar, over de vas
te vloerbedekking, dat valt te
gen".
Meneer en mevrouw Marque-
nie uit Rotterdam laten zich het
ontbijt goed smaken. Ieder twee
croissantjes met kaas en jam en
een bekertje koffie, voor zes gul
den en vijfenzeventig cent per
unit. Het echtpaar heeft bewust
geen auto, de trein is een twee
de huis. „Ik reis jaarlijks wel
50.000 kilometer per trein, bijna
elke dag ga ik op en neer tussen
Rotterdam en Arnhem", zegt
Marquenie. Hij vindt de Interci
ty Plus mooi en comfortabel,
maar heeft veel klachten over
het openbaar vervoer in het al
gemeen.
Het echtpaar is bijzonder te
spreken over het prullenbakje,
de klep deel uit maakt
van het tafel-oppervlak. Zonder
moeite worden restanten van
het ontbijt het bakje ingeveegd.
„Design, daar is over nage
dacht", zegt mevrouw Marque
nie. Haar echtgenoot houdt in
tussen het hoofd koel. „Natuur
lijk is dit allemaal prachtig.
Maar hoeveel zou het kosten
wanneer alle intercity's op deze
wijze worden verbouwd? Mil
joenen natuurlijk. En dat zal
vroeg of laat toch door de pas
sagiers moeten worden be
taald".
Ingenieur Klein, account
manager bij NS Materieel, is
een trotse passagier tijdens de
maidentrip. Zijn bedrijf bouwde
de rijtuigen om tot hun nieuwe,
luxe vorm. In de lounge, een
ovale ruimte waar negen passa
giers tegelijk met elkaar kunnen
confereren, wijst hij op de bij
zondere specificaties van het in
terieur. „Ook internationaal is
dit niveau van comfort onge
kend, behalve dan misschien in
de TGV, de hogesnelheidstrein
in Frankrijk".
Het basismateriaal van de In
tercity Plus is niet nieuw. Het
zijn vijftien jaar oude rijtuigen
die opnieuw zijn ingericht. Met
leer voor de stoelen, tussenwan
den van donker getint veilig
heidsglas, een paar vergader
coupés voor zes personen. Hij
wijst op de minuscule lees
lampjes die (alleen in de eerste
klas) veel licht verspreiden:
„Glasvezeltechniek, uniek".
Het verlaagde plafond, de in
directe verlichting, de elektri
sche deuren die met een druk
op de knop openvliegen: mooi
werk allemaal. Een plaats reser
veren, of een vergaderzaaltje,
mogelijk. Het is
r zolang de proef
ant dat er dik geld bij
geen geheim. Uitrus-
van alle intercity's op het
de niveau zou miljoenen
*en en dus de plaatsbewij-
navenant duurder maken.
ook dat
prachtig
duurt, i
de arrestant de cel ingaat
veel beter moet inschatten wat
voor zorg iemand nodig heeft.
Hij vindt dat arrestanten veel
strenger moeten worden ge
fouilleerd. Naakt en niet met
kleren aan, zoals nu vaak ge
beurt. „Het is zo makkelijk om
drugs in dunne plakjes op het
lichaam te bevestigen. Die vind
je niet als je alleen de kleding
fouilleert". Uit de rapporten van
de rijksrecherche blijkt dat na
de dood van arrestanten regel
matig medicijnen of drugs in de
cel werden gevonden.
In vergelijking met gevange
nissen en huizen van bewaring
is het aantal sterfgevallen onder
de zorg van politie hoger. Het
percentage sterfgevallen in poli
tiebureaus in Nederland is ech
ter twee tot vier keer zo laag als
in Engeland, Wales, Canada,
Australië en Denemarken.
In Twente heeft de jeugd niet echt de toekomst. Twentse jon
geren spijbelen zorgwekkend, roken en drinken te veel en
sporten daarnaast te weinig. Dat stelt de GGD Twente na een
onderzoek onder 1545 jongelui van rond de vijftien jaar. Eén
op de drie rookt, ruim een kwart beweegt te weinig, bijna een
kwart eet ongezond en één op de acht drinkt te veel. Het
druggebruik valt daarentegen erg mee: slechts één op de der
tig zegt regelmatig softdrugs te gebruiken. Gokken is vooral
een probleem van jongens: één op de acht speelt regelmatig
op een gokautomaat. Eén op de vijf jongeren heeft al seks ge
had, van wie overigens bijna iedereen wèl een condoom ge
bruikt.
Van de scholieren heeft 40 procent psycho-sociale proble
men. Bij 15 procent is het risico groot dat ze echt in de pro
blemen raken. Zorgen over de toekomst zijn de belangrijkste
oorzaak bij jongens. Meisjes maken zich vooral sappel over
zichzelf en relaties.
Zorgwekkend noemt de GGD het schoolverzuim. Eén op de
vier leerlingen laat één of meer dagen per maand verstek
gaan wegens ziekte en 20 procent spijbelt één of meer dagen.
Niet verbazingwekkend is dat in veel gevallen schoolverzuim,
psycho-sociale problemen en overmatig roken, drinken en/of
gokken samenvallen. De GGD wil in samenwerking met
scholen en hulpverleningsinstellingen verschillende projec
ten starten om de jongeren tot een gezondere leefwijze te be
wegen.
Oud-Sovjetpresident Gorbatsjov
heeft gisteren in Den Haag een
vurig pleidooi gehouden voor
een Handvest voor de Aarde,
een Earth Charter. Volgens de
voormalige staatsman kan een
nieuw document met algemene
uitgangspunten voor de be
scherming van de aarde in de
toekomst een zelfde rol vervul
len als de bestaande verklaring
voor de rechten van de mens.
Gorbatsjov opende met zijn
rede een driedaagse internatio
nale conferentie in het Vredes
paleis. Tijdens de bijeenkomst
moeten de eerste afspraken tot
stand komen over de tekst van
het handvest.
De komst van een handvest is
vorig jaar april al aangekondigd
tijdens een eerder bezoek van
de voormalig Sovjetleider aan
Den Haag. In een uitzending via
de Amerikaanse nieuwszender
CNN riep Gorbatsjov de wereld
burgers toen op zich in te span
nen om de mondiale milieucri-
bez
De
eld-
leider sprak als
'zijn' milieuorganisatie Green
Cross. CNN-directeur Ted Tur
ner is overigens top-adviseur
van Green Cross, evenals acteur
Robert Redford.
Het wereldhandvest voor de
aarde is een initiatief van Green
Cross en Earth Council (Raad
voor de Aarde). Deze organisa
tie onder voorzitterschap van de
Canadese zakenman en milieu
voorvechter Maurice Strong ziet
toe op de uitwerking van de af
spraken van de grote VN-confe-
rentie over milieu en ontwikke
ling 111 Rio lie Janeiro (1992).
Strong was voorzitter van deze
vergadering van regeringslei
ders en staatshoofden. In Rio
lukte het overigens niet om een
Earth Charter van de grond te
krijgen.
De bijeenkomst in Den Haag
moet nu de basis leggen voor de
tekst. Volgende maand zal het
initiatief officieel worden voor
gesteld in San Francisco tijdens
de viering van het vijftigjarige
bestaan van de Verenigde Na
ties. Over twee jaar volgt dan de
ratificatie door de Algemene
Vergadering van de VN, zo is de
bedoeling. Rond de eeuwwisse
ling moet het handvest in de
wereld op grote schaal van
kracht worden. De bijeenkomst
in Den Haag werd gisteren op
geluisterd door onder anderen
de ministers De Boer (milieu)
en Pronk (ontwikkelingssamen
werking), ex-premier Lubbers
en oud->
van de OESO.
miljard toe te schrijven aan pro-
duktiviteitsverlies. Hiervan is
ziekteverzuim met 2,8 miljard
de grootste onkostenpost. Het
produktiviteitsverlies door
vroegtijdige sterfte beloopt 160
miljoen en voor vervroegde ar
beidsongeschiktheid ruim 30
miljoen. De kosten van onge
lukken (zoals branden en ver
keersongevallen) door roken
bedragen volgens het onder
zoek 20 miljoen gulden. Aan
voorlichting tegen roken wordt
jaarlijks 7 miljoen gulden uitge
geven.
De Nederlandse Nietrokers-
vereniging CAN heeft Jacques
Wallage, fractievoorzitter van de
PvdA, uilgeroepen tot 'Niet-ro-
ker van het jaar 1995'. Hij krijgt
de prijs morgen in Den Haag
uitgereikt. Wallage verdient
hem omdat hij tijdens de ver
kiezingscampagne vorig jaar
openlijk steling nam legen de
ernstige vervuiling van het bin
nenmilieu door tabaksrook en
de schade die dat veroorzaakt
bij niet-rokers, aldus de CAN.
Roken kost de samenleving 3,5
miljard gulden per jaar, vooral
aan ziekteverzuim en gezond
heidszorg. Anderzijds zijn rook
waren een melkkoe voor de
schatkist: de overheid int per
jaar ongeveer 3,4 miljard gulden
aan belasting en accijnzen op
tabak.
Dat concludeert de stichting
Volksgezondheid en Roken na
een onderzoek naar de maat
schappelijke kosten van het ro
ken, dat vandaag is gepresen
teerd op de Wereld Niet Roken
Dag. De stichting is elke moge
lijke kostenpost van het roken
nagegaan. Sommige posten zijn
volgens de stichting nog niet in
geld uit te drukken, zoals pro
duktiviteitsverlies doordat men
sen op hun werk een shagje
draaien of extra kosten voor de
werkgever doordat er meer
moet worden schoongemaakt
en geventileerd als er veel ro
kers werken in een ruimte.
Volgens de stichting zijn van
de 3,5 miljard gulden er ruim 3
tgencf"
theo haerkens
feiLT» Morgen is het zover: dan levert de 550 meter geluidswal die langs de Biltse Straatweg is geplaatst
i de herrie van de A27 weg te houden van de bewoners, stroom. Op de geluidspanelen zijn zonnepanelen
plaatst, die naar schatting stroom zullen gaan leveren voor ongeveer twintig huishoudens.
Van minister Dijkstal van binnenland
se zaken mag het: sponsoring van poli
tieke partijen door bedrijven. Hij is
niet bang dat daardoor de corruptie
toeneemt en bovendien kan het de
roep om meer subsidie, zoals onlangs
weer door PvdA-voorzitter Rottenberg,
bezweren. Dijkstal komt binnenkort
met regelgeving die meer subsidies
mogelijk maakt, zo maakte hij gisteren
bekend. Maar het bedrijfsleven zeifis
vooralsnog niet zo happig. En de poli
tieke partijen zelf ook niet echt.
Bij de ING-bank hebben ze al een beetje
spijt van de financiering van het CDA-
jaarboek afgelopen jaar. Sponsoring van
een politieke partij past niet in de strate
gie van de bank en de bijdrage van het
Haagse filiaal aan de bundel was een in
cident. „De account-manager had nu
eenmaal een toezegging gedaan en we
wilden de partij een week van tevoren
niet laten zitten", aldus een woordvoer-
foto anpcor mulder Het beleid van het hoofdkantoor van de
bank laat aan duidelijkheid niets te wen
sen over. „Een politieke partij is op voor
hand uitgesloten van sponsoring, even
als andere religieus of politiek getinte
manifestaties". De bijdrage van 2500
gulden voor de CDA-bundel in ruil voor
naamsvermelding was een misser.
„Bedrijven moeten buitengewoon voor
zichtig zijn bindingen aan te gaan met
politieke partijen, want ze worden met
de opvatting van die partijen geassoci
eerd", stelt bestuurslid Van den Wall Ba
ke van het Genootschap voor Reclame.
Hij verwacht dan ook niet dat bedrijven
halsoverkop naar Den Haag afreizen om
de zieltogende partijen wat meer arm
slag te geven. „Politiek kleur bekennen
maakt een bedrijf erg kwetsbaar, want je
weet maar nooit wanneer het in de poli
tiek zwaar weer wordt. Ik zou het niet
adviseren". Hij doelt daarbij niet alleen
op klanten die een bedrijf de rug toe
kunnen keren, maar ook op de opvattin
gen van het eigen personeel. Hij ziet
meer Ln steun aan gezamenlijke activi
teiten van politieke partijen. „Als je mee
betaalt aan een verkiezingsbijeenkomt
met alle partijen, steun je de goede zaak
zonder je aan een partij te verbinden".
Op dit moment is de steun van het be
drijfsleven voor de politiek beperkt tot
het drukken van een boekje of gratis
bloemen voor een congres. In ruil daar
voor krijgt de sponsor een advertentie in
het partijblad. Onderling hebben de par
tijen afgesproken dat giften boven de
10.000 gulden openbaar worden ge
maakt. In de praktijk komen die echter
nauwelijks voor.
Uitgever/drukker SDU sponsort alleen
klanten en houdt daarbij het eigen be
lang goed in de gaten. De bijdrage aan
het CDA-jaarboek is voor het bedrijf niet
anders dan die voor het congres van de
Orde van Advocaten. Voor beide organi
saties drukt SDU het clubblad. Ook met
andere partijen zijn dergelijke deals
denkbaar. 'Rustige bedragen' vindt voor
zitter Jongsma van de Raad van Bestuur
op persoonlijke titel tevens eindre
dacteur van de CDA-bundel verdedig
baar.
Zijn prominente positie binnen de
plaatselijke afdeling noemt de Lissese
makelaar Romeyn de reden waarom hij
het jaarboek heeft gesponsord in ruil
melding. In de plan
nen van Dijkstal ziet hij daarentegen
niets, omdat hij verwacht dat er in het
geheim bedragen van eigenaar wisselen.
„De mens is geneigd tot alle kwqad en
daarom is het maar beter dat de over
heid zorgt voor financiering van de poli
tieke partijen".
Ook de politieke partijen zelf staan niet
in de rij voor sponsoring op grote schaal
door het bedrijfsleven. „Niet alleen het
bedrijfsleven is terughoudend, we zijn
het zelf ook", aldus een woordvoerder
van de WD. „Je moet maar afwachten
of een bedrijf dat als sponsor zou willen
fungeren, dat op oprechte gronden wil.
Je kunt als politieke partij ook een hoop
negatieve publiciteit over je heen krij
gen". Zo denken ook de woordvoerders
van PvdA, CDA en D66 erover. PvdA-
fractievoorzitter Rottenberg: „Je ziet in
andere landen dal sponsoring van poli
tieke partijen altijd weer tot problemen
leidt. Zelfs als er wettelijke regelingen
voor worden getroffen. We moeten in
Nederland de onafhankelijkheid van po
litieke partijen blijven koesteren".
