Pril Russisch-Amerikaans
'huwelijk' staat op springen
A
if
Hoge Raad voert
spanning rond
HCS ten top
Feiten &Meningen
Meer religie^
terrorisme b
nadering 20Qhe
Bij de tandarts van de toekomst.is poetsen overbodig
l«w
Najaarsrun op de tandarts
DINSDAG 9 MEI 1995
SDA
NIEUWSANALYSE
Zelden hebben de beurs, financiële kringen
en ondernemers met meer spanning uitge
keken naar een arrest van de Hoge Raad.
De uitspraak over de HCS-zaak kan beteke
nen dat zakenman Joep van den Nieuwen-
huyzen achter slot en grendel komt. Tevens
is arrest van belang voor de vermeende
beursfraude bij Borsumij Wehry. En tegen
Van den Nieuwenhuyzen loopt ook nog een
onderzoek wegens handel in aandelen Be-
gemann tijdens de overname van scheeps
werf RDM.
Gisteren maakte kabinetschef Van Nispen
tot Sevenaer van de Hoge Raad bekend dat
de raad nog zes weken bedenktijd nodig
heeft voor een oordeel over de HCS-zaak.
„Het is een gecompliceerde zaak en de eer
ste op dit terrein."
Als de Hoge Raad erin slaagt op 27 juni zijn
pennevrucht te publiceren, dan is dat qua
snelheid bijna een wereldrecord. Van den
Nieuwenhuyzen werd op 17 oktober 1994
door het Amsterdamse hof in hoger beroep
veroordeeld. Gezien het grote belang van de
zaak beloofde de Hoge Raad spoed.
Advocaat-generaal mr. J. Fokkens, een be
langrijke adviseur van de Hoge Raad, con
cludeerde eind maart dat de veroordeling
van Van den Nieuwenhuyzen op twee pun
ten nader moet worden onderzocht. De
eerste vraag is of de wet heeft bedoeld om
de gewraakte handelwijze het met voor
kennis dumpen van aandelen HCS om de
koers te drukken strafbaar te stellen. Het
kan immers ook gangbare praktijk zijn, 'be
stendig gebruik' in het juridisch bargoens.
Een onderzoek naar wat bestendig gebruik
is, loopt momenteel. Mr. G.St. Panjer, voor
zitter van de Nederlandse Vereniging van
Beleggingsanalisten, zal hierover een advies
uitbrengen.
Een tweede vraagpunt betreft de invloed
die de geheim gehouden informatie kon
hebben op de koers van het gemanipuleer
de aandeel. Mr. Fokkens vindt dat het ge
rechtshof daaraan te weinig aandacht heeft
besteed.
Ten slotte vindt de advocaat-generaal het
voordeel dat Van den Nieuwenhuyzen uit
zijn effectentransacties wilde halen na
melijk: het nagenoeg failliete HCS redden
om zijn aandelen later met winst van de
hand te kunnen doen niet het voordeel
waar de wet op doelt. Het hof oordeelde
daar anders over.
Flet arrest in de HCS-zaak is extra belangrijk
geworden doordat justitie vorige maand
een onderzoek instelde tegen twee bestuur
ders en zeven topmanagers van het Haagse
handelshuis Borsumij Wehry. Ze worden
verdacht van 54 gevallen van beurshandel
met misbruik van voorkennis.
Het negental zou eind 1993 en in maart
1994 hebben gehandeld in langlopende op
ties ('warrants') op een obligatielening van
Borsumij, kort voor de overname van groot
handel Stokvis. Toen die overname drie we
ken later rond kwam, stegen de aandelen
en de warrants van Borsumij fors in waarde
en bezorgden ze de gelukkige eigenaars een
fortuintje.
De overeenkomsten met de zaak van Van
den Nieuwenhuyzen springen in het oog:
geheime, koersgevoelige informatie gecom
bineerd met aandelenhandel gaven andere
beleggers het nakijken. De Borsumij-top
bestrijdt overigens over geheime informatie
te hebben beschikt. De overname van Stok
vis zou, op het moment van de gewraakte
handel, nog lang niet zijn beklonken.
Wat bij Van den Nieuwenhuyzen ook een
rol speelt, is de vraag: hoe geheim is ge
heim?. De advocaat-generaal aarzelt over
de wetstechnische uitleg van het begrip.
Voor het hof geldt dat van een geheim spra
ke is als de betrokkenen koersgevoelige ge
gevens voor zich houden, die hun een onei
genlijke voorsprong op andere beleggers
geven. Dat zou dus opgaan voor zowel de
HCS-zaak als de Borsumij-affaire.
Nog een week of zes gespannen afwachten.
Dan weet financieel en beurshandelend
Nederland wat 's lands hoogste rechtscolle
ge van een en ander vindt.
AMSTERDAM RAYMOND PEIL
Top Jeltsin-Clinton dreigt morgen anticlimax te worden
Moskou herdenkt vandaag op grootscheepse wijze een halve eeuw capitulatie van nazi-Duitsland. Meer dan vijftig staats
hoofden en regeringsleiders zijn op bezoek en de veiligheidsmaatregelen zijn zelfs voor Russische begrippen ongekend
streng. Moskou is als de dood dat Tsjetsjeense terroristen zullen proberen een smet op het feest te werpen.
President Clinton arriveerde vanochtend in Moskou. Links en rechts van hem zijn de bewindslieden v
Christopher.
i buitenlandse zaken zichtbaar: links de Rus Kozyrev, recht de Amerikaan
FOTO REUTER
Dat is echter niet het enige wat
de Russische leiding zorgen
baart. De top tussen president
Boris Jeltsin en zijn Amerikaan-
se collega Bill Clinton, die mor
gen eigenlijk het tweede hoog
tepunt had moeten vormen,
zou wel eens een anticlimax
kunnen opleveren. Het prille
huwelijk tussen de twee mach
tigste staten ter wereld staat op
springen als het al niet kapot
is.
Het botert niet meer tussen
Moskou en Washington. In de
eerste plaats komt dat door de
oorlog in de opstandige Russi
sche deelrepubliek Tsjetsjenië.
De wapens zwijgen daar nog
steeds niet en de westerse gas
ten zullen hier ook belist niet
hun mond overhouden. For
meel erkennen ze dat Moskou
het recht heeft orde op zaken te
stellen in de eigen achtertuin,
maar de manier waarop de Rus
sen dat doen zint het Westen,
voorop de Amerikanen, niet. En
ze zijn nog wantrouwiger ge
worden nadat minister van bui
tenlandse zaken Kozyrev had
gezegd dat zijn land zich het
recht voorbehoudt de belangen
van de Russische minderheden
in ex-Sovjetrepublieken des
noods met geweld te verdedi
gen.
IRAN
De binnenlandse druk op Clin-.
ton om vanwege Tsjetsjenië niet
naar het Kremlin te gaan, was
heel groot. Hij vindt echter dat
hij zijn toezegging moet nako
men. Uiteraard zal hij Tsjetsje
nië ter sprake brengen, maar
dat zal weinig of geen effect sor
teren.
Ernstiger nog zijn de problemen
rond de voorgenomen verkoop
door Moskou van kernreactoren
aan Iran. De Amerikanen ne
men dat hoog op, omdat Tehe
ran volgens hen dié reactoren
wil gebruiken om atoombom
men te maken. De Russen zien
dat geheel anders. Volgens hen
zijn de reactoren daar helemaal
niet geschikt voor. Verder zeg
gen ze zich aan alle internatio
nale afspraken over de niet-ver-
spreiding van kernwapens te
houden. En ten slotte hebben ze
de 1,5 miljard gulden die de or
der oplevert veel te hard nodig.
De meeste Russische commen
tatoren stellen dan ook, dat hier
economische argumenten de
boventoon voeren. De Amerika
nen willen volgens hen simpel
weg niet, dat de Russen geld
verdienen met de handel in
kernreactoren en de verkoop
van wapentuig. Washington
verlangt dat Moskou de Iran-
deal annuleert, maar de Ameri
kaanse minister van buiten
landse zaken Christopher is rea
list genoeg om toe te geven dat
hij niet verwacht dat dit ge-
beun.
Maar het meest belangrijke
punt is de uitbreiding van de
NAVO. Jeltsin, daarin dit keer
gesteund door het parlement,
de Doema, is mordicus tegen.
De Russen zien elke uitbreiding
van de NAVO in de richting van
hun grenzen als een aantasting
van hun veiligheid. Zij vragen
zich af wat de rol van de NAVO
kan zijn, nu het Warschaupact
is verdwenen. Volgens de Ame
rikaanse krant The Washington
Post zou Clinton Jeltsin zelfs
willen voorstellen dat Rusland
op langere termijn lid van de
NAVO zou kunnen worden. De
Rus zal zich dan uiteraard hele
maal verbaasd afvragen wat de
NAVO in vredesnaam wil.
ISOLEMENT
Clinton zal herhalen dat uitbrei
ding van de NAVO met ex-War-
schaupactlanden niet tegen
M-oskou gericht is. Jeltsin zal
even nadrukkelijk herhalen dat
hij daar heel anders over denkt.
Vooral het streven van de Balti-
sche landen om een veilig plek
je binnen de NAVO te vinden en
de ontluikende liefde tussen het
Westen en Oekraïne is Moskou
een doorn in het oog. De minis
ters van buitenlandse zaken en
defensie, Kozyrev en Gratsjov,
hebben daar zulke duidelijk taal
over gesproken, dat sommige
waarnemers een nieuwe Koude
Oorlog zien aankomen.
De Amerikanen, gesteund door
de Duitsers, vinden dat de Rus
sen zwaar overdreven reageren
en zeggen dat huiVverzet tegen
het opnemen van nieuwe leden
door de NAVO, een klap zal zijn
voor het streven Rusland in het
westen te integreren. Sterker
nog, het z<5u het isolement van
het land kunnen betekenen.
De Russen stellen daar weer te
genover, dat alle Amerikaanse
presidenten, ongeacht hun poli
tieke kleur, eensgezind waren in
hun overtuiging dat de desinte
gratie van de Sovjetunie van vi
taal belang was voor de eigen
positie. En dat dus een weder
opstanding van het vroegere
rijk, in welke vorm dan ook, een
verzwakking van de Amerikaan
se positie betekent.
Kortom, het wederzijdse wan
trouwen is nadrukkelijk aanwe
zig als Jeltsin en Clinton, die el
kaar toch al niet zo schijnen te
liggen, morgen hun top begin
nen. Het huwelijk lijkt stuk en
het is aan Clinton en Jeltsin om
de scheiding zo te regelen, dat
een zakelijk contact mogelijk
blijft.
MOSKOU HANS HOOGENDUK
hog
Sektendeskundigen waarschuwen voo
meer religieus terrorisme nu het jaar 2
nadert. „Sommige sekten zullen zelfgi
welddadige gebeurtenissen uitlokken;
hun voorspelling uitkomt dat het eind ten
tijden nabij is." Michelle Gosling van 1
Sekteninformatiecentrum in Londen
spreekt deze vrees uit in een gesprek n 8 'a
het persbureau Reuters. Bruce Hoffma ^e,
recteur van het centrum voor onderzo m.
naar terrorisme en politiek geweld var .e
St. Andrew's universiteit in Schotland,
woordde dezelfde mening in een interc
met de International Herald Tribune. 1
waarschuwde het Pentagon twee jaar j
den alvbor de groei van religieus terroi
me.
Hoffman sluit zelfs niet uit dat bepaalt derl
sekten zullen proberen op grote schaa n D
mensen te doden om wat zij zien alsmei
verlossing' te bespoedigen. „Zelfs als v nstt
zonder rampen het jaar 2001 bereiken iltal
we nog niet uit de problemen. Zulke g rkl;
pen kunnen dan denken dat ze niet ge
welddadig genoeg zijn geweest."
De Japanse politie heeft sterke vermoe mei
dat de sekte Aum Shinri Kyo verantwo
lijk is voor de aanslag met het dodelijk y
rin-gas op de metro van Tokyo, waarb
rige maand twaalf mensen het leven lie
en vijfduizend gewond raakten. De ree TT
aanslag op een overheidsgebouw in
Oklahoma meer dan waarschijnlijk
daad van extreem-rechtse elementen
kwam precies een jaar nadat David Ko
die zichzelf als de zoon van God besch
de, zijn boerderij in Waco (Texas) in bi
liet zetten toen de politie deze onder
nam. Daarbij kwamen tachtig mensen
het leven. In Oklahoma werd het zoek
naar slachtoffers gestaakt bij een dodi
van 165.
Vorig jaar was de leider van de Zonnet
pel, Luc Jouret, verantwoordelijk voor
dood van 53 volgelingen in Zwitserlam
Canada. Sekteleider Jim Jones spande
kroon toen hij in 1978 in Guyana 913 ÜL
lingen het dodelijke middel cyanide lie iger
nemen. Hij had hen verteld dat ze naajkke
hemel zouden gaan.
Volgens Hoffman wordt er ten onrecht ;ete
uitsluitend aan groepen uit het Middei e ag
Oosten gedacht als potentiële daders v aan
religieus terrorisme. Dezelfde ideologis
legitimering van geweld is te vinden bi
blanke racistisch denkende christenen
de Verenigde Staten. In 1984 wilde zo'
sekte de waterleiding van Washington
Chicago vergiftigen. Een jaar later vont
FBI enorme hoeveelheden cyanide bij
andere sekte in Arkansas.
De leiders van zulke sekten, die zich pr
ter, rabbi of ayatollah laten noemen, b
ren dat ze uit naam van God spreken,
zetten hun volgelingen tot geweld aan
dat God het wil'. Zij houden volgelinge
voor dat als die daarbij om het leven kt
men, naar de hemel zullen gaan. Bijna
zulke sekten hebben zich van de same
ving afgekeerd en voelen zich bedreigd
Gewelddadige sekten hebben vaak een
charismatische leider die geen kritiek
draagt, aldus Eileen Barker, sektenexpt a,
van de London School of Economics. I
verwijst naar Jones en Koresh. Bovendi e
was tegen beide sektenleiders een ond
zoek van de justitie aan de gang.
De religieus gemotiveerde terroristen z
volgens Hoffman veel gevaarlijker dan en(j
wone' terroristen als Abu Nidal en Carl :we
Zij denken in veel gewelddadiger terrw1
Zij schrikken niet terug voor duizenden
tienduizenden doden omdat ze denkei
hiermee een hoger doel wordt gediend |jac
gedrag van zulke amateur-terroristen ii >r
volslagen onvoorspelbaar omdat hum sc)1;
tieven voor anderen niet te begrijpen z
aldus Hoffman.
Dnd
itse
lerh
LONDEN-GLASGOW Rtr-ANP
CORRESPONDENT
STEVENHAGEN
Spoelmiddel tegen tandbederf op komst
Gtow nieuw vooé irnzeéN
m QÊMOÊÊ) HEEFT m t\i vit hekpêwki^GO
e£ WW BEN NIÊÜ1NE ODPLOei
Vie. we can rnmme
WTiq UMK
Fwuew HEK-"
7ENNEN
'/WK
■F WACHT,-NIKS
2EÉ^EK) IAAT
ONS PAfêny
kmrs \P3T VRJ
roRWJE-
k NSÖVNtV
WWIWJIfc
"Z0NreN'
2Ee,*S-«W«
Te. VEEL
IWMjEiWr
4®EN'_
V
Bang voor de tandarts? Stel het
bezoek nog even dertig jaar uit,
dan is de boor volledig verdwe
nen. Een hekel aan het tijdro
vende poetsen? Het ultieme
spoelmiddel dat de tandpasta
vervangt is op komst. Tand
vleesproblemen? Onder ons ge
zegd en gezwegen, eenmaal per
twee dagen poetsen is voldoen
de. Stop, dat geldt niet voor
tandbederf. Da's een kwestie
van 'zuurstoten' en 'rijp of on
rijp glazuur'.
Tandbederf (cariës) is bij de Ne
derlandse jeugd enorm afgeno
men. Dat komt door het gebruik
van gefluoriseerde tandpasta.
Dertigplussers hebben pech, ze
zijn te vroeg geboren en stam
men nog uit het pre-fluortijd-
perk. Zelfs driemaal daags poet
sen helpt geen fluit als je niet
van het begin af aan met fluor-
tandpasta hebt kunnen werken,
zo blijkt uit onderzoeken.
Het gebruik van gefluorideerde
tandpasta is overigens volledig
ingeburgerd geraakt. In de
Haagse Witte Tandenwinkel,
goed voor honderd verschillen
de soorten tandpasta, zijn nog
maar tien merken zonder fluor
te koop. Voortbordurend op
hun succes zijn.de tandpastafa
brikanten volop bezig nieuwe
produkten te ontwikkelen. Een
tube tegen tandsteen, eentje te
gen bloedend tandvlees, eentje
tegen hete thee en kouwe koffie,
kortom de consument kan het
amper bijbenen.
Al deze inspanningen zullen
uiteindelijk leiden tot een effec
tief spoelmiddel dat de tand
pasta vervangt. Daarvan is top
ambtenaar Jos van den Heuvel
overtuigd. Van den Heuvel is dè
tandarts van het ministerie van
Volksgezondheid. Hij houdt
zich in Rijswijk niet bezig met
de gebitten van collega's maar
met het beleid dat de overheid
voert ten aanzien van tandheel
kunde. En dat betekent aan de
hand van de ontwikkelingen de
toekomst voorspellen en zorgen
voor passend beleid.
De Nederlandse tanden en kie
zen zijn er op vooruit gegaan
door regelmatige tandartsbe
zoeken, technologische vooruit
gang en doordat er veel meer
aan het voorkomen van proble
men wordt gedaan. Een bezoek
aan een mondhygiënist is al
lang niet uitzonderlijk meer.
Van den Heuvel voorziet nu al
dat een mogelijk tekort aan
tandartsen misschien beter op
gevuld kan worden met het op
leiden van meer mondhygiënis
ten.
Boren is in de toekomst niet
meer nodig omdat tandbederf is
'uitgeroeid', dankzij allerlei pre
ventieve behandelingen. Door
bijvoorbeeld het verzegelen van
kinderkiesjes met diepe groeven
voorkom je cariës. In New York
is al een tandheelkundige kli
niek voor kinderen geopend,
zonder boren en spuiten.
'Plak' is de oorzaak van tandbe
derf en tandvleesproblemen.
Gecombineerd met suiker
vormt plak een zuur. Zo ont
staat een zuurstoot, waardoor
ontkalking van het glazuur op
treedt. Maar op het moment dat
de zuurstoot ophoudt, herstelt
het glazuur zich weer. Daarom
vallen er ook niet onmiddellijk
gaten in je tanden als je er een
Mars tegenaan houdt, aldus
Van den Heuvel. Die om dit te
onderstrepen nog maar eens
een gombal opeet. „Hoezo niet
goed? Ik kreeg mijn laatste vul
ling vijftien jaar geleden, dus ik
heb geen tandbederf meer."
„Als je poetst haal je plak weg.
Heer kort, want zodra je de
borstel weglegt vormt zich al
weer nieuw. Pas na twee dagen
niet poetsen is de samenstelling
van plak zodanig dat het scha
delijk wordt voor het tandvlees.
Het herstel van het glazuur is
een natuurlijk evenwicht. Als
dat doorbroken wordt treedt
tandbederf op."
In het najaar van 1994 spurtten heel wat mensen naar de tand
arts om hun gebit nog even na te laten kijken omdat op 1 janu
ari 1995 een deel van de tandheelkundige hulp uit het zieken
fonds verdween. Vergeleken met 1993 steeg de tandheelkundi
ge hulp aan ziekenfondsverzekerden met 10 procent. Zorgver
zekeraars Nederland schrijft dit grotendeels toe aan aan de na
jaarsrun op de tandarts.
Dit blijkt uit een overzicht van Zorgverzekeraars Nederland
over de ontwikkeling van de kosten van de Ziekenfondswet.
Het overzicht is gebasseerd op de jaarcijfers van 21 van de 25
zorgverzekeraars. Bij de 21 staat ongeveer 95 procent (9,1 mil
joen mensen) van alle ziekenfondsverzekerden ingeschreven.
Per verzekerde werd in 1994 bijna 108 gulden uitbetaald voor
tandheelkundige hulp. Een jaar daarvoor was dit nog 98 gulden
per verzekerde.
DEN HAAG ANP
tlar
Die kans is volgens de mens
die het echt kunnen weten,
'cariëologen', groter naarm
het gebit meer zuurstoten tf
verwerken krijgt. Het meest
tandbederf doet zich vooral iaac
jong bent, want glazuur mot
'rijpen'. Als je ouder bent ko opv
men er bijna geen nieuweg v;
meer bij.
Intussen liggen er 's nachts' en
Nederlandse gebitten op hef krir
nachtkastje. Een op de vijfv id.
wassenen (20 procent) loop! ter
met een al dan niet goed pa de
sende 'klapper'. In Japan, w e'gi
de gebitten net zo goed (ofi uik
zo slecht) zijn als die in Nedi iwe
land, heeft maar 1 procentten
de volwassenen een kunstgt en,
Dat komt doordat het in ons te;
land jarenlang heel normaal mu
geweest de boel maar te
trekken, zelfs als er nog vam
les te repareren was.
Tegenwoordig staan tandart eef
niet snel meer klaar met het pn
breekijzer. Ze proberen juist roti
van alles om een gebit te be- den
houden. Het zijn daardoor)
vooral de ouderen die een
kunstgebit hebben. De polio ziti
maakt zich druk om de gevd ren
gen voor kunstgebitdragers' digi
het schrappen van tandarts!) de
uit het ziekenfondspakket
RUSWUK«MARJA BOONSTRA
die
zi)r
