'Ik haat de Serviërs, al
probeer ik dat niet te doen'
'Overheid is niet meer naïef over immigratie'
Feiten &Meningen
Revolutie op
kousevoeten in
gezondheidszorg
WOENSDAG 10 MEI 1995
COLUMN
De ondernemende medisch specialist heeft
zijn langste tijd gehad. Fr grijpt een revolu
tie op kousevoeten plaats in de Nederland
se gezondheidszorg en wel onder leiding
van die aardige, goedogende en dito optre
dende mevrouw Borst van D66, minister
van volksgezondheid in het paarse kabinet-
Kok. Wat Hans Simons niet mocht, mag zij
wel.
Waar dat aan ligt, is mij een raadsel. De
gezondheidszorg wordt de komende jaren
feitelijk gesocialiseerd door de verdere ge
lijkschakeling van de ziekenfonds- en parti
culier verzekerden. Zelfs de premie band
breedte van de particuliere ziektekostenver
zekeraars zal door mevrouw de minister
worden vastgesteld, waardoor elk onder
scheid tussen beide verzekeringsvormen-
verdampt'.
Daar was al weinig van te merken, want
je kunt je eerste klas verzekeren voor zie
kenhuisopname en gewoon op zaal terecht
komen en ook qua voeding en verzorging is
er geen enkel onderscheid meer. De daad
krachtige mevrouw op Volksgezondheid
heeft nu de farmaceutische industrie de
wacht aangezegd en dicteert vanaf heden
gewoon de prijssom voor geneesmiddelen
en voor het einde van het jaar zijn de medi
sche specialisten aan de beurt.
Er is al heel veel jaren keet rondom de in
komens van de medische specialisten. En
het moet gezegd, zij hebben het er in het
recente verleden ook naar gemaakt. Specia
lismen als cardiologie, röntgenologie en
oogheelkunde zijn berucht en verdienen de
L.
PIM FORTUYN
medewerker
naast deinsde men in die sector niet terug
voor zwarte praktijken. Menige ooglens
werd aangemeten en verstrekt door lager
gekwalificeerd personeel, dat in het ver
bond was betrokken, zonder het verstrek
ken van rekeningen. De inkomsten waren
'daardoor gewoon netto. Netto voor de oog
arts en netto voor zijn bondgenoten in het
kwaad. De fiscus had het nakijken. Deze be
roepsgroep is daar nooit echt voor gestraft
door een stevige aanpak door de FIOD.
Dergelijke praktijken en de hoge inko
mens van sommige specialistengroepen
hebben de beroepsgroep als geheel een
slechte naam bij het publiek bezorgd voor
wat betreft hun inkomenspositie. Veel Ne
derlanders denken nog steeds dat de medi
sche specialist een grootverdiener is.
De Nederlandse gezondheidszorg be
hoort onze gezondheidszorg tot de beste ter
wereld. Daarenboven is onze gezondheids
zorg daadwerkelijk voor iedereen toeganke
lijk. De president-directeur van Philips
krijgt in beginsel dezelfde behandeling als
de uitgeprocedeerde asielzoeker. Dat is een
humaan, maar ook een kostbaar beginsel.
Sinds staatssecretaris Hendriks (CDA) in hel
kabinet-Den Uyl trachten de politici die
kostenontwikkeling in de hand te krijgen.
Tot nu toe zonder noemenswaardig resul
taat.
Oud-Philips-president Dekker kwam er
aan te pas en bepleitte een marktwerking,
hetgeen betekende meer eigen risico en op
draaien voor je eigen beslissingen. Dat was
in het egalitaire Nederlandse klimaat on
aanvaardbaar. Daarna kwam Simons met
zijn plan dat feitelijk neerkwam op sociali
satie van de gezondheidszorg. Met z'n allen
in één groot staatsziekenfonds en een aan
bod dat volledig door de overheid zou wor
den gecontroleerd. De staatssecretaris heeft
dat politiek niet overleefd.
Mevrouw Borst pakt dat anders aan. Zij is
zeer wellievend, bedaard en voortdurend in
gesprek met het veld, maar gaat ondertus
sen keihard haar eigen gang. Die komt er
op neer dat het plan-Simons alsnog, maar
dan onder andere naam wordt uitgevoerd.
Flet heet dan geen plan meer, maar een sa
menstel van evenwichtige op elkaar afge
stemde maatregelen, met daarin een over
heersende en alles bepalende positie van de
zorgverzekeraars. Zij gaan doen wat de
overheid niet vermag. Zij bepalen straks
wat aangeboden gaal worden en tegen wel
ke prijs, natuurlijk in nauw overleg met de
politiek.
De ondernemende specialist, die zoveel
heeft bijgedragen aan een uitstekende ge
zondheidszorg, is aan het einde van dit jaar
voltooid verleden tijd. Mevrouw Borst heeft
op gezag van de commissie-Biesheuvel im
mers verordonneerd dat vanaf dan de spe
cialist wordt gehouden aan een norm voor
zijn omzet. Hij komt niet in dienst van het
ziekenhuis, dus blijft in naam zelfstandig
ondernemer, mevrouw Borst bepaalt echter
wel wat hij mag omzetten. Ze doet dat op
basis van de omzet van de specialist in 1993
minus een bepaald percentage. Dat is zijn
normomzet. De specialist kan medewerking
weigeren, maar de straf is ctyn dat hij van
Haar een grotere korting aan zijn broek
krijgt. Zo wordt medewerking niet verwor
ven, maar ordinair afgedwongen.
Hel is hetzelfde indien de kruidenier op
de hoek van de minister van economische
zaken krijgt te horen wat zijn omzet moet
zijn en als hij door zijn eigen inspanningen
meer weet om te zetten het 'helaas pinda
kaas' is. Een kwijnende winkelsmnd zal bin
nen de kortste keren het gevolg zijn. Het
zelfde geldt voor de medische specialisten
en vooral de ondernemers onder hen. En
tussen ons gezegd en gezwegen, de gemid
delde praktijkomzet is 300.000 gulden, daar
moet alles vanaf, van huur tot en met het
salaris van de assistente. Wat overblijft, is
de veelal karige boterham voor de specialist
en dat na jaren studie en werkweken die in
de buurt komen van de tachtig uur.
kwalificatie zakken-
vullerij ruimschoots.
In die sectoren zijn
vooral in de jaren
zeventig en de eer
ste helft van de ja
ren tachtig bespot
telijke inkomens op
gestreken.
Met name oogart
sen hebben het wel
zeer bont gemaakt.
Hun assistenten de
den veel van het
werk en zij streken
daarvoor het volle
dige tarief op. Daar-
West-Slavonië wordt netjes gezuiverd
Milan Dobrikovic weet nog exact de dag dat hij zijn huis moest ontvluchten voor de oprukkende Servische troepen. „Dat
was op 15 augustus 1991." Nu staat hij er weer. Het is 8 mei 1995. De 32-jarige Kroatische soldaat slikt en zucht. 'Zijn'
West-Slavonië is eindelijk heroverd, maar zijn huis is opgeblazen en hij heeft geen geld om het te herbouwen.
Voorzichtig loopt hij door het
kniehoge gras, alert op achter
gelaten explosieven. In de ach
tertuin staat een verroest wrak
van een personenwagen. Ook
het houten huis dat zijn groot
vader had gebouwd, bestaat
niet meer. „Alleen de fruitbo
men zijn nog heel", zegt Milan.
Vierhonderd jaar lang heeft zijn
familie op dit plekje gewoond,
zegt hij. Met de Serviërs. Maar
dat samenleven is voorbij,
denkt hij. „Ik haat ze, al doe ik
mijn best dat niet te doen. Ze
zeggen dat de lijd alle wonden
heelt. Maar hoeveel tijd hebben
we nodig?" Hij wijst. „Mijn va
der heeft 45 jaar gewerkt voor
dit huis. Ik twaalf jaar, in West-
Europa. Allemaal voor niets."
Milan Dobrikovic is geen agres
sieve man. Hij praat zacht en
heeft een sympathieke uitstra
ling. Hij heeft een zoon van acht
jaar en is waarschijnlijk best een
goede vader. „Ik wilde mijn
zoon niet meenemen, want hij
zou erg schrikken. Hij weet nog
precies wat vier jaar geleden is
gebeurd. Dat we de herders
hond moesten achterlaten, om
dat het beest zo dol was van de
bombardementen dat we 'm
niet meer in de auto kregen."
Kan hij zijn zoontje nog zo op
voeden dat hij met de Serviërs
zal kunnen samenleven? „Ik
hoop het. Weet je, die kinderen
hebben jaren op radio en TV
gehoord dat de Serviërs schul
dig zijn. Ook als ze klein zijn,
worden ze al erg beïnvloed."
Voor het eerst in bijna vier jaar
heeft Kroatië een groot militair
succes geboekt, na de ongelijke
strijd 'van 1991 -1992 tegen Ser
vië. Een van de drie gebieden
die zich rekenden tot de Servi
sche republiek Krajina werd
midden vorige week heroverd
en hoort weer bij het Kroatische
moederland. En Kroatië, dat de
afgelopen jaren zware kritiek
kreeg over de wijze waarop het
met de mensenrechten omging,
wil nu laten zien dat de bevrij
ding van West-Slavonië een
nette actie is.
Temidden van de verwoestin
gen kortwiekt een grote maai-
machine het bermgras langs
een weg. Een ploeg wegwerkers
dicht gaten in het asfalt. Solda
ten delen chocola uit aan kinde
ren, zoals de Canadezen vijftig
jaar geleden in Nederland. Het
postkantoor functioneert en de
inderhaast opgezette radiozen
derRrrradio Okucani! 93,6
Megahertz bericht over de
dagelijkse vooruitgang. Van
daag stroom, morgen wordt het
water aangesloten.
De Kroatische minister van bui
tenlandse zaken, Granic, leidt
buitenlandse diplomaten rond.
Ze zoeven het hele gebied door
in hun limousines en zijn onder
de indruk. De tijdelijk zaakge
lastigde van de Nederlandse
ambassade in Zagreb, Scheffers,
is overtuigd van de goede inten
ties van de Kroaten. „Grosso
modo is hier sprake van een
keurige operatie", zegt hij. „Ze
hebben niet voor niets zoveel
journalisten en waarnemers
toegelaten."
Maar verloopt wat de Kroaten
de 'reïntegratie' noemen wel zo
keurig? Ligt niet bij talloze hui
zen het huisraad op het erf,'in
de tuin, op straat? De binnen
vallende Kroatische eenheden
troffen honderden inderhaast
verlaten woningen aan van Ser
viërs die op de vlucht waren ge
slagen richting Servisch gebied
in Bosnië. Ze ontkennen dat er
is geplunderd, maar het klinkt
weinig overtuigend.
De Verenigde Naties en het In
ternationale Rode Kruis probe
ren nu huis voor huis te regi
streren wie er is achtergebleven,
of ze worden bedreigd, of ze
worden bestolen. Een Neder
landse VN-politieman zegt on
omwonden: „Er wordt hier wel
degelijk gezuiverd. Auto's van
Serviërs worden gevorderd, dat
is een ander woord voor gejat.
De poort naar Bosnisch Servië
staat wagenwijd open en de
mensen hebben geen aanspo
ring nodig om te vertrekken".
Volgens hem wachten de vrou
wen tot hun mannen worden
vrijgelaten door de Kroaten om
dan West-Slavonië te verlaten.
Vorige week al kregen enkele
duizenden Serviërs de kans weg
te komen, omdat de Kroaten de
enige vluchtweg drie dagen
open hielden. De extremistische
vleugel van de Kroatische rege
ring krijgt nu vanzelf haar zin:
een Kroatisch Slavonië, zonder
Servische smetten. En niemand
zal het etnische zuivering noe
men.
De weinige Servische achterblij
vers zijn ontluisterd en hun -ver
bittering is groot. Bijna vier jaar
hebben ze armoede geleden in
Krajina, het kunstmatige en to
taal niet levensvatbare Servi
sche republiekje. Al die tijd zijn
ze de speerpunt geweest van
het grote Servische verlangen
naar een sterke Grootservische
staat waar ze voor eeuwig vrij
zouden zijn van.vreemde on
derdrukkers. Bloedstollend was
de propaganda. Over de Kroati
sche moordenaars en de Servi
sche onoverwinnelijkheid.
In het nu volledig heroverde
Pakrac leunt Milica Sjarcevic op
haar tuinhek. Ze is Servische en
43 jaar. De Kroaten hebben
haar man gearresteerd; ze weet
niet waar hij is. Haar zoon, lid
van de Servische militie, is ook
spoorloos. Milica Sjarcevic is
woendend. Haar boosheid is
veel groter dan haar angst. Ze
verwijt de Kroaten dat ze geen
informatie geven over het lot
van haar man. En ze is ook alle
geloof in de Servische propa
ganda kwijt. „De Bosnisch-Ser-
vische radio zegt dat de Kroaten
onze straten schoon wassen,
nadat ze met hun tanks over de
Servische mannen zijn gereden.
Dat is onzin." We moeten bij
haar binnen komen en koffie
drinken. En ze begint een lang
verhaal, heftig gebarend, hard
pratend. Haar ouders, zegt ze,
vertelden over het Kroatische
concentratiekamp, hier niet ver
vandaan, waar in de Tweede
Wereldoorlog duizenden Ser
viërs werden vermoord.. ,,Onze
mannen zijn gevlucht, omdat ze
bang zijn dat dat weer gebeurt."
Haar zwager Vlado neemt het
gesprek over. „Als Serviër heb ik
me afgevraagd waarop onze po
litici al die tijd hebben gewacht.
Ze hebben vier jaar lang de tijd
gehad alle Servische gebieden
bijeen te brengen in één staat.
Er is niets gebeurd. We zijn in
de steek gelaten."
Knin heeft ons genaaid, klinkt
het wat grof uit de mond van
een oudere Servische vrouw.
Knin: het grauwe plaatsje vol
extremistische Tsjetniks dat
zich als hoofdstad gedraagt van
de zieltogende Servische repu
bliek Krajina. De vrouw, Sofija
Paripovic, is 71 jaar. „De afgelo
pen vier jaar zijn we alles kwijt
geraakt. En toen de Kroatische
soldaten kwamen, zei ik: voor
uit, doodt me maar. Ik kende
die jongens, ze waren zelf in
1991 uit Okucani gevlucht.
Maar ze deden niets."
Zoals zovelen weet ze absoluut
niet waarvoor de oorlog goed is
geweest. Ze vermoedt dat ze
zijn misbruikt.voor politieke
doeleinden, maar wat voor zin
heeft het zich er nog in te ver-
diepen? Ze praat tegen de herrie
van de grote speakers van Radio
Okucani in. Over vóór de oor
log, toen het goed ging. Uit de
speakers schalt het ene strijd
lied na het andere. 'Onze gra
ven zullen hen nooit vergiffenis
schenken', brult een Kroatische
band. „Ze kunnen niet meer
stoppen", zegt Sofija Paripovic.
PAKRAC-OKUCANIMAURICE WILBRINK
Nog maar drie jaar geleden
voelde de vreemdelingenpolitie
in de grote steden zich in de
steek gelaten door de politiek.
De immigratieregels waren zo
lek als een mandje, er werd bo
vendien op vrij forse schaal
misbruik van gemaakt en tot
overmaat van ramp kampte de
vreemdelingenpolitie zelf met
een nijpend personeelstekort.
Ze voerde, zo leek het, een ge
vecht tegen de bierkaai en nie
mand luisterde.
Maar herkan verkeren. Vorig
jaar daalde de immigratie, voor
het eerst sinds 1981, met zo'n
twintig procent. Want weliswaar
nam vorig jaar het aantal asiel
zoekers fors toe, op een min
stens zo belangrijk immigratie
front, dat van de gezinsvorming
en -hereniging (het laten over-'
komen van familieleden en hu
welijkspartners uit het buiten
land) blijkt Justitie belangrijke
successen te boeken.
„Het gaat de goede kant op. De
problemen rond immigratie
hebben de overheid lange tijd
onverschillig gelaten. Dat is ver
anderd. De overheid is niet
meer zo goedgelovig", constate
ren Karei van der Leest, plaats
vervangend hoofd van de
vreemdelingenpolitie in Rotter-
TOM JANSSEN
IU Vfteoêsvyp
CNW torOl ovsi VAa/ 04(J/
AGfNPAPüNt GÉN
H&WZnKihi} VM oi PwrST tnvAL
dam, en Huib van der Vorst,
plaatsvervangend hoofd van het
Bureau Verblijfsregelingen.
Eind 1991 waren niet alleen de
regels voor gezinsvorming en -
hereniging mild, er werd boven
dien op steeds grotere schaal
misbruik van gemaakt. Schijn
huwelijken en vervalste identi
teitspapieren waren aan de orde
van de dag. Verder konden ille
galen op relatief eenvoudige
wijze een semi-legaal bestaan in
Nederland opbouwen: geen
verblijfsvergunning, maar wel
een sofinummer, een legale
baan of een uitkering. „De me
dewerkingvan andere over
heidsinstanties, als de burgerlij
ke stand of de sociale dienst
was ook minimaal. Ze werden
vaak belemmerd door toenma
lige regels. Men kwam op voor
de klant. Nu is de samenwer
king prima. Bestanden zijn of
worden gekoppeld, de gege
vensuitwisseling is sterk verbe
terd. Men ziet daar ook in hoe
vaak men is belazerd", aldus
Van der Vorst.
De vorig jaar van kracht gewor
den legitimatieplicht blijkt een
sterke troef te zijn bij het afslui
ten van voorzieningen voor ille
galen. Er staat nog een intensie
vere koppeling van gegevensbe
standen op stapel.
Zeer belangrijk is de vorig jaar
van kracht geworden regel die
er in grote lijnen op neerkomt
dat alleen mensen die in hun ei
gen onderhoud kunnen voor
zien nog huwelijkspartners of
gezinsleden mogen laten over
komen.
Uit oogpunt van immigratiebe
perking is deze nieuwe regel
zeer effectief. Buitenlandse ge
zinsleden en huwelijkspartners
van bijstandsgerechtigden ko
men nu immers niet meer voor
een verblijfsvergunning in aan
merking. Het aantal schijnhu
welijken loopt hierdoor terug,
omdat het juist vaak de minst
bedeelden met de Nederlandse
nationaliteit waren die in ruil
voor een bom duiten bereid wa
ren zo'n huwelijk met een
vreemdeling aan te gaan.
In de strijd tegen de schijnhu
welijken werd vorig jaar ook de
maatregel van kracht dat een
ambtenaar van de burgerlijke
stand pas een huwelijk tüssen
een Nederlander en een vreem
deling mag sluiten als de
vreemdeling vooraf toestem
ming van de politie heeft gekre
gen.
Een derde, zeer belangrijke
maatregel tegen de schijnhuwe
lijken betreft de eveneens vorig
jaar ingevoerde maatregel dat
een aanvraag voor een verblijfs
vergunning pas in behandeling
wordt genomen als de vreem
deling beschikt over een mach
tiging tot voorlopig verblijf. De
clou is, dat zo'n 'MW' alleen
kan worden aangevraagd bij de
Nederlandse ambassade in het
land van herkomst. Illegalen of
vreemdelingen met een toeris
tenvisum die hier voorheen op
zoek gingen naar een huwelijks
partner, vervolgens trouwden
en bijna automatisch een ver
blijfsvergunning kregen, moe
ten nu eerst weer terug naar het
land van herkomst voor een
machtiging.
Loopt dan nu alles geheel op
rolletjes? Nog lang niet, stellen
Van der Leest en Van der Vorst.
Het vereiste om zo'n machti
ging in het land van herkomst
aan te vragen, is kortgeleden
door de vreemdelingenrecht
bank in de prullenmand ge
gooid.
De vreemdelingendienst merkt
het onmiddellijk aan een op
nieuw stijgend aantal aanvra
gen om een verblijfsvergunning.
„Dat kost ons zeer veel tijd, om
dat we die aanvragen nu weer
inhoudelijk moeten behande
len", aldus Van der Vorst. Het
wachten is op het kabinet, dat
studeert op verbeterde maatre
gelen.
Tijdelijk probleem is ook dat het
nog wel twee jaar duurt voordat
de huidige zeer fraudegevoelige
verblijfsdocumenten ('vodjes')
allemaal zijn vervangen door
fraudebestendige pasjes. Het ef
fect van die nieuwe pasjes is nu
al grandioos, zegt Van der Vorst,
maar vooralsnog zijn er nog ve
len die met een vervalst oud
vodje van allerlei voorzieningen
gebruik kunnen maken.
Het allergrootste probleem voor
de vreemdelingendienst is ech
ter het nijpende gebrek aan cel
len. En verder leidt het dichten
van gaten in regelgeving tot het
creatief zoeken naar andere
mazen, net als bij de belasting
wetgeving. „Dat hou je altijd,
dat is ook het spel."
DEN HAAG HARM HARKEMA
Servische burgers, klaar om Pakrac te verlaten en naar het Servische gebied in Bosnië te gaan.
FOTO EPA JOEL ROBINE
