De eeuwige
straatvoetballer
Sport
ZATERDAG 20 MEI 1995
Naam: Franklin Edmundo Rijkaard.
Geboren: 30-09-'62 te Amsterdam.
Clubs: SCA, Blauw Wit, DWS, Ajax, Sporting Lissabon, Real Zaragoza, AC Milan, Ajax.
Debuut Ajax: 23-08-'80: GA Eagles-Ajax 2-4.
Debuut Oranje: 01-09-'81: Zwitserland-Nederland 2-1.
Landskampioen: zeven keer (vijf keer Ajax, twee keer AC Milan). Europacup 1: twee keer (AC Milan).
Europacup 2: een keer (Ajax).
Wereldcup: twee keer (AC Milan).
Europese Supercup: twee keer (AC Milan).
Nationale Supercup: vijf keer (drie keer AC Milan, twee keer Ajax)
KNVB-beker: drie keer (Ajax).
Europees kampioen met Nederland in 1988.
Het afscheid van Frank Rijkaard
Anderen over Rijkaard
PAOLO MALDINI
(Verdediger van AC Milan).
„Ik moest direct aan Frank Rijkaard den
ken, toen bekend werd dat we tegen Ajax
zouden spelen. Ik heb dit seizoen twee
keer tegen 'm gespeeld. Hij voetbalde bij
zonder sterk. Er deden vorig jaar in Italië
veel verhalen de ronde over Rijkaard. 'Hij
zou moe zijn', 'hij zou niet meer gemoti
veerd zijn'. Gelukkig heb ik nu gezien dat
die verhalen allemaal niet waar zijn. Te
gen ons heeft hij laten zien dat hij van
grote waarde is voor Ajax. Vooral fysiek
vond ik Frank er goed uitzien."
DEJAN SAVICEVIC
(Aanvaller van AC Milan).
„Ik vind dat Frank Rijkaard een fout
maakt. Hij heeft dit seizoen goed gespeeld
en moet nog zeker een jaar doorgaan.
Rijkaard is een grote persoonlijkheid. Van
alle buitenlanders waar ik mee gespeeld
heb is hij de beste. Hij heeft een heel sterk
karakter; hij is moeilijk over te halen...ik
weet het."
RUUD GULLIT
„Hij wil gewoon wat anders doen. Dat
heeft hij besloten. Dat heeft hij al eerder
gedaan door gewoon bij Ajax weg te gaan.
Hij neemt beslissingen die goed voor 'm
zijn. Of hij er spijt van zal krijgen? Dat is
altijd pas later. Ik denk toch dat er bij
Frank dingen gaan kriebelen. Misschien
gaat hij nog wat met de jeugd doen."
KEES RIJVERS
(De bondscoach die Rijkaard liet debute
ren).
„Dat debuut tegen Zwitserland (1981)
heeft Frank natuurlijk afgedwongen bij
zijn club. Ja dat doen spelers zelf, alleen
moet de coach ze ook het vertrouwen ge
ven. Ik vond dat hij er al rijp voor was, zo
jong als-ie was. Aan Frank bewaar ik de
meest plezierige herinneringen. Ik ben blij
dat ik de beginperiode van die hele goede
generatie waarin hij, Gullit, Van Basten,
Vanenburg en de Koemannetjes zijn door
gestroomd heb mogen begeleiden en
meemaken. Zijn specifieke kwaliteiten?
Daar vraag je me wat. Frank was allround.
Je kon hem op bijna alle posities gebrui
ken. Dat was ook het probleem voor zijn
trainers. Maar voor mij is en blijft hij toch
de ideale man voor het middenveld. In
een vrije rol wel te verstaan. Dat was zijn
plek."
DAVID ENDT
(PR-man van Ajax, publicist en schrijver
van 20 brieven aan Frank Rijkaard, die hij
met de ene brief die hij terug kreeg bun
delde in het boekje 'Twintig brieven aan
Frank Rijkaard en één terug').
„Dat Rijkaard terugkeerde bij Ajax vind ik
het mooiste uit zijn carrière. Hij zou me,
had-ie gezegd, wel bellen als hij zo ver
was. 's Middags om drie uur ging die tele
foon. Regel het maar, zei hij, ik ben er
klaar voor. Om zeven uur tekende hij voor
Ajax. Er viel een last van me af."
Een dag later zag hij Rijkaard in de cata
comben van het stadion. Hij liep naast
Bobby Haarms, trainer. De lange gang
was verder helemaal verlaten. Endt: „Rijk
aard zei toen, kort, simpel en treffend: 'Er
is hier helemaal niets veranderd.' Dat was
een mooi moment, ja."
F.T.T.A ADRTAANSF.
(Al jaren de zaakwaarnemer van Rijkaard.
Ze regelde onder andere de veelbesproken
overgang van AC Milan naar Ajax).
„Ik ben advocaat, ik zeg niets over cliën
ten. Hoe graag ik ook iets over Rijkaard
zou willen zeggen.'J
Die relatie is nu toch ten einde? Adriaan-
se: „Ik hoop van niet."
Over acht dagen speelt Frank Rijkaard zijn laatste wed
strijd in het betaalde voetbal. Ajax - FC Twente. Als het
aan de speler zelf ligt, loopt hij na afloop rustig de cata
comben in, rookt een sigaretje, pakt een hete douche,
kleedt zich aan en rijdt in alle rust naar huis. Recht
streeks de vergetelheid in. Hoe anders zal het de vedette
tegen wil en dank volgende week vergaan. Voordat hij de
coulissen mag opzoeken zullen de spotlights in het Ajax-
theater nog één keer op hem gericht staan. Knetterend
vuurwerk, bloemenzee, speeches, staande ovatie, spreek
koren. Een passend eerbetoon aan een groot voetballer.
.Een laatste buiging, dan valt het doek. Als-ie maandag
ochtend een balletje hooghoudt in het Vondelpark is de
cirkel weer rond.
Portret van een eeuwige straatvoetballer.
EDWIN STRUIS SIMON ZWARTKRUIS
Daar staat-ie, op Schiphol. Een
lange, schuchtere jongeman
met een mengeling van verba
zing en geluk in zijn ogen ge
schreven. Daarboven een riante
bos kroeskrullen. Het is 31 au
gustus 1981 en het Nederlands
elftal heeft de koffers gepakt
voor een oefentrip naar Zwitser
land. Onder de drie debutanten
bevindt zich Franklin Edmundo
Rijkaard, 18 jaar pas, één jaar en
acht dagen eerder met een
doelpunt debuterend in de
hoofdmacht van Ajax, uit bij Go
Ahead Eagles. Een plekkie bij
Jong Oranje, dat was sindsdien
zijn streven. En nu staat hij
daar. Frank Rijkaard, fysiek" al
bijna volgroeid, in zijn hart nog
steeds een kind van het Amster
damse Balboa-plein. Het op
maat gesneden KNVB-kostuum
staat hem nog niet echt. Komt
misschien ook door de sport
schoenen die hij er onder
draagt. Ze hadden hem vooraf
wel om zijn schoenmaat ge
vraagd, maar dat bleek voor zijn
sokken te zijn. Wist hij veel.
Daar staat hij dan, op gympies,
met in zijn hand een envelop
met daarop 'F. Rijkaard'. Zijn
voornaam bleek nog niet door
gedrongen tot de burelen in
Zeist.
'Het gaat snel met mij', be
denkt de donkere atleet zich in
het vliegtuig naar Zürich. Rijk
aard geniet van het moment,
maar ziet tegelijkertijd de be
trekkelijkheid van z'n bliksem-
start in. Dan al. Anderhalf jaar
eerder was hij nog zielsgeluWdg
geweest met zijn eerste con-
tractje bij Ajax. Zesduizend gul
den basissalaris en honderd
gulden per punt. Een vervulde
droom was het niet, hij praat
liever niet in die termen. Rijk
aard weet 't, zijn hele leven
wordt hij al een dromer ge
noemd, en thuis op de bank is
hij dat ook, maar zelf stelt hij
zich liever doelen. Zijn eerste
heeft hij bereikt, een contract
en een debuut bij Ajax, en nu
was hij onderweg naar de ver
wezenlijking van zijn tweede.
Gevrijwaard van zorgen en
spanning. Want ook al bedrijft
hij zijn sport met hartstocht en
passie, van nature is hij een
koele.
Of toch, Frank Rijkaard kent,
op de drempel van zijn interna
tionale debuut, één angst. De
ongebreidelde liefhebber in
hem maakt zich zorgen. Voetbal
in de ogen van Rijkaard is leuk
en lekker voetbal, mooi voetbal
ook. In stilte verafschuwt hij het
tactische keurslijf, waarin spe
lers aan de top worden geperst.
En dan het circus eromheen, de
zenuwachtig rondzwermende
journalisten. En een week eer
der was er plotseling aangebeld
door een jongetje, dat een
handtekening wilde hebben.
Vreemd vond hij dat. Ach, dat
zou op den duur yvel gaan wen
nen. Als hij maar lekker kon
blijven voetballen, op de manier
waar hij zich goed bij voelde.
Want dan, weet het gevoels
mens als jongen van achttien al,
rendeert hij het best.
Een dag later debuteert Frank
Rijkaard in Oranje. Hij speelt
onopvallend en taakbewust,
permiteert zich geen frivolitei
ten. In de rust wordt hij vervan
gen door Ruud Gullit, dat ande
re grote talent van het Balboa-
plein. De speaker in het Zwit
serse stadion ontgaat de wissel
volledig. Rijkaard en Gullit, twee
bevriende straatschoffies uit
Amsterdam-West, debuteren in
stilte.
Daar staat-ie, 7 november
1984, pal voor de dug-out van
Ajax in het krakkemikkige sta
dion van Bohemians Praag.
Tweede ronde UEFA-Cup, de
Amsterdammers proberen zich
in de verlenging langs het nieti
ge Bohemians te wurmen en
Frank Rijkaard staat oog in oog
met trainer Aad de Mos. Die
hem aankijkt alsof-ie water ziet
branden. Ajax is door zijn wis
sels heen, verdediger Edo Ophof
ploetert voort met een gebroken
neus en Rijkaard, hij komt
doodleuk aan de zijlijn melden
dat zijn strijd gestreden is. Wil
weten of-ie het veld uit mag. De
Mos stuurt hem verbouwereerd
terug en roept na de eliminatie
(Ajax verliest na strafschoppen)
dat 'met spelers als Rijkaard en
Vanenburg de oorlog niet te
winnen is'. Die avond zou het
voetballeven van Frank Rijkaard
een rigoureuze wending ne
men.
Want in de periode na deze
wedstrijd woedt er een storm in
zijn hoofd. Rijkaard peinst, pie
kert en maalt. Typisch Rijkaard,
denken velen. In de media is hij
inmiddels neergezet als een
dromerige denker, iemand die
zich 24 uur per dag over de gro
te vragen des levens buigt. Een
verlicht filosoof op voetbal
schoenen. Grote onzin, weten
zijn meest nabije vrienden. Hij
hecht aan vriendschap, warmte
en respect, denkt daar net als
ieder ander wel eens over na en
kan dat goed onder woorden
brengen. Daarom blijven jour
nalisten hardnekkig proberen
zijn ziel te ontbloten, door te
dringen tot 'de mens achter de
voetballer'. Tevergeefs. Het
pantser wordt dikker, de mythe
vorming daardoor groter.
In de wintermaanden van
1984 legt hij de voedingsbodem
voor dat imago. Zijn hersens
kraken onophoudelijk. In ge
dachten draait Rijkaard de film
van die zevende november on
telbare keren af. En wordt lang
zaam maar zeker bevangen
door wat hij later zal omschrij
ven als Het Besef. De hand gaat
in eigen boezem, Rijkaard komt
tot Het Besef dat lekker voetbal
len alleen niet genoeg is. En dat
alles in het leven bij jezelf be
gint. Niet vanwege de gewraak
te uitspraak van Aad de Mos,
daar plaatst hij zichzelf boven.
Het opgepookte heilige vuur
ontstak hij zelf, niemand an
ders. Een winnaar was hij altijd
al geweest, ook de liefhebber
zou immer blijven leven, maar
toch wordt in die periode een
nieuwe Frank Rijkaard geboren.
Hij wil weerbaarder zijn, meer
inzet leveren ook. Dan maar iets
minder mooi. En de trainer, die
beschouwt hij vanaf dat mo
ment als een hulpmiddel, ie
mand die de te volgen tactiek
aanreikt. Meer niet. Frank Rijk
aard wordt min of meer zijn ei
gen trainer. 'Dat besef, zal hij
later zeggen 'was het grootste
omslagpunt in mijn loopbaan'.
Daar staat-ie, op het erepodi
um in het Praterstadion. Op een
mooie lente-avond in Wenen,
mei 1990. Met de Europa Cup 1
i.i z'n armen. Zijn Europa C L
Want Rijkaard speelt di A "J*
avond supérieur en bekroi
z'n glansoptreden met een ti
fer, de enige. We schrijven
68ste minuut, combinatie r
Van Basten, Rijkaard alleen
Benfica-doelman Silvino
Ogen dicht, buitenkant reel1,
ogen open, 1-0. 'Mijn mooi n
overwinning', zou Rijkaard
ren later zeggen.
Met deze goal stapt Rijkat
in één klap uit de slagschad
van z'n teamgenoten Van B
ten en Gullit. Het extrove
tweetal, het jaar ervoor gel;ng
werd na de exhibitie tej
Steaua Boekarest, contra de n
getogen eenling. Opeens w P
den z'n kwaliteiten onderkei A
'Ik heb een groot probleem n
Frank Rijkaard', sprak de toi
malige Milan-coach Arrigo S<
chi. 'Hij speelt zó goed op wf
veel posities dat ik echt n^.
weet waar ik 'm op moet st i 1
len.'
Dat wist Rijkaard zelf eigen
ook niet. Stond hij rechts op 1n
will
Jode
middenveld dan gaf hij aan
ver centraal op het middenv
te willen spelen. Stond hij een'.
maal daar, dan zag hij mogeli
heden in het hart van de ver<
diging. Maar hij klaagde noi
Want het teambelang stond
tijd voorop. Dus stond hij v;
op de 'verkeerde positie'. Vo
seizoen nog, toen Louis v
Gaal hem constant rechts
het middenveld posteerde,
trainer zag het licht pas na
zeperd tegen Parma. Nu exc
leert Rijkaard al een heel
zoen lang in de rol van centr
map in het hart van de verde
ging. 'Daarvoor ben ik terugjvc
komen naar Nederland.' ni'
Daar staat-ie, vlak na aflo
van AC Milan-Ajax. De toej
chingen beginnen in het
waar de meegereisde Ajax-si
porters staan. Logisch, als
helden vlak daarvoor de favor
te thuisploeg met 2-0 hebb
verslagen. Een paar minuten
ter, als de schok enigszins v<
werkt is, volgen de eerste Mila
fans. Even later stijgt er een d
verende ovatie op vanaf de
bunes van het Nereo Rocco-st
dion van Triëst. Een ovatie vo
de tegenstander, zelden v<
toond.
Het klaterende applaus is b
stemd voor één persoon,
lichtelijk beduusd en al sr
emotioneel de huldeblijken j
ontvangst neemt. Op z'n Ita
aans, met z'n ene hand op
hart; vanaf de andere kushanéj^
jes naar het publiek toeblazenf
Minutenlang blijft Rijkaard
staan. Andere spelers, het vel
de tribunes, alles vervaagt,
leen Rijkaard blijft over als sti
lend middelpunt van de aart !n i
Kippevel.
In de kleedkamer komen nnj
tranen. Spontaan, want Rijkaa p;
kan maar moeilijk z'n emoti
verbergen. Een gevoelsmens, a Hij
tijd weer. Zo neemt hij ook b >p
slissingen, op z'n gevoel. 0 j
die in een later stadium, als
ratio weer wat tegengas ge>
wel eens te betreuren of zelfs
te trekken.
Dus vragen we in het vliegtu s
terug naar huis, als de eers rs
emoties verwerkt zijn, of z'n b -t b
sluit om te stoppen met betaa ctje
voetbal nog steeds definitief
De champagne vloeit, de sfeer
fantastisch, iedereen kijkt ten
op een gedenkwaardige avon
een mooi moment om 'tot
keer te komen'. Maar Fraiii,
Rijkaard zegt, terwijl iederec jtei
zingt, drinkt en swingt: 'M'n b jstr
sluit staat vast, ik stop.' Geeer
twijfel mogelijk, nu is het defin aor
tief.
Daar staat-ie, op een n og
genachtige zaterdagochten we<
Gehuld in het shirt van AFC ien
Met daaronder z'n eigen Ui oir
derjeans. De ondergoedlijn oi
dergebracht in Rijkaards eig<
BV, heel toepasselijk 'Het zwa
te gat' genoemd. Een gat waar ij
deze ex-topsporter nooit zal va
len. Want hij voetbalde altijd^.,
voor z'n plezier. Dus ook 1
AFC 4.
)EN
II
