De strijd van de
PvdA-dissidenten
Actiedag Schiphol
Milieubeweging moet weer leren actievoeren
mostaat lager zetten, zo maar man brengen van Schiphol is 30
het vliegtuig instappen. Terwijl miljoen uitgetrokken. Er is een
een vlucht naar Athene meer Groenfonds om de bevolking in
energie kost als een jaar lang je de omgeving een beetje vrien-
huis warm stoken." delijk te stemmen. Heel handig
Zij: „Alleen al voor het aan de om bijvoorbeeld verenigingen
Programma actiedag
De landelijke demonstratie tegen de uitbreiding van Schiphol
begint zondag om 13.30 uur bij het NS-station op de luchtha
ven. Vanaf het station wijzen medewerkers van Milieudefensie
de weg naar het Jap Dellaertplein, de plek in het hart van
Schiphol waar de manifestatie plaatsvindt. Daar start om 13.45
uur een demonstratieve tocht langs de vertrekhallen. Om 14.30
uur begint op het Jan Dellaertplein een optreden van Freek de
Jonge. Twintig minuten later is de beurt aan Mathilde Santing
en band. Vanaf 15.20 uur zijn er toespraken van onder meer
Ineke Ebbers van het Platform Leefmilieu Regio Schiphol,
milieuprofessor Lucas Reijnders en. fractievoorzitter Paul Ro-
senmöller van Groen Linksi'De popgroep Tröckener Kecks sluit
de manifestatie vanaf 16.30 uur af.
en zwembaden geld toe te stop
pen, komt heel sympathiek
over. Intussen ontbreekt het re
aliteitsbesef dat de luchtvaart
nog maar zo kort bezig is het
leefmilieu aan te tasten. De bur
gerluchtvaart bestaat weliswaar
honderd jaar, pas de laatste vijf
tien jaar wordt er op zo grote
schaal vervuild. Het Hoogheem
raadschap kan aan de hand van
het slib nu al vaststellen dat de
grond als gevolg van de lucht
vaart is vervuild. Moet je je
voorstellen als we honderd jaar
verder zijn."
Hij: „En het aspect veiligheid
hebben we dan nog niet ge
noemd."
Dochter
De Poldermannen zwaaiden
deze week een van hun doch
ters uit. Ze ging als scholiefe
van het Stedelijk Gymnasium in
Haarlem met haar klas op stu
diereis naar Italië. Het sneed
met name door Riens ziel dat de
school 'zonder discussie' had
gekozen voor het vliegtuig als
vervoermiddel. „Er had best per
trein kunnen worden gereisd.
Ach, laat ik er niet teveel over
zeggen, anders geeft dat nog ru
zietoestanden met de achter
ban."
Zij: „Je bedoelt de kinderen?"
Hij: „Ja. Maar je kunt moeilijk
zeggen: 'Ga jij maar als enige
per trein'. Een kind kun je niet
in zo'n uitzonderingssituatie
brengen."
Met gedragen stem vraagt hij
nog even spreektijd voor een
slotwoord. Hij wil nog wel een
statement kwijt, een ouderwets
marxistisch puntje. Rien decla
meert een met bloedrode inkt
gestyleerde regel uit het com
munistische manifest 'Proletari
ërs aller landen, verenigt U':
„Proletaren hebben niets meer
te verliezen dan hun ketenen
ze hebben een wereld te win
nen'. Naar Riens gevoel hebbei
deze woorden aan actualiteits
waarde niets ingeboet. „Alleei
zijn die ketenen verdomd com
fortabel geworden. Ze zijn vai
fluweel, nu. Lekker vliegen naa
Florida of weet ik veel. Ik zou i
dereen willen voorhouden da
we verschrikkelijk geketend ziji
aan dit luxueuze leefpatroon
dat verslavend is en funest voo
het leefmilieu. Zo, toch nog eei
socialistische boodschap."
Zij: „Ik vind het verschrikke
lijkldinken."
Zowaar toch nog even twees
p#lt in de eenheid die dez
tweehoofdige milieubewegin
sinds jaar en dag vormt.
ZATERDAG 20 MEI 1995
Poldermannen leggen zich niet neer bij uitbreiding Schiphol
Als het kon, zouden ze Schiphol het liefst in een gestaald
kader plaatsen. Opdat de nationale luchthaven niet kan
uitdijen tot mainport. Maar Marian en Rien Polderman
leven niet in Utopia, ze wonen in de gemeente Haarlem-
merliede en Spaarnwoude. Demonstreren, anderen
waarschuwen tegen de groeiende overlast van het almaar
intensievere vliegverkeer, de stem verheffen tegen de
groeistuipen van wat hij een staat in de staat noemt, ver
der reiken ook hun mogelijkheden niet. Maar het zij ze
nagegeven, Marian en Rien Polderman doen het met de
gedrevenheid van getuigers die wéten waarvoor ze staan.
SPAARNDAM GERARD VAN PUTTEN
Natuurlijk staan ze morgen op
Schiphol, een gebied waar met
name de nogal dogmatisch in
gestelde Rien normaal kilome
ters omheen fietst. Ze hebben
veel gemeen. Hij is journalist, zij
yoert eveneens geregeld de pen.
Ze delen de opvatting dat het
beter is te leven in een leefbaar
landschap dan in de luxe die
ten lippendienst aan de lucht
vaart brengt. Op den duur zal
daar uiteindelijk een harde lan
ding op volgen, zo vrezen ze. En
reken maar dat het failliet van
het milieu dan uitgesproken
kan worden.
PvdA'ers uit overtuiging wa-
^pn de Poldermannen. En nog
steeds zijn ze lid. Wat heet, ze
bekleden kaderfuncties in hun
woonplaats. Zij is voorzitter van
de gemeenteraadsfractie, hij af
delingsvoorzitter. Maar toch,
het valt de Poldermannen van
daag de dag zwaar hun geloof in
de partij te behouden. Om hen
heen zagen ze de laatste jaren
tallozen zo veel concessies aan
hun principes ten aanzien van
Schiphol doen, dat een ferm
uitgesproken 'neen' gaandeweg
werd ingewisseld voor een ge
dogende attitude.
Zij: „Het standpunt dat bin
den de partij doorklinkt, is zoals
onderhand iedereen er tegen
over staat: 'Je houdt het niet te
gen, laten we er maar het beste
vantnaken'."
Moet je net de Ppldertnannen
hebben, die laten zich niet zo
maar van hun overtuiging af
brengen. Welwillend knikken
haar Schiphol uit economisch-
en werkgelegenheidsbelang, dat
moet sommige partijgenoten
maar weten. Maar dan moet er
van de Poldermannen niet wor
den verlangd dat ze 'folderen'
voor de Provinciale Statenver
kiezingen.
Hij: „Wij konden dat pro
standpunt niet uitdragen. De
gedachte dat met de uitbreiding
van Schiphol de maatschappij
was gediend, vonden we leu
genachtig. Daar wilden we niet
de boer mee op in Spaarndam.
Onze partij heeft een poosje aan
de goede kant van de streep ge
staan. Was kritisch ten opzichte
van Schiphol. Het partijstand
punt konden we enthousiast
uitdragen en verdedigen. Op dit
moment bevinden we ons in
een dissidente positie. Een hele
rare ervaring."
Pistool
De minst slechte partij, dat is de
PvdA tegenwoordig voor Rien.
Niet meer, niet minder. Ideolo
gisch voelt hij zich meer ver
want aan GroenLinks, maar ja,
dat is een getuigenispartij die
nauwelijks invloed heeft op de
gang van zaken in de politiek.
„Daarom kies ik met het pistool
gericht op m'n hoofd voor de
Partij van de Arbeid", zegt hij.
Zij: „Ik denk dat je geen PvdA'er
meer tegenkomt die niet af en
toe z'n twijfels heeft over het
lidmaatschap."
Nee, dan was het vijftien jaar
geleden wel anders. Toen wist
de PvdA zich gesteund door een
electoraat, groot genoeg om 'tot
hiér' en niet verder' te roepen
tegén Schiphol, i'Kom socialis
ten trekt ten strijde, kom socia
listen weest paraat', het was
destijds nog een leuze waarmee
je linkse mensen voor het
milieu in beweging kon krijgen.
Hij: „Felix Rottenberg is een
symptoom voor de huidige situ
atie in de partij. Staat gewoon
voor een bepaald soort rare
Nieuwflinksachtige mentaliteit,
die eigenlijk niet in de Partij van
de Arbeid thuishoort. Een jaar
of vijftien geleden hadden we
hier in Noord-Holland een heel
ander college, nog met gedepu
teerden als Willem van der
Knoop en Jaap IJf. Toen nam de
PvdA het naar mijn gevoel enig
juiste standpunt in inzake
Schiphol, namelijk dat het niet
kan in deze omgeving. Het vier
banenstelsel was ooit provinci
aal beleid, dat is op de een of
andere wonderlijke manier in
de vergetelheid geraakt. Waar
Van der Knoop en IJf voor
vreesden, is nu realiteit. Het
verkeer rond Schiphol loopt
vast, heel de Haarlemmermeer
is geasfalteerd. Een luchthaven
in de bebouwde kom, het kan
eenvoudig niet. Maar meneer
Rotterberg cum suis hebben
met hun modieuze, Nieuw
Flinksachtige ideeën deze op
vatting onder de tafel gescho
ven. Trouwens, met alle respect
voor minister Margreet de Boer,
het hele milieubeleid is kenne
lijk buiten beeld geraakt bij de
Partij van de Arbeid."
Zij: „Niet alleen binnen de
Partij van de Arbeid is daar
sprake van, je hebt te maken
met een maatschappelijke ver
schuiving. Een cultuurverande
ring. Overheid en bedrijfsleven
stonden in het verleden lijn
recht tegenover elkaar, konden
eikaars bloed wel drinken."
Maar volgens Rien Polderman
heeft Schiphol zich de laatste
jaren zo goed weten te verko
pen dat menigeen nu geneigd is
de uitstoot van kerosine en de
geluidhinder voor lief te nemen.
Hij: „Ze hanteren dezelfde ge
raffineerde verkoopmethode als
Coca-Cola. Het wordt erin ge
stampt dat mensen moeten
vliegen. Daardoor krijg je de ra
re situatie dat mensen die 's
winters milieubewust de ther-
Ook 'studeerkamertypes' bij demonstratie op luchthaven
De Vereniging Milieudefensie
is 'heel tevreden' als morgen
vijfduizend mensen naar Schip
hol komen om te protesteren
tegen de uitbreidingsplannen.
Volgens Milieudefensie bestaat
er in Nederland geen traditie
meer van demonstreren. Ook
de milieubeweging houdt zich
vooral bezig met het schrijven
van rapporten en het meepra
ten in commissies. De'landelij
ke manifestatie op Schiphol
moet het begin markeren van
een ommezwaai. „Wij willen de
traditie van milieudemonstra
ties in ere herstellen", aldus een
woordvoerder van Milieudefen
sie. De milieubeweging wil op
nieuw leren actie te voeren.
Milieudefensie zegt een goe
de argumentatie belangrijk te
vinden, maar wil nu ook zoVeel
mogelijk mensen mobiliseren
om de steun, zichtbaar te ma
ken. Daarbij moet een duidelijk
conflict ontstaan. „Pas als poli
tici voelen dat ze verwijderd ra
ken van breed gesteunde opvat
tingen in de maatschappij en er
een conflict beslecht moet wor
den, zullen zij hun plannen bij
stellen", zo schrijft actiecoördi
nator Wijnand Duyvendak in
het recent uitgegeven 'Dossier
Schiphol'.
Het aantal demonstranten
zondag geldt onvermijdelijk als
graadmeter voor de steun van
de milieubeweging bij de strijd
tegen de vijfde parallelle start
en landingsbaan. Met optre
dens van cabaratier Freek de
Jonge, zangeres Mathilde San
ting en de popgroep Tröckener
Kecks heeft Milieudefensie haar
best gedaan om veel publiek te
lokken. De organisatie heeft
daarnaast maar liefst 300.000
exemplaren verspreid van een
speciale actiekrant.
De professoren, studeerka
mertypes en techneuten binnen
de milieubeweging maken zon
dag - nog wat onwennig - ge
bruik van de kennis die Milieu
defensie heeft op actiegebied.
Een bont gezelschap van groe
peringen als de Stichting Na
tuur en Milieu, het Platform
Leefmilieu Regio Schiphol en de
Milieufederatie Noord-Holland
heeft namelijk getekend als me
de-organisator.
De meningsverschillen zijn
even bijgelegd. Vrijwel iedereen
binnen de milieubeweging is te
gen een verdere groei van het
vliegverkeer, maar daarmee
Drie burgemeesters planten in 1973 bomen op de plaats waar de toen omstreden vijfde baan was gepland.
V.l.n.r. De Gouw (Haarlem), Van Stam (Haarlemmermeer) en IJsselmuid^n (Haarlemmerliede en Spaarnwou
de). ARCHIEFFOTO
houden veel overeenkomsten
op. Milieudefensie wijst bij
voorbeeld de aanleg van een
vijfde baan faliekant af, terwijl
Natuur en Milieu 'meedenkt'
met Schiphol en een alternatief
baanstelsel heeft ontwikkeld.
Het Platform Leefmilieu Regio
Schiphol is tegen een parallelle
vijfde baan, maar heeft vanwege
de uiteenlopende belangen van
de vijftig aangesloten omwo
nendenorganisaties geen kant
en klaar standpunt over hoe de
startbanen wèl moeten liggen.
De demonstratie moet de
kroon worden op het offensief
om de Tweede Kamer te bewe
gen zich tegen het uitbreidings-
besluit van het kabinet te keren.
Na het uitlekken van een reeks
rapporten met voor de groei
plannen ongunstige conclusies
•over milieuvervuiling en werk
gelegenheid, begint Milieude
fensie met het nodige optimis
me aan de actiedag. De boom-
plantdag vorig najaar in het
'Bulderbos' in Vijfhuizen heeft
eerder bewezen dat het moge
lijk is duizenden mensen tegen
Schiphol op de been te bren
gen.
Milieudefensie heeft meer in
petto, voor het geval de Haagse
politiek niet luistert. „Als de
Tweede Kamer toch voor de
vijfde baan kiest, gaan we ons
beraden op fellere acties", zo
klinkt het strijdlustig. Met de
onverwachte actie van een
groepje 'alpinisten' donderdag
op het stationsgebouw van
Schiphol gaf de organisatie
daarvan al een voorproefje. Veel
andere milieuclubs moeten nog
wat wennen aan dit soort toe
standen, met de bijbehorende
ronkende actietaai.
Jan Fransen van de Stichting
Natuur en Milieu - de organisa
tie die oneerbiedig ook wel een
'standpuntenmachine' wordt
genoemd' - zal er morgen bij
zijn. De luchtvaartspecialist bij
uitstek denkt dat de milieube
weging al blij mag zijn met en
kele duizenden deelnemers. „In
dit tijdsgewricht krijg je geen
grote demonstraties meer bij el
kaar, zeker niet op milieuge
bied."
Zijn collega Rolf van
Arendonk van de Noordhol
landse milieufederatie zegt dat
het probleem wel degelijk leeft,
maar ook hij betwijfelt of erg
veel mensen te porren zijn tot
actie. „Demonstreren is een
beetje uit de tijd. Maar mis
schien blijven mensen ook thuis
omdat ze denken dat alles toch
al is beslist."
Ineke Ebbers van het Plat
form Leefmilieu Regio Schiphol
durft geen schatting te doen van
de opkomst. „Schiphol is een
complex probleem. Kernwa
pens, daar kon je vroeger voor
of tegen zijn. Maar bij Schiphol
is het niet zo zwart-wit. Veel
mensen zijn tegen bepaalde on
derdelen van de uitbreidings
plannen, maar zijn het met an
dere dingen wel eens."
De Zwanenburgse huisarts
Cees van Ojik zal present zijn
om een signaal te geven aan de
Haagse politiek dat de huidige
plannen niet door de beugel
kunnen. Van Ojik, al een kwart
eeuw actief tegen Schiphol, is
het echter ook niet eens met het
standpunt van Milieudefensie.
„Schiphol loopt vol als je niets
doet aan het baanstelsel. Dat is
rampzalig voor de omgeving,
daarom moet er een vijfde ge
draaide baan komen."
Volgens Van Ojik zijn veel
mensen 'zeer bezorgd' over de
groei van Schiphol. „Maar tus
sen bezorgdheid en naar de
monstreren zit een grote stap.
Velen denken dat het toch alle
maal niets uitmaakt. Zelf heb ik
ook weinig hoop dat het wat
uithaalt. Maar ik doe mee aan
de demonstratie, al was het al
leen maar om later te kunnen
zeggen: ik was erbij, ik heb in
ieder geval geprobeerd om iets
tegen deze plannen te doen."
Freek de Jonge:
„Het is heel dubbelzinnig om te demonstreren te
gen een zaak waarin steeds meer geld omgaat en
die steeds meer klanten aan zich weet te binden.
Verzetten tegen dingen waar we met z'n allen aan
deelnemen, dat is het eigenlijk. Achterhoedege
vechten voeren. Toch is het goed dat er nog men
sen zijn die het opbrengen om 'ho' te roepen te
gen de uitbreiding van Schiphol. Het zit erin dat
ze belachelijk worden gemaakt, daarom verklaar
ik me solidair met ze. Daarom'sta ik er morgen.
Het vervelende is dat menigeen monddood wordt
gemaakt door de economische belangen die
Schiphol vertegenwoordigt. De zwijgende meer
derheid gro'eit, omdat de luchthaven zo veel
werkgelegenheid biedt. Een heleboel mensen zijn
dus volkomen ingepakt door de Betuwelijn, door
Schiphol, kortom door de welvaart. Ikzelf ook.
Want natuurlijk zit ik hier niet slecht in Muider-
berg, in mijn mooie optrekje met alles erop en er
aan.
Maar op gezette tijden word ik eraan herinnerd
dat Schiphol niet ver weg is. Als de wind voor mij
niet gunstig staat, woon ik pal beneden de aan-
vliegstrook. Het kan hier bar en boos zijn, als er
drie vliegtuigen in een minuut overkomen.
In Nederland wordt er uitbundig naar gestreefd
voor vele andere landen uit te lopen. Schiphol
moet een mainport worden, terwille van de eco
nomische vooruitgang bestaat hier de neiging om
met alles genoegen te nemen. Wat vroeger gratis
was, daar moet nu voor betaald worden. Zwem
men bijvoorbeeld. Toen ik jong was kon je dat in
de zee doen, nu moet ik in een bak chloor duiken.
Te krankzinnig voor woorden.
Neem de PvdA, in het verleden toch een partij die
er nogal wat ideologische denkbeelden op na
hield. Nu is de PvdA volkomen blind voor bepaal
de ontwikkelingen in de maatschappij. Werkgele
genheid is nu hot item, milieu een gepasseerd
station. Wat wil je ook met Kok,.een Nijenrode-
jongen?
Inleveren, dat kunnen we niet meer. Met z'n allen
houden we de schijn op het geluk tegemoet te
gaan, in werkelijkheid is het racen naar de af
grond."
„Als dochter van een piloot was ik in het verleden
beslist niet anti-Schiphol. Mijn halve leven heb ik
in Amstelveen gewoon, dus ik weet wat het is om
vliegtuigen boven m'n hoofd te hebben. Maar nu
de luchthaven almaar groter blijft groeien, vind ik
het de hoogste tijd mijn stem te laten horen. Het
loopt onderhand de spuigaten uit met de vervui-
ling.
Kijk, we zitten hier met z'n velen bovenop elkaar
in een klein land aan het einde van enkele ver
vuilde riviertjes. Dit landje is over-geïndustriali-
seerd en als gevolg daarvan het vuilste van West-
Europa. Vanwege mijn achtergrond weet ik beter
dan wie ook dat Schiphol veel werkgelegenheid
biedt. Maar toch wordt het tijd om eens met z'n
allen goed na te denken. Vaak is het zo dat we
eerst half moeten verdrinken voordat er maatre
gelen worden overwogen.
Onderzoeken hebben uitgewezen dat in de om
geving van Schiphol meer kanker voorkomt dan
elders in het land. Er zou dus wel eens een ver
band kunnen bestaan met de uitstoot van kerosi
ne. Dan heb ik het niet eens over al dat lawaai dat
het vliegverkeer veroorzaakt. Desondanks moet er
van Schiphol zo nodig een mainport worden ge
maakt. I let gevolg? Dat Nederland op den duur
een vuilnisbelt wordt waar het nauwelijks nog
leefbaar zal zijn.
Ik weet wel, vanwege het economisch belang zal
het moeilijk zijn bepaalde dingen terug te draai
en. Maar wat is er bijvoorbeeld op tegen om ons
meer op de trein te concentreren? Al was het
maar in vakantietijd. Ik zal niet beweren nooit
meer met het vliegtuig naar een vakantiebestem
ming tê gaan, maar wel gedoseerd, eens in de zo
veel tijd. Ik heb dat eens in een café geopperd,
nou, ik kreeg bijna ruzie. Er bestond absoluut
geen animo om bepaalde dingen op te geven.
Persoonlijk heb ik dit jaar gekozen voor de auto-
slaaptrein. Ik ga dit jaar naar Italië en de hond
gaat mee. Onderweg krijg je Van de conducteur
een seintje dat-ie mag worden uitgelaten. Ideaal.
Een lofzang op de trein inderdaad, het vliegtuig
mag wat mij betreft voorlopig even opvliegen."
Mathilde Santing:
