■K
5
Natuur Milieu
Restauratie potvis in volle gang
Veranderde visserij bedreigt zeevogels
Natuurorganisaties voegen
twee tijdschriften samen
VOENSDAG 24 ME11995
)nderzoek naar
bodemkwaliteit
ondernemingen
>t een vrijwillig on-
lerzoek naar mogelijke bodem -
trvuiling op hun bedrijfsterrei-
ïen. Dat blijkt uit een rapporta-
de zogeheten BSB-ope-
atie. Met die operatie willen
n milieu, de
indere overheden en de werk-
bevorderen dat vervuilde
iedrijfsterreinen vrijwillig wor-
len schoongemaakt,
let aantal bedrijven dat deel-
ïeemt aan de BSB is gestegen
ran vierhonderd eind 1993 tot
vierduizend eind vorig
aar, zo meldt de rapportage.
Jngeveer tweeduizend bedrij-
hebben zich uit eigener be-
veging gemeld. Andere onder-
jl ïemers zijn aangeschreven
1loor regionale BSB-stichtingen
lie ze wijzen op het belang van
•estuujjen bodemonderzoek. Naar
schatting is er 240 miljoen gul
len uitgegeven aan activiteiten
n het kader van de operatie.
U hoe bedrijven die deelnemen wor-
>elen begeleid en voorgelicht
r onder meer de aanpak van
onderzoek, adviesbureaus
af kredietmogelijkheden.
s-BerUit het voortgangsrapport blijkt
dat de operatie (gestart in 1993)
aardig op koers ligt. Tot en met
1997 moeten in totaal 20.000
aedrijven zijn benaderd om
deel te nemen. Een stuurgroep
die de operatie begeleidt, dringt
er wel op aan dat de rijksover-
aeid onder meer een fiscale re
geling opstelt, om vrijwillige bo-
lemschoonmaak financieel
itrekkelijker te maken.
TEXELDe potvis op het buitenterrein van EcoMare op Texel staat in gen waar doorheen het originele geraamte te zien is. Half augustus
de steigers. Het polyester model, met het nagenoeg complete geraam- moet het werk klaar zijn.
te van een potvis die in 1953 strandde op de kust van Texel, heeft De restauratie kost 125.000 gulden en om dit te kunnen betalen zoekt
dringend behoefte aan een opknapbeurt. Door blootstelling aan de EcoMare sponsors, die op een tegenprestatie kunnen rekenen. Geïnte-
elementen vertoont het polyester model na vijftien jaar slijtagever- resseerden kunnen een projectplan opvragen bij EcoMare, Margreet
schijnselen en scheuren. Daarom wordt momenteel een nieuwe laag Sandee, tel. 02220 -17741.
aangebracht van acht millimeter dik. Ook wordt het kijkglas vervan-
Scheepsverf slecht
voor waterleven
Giftige tinverbindingen, afkom
stig van aangroeiwerende verf
op schepen, bedreigen diverse
diersoorten in het Nederlandse
oppervlaktewater. Een interna
tionaal verbod op het gebruik
van deze verf is daarom nood
zakelijk. Dat concludeert het
Rijksinstituut voor Kust en Zee
(RIKZ) van Rijkswaterstaat in
een rapport over de milieuver
vuiling in zoet en zout water.
Aangroeiwerende verf voorkomt
dat bacteriën, algen, wieren,
zeepokken, kokerwormen en
mosselen zich vasthèchten aan
de scheepshuid. De schepen
ondervinden daardoor minder
weerstand, zodat ze minder
brandstofverbruiken.
De verf bevat echter giftige tin
verbindingen (TBT) die slechts
langzaam in het water oplossen.
In jachthavens, in watersportge
bieden en bij scheepswerven is
de hoeveelheid TBT in het wa
ter vaak hoger dan de norm. De
hoge concentraties van de tin
verbindingen bedreigen ver
schillende organismen in het
Van zeeschepen komt alleen al
in het Nederlandse oppervlakte
water jaarlijks ongeveer 10-tot
25.000 kilo TBT terecht. Voor
pleziervaartuigen kleiner dan 25
meter is het sinds 1990 verbo
den aangroeiwerende verf waar
de tinverbindingen in voorko
men te gebruiken. Desondanks
blijkt uit het onderzoek dat de
hoeveelheid TBT in zoet en zout
water en in slib fors hoger ligt
dan toelaatbaar is.
e afname van zeevogels op de Noordzee heeft alles te
aken met verschuivingen binnen de visserij. Al zo'n vijf
jaar lang is er een dalende trend waar te nemen in aan-
:allen visetende zeevogels. Mardik Leopold, medewerker
'an het Instituut voor Bos en Natuuronderzoek op Texel,
nderzoekt de gevolgen van menselijk ingrijpen op de
oordzee. Hij legt zijn conclusies vast in een atlas over
eevogels.
ring en vooral zandspiering. Die
wordt gebruikt als grondstof
)r devismeelindustrie. In
tonnages is zandspiering inmid-
et boek, gemaakt in opdracht
i de internationale vogelbe-
cherming, wordt op 8 en 9 juni dels zelfs de belangrijkste
epresenteerd tijdens de
soort voor de Noordzeevisserij,
oordzee-ministersconferentie Dit bulkmateriaal is echter ook
belangrijk voor alkachtigen, die
nu dus in aantal achteruitgaan,
be- Tegelijk vermindert door deze
verschuiving binnen de visserij
een andere voedselbron: visaf
val. Jan-van-gent en andere
het Deense Esbjerg. De rela-
2 tussen visserij en vogelstand
eemt in het onderzoek
ngrijke plaats in.
e Noordzeevisserij was altijd
ericht op vissen waar een flin
filet aan zit, zegt Leopold. Hij meeuwachtige vogels teren gro-
t kabeljauw, makreel e
latvis als belangrijkste sóórten,
abeljauw en makreel zijn ech
tendeels op afgesneden koppen,
vinnen en uitgewipte ingewan
den die door viskotters over-
r concurrenten voor sommige boord worden gezet. Belangrijk-
visetende zeevogels. Als die
ste opruimer op zee is de
oofvissen uit het water verdwij- Noordse stormvogel. Naar
n, profiteren de alk, de z
koet en de papegaaiduiker.
iTegenwoordig wordt er echter
look volop gevist op jonge ha-
schatting kunnen op de Noord
zee een miljoen vogels van het
formaat stormvogel leven op
louter visafval.
Zwarte zeeëenden krijgen het
eveneens moeilijker. Dat heb
ben ze te wijten aan hun eenzij
dig dieet. Ze leven uitsluitend
van schelpdieren, zoals spisula's
die sinds 1989 ook worden op
gevist door kokkelvissers. Afge
lopen winter is voor de Neder
landse kust gezocht naar spisu-
labanken. Er zijn er slechts twee
gevonden. Eén voor Noord-Hol
land en een boven Ameland en
Terschelling. Leopold: „Het gros
van de zeeëenden zit boven de
wadden. Om de zwarte zeeëend
te ontzien, zou de schelpdier
visserij meer geconcentreerd
moeten worden voor de Hol
landse kust."
Bedreiging door roofdieren in
de broedgebieden van de zee
vogels steekt nu ook de kop op,
zo stelt Leopold vast. In ons
land is de oprukkende vos in
Noord-Holland een potentieel
gevaar voor broedkolonies van
meeuwen. „Maar meeuwen zijn
flexibel. Zilvermeeuwen die uit
de Wassenaarse duinen zijn
verdreven, broeden nu op Leid-
se daken."
Illegale lozingen van olietankers
zijn een ander gevaar voor de
zeevogels. Jaarlijks sterven tien
duizenden zeekoeten de mar
teldood. Rijkswaterstaat denkt
er over om de scheepvaartroute
Rotterdam-Hamburg verder uit
de kust te leggen. „Door de rou
te te verleggen, is er meer tijd
de olievlek aan te pakken en te
voorkomen dat die het strand
bereikt. Vooral de strandtent
houders en de zonnebaders op
hun witte handdoekje moeten,
om economische redenen, wor
den ontzien. Dat er dan geen
vogels worden besmeurd, is
mooi meegenomen", aldus
Leopold.
De nieuwe route mag volgens
hem echter weer niet zo ver uit
de kust komen dat ze het Friese
front doorsnijdt. Daar zit in au
gustus en september een grote
concentratie zeekoeten, zo leert
de nieuwe vogelatlas.
Massale sterfte onder zeekoeten
door geloosde olievlekken heeft
volgens Leopold overigens nau
welijks effect op de totale popu
latie van bijna twee miljoen
zeekoeten op de Noordzee. „De
visserijdruk is veel belangrijker.
Hierbij vergeleken vallen
olierampen in het niet."
Twee kritische Nederlandse na
tuurorganisaties, de stichting
Kritisch Bosbeheer en de stich
ting ter bevordering van de
Zoogdierstudie in de Benelux,
hebben de handen ineengesla
gen. Hun tijdschriften, MOLM
en Huid Haar, zijn opgegaan
in één nieuw periodiek: Nieuwe
Wildernis. Voigens de initiatief
nemers is de natuur een leven
de en veranderende gemeen
schap van planten en dieren.
Een netwerk van elkaar beïn
vloedende organismen en abio-
tische omstandigheden, waar
sterven net zo gewoon is als
nieuw leven, en waarin concur
rentie de levensruimte van
soorten bepaalt.
Kritisch Bosbeheer en de stich
ting ter bevordering van de
Zoogdierstudie stellen daarom
dat in natuurgebieden natuur
lijke processen het beeld beho
ren te bepalen: zelfregulatie,
procesbeheer. En dat is heel iets
anders dan als mens de natuur-
patronen min of meer kramp
achtig dirigeren, door het slaan
van damwanden, het uitgraven
van verdroogde valleien, het
ruigtes, leggen van
dijken rond schelpenstrandjes,
enzovoorts. De natuur is dyna
misch, avontuurlijk. Vandaar
dat de twee stichtingen de
naam 'Nieuwe Wildernis' aan
hun tijdschrift hebben gegeven.
In de achterliggende jaren zijn
mede onder invloed van de
twee samenwerkende organisa
ties op het gebied van bosbe
heer en zoogdierbescherming
behoorlijk wat inzichten gewij
zigd. In bossen is meer ruimte
gekomen voor dood hout, op
diverse plaatsen worden grote
grazers ingezet, en langs de kust
mag het zand weer stuiven.
Kritisch Bosbeheer en de stich
ting ter bevordering van de
Zoogdierstudie vinden het nog
lang niet genoeg. Ze achten
zichzelf de waakhonden die de
kudde terreinbeheerders in be
weging moet houden. Om dui
delijk te maken tot hoe ver ze
willen gaan, is de wolf gekozen
als vlaggeschip van de nieuwe
wildernis waarnaar ze streven.
Nieuwe Wildernis is gevestigd
aan de Zuider Parallelweg 34,
6953 DC in Dieren: tel. 08330 -
20918 of 02154 -20303.
m^mÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊmmm
PUZZEL
123456789
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. ik, ton; 2. bouwval; 3. openba
re verkoping; 4. tantalium,
boom, godsdienst; 5. knevel, be
kwaam; 6. groet, familielid; 7.
inborst, vader; 8. deel v.d. mast,
nageslacht, bijwoord; 9. ruw ge
schat; 10. puntig; 11. doorwaad
bare plaats,takje.
Verticaal:
1. getijde, voormalig Russisch
heerser, bezittelijk vnw.; 2. he-
den; 3. vreemde munt, ijzerhou
dende grond, soort drug; 4.
melkklier, onderdompeling; 5.
biersoort, nijlreiger; 6. palm
soort, trots; 7. heidemeer, hals
bont, Noorse godheid; 8. geul; 9.
voorzetsel, gereed, grondtoon..
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. gezellig; 2. roulette; 3.
alikruik; 4. federaal; 5. impo
sant; 6. showroom; 7. chocomel;
8. halveren.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: GRA
FISCH en ZUIDPOOL. Het sleu
telwoord luidt: GLASZUIVER.
C>£ VAJV VOOR
JAAR AJ57- &£2AMS> VAM
MACHT£&AAL-
1'JZRG/iGiRRRI?
^3
Sri? rn
i m
—7 ^7,-r'
JPN
x.Vj
-
TOMPOES
Heer Bommel en de Hachelbouten
De bediende Joost heeft een hoge op
vatting van zijn plicht, dat bleek ook
nu weer.
Want hoewel het hart hem in de
schoenen zonk, snelde hij onmiddel
lijk de trappen af naar de beneden
verdieping, waar zijn meester stond
te roepen.
„Heer Olivier!" riep hij uit. „Wat is er
gebeurt? Hebt u benauwd gedroomd?
Heer Ollie antwoorde niet. Met een
bevende vinger wees hij op de vluch
tende figuren van Super en Hieper
en omdat de knecht een vlug ver
stand had, begreep hij dat hier een
inbraak met geweldpleging had
plaats gevonden.
Achter de schurken aan daalde hij de
trappen af; niet al te vlug natuurlijk,
want hij zou het akelig gevonden
hebben om hen in te nalen. Heer Ol
lie kon hem dan ook gemakkelijk bij
houden, ondanks zijn kwetsuren.
„Te l-laat", stamelde hij. „We zijn te
laat. Daar springen ze het raam uit!"
„Inderdaad", gaf de bediende opge
lucht toe. „We hebben ze verjaagd,
met uw welnemen. Hebben de mis
dadigers u leed gedaan?"
Heer Bommel tastte naar zijn builen
en schrammen en hij knipperde pijn
lijk met zijn blauwe oog. Doch hij
vermande zich.
„Het was een vreselijk gevecht", ver
klaarde hij. „Ik ben blij, dat je kwam,
Joost. Want in mijn drift wist ik niet
meer wat ik deed en het zou er lelijk
voor die aterlingen hebben uitge
zien..."
Hij zweeg plotseling en wankelde op
zijn bureau af.
„Het belastinggeld!" riep hij. „Ze
hebben het geld gestolen, dat ik mro-
gen aan de belasting betalen moet.
En dat is het ergste wat iemand van
mijn stand kan onverkomen; ik ben
feruïneerd! Ach, de voortekenen heb-
en niet gelogen, ik ben een verloren
heer!"
W
R
Weersvooruitzicht
DOOR HANS VAN ES
Een zwakke zuidelijke stroming
bracht dinsdag de zomer in het
land. Het werd zo'n 23 graden;
weliswaar net geen officiële zo
merse dag, maar vergeleken met
de koelte van de afgelopen we
ken toéh een comfortabele warm
te. Alleen vlak aan de kust bleef
het bij invallende zeewind wat
frisser. De zon had soms wat
moeite met de wolkenvelden op
middelbaar en hoger niveau, die
regelmatig overdreven. De bewol
king duidde er op, dat de hoge-
druk boven het vasteland niet al
te sterk was. Toch heeft bijna
heel Europa de laatste dagen een
flinke opwarming mogen ervaren.
Ook in de Scandinavische lan
den, waar het weer vorige week
nog winterse trekjes vertoonde,
loopt het kwik nu tot circa 20
graden op
In Rusland is er trouwens al we
kenlang sprake van een warmte-
golf. Hier treffen we een standvastige hogedrukkern aan, maar die ligt
net iets te ver weg om de doorgang van Atlantische storingen naar
West-Europa tegen te houden. Een front, waarachter koele oceaan-
lucht komt aanzetten, ligt vandaag nog juist ten westen van ons land.
Aan de voorzijde staat een zuidelijke stroming van warme, onstabiele
lucht. Zodra het kwik boven 20 graden stijgt, schieten stapelwolken
omhoog, waaruit zich vanmiddag, vanavond of vannacht enkele plaat
selijke regen-of onweersbuien ontwikkelen.
Morgen ligt de scheidingslijn met de wat koelere lucht juist boven ons
land. Het front trekt maar met een slakkegangetje oostwaarts, zodat
de Hemelvaartsdag grotendeels bewolkt verloopt met een grote kans
op wat regen of een bui. Het kwik haalt nog maar 16 tot 18 graden,
wat overigens normaal is voor deze tijd van het jaar.
Vrijdag neemt.de buienkans duidelijk af en keert de zon terug. De
zwakke tot matige aanlandige wind houdt de temperatuur op een ge
matigd niveau. Tijdens het weekeinde waagt het hogedrukgebied der
Azoren een hernieuwde poging om het zomerweer in onze omgeving
te herstellen. Bij flink wat zon kruipt het kwik op zondag weer boven
de 20 graden. Hoe ver de invloed van een volgende Atlantische de
pressie reikt, is nu nog moeilijk aan te geven.
Het is goed mogelijk dat de Azorenuitloper een verbindtenis sluit met
het Russische hoog. Als dat gebeurt, kan er een langere periode met
stabiel voorzomerweer volgen.
u
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Flinke zonnige perioden
en in het zuidwesten kans
op een bui, mogelijk met
onweer. Maxima ongeveer
15 graden, morgen in het
zuiden rond 20 graden.
Zweden:
het noorden eerst nog be
wolking en regen. Middag-
temperatuur vandaag van
12 m het noorden tot 20
in het zuiden, morgen
overal enkele graden war-
Denemarken.
en droog. Middagtempera-
tuur ongeveer 20 graden,
morgen enkele graden ho
ger.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
In het noordwesten over
wegend bewolkt en van tijd tot tijd
gen, vandaag mogelijk ook onweer.In
het zuidoosten ook af en toe zon en
vooral later op de dag een enkele regen-
of onweersbui. Middagtemperatuur on
geveer 15 graden maar vandaag in en
kele plaatsen nog rond 20 graden.
België en Luxemburg:
Perioden met zon maar ook stapelwol
ken en vooral morgen enkele buien,
soms met onweer. Middagtemperatuur
ongeveer 23 graden, maar aan zee iets
frisser, vooral morgen.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In het oosten perioden met zon. In het
westen, en morgen geleidelijk o
n het
half tot zwaar bewolkt en enkele
ndsto-
ten. Middagtemperatuur van ongeveer
16 graden langs de Kanaalkust tot bo
ven de 25 graden in Lotharingen. Mor
gen op de meeste plaatsen iets koeler
Portugal:
Flink wat zon en op de meeste plaatsen
droog, maar in het noorden meer bewol
king en een kleine kans op wat regen.
Middagtemperatuur uiteenlopend van
15 graden aan de Costa Verde, op van
daag, tot 25 graden plaatselijk langs de
oostgrens.
Wolkenvelden en kans op wat regen.
Middagtemperatuur ongeveer 21 gra-
plaatselijk 28 landin-
Turkije en Cyprus:
Vrij zonnig, maar in het noordwesten
eerst nog enkele wolkenvelden. Vrijwel
overal droog. Maxima tussen 24 graden
langs de westkust en 30 graden in het
Duitsland:
Droog en overwegend zonnig. Morgen,
laat op de dag. in het westen een toene
mende kans op een regen- of onweers
bui. Middagtemperatuur bijna overal op
lopend tot boven 25 graden.
Zwitserland:
Zonnig en warm. Morgenavond van het
westen uit een toenemende kans op een
bui, mogelijk met onweer. Middagtem
peratuur ongeveer 24 graden.
Oostenrijk:
Vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur oplopend tot 25 graden.
DONDERDAG 25 MEI 1995
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 01.34 14.04 01.07 13.37
Laag 09.24 22.26 09.05 22.07
Penodèr
Weerrapporten 24 m
»n toe regen. Morgen
ook in het oosten meer bewolking en
kans op een fikse regen- of onweersbui
In het noorden maxima rond 17 graden
en aan de Costa's in het oosten rond 23
graden. In het binnenland vooral van
daag erg warm met op veel plaatsen
maxima rond 30 graden.
Canarische Eilanden:
Aan de zuidstranden zonnige perioden
maar in het noorden wolkenvelden en
kans op wat regen. Geleidelijk iets lage
re middagtemperatuur van ongeveer 25
graden.
Marokko:
Westkust: Af en toe zon maar ook wol
kenvelden en vooral morgen kans op een
bui. Middagtemperatuur aan de stran
den rond 23 graden.
Tunesië:
Droog en vrij zonnig. Later van het wes
ten uit meer bewolking en morgenavond
mogelijk een regen- of onweersbui. Vrij
warm met maxima rond 29 graden.
Zuid-Frankrijk:
Half tot zwaar bewolkt en vooral morgen
enkele stevige regen- ol onweersbuien,
mogelijk ook windstoten. In het oostelij
ke departementen vrij zonnig en eerst
nog droog en pas morgen, later op de
dag. kans op een bui. Middagtempera
tuur van 19 graden aan de Atlantische
Kust tot plaatselijk 26 in het oosten.
Morgen op de meeste plaatsen een
Mallorca enïbiza:
Half tot zwaar bewolkt en kans op een
stevige regen- of onweersbui, Middag
temperatuur ongeveer 23 graden.
Italië:
Overwegend zonnig en droog. Morgen,
later op de dag, in het westen meer be
wolking en in de avond mogelijk een bui.
Middagtemperatuur iets oplopend tot
ongeveer 27 graden op morgen.
Corsica en Sardinië:
Vandaag vrij zonnig
geleidelijk meer bewolking en later mo
gelijk een onweersbui. Middagtempera
tuur oplopend tot boven 25 graden.
Malta:
Zonnig en warm. Morgen later wat meer
bewolking. Middagtemperatuur onge
veer 27 graden.
Griekenland en Kreta:
Vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur uiteenlopend van ongeveer 22 gra
den Helder
Rotterdam
•ol 23 7 0.0
LasPalmas licht bew.
Malaga
Stockholm onbew.
24 7 O.0
25 14 0.1
23 8 0.0
12 6 0.0
26 19 0.0
24 15 0.0
23 10 0.0
23 11 0.0
22 12 0D
30' 13 0.0
21 15 OaD
droog. Morgen BuenoiAi
Bangkok half bew,
23 14 0.0
35 21 0.0
24 15 0.0
