ur& Kunst
Verboden composities'
mtrukt aan vergetelheid
'ewondering
T TT TT tt
Energieke Texas-blues
De Nieuwe Modernen
Leidse snelschilders portretteren Goekoop
s
Lachen met Bert Visscher
JNDERDAG 4 ME11995
19
4 per
ijzondere opera's uit de oorlog te zien in Leidse Schouwburg
om is
rendeli
in hoo^
pero u
ection
den pi
BIOSCOPEN
LEIDEN
LIDO 1, 2, 3, 4 en STUDIO tel; 071
124130/133210. Steenstraat 39
LIDO 1
Outbreak 16 jr., dag. 18.45 en
21.15.
101 Dalmatiërs al do t/m zo en wi
14.30 uur.
LI DO 2
Como Agua Para Chocolate w
20.00, 22.15 uur.
LAK CINEMA tel: 071-124890, Cleve-
ringaplaats 1.
Curfew ma 20.30 uur.
LVC tel: 071-146449, Breestraat 66.
Bloodsucking Freaks za 20.00.
Troma's War za 21.45.
Tromabilla za 23.30
Toxic Avenger zo 1.15
ALPHEN AAN DEN RIJN
EURO 1
Dumb and Dumber al do vr za en
woe 13 45. 18 45. zo ook 16 15; ma
di 18.45
Stargate 12 jr.. dag. 21.15.
EURO 2
Richie Rich al., dag. do vr za zo woe
13.45; zo ook 16.15.
Nell al., dag 18 45, 21.00; do t/m zo
en woe ook 13 45; zo ook 16 15.
EURO 3
Outbreak 12 jr., dag. 18.45,21.30.
EURO 4
Forrest Gump al., dag. 20.30
101 Dalmatiërs al., dovr za zoen woe
13.45, 18 30; zo ook 16 15.
DEN HAAG
ASTA 1. tel: 070-3463500, Spui 27
Stargate 12 jr., dag. 13.15, 16.00,
18.45,21.30.
ASTA 2.
Highlander 3, The final Conflict 16
jr., dag. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30.
ASTA 3.
Shallow Grave 16., dag. 13.15,
16.00, 18 45.21.30
BABYLON 1 tel. 070-3471656, naast
Centraal Station.
Pret-a-porteral dag. 13.15, 16.00,
18 45,21.30.
BABYLON 2
Forrest Gump 12 jr., dag. 13.15,
16 30,20.30.
BABYLON 3
De Tasjesdief al., dag 13.15.
Immortal Beloved 12 jr., dag. 16.00,
18.45,20.30
METROPOLEI tel. 070-
3456756,Carnegielaan 15.
Outbreak 12 jr.. dag. 13.15, 16.00,
18.45,21.30
METROPOLE 2
Legends of the fall 12 jr.dag. 18.45.
21.30
101 Dalmatiërs dag. 13.15, 16.00.
METROPOLE3
Nell al dag. 21.30.
Richie Rich al .dag. 13.15. 16.00.
18.45.
METROPOLE4
Dumb and Dumber al dag. 13.15,
16.00. 18.45.
My Life al dag. 21.30.
METROPOLE5
Pulp Fiction 16 jr. .dag. 21.15.
101 Dalmatians al dag. 13.15,
kt et Nieuw Ensemble voert op donderdag 18 mei, onder
I startt ding van dirigent Ed Spanjaard in samenwerking met
Jsseur Lodewijk de Boer, twee bijzondere opera's op
ijzondf Leidse Schouwburg: 'Der Kaiser von Atlantis' van
dividu iktor Ullmann en de kinderopera 'Brundibar' van Hans
asa. Ullman schreef 'Der Kaiser' in 1944 in het concen-
itiekamp Theresienstadt. Der Kaiser kwam niet verder
in een generale repetitie omdat de medewerkers voor-
^dig werden afgevoerd naar Auschwitz. 'Brundibar', een
jera door en voor kinderen beleefde in Theresiënstadt
ik tarentegen meer dan 50 opvoeringen. Een koor van 50
ideren zal het werk in de Leidse Schouwburg uitvoe-
brengt sinds voorjaar 1993 de
serie 'Entartete Musik' op de
markt, die dit 'verboden goed'
op indrukwekkende manier
presenteert. In het jaar dat de
vijftigste verjaardag van de be
vrijding wordt herdacht, bren
gen enkele fascinerende pro-
dukties deze serie extra onder
de aandacht.
'Entartet' (gedegenereerd) is
een term die in de negentiende
eeuw werd gebruikt door de arts
en criminoloog Cesare Lombro-
so om er een afwijking in nega
tieve zin mee aan te duiden van
wat algemeen als 'normaal'
werd ervaren. De nazi's ge
bruikten het begrip om er een
culturele norm mee te
usil
forr
mmkdei
l»
^^■iizit
schrijven maart 1938. Am-
een jaar na de tentoonstel-
g Entartete Kunst in Mün-
i organiseren de cultuurpo-
van de nazi's in Düsseldorf
tentoonstelling Entartete
usik. Het Duitse volk moet ge-
ormeerd worden over de ver-
felijke gevolgen van het 'cul-
reel bolsjewisme' en 'de jood-
arrogantie' die het arische
Ituurgoed proberen te onder-
Voortaan is atonale
iek, jazz en meer speciaal
iek van joodse componis-
absoluut verboden in Duits-
id en de bezette gebieden.
T Platenmaatschappij Decca
introduceren, namelijk het ide
aal van muziek die werd gedic
teerd door wetten van raciale
oorsprong. Het Wagneriaans
antisemitisme en het geloof in
de arische suprematie waren de
belangrijkste pijlers waarop de
nazi's hun cultuurpolitiek ba
seerden. Het nieuwe 'beleid'
zou catastrofale gevolgen heb
ben: uitvoeringen van 'Entartete
Musik' werden verboden en de
ders, componisten, musicolo
gen en docenten abrupt afge
broken. De meesten van hen
werden gedwongen te emigre
ren en de ontwikkeling v&n de
Duitse muziek werd volledig
verwoest.
Onder de componisten, wier
muziek tot 'entartet' werd ver
klaard, bevonden zich groothe
den als Stravinsky, Schönberg
en Hindemith. Verder ook Kre-
nek, Korngold, Ullman, Zem-
linsky, Haas, Krasa, Schulhoff;
joden of mensen die een be
langrijke rol speelden in de mu
zikale avant-garde van de jaren
twintig en dertig.
Commotie
Met de belangwekkende serie
'Entartete Musik' wil Decca op
de eerste plaats belangrijke wer
ken onder de aandacht- bren
gen, die te lijden hebben gehad
onder de politieke commotie
van de twintigste eeuw. Daar
naast worden ook muzikale
ontwikkelingen, trends en idee-
en gepresenteerd die werden
verwoest voordat ze volledig tot
wasdom kwamen. Ten slotte
komt in deze serie muziek aan
bod die het gevolg is van de re
actie van verdreven componis
ten op hun nieuwe woon- en
werkomgeving.
De serie heeft succes en staat
internationaal in hoog aanzien.
Dat blijkt wel uit de Edison, be
gin deze maand, voor Der Kai
ser von Atlantis van Viktor Ull
mann. Deze opera en Brundibar
van Hans Krasa worden in mei
zeven keer uitgevoerd door Het
Nieuw Ensemble.
Na de première in de Stads
schouwburg van Amsterdam
vanavond is de voorstelling op
18 mei in de Leidse Schouw
burg te zien. In de foyer van de
schouwburg is de speciaal sa
mengestelde tentoonstelling
'Children caught in War' te zien,
bestaande uit kindertekeningen
uit Theresiënstadt en het voor
malig Joegoslavië.
leiden Hij moest even stil blijven zitten. In een gemakkelijke stoel, onder het lentezonnetje, bleek dat geen al te moeilijke opgave voor Cees
Goekoop. De gebroeders Donker, Aad, Gijs en Justus, maakten gisteren in de tuin achter hun atelier aan het Rapenburg een portret van de bur
gemeester. Met enkele rake streken wisten de Leidse snelschilders, in een paar uur tijd, een karaktervol portret van de burgemeester op doek te
zetten. - foto holvast/mark Lamers
msterpam Op 83-jarige leeftijd is gisteren in Amsterdam Ellen
ValTer overleden. Ze was een van de belangrijkste naoorlogse
ilmcritici in Nederland en werd voor haar publikaties en stimu-
irend werk in diverse filmcommissies meermalen onderschei
en. In 1989 kreeg zij tijdens de Nederlandse Filmdagen een
iouden Kalf voor algemene culturele verdiensten uitgereikt. Ze
im twintig jaar werkzaam als fümrecensente van de NRC.
Jberation Party in Droomfabriek
In de Droomfabriek wordt morgenavond een Liberation
'art)' gehouden met de bluesband Monkey Puzzle. De 'jonge
londen' band begint om 21.00 uur te spelen en de toegang is
illen Waller overleden
Een Hengelose huisarts zag
hem spelen in Austin en haalde
hem naar Nederland. Blueszan
ger, gitarist en mondharmoni
caspeler Guy Forsyth kwam,
trad enkele malen op en kreeg
van dezelfde Hengelose huisarts
de kans een live-CD te maken.
'High temperature' verscheen
halverwege 1994 en sindsdien is
Forsyth ook geregeld buiten
Hengelo op de Nederlandse po
dia te beluisteren.
Bezoekers van het LVC maak
ten gisteravond kennis met de
energieke en ontwapenende
Texaan. Een zanger die zich qua
stemvolume kan meten met
Tom Jones en ook qua uitstra
ling wel iets van deze zanger
wegheeft. De band speelde voor
een groot deel echte Texas-
blues, maar beperkte zich niet
tot dat genre. Eigen nummers
werden ruimschoots afgewis
seld met oudjes van Chuck Ber
ry, Willie Dixon en andere
grootheden. De grenzen van de
blues werden daarbij ook een
paar keer overschreden, bij
voorbeeld met het Bill
Whithers-nummer 'Use me'.
Eigen nummers en een aantal
covers kwamen, mede door de
vrolijk grijnzende Forsyth, in
het begin van de avond nog een
beetje on-bluesachtig fris uit de
boxen. Maar met het ontstaan
van de eerste zweetdruppeltjes
steeg de intensiteit. In de pauze
wendde Forsyth zich tot het
LVC-personeel, met de vraag of
ze misschien tot één uur door
mochten gaan. „Deze jongens
doen altijd marathon-sets," al
dus Jeff-Willemen, de al eerder
genoemde Hengelose huisarts,
die in het publiek stond mee te
luisteren.
Forsyth's slide-gitaar maakte
na de pauze plaats voor een
kermende mondharmonica, die
af en toe ook werd gebruikt om
grapjes uit te halen met zijn
zangpartijen. De tonronde bas
sist Gil T. kreeg tijdens Forsyths
mondharmonica-spel de gele
genheid om ook wat nummers
mee te zingen. Een man met
een veel minder krachtige, maar
desalniettemin interessante
stem, die deed denken aan Dr.
John en Wolfman Jack.
Na drie uur spelen, was het
toch echt sluitingstijd. Tijd voor
een toegift was er niet meer,
maar op zo'n uitgebreide en bij
zonder aangename kennisma
king hadden de meeste LVC-be-
zoekers waarschijnlijk toch al
niet gerekend.
deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord dié, hetzij direct,
etzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
ibben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
echten. Van de snuifdoos
van oma tot het
rijsgedraaide muziekstuk
alles wat daar tussen zit.
aildaag spreekt de Leidse
Saskia de Zee,
kostuumontwerpster bij
het Amsterdamse
'theaterlaboratorium'
Dogtroep, haar
bewondering uit voor
atuurlijke materialen. ,,In
de natuur is alles
bruikbaar. Als iets rot, is
het voedsel voor een
ander."
'Eerbiedig als
schoon ervaren',
staat er in het
woordenboek achter
ondering'. Dat doe ik bij de
ituur. Ik heb bewondering
•or het ritme en de ordening
n de natuur. Het mooie is dat
een chaos is ingesloten in die
mische ordening."
k heb ooit een science-
itionfilm gezien die zich
speelt aan het eind van deze
uw, getiteld 'Soilent Green'.
icitatl' i wereld is daarin volledig
een
ennen mauwde toestanden. Je volgt
'erbevolkt, je ziet hele
n oude man die besluit e
nde te maken aan zijn leven
nen soort euthanasie-kliniek.
gaat op een soort baar
!gen en krijgt een middel
egediend om te sterven,
irwijl dat gebeurt, zie je op de
'htergrond prachtige
ïtuurbeelden. Een oceaan die
de rotsen beukt, springende
Tten, besneeuwde
irgtoppen. Alles wat de
aatschappij is kwijtgeraakt,
at is de onuitsprekelijke
hoonheid van de natuur die
man meekrijgt om de dood
verzachten. Iedereen die deze
m ziet, voelt op dat r
Bert Visscher is geheid de leuk
ste en sympathiekste cabaretier
van Nederland van dit moment.
Hij is in elk geval de allersnelste
en de meest zenuwslopende.
Hij gunt je geen moment rust,
zelfs de liedjes die ooit als rust
punt lijken te zijn bedacht, zijn
Door zijn duizelingwekkende
tempo hoeft ook niet alles van
een even hoog niveau te zijn.
Zijn grapjes graven niet diep en
een echt rake observatie zijn we
niet deelachtig geworden. Maar
lachen is het wel. Als middel
eeuwse ridder met een paarde-
kop komt hij binnen. Vanavond
gaat hij namelijk zijn droom-
prinses winnen, die hem be
loofde voor altijd bij hem te zul
len blijven als hij zeven nachten
niet slaapt. Valt hij toch in
slaap, dan verandert hij in een
pompoen.
De hele voorstelling is dus ei
genlijk een poging om wakker
te blijven: intussen moet het
publiek zorgen niet in coma te
raken van het lachen. Hectische
kolder: een Sissi-imitatie met
een sneer naar de Duitse nasyn-
chronisatie-praktijken, een ui
terst gore Sneeuwwitje-dwerg
die voortdurend aan zijn kruis
krabt, een Fransman wiens
zoontje gehalveerd is door een
reusachtige mossel, een Oost-
europese turnster wier naam,
Sveüana Kokijova, door de ran
zige commentator telkens maar
met grote zorg voor de uit
spraak herhaald wordt en een
hobby-specialist die aanschou
welijk onderwijs biedt over
bloemschikken en postzegels,
zoals de Japanse kamikaze-ze
gel die je met zijn karleltjes le
lijk kan verwonden. Hectische
kolder, maar kolder die niet be
dacht is om te beklijven. Bert
Visscher scheert over het per
soonlijke heen, hij geeft zichzelf
niet cadeau. Ook op momenten
dat hij wat ernstiger onderwer
pen aansnijdt, blijft hij zelf op
een afstand. Na de pauze ver
schijnt hij in de imposante uit
rusting van een ijshockeyer die,
als hij zich omdraait, alleen een
voorkant blijkt te hebben. Het
enige moment dat Visscher met
de billen bloot gaat.
MEUBELPROMENADE KATWUK
bewondering voor de natuur. Je
krijgt echt kippevel bij die
beelden."
„In de natuur is alles bruikbaar.
Als iets rot, is het voedsel voor
een ander. De chaotische
ordening breekt zichzelf af en er
komt iets nieuws. Verval vind ik
niet negatief. Anderen maken
bronzen plastieken, maar ik
ambieer het als kunstenaar niet
om iets voor de eeuwigheid te
scheppen. Veel dingen die ik
-maak, overleef ik niet."
'Wind in de wilgen' is een
project dat vorig jaar maart is
uitgevoerd. Het was de
bedoeling om een overgang te
maken tussen de stedelijke
architectuur en de beeldentuin
bij de Kaasmarkt-school. 'Wind
in de wilgen' is een tussenvorm,
een muur gebouwd van
natuurlijk materiaal.
„Materiaal is niet van jou, maar
dat vind je. De week voor we die
muur gingen bouwen, schaatste
ik door de Stevenshof en zag ik
wilgetakken langs de sloot
liggen. Leuk materiaal. Wilgen
hebben een ongelooflijke
daadkracht."
„Ben ik gaan bellen met de
gemeente. Heb ik gevraagd of ik
die takken mocht hebben.
Moest ik maar vragen aan de
opzichter, zeiden ze. Dus ik met
't autootje en een stanleymes
naar die opzichter in de
Stevenshof. Hij had net een
vrachtwagen besteld om de
takken weg te laten halen en
wilde het vrachtje wel bij mij
afleveren. Afijn, toen zat ik dus
met een enorme hoeveelheid
wilgetakken."
„Geweldig toch, gevonden
materiaal datje alleen
herschikt. Met stoeptegels
hebben we een stapeling
gemaakt om de overgang tussen
de gebouwen en de tuin te
markeren. Tientallen
wilgetenen zijn de grond
ingegaan; sommige zijn
uitgegroeid, andere zijn dood
gegaan. De muur heeft zichzelf
vormgegeven. Het is een
experimenteel project. Op een
gegeven moment zal de muur
wel weer instorten."
„Elk materiaal heeft zijn eigen
verhaal. Daarom moet je er niet
te veel aan rommelen en
frutselen. Met sommige
materialen heb je een dialoog,
met andere niet. Soms spreek je
gewoon de taal niet van het
materiaal."
„Met sommige natuurlijke
materialen kun je ontzettend
veel doen. Heb je die
tentoonstelling over Djenné
gezien iri het Museum van
Volkenkunde? Enorm
fascinerend dat je met met leem
prachtige bouwwerken kunt
bouwen, echte architectuur."
„Dogtroep werkt ook heel veel
met natuurlijke materialen en
locaties. Wij werken met staal,
leer en eten. We zijn geen
verfijnde artiesten. On^^^^
voorstellingen zijn sir^^B^B
reacties op een locatie^^^^
