Wie betaalt de
ouwe dag van het
groeiende grijze front?
Franse president mag vijftig auto's uitkiezen
Feiten Meningen
Avontuur rond
prestatiebeurs
niet afgelopen
'Denemarken
collaboreert®
met Duitslanr
DONDERDAG 4 ME11995
-P
NIEUWSANALYSE
Voor minister Ritzen van onderwijs is de volgende fase
aangebroken in het avontuur rond de invoering van de
prestatiebeurs per 1 september van dit jaar. De rege
ringsfracties van PvdA, WD en D66 in de Tweede Ka
mer gingen gisteren akkoord met het nieuwe regime
dat studenten aan hogescholen en universiteiten meer
dan ooit afrekent op hun prestaties.
Studenten moeten er voortaan harder aan trekken
om in aanmerking te komen voor de van overheidswe
ge verstrekte beurs. Helemaal ongeschonden kreeg de
PvdA-bewindsman zijn voorstel niet door de Kamer.
Hij ging op een aantal punten door de knieën. Zo krij
gen studenten die in het eerste jaar onvoldoende pres
teren een herkansing en mag de studie één keer voor
twaalf maanden worden onderbroken zonder dat dit
meteen de grootst mogelijke financiële nadelen ople
vert.
In de loop van de volgende maand wacht Ritzen de
confrontatie met de Eerste Kamer. De senatoren 'aan
de overkant' staan bekend als lastig, zeker als het gaat
om omstreden wetsvoorstellen. En dat is de prestatie
beurs. Niet zozeer om het
principe dat van studen
ten meer mag worden ge
ëist in deze tijden van
krappe overheidsfinanci
ën. Dat wordt in de poli
tiek vrij breed gedragen.
Maar wel omdat vraagte
kens zijn gerezen over de
uitvoerbaarheid van de
maatregel. En juist daar is
de Eerste Kamer bij uit
stek gevoelig voor.
Aan Ritzens wetsvoorstel
kleeft om te beginnen een
kritisch advies van de
Raad van State. Het colle
ge voorziet problemen in
de uitvoering en betwij
felt of de prestatiebeurs
wel de één miljard gulden
aan bezuinigingen ople
vert. De senatoren kun
nen nog meer munitie
vinden in een rapport van
de Informatie Beheer Groep in Groningen, dat Ritzen
dinsdag onder druk van de Kamer openbaar maakte.
Ook de IB Groep, de vroegere Informatiseringsbank,
die is belast met de uitvoering van de studiefinancie
ring, voorziet forse problemen. Om tijdige invoering
mogelijk te maken, moeten de geautomatiseerde syste
men worden aangepast. Deze haastklus betekent dat
sommige andere wijzigingen in de studiefinanciering
moeten worden uitgesteld en bovendien kan het nood
zakelijke onderhoud van het systeem niet doorgaan.
„Dit leidt tot meer fouten in de uitvoering. De kwaliteit
van de uitvoering komt daarmee sterk onder druk te
staan", zo staat in de rapportage. Zorgen maakt de IB
Groep zich ook over de voorlichting aan studenten die
pas deze week van start gaat.
Toch neemt Ritzen de vorig jaar in het regeerakkoord
afgesproken invoering van de prestatiebeurs als
'verantwoord' voor zijn politieke rekening. De tijd is
kort, zo erkent hij, maar reden tot uitstel ziet hij niet.
De regeringsfracties van PvdA, VDD en D66 in de
Tweede Kamer steunen Ritzen. De oppositie spreekt
van een 'kamikazescenario' en herinnert aan de cfjaos
in 1986 bij de invoering van de Wet op de studiefinan
ciering. De studentenvakbond LSVb dreigt naar de
rechter te stappen. Ritzen heeft haast. De maatregel
moet op 1 juli in het Staatsblad. Uitstel met een jaar
schiet een gat van een half miljard gulden in zijn begro
ting van volgend jaar. Er zijn betere omstandigheden
denkbaar voor een bewindsman die de confrontatie
met de Eerste Kamer aan moet.
Maar ook als de Senaat uiteindelijk op tijd het groene
licht geeft voor de prestatiebeurs blijft het voor Ritzen
een spannend avontuqr. Met al die waarschuwingen op
zak kan hij het zich niet permitteren dat er in Gronin
gen iets mis gaat. Als de postzakken met klachten zich
wederom in de gangen van de IB Groep ophopen en de
telefooncentrale overbelast raakt, omdat tienduizenden
studenten niet meer weten waar ze aan toe zijn, kan
zijn positie op het spel komen te staan. Daarom zal hij
de komende maanden ongetwijfeld geregeld de tele
foon grijpen om voorzichtig te informeren of alles in
Groningen naar wens gaat.
den haag ron meershoek
Ja Ritzen
De AOW wordt over een jaar of vijftien enorm probleem
Daar is hij weer: de
AOW. Regeren is voor
uitzien, dus PvdA-
voorman Wallage eist
nog deze kabinetspe
riode zekerheid over
de toekomst van dit
basispensioen. Wie
draait op voor de on
bezorgde oude dag
van steeds meer 65-
plussers, zo luidt de
politiek zeer gevoelige
vraag. De bejaarden
zelf, de beterbetaalden
of gewoon iedereen?
De AOW is nu nog geen pro
bleem, maar wordt dat over een
jaar of vijftien wel als er niets
gebeurt. Op dit moment heb
ben 2.150.000 Nederlanders van
65 jaar en ouder een AOW-uit-
kering. Alleenstaanden krijgen
1.273 gulden per maand, plus
69 gulden per maand vakantie
geld. Gehuwden ontvangen
1.835 gulden per maand in het
handje, plus twee keer 49 gul
den per maand vakantiegeld.
Dat alles kost dit jaar 32,5 mil
jard gulden. Die brengen de
werkenden van nu op. Ze beta
len veertien pocent AOW-pre-
mie over de eerste schijf van
hun inkomen (over maximaal
48.000 gulden).
Tot zover geen probleem. Maar
vanaf het jaar 2010 bereikt de
na-oorlogse geboortegolf de
pensioengerechtigde leeftijd.
Dan worden de baby-boomers
AOW'er. Het aantal premiebeta
lers neemt vanaf dat moment
af.
Nu kunnen 9,6 miljoen mensen
tussen de 20 en 65 jaar de lasten
dragen voor 2,15 miljoen AO-
W'ers. In 2010 is die beroepsbe
volking uitgekomen op 10,3
miljoen mensen, het aantal 65-
plussers op 2,5 miljoen. Daarna
gaat het mis. In 2038, op het
dieptepunt, zijn er maar 9,5
miljoen mensen die de premie
moeten opbrengen voor ruim
vier miljoen AOW'ers, die nu al
uitkijken naar het Zwitserleven-
gevoel.
Wat nu? Hoe gaan we die vier
miljoen senioren financieren?
Er zijn vier mogelijkheden. Ie
dereen gaat meer premie beta
len, of de beterbetaalden moe
ten dat doen of de 'rijke bejaar
den'. Allemaal wat langer door
werken kan ook.
Stel, de pensioengerechtigde
leeftijd gaat omhoog naar 67
jaar. Dat geeft straks twee voor
delen: mensen moeten twee
jaar langer wachten op hun
AOW en ze betalen er tegelijk
twee jaar langer premie voor.
Als ze werken tenminste, want
vandaag de dag is nog maar 24
procent van de mensen tussen
55 en 64 jaar actief. De werkge
vers zijn wel gecharmeerd van
wat langer doorwerken, evenals
WD-leider Bolkestein. Maar die
wordt dan ook 65 in het verkie
zingsjaar 1998.
Stel, de AOW-premie gaat voor
iedereen omhoog. De ouderen
bond ANBO bepleit dat in een
recente studie. Als niets ge
beurt, zo hebben de ouderen
uitgerekend, komen we tussen
2010 en 2030 zo'n 227 miljard
gulden te kort. Dat gat wordt
opgevuld als iedereen vanaf nu
geen veertien, maar zeventien
procent AOW-premie gaat beta
len. Dat kost de werknemers
maximaal zo'n tachtig gulden
extra per maand. Dat geld
wordt gestort in een fonds om
de AOW straks betaalbaar te
houden.
De ouderenbond hoopt hier
mee een andere mogelijke op
lossing van tafel te krijgen, on
der meer geopperd door D66:
laat de 'rijke bejaarden' maar
meebetalen aan de AOW. De
65-plussers hoeven nu geen
AOW-premie te betalen. Als ze
een leuk aanvullend pensioen
Een onbezorgde oude
dag. Maar wie gaat
dat betalen?
FOTO UNITED PHOTOS
DE BOER
tje hebben, kunnen ze best wat
meer bijdragen, zo is de ge
dachte.
De stijgende AOW-lasten kun
nen ook op de sterkste schou
ders worden gelegd, zoals Wal
lage heeft geopperd. De PvdA-
fractieleider wil de midden- en
hogere inkomens extra AOW-
premie laten betalen. Onder
meer D66 en WD, maar ook
Wallage's partijgenoten premier
Kok en minister Melkert, vinden
dat niet zo'n goed idee. Het be
tekent immers nog meer lasten
druk, en dat is slecht voor de
economie.
Er is dus slechts één ding zeker:
er moet extra geld op tafel ko
men om ook de bejaarden-van-
de-toekomst van een onbezorg
de oude dag te laten genieten
en iemand moet dat betalen.
Wie, dat moet volgens Wallage
zo snel mogelijk duidelijk wort
den.
Niet alleen bejaarden, ook poli
tici worden uiterst nerveus van
eenAOW-discussie. Het
pleidooi van het CDA om de
AOW te bevriezen, vorig jaar
vlak voor de verkiezingen, leid
de mede tot de ondergang van
het christendemocratische bol
werk. En tot een nieuw feno
meen: de ouderenpartijen met
zeven kamerzetels. Welke keuze
de politiek in het finale AOW-
debat ook gaat maken, altijd is
er wel een groep die boos is dat
juist zij de onbezorgde oude
dag van het groeiende grijze
front moeten betalen.
Er dient dus uiterst voorzichtig
te worden geopereerd en als het
even kan moet de zwarte piet
terechtkomen bij die andere
partij. Ruim 2,1 miljoen AO
W'ers zijn goed voor 32 kamer
zetels. En het worden er alleen
maar meer.
den haag wilco dekker
Herdenking bevrijdu
ir<
Denemarken maakt zich op ont
groot vertoon de 50ste verjaardag
zijn bevrijding op 5 mei 1945 te \f'c
Historicus professor Henning Pep11
heeft hierop heftige kritiek. „Wij rfec
geen overwinningsgevoel hebben qe e
ze herdenking. Een zekere nederi°P
zou meer gepast zijn, want Denemfaa
heeft in geen geval meegeholpen a|
nederlaag van de Duitsers", zo sl
Poulsen, deskundige in De bezettinfl i
in een kroniek.
„Denemarken is niet in oorlog ge, Et
met Duitsland. Het land heeft gecoP11
reerd", zo schreef deze professor af11"'
universiteit van Aarhus in het con] he
tieve dagblad Jyllands-Posten Hijgen
schreef het beeld van het verloop v?-
oorlog zoals de Denen dat hebbq
'collectieve deformatie van de gescl^f;
nis'. „Het koninkrijk was het enige
in Europa waar melk en aardappelej O
op de bon waren. Van de driedujer
verzetsmensen die naar Duitse gevn-
nissen zijn overgebracht, is 90 prjvei
teruggekeerd, en de zesduizend mtch
die in het land zijn gearresteerd, zij|h<
verder gegaan dan het kamp Froesjn.
ren in het zuiden van het land.pff
heeft men kunnen zien dat de DuitJt z
wakers dezelfde hoeveelheid voedséva
gen als de gevangenen", aldus de pi
sor.
Denemarken, dat op 9 mei 1940;
bezet, heeft als enige van de vier Iag.
Europese landen (België, Noorwfm
Denemarken en Nederland) het aqig
van samenwerking met de bezetter h rr
voor het behoud van de soeverejloi
aanvaard, zo meent de historicus, fcai
sen: „Wanneer men praat over heboc
den van de duizenden joden die inj
dankzij de hulp van de Denen, nakf
neutrale buurland Zweden zijn gevr
vergeet men dat geen enkele PuitsqpA
maar een pink heeft uitgestoken omnt
georganiseerde vlucht te beletten." ^ei
Ondanks deze kritische noten ber(an
de Denen zich met verve voor ophbl
verjaardag die in de media grootse)
is aangekondgid. Deense en Britse
tuigen maken al op 3 mei een begiT
de festiviteiten door op lage hoogtd*^
het koninkrijk te vliegen. Circa drij
derd Britse veteranen zijn voor deze
denking uitgenodigd als blijk van e
telijkheid voor de geleden offers oren
nemarken, onder leiding van gei) g
Montgomery, te bevrijden. Op de aoll
van 4 mei zullen miljoenen Denen I
koningin Margrethe voorop, een agi
voor hèt raam zetten en aansteken a j;
aankondiging vijftig jaar geleden dqde
BBC, dat er een eind aan de vijanqitii
heden is gekomen, te markeren. tssi
Het hoogtepunt van de feestelijk^ i
wordt een nachtelijk laserspektakeb K
mei, dat zich zal afspelen langs de 5 v
lometer kust tussen Skagen (het no!
lijke punt van Jutland) tot Sylt, het l!
eiland ten zuidwesten van het lan<
spektakel, dat op het strand wordt
leid door een concert met meer dai
zend musici, bestaat uit een groene
van tien centimeter doorsnede d
een hoogte van vier meter schijnt ot
oevers van de Noordzee en de z<
zend bunkers uit de oorlog die
staan.
De operatie heeft protesten losgei
bij de verzetsstrijders die eisen c
werd afgelast, want de lichtstraal h
droevige herinneringen op aan de a
klok en aan bombardementen. Zij v
erop dat Denemarken tegen de be
in opstand is gekomen door tussen
en 1945 meer dan vijfduizend sab( j
acties uit te voeren, en dat er 3.172
sen zijn gestorven in de vijf jaar I
bezetting.
kopenhagen afp
STEVENHAGEN
Als Jacques Chirac tot president wordt
gekozen, gaat hij er qua woonruimte
op achteruit", zei een medewerkster
van de burgemeester van Parijs. „In het
stadhuis bewoont hij een appartement
van 2.000 vierkante meter". Inderdaad
zal Jacques Chirac, als hij op 7 mei tot
president wordt gekozen, de komende
zeven jaar wat eng zijn behuisd.
Het Elysée Paleis, dat in 1720 werd ont
worpen door de architect Mollet, heeft
weliswaar 365 vertrekken, maar die zijn
niet allemaal voor het persoonlijk ge
bruik van de president. Frankrijks leider
moet het stellen met zes zalen en een
president moet schoon zijn drie bad
kamers.
Maar wat de overige secundaire arbeids
voorwaarden betreft, kan de Franse pre
sident zich meten met de grootsten der
aarde. Zijn gevolg bestaat uit ruim 800
mensen, die allen ten paleize werken.
Twintig van hen zijn koks, die onder de
deskundige leiding van twee chefs zijn
diners bereiden. En wanneer de presi
dent aan tafel aanzit, is er tussen het
porselein steevast een sfeervol bloem
stuk, geschikt door een van de drie full
time bloemisten in het paleis.
Voor de bierdrinker Chirac zal de wijn
kelder van het Elysée Paleis iets weg
hebben van een doolhof. Maar dat is
juist waqrom een aantal connoisseurs
aan de presidentiële staf is toegevoegd.
Het is hun taak om de bewoner van het
paleis wegwijs te maken tussen de
15.000 flessen.
Naast de wijnkelder is er ook nog een
andere kelder onder het paleis, die bijna
nog belangrijker is. In deze kelder kent
het hoofd van de generale staf, die per
manent in het paleis is gevestigd, weer
de weg. Hij kan de president desgewenst
de blauwe telefoon aanwijzen waarmee
deze grofweg half Rusland van de kaart
kan vegen. Aan de andere kant van de
lijn: het hoofdwartier van de 'strategi
sche strijdmacht', bestaande uit Mirage-
bommenwerpers met kernbommen,
kernraketten op de hoogvlakte van Al
bion en met kernraketten uitgeruste on
derzeeboten.
Vanzelfsprekend is een
president als staatshoofd
de bestbeschermde man in
den lande. Daarom is bijna
een kwart van zijn gevolg,
188 man, met oude sabels
uitgerust. Zij vormen de
presidentiële garde.
Heel belangrijk zijn ook de
transportmiddelen. Anders
dan Bill Clinton, die zich
moet verplaatsen in een
omgebouwde Boeing,
vliegt een Franse president r
supersonisch. Daartoe ge
bruikt hij een Concorde, een wat klein
toestel, dat hij echter helemaal voor zich
alleen heeft. De reis naar het vliegveld
gaat per presidentiële helikopter.
Het wagenpark vormt een probleem,
omdat de wet voorschrijft dat de presi
dent zich moet verplaatsen in een voer
tuig van Franse makelij. Terwijl een
beetje Derde-Werelddictator al een stuk
of wat 'Rollers' tot zijn beschikking heeft,
is de keuze van de Franse president be
perkt tot Renaultjes en Citroëns. Daar
staat echter tegenover dat hij er vijftig
mag uitkiezen.
Mitterrand koos, zoals alle presidenten
voor hem, voor de Renault. Omdat ook
een president zich niet in vijftig auto's
tegelijk kan verplaatsen, is het gebruike
lijk dat hij en zijn echtgenote er elk drie
krijgen. De overige 44 Renaultjes zijn
voor het personeel, dat ze echter alleen
voor zakelijke doeleinden mag gebrui
ken.
Het presidentieel paleis is gelegen aan
de Champs Elysées, op loopafstand van
het metro-en treinstation Charles de
Gaulle. Als hij wil, kan de pre
sident van daaruit in iets meer
dan een half uur naar Disney
land treinen, waartoe hij ech
ter niet tussen het gewone volk
hoeft plaats te nemen. Want,
ja, de president heeft ook een
eigen trein.
Hoewel het paleis is gelegen in
een park van 21.250 vierkante
meter, heeft de president mis
schien wel eens behoefte aan
wét extra ruimte. Daarom kan
hij ook gebruik maken van een
buitenverblijfje of acht.
Voor het ontvangen van colle
ga-staatshoofden zijn er nog twee leuke
extra paleisjes en bijvoorbeeld het kas
teel van Rambouillet, dat tevens geschikt
is voor de jacht (Giscard d'Estaing zat er
om de haverklap). Wil hij even wat jagen
tussen twee kabinetszittingen in, dan is
echter het verblijf in het bos van Marly
Le Roy weer handig (20 minuten per
trein). En heeft de president genoeg van
de loodgrijze luchten boven Parijs, dan
ligt er bij Brégangon aan de Cöte d'Azur
een fort tegen een berghelling-van:sma-
ragd aangeplakt.
Maar het is niet alles goud wat er blinkt,
en een president moet ook wel eens wer
ken. Tot de minder plezierige taken be
hoort: De Reis Naar Afrika. Afrika i!
en vies, maar een Franse president
er niet omheen.
Om de Afrikaanse reis van de presi
wat gemakkelijker te maken, zijn e
ter heel handige boekjes op de ma
Speciaal voor komende presidente
schreven, bevatten deze een lijst n
veelvoorkomende zinnen in het So
sou, een van de inheemse talen va
voormalige Franse kolonie Guinée.
maal moet een president volgens
een begincursus' toch wel het volg
vocabulaire beheersen:
Kote-khanie mu lanki (Ik heb niet
noeg dragers); Wo ti, wo n meme 0
op mij, ik kan niet zo snel); Dabonj
fekhi songgnee ra nun melie (De ri\
vol krokodillen en nijlpaarden); Wi
len khambi (Laten we teruggaan).
Wat ook niet meevalt, is vreemd ge
het salaris. Weliswaar krijgt een pri
dent jaarlijks 1,5 miljoen gulden, n
daarvan mag hij nog geen 1,7 ton z
houden. De rest is voor zijn voedsr i
bioscoopkaartjes, de stomerij en v<
een deel van zijn personeel. Als hij
bord breekt van het Elysée-servies,
dat van zijn salaris af (één bordje di
2.000 gulden).
Maar als staatshoofd van Frankrijk an
president weer wel co-prins van Ai
ra, het dwergstaatje in de Pyreneef anl
hoeft als prins niet echt iets te doer
maar strijkt voor het prinsschap w<
de twee jaar 640 gulden op. Gemak
verdiend geld, dat echter in de trad
van eeuwen her in de vorm van ha eta
kaas wordt uitbetaald.
parus cees van zweeden
correspondent
