Kwam prins door fouten
twee maal in levensgevaar?
immi
VVD handelt puur
opportunistisch
inzake Betuwelijn
Feiten &Meningen
'Een kind heeft recht
op goede ouders'
Sociale diensten blaken weer van zelfvertrouwen
ZATERDAG 29 APRIL 1995
Soms is het aardig om terug in de tijd te
gaan. Naar 15 oktober 1993 bijvoorbeeld.
De Tweede-Kamerfractie van de WD ver
zette zich toen opeens tegen de aanleg van
de Betuwelijn.
Woordvoerder Blaauw wierp vele vragen
op, vooral over de noodzaak en rentabiliteit
van de spoorlijn. En de slotsom was: er
moest nog maar eens goed over worden na
gedacht, dan kon er intussen een oplossing
worden bedacht voor de knelpunten.
De regeringspartijen CDA en PvdA ont
staken in grote woede. De liberalen hadden
een half jaar voor de verkiezingen ge
woon geen zin in een 'publieksonvriende-
lijk' besluit, zo oordeelden CDA en PvdA.
De verkiezingen zijn achter de rug. De
WD zit niet meer in de oppositie, maar in
de regering. En de liberalen hebben wèèr
een draai gemaakt. Het gewraakte 'prestige
object met een armoedig financieel jasje'
van weleer is nu het bijna-succesverhaal
van WD-minister Jorritsma.
Waarom is de WD nu eigenlijk voor de
Betuwelijn? In ieder geval niet omdat de li
beralen inmiddels overtuigd zijn van de
noodzaak van het spoor. Het positieve ad
vies van partijgenoot Hermans die in op
dracht van het kabinet de noodzaak van de
Betuwelijn onderzocht, kon de WD begin
dit jaar niet over de streep trekken. Sinds
dien is er niets gebeurd dat de noodzaak
van de Betuwelijn wèl onomstotelijk heeft
aangetoond. Sterker nog. De partij werd in
haar twijfels over noodzaak en rentabiliteit
van de Betuwelijn zelfs gesteund door tal
van deskundigen.
Maar eentje was juist heel positief: de
Rotterdamse hoogleraar Bomhoff. Die
juichte op 30 maart dat de Betuwelijn bin
nen dertig jaar maar liefst 52 miljard zou
opleveren, heel wat meer dan het CPB
voorspelde. Zijn rekensommetjes waren
nog niet eens gecontroleerd, of Blaauw ba
zuinde al rond dat hij nu toch niet meer
kon volhouden dat de Betuwelijn alleen
maar 'een stuk oud ijzer' is, zoals Bolkestein
hem eens had genoemd.
Talloze deskundigen hebben het cijfer-
werk van Bomhoff de afgelopen maand ge
kraakt, met als apotheose deze week het
Centraal Planbureau dat het Rotterdamse
rapportje naar de prullenbak verwees. Het
CPB was somber en bleef somber over de
opbrengsten van de spoorlijn.
Blaauw plaatste 'Bomhoff daarna dan
ook in het juiste licht: die van excuus-
Truus. Want de WD blijkt helemaal niet zo
zwaar aan 'Bomhoff te tillen. Prognoses
over de opbrengsten in de verre toekomst
zijn ineens „eigenlijk niet te berekenen".
De fractie is akkoord gegaan omdat de
waarheid over de rentabiliteit „wel ergens
in het midden zal liggen". En dat de rege
ring in de sombere CPB-gegevens geen re
den ziet de Betuwelijn niet aan te leggen,
vindt de WD ineens heel overtuigend. Met
andere woorden: de WD heeft geen poot
om op te staan.
Waarmee de conclusie kan worden ge
trokken dat de WD zich in de hele discus
sie over de Betuwelijn heeft bediend van
gelegenheidsargumenten. Toen de partij in
de oppositie zat en er veel maatschappelij
ke weerstand tegen de Betuwelijn bestond,
kwam het beter uit om tegen te zijn.
Nu de partij in de regering zit, en in ieder
geval het Zuidhollandse deel van de maat
schappelijke weerstand is weggemasseerd
door de eigen minister, kan het geen kwaad
om voor te zijn. De ontevreden Gelderse
bewoners en bestuurders zijn immers voor
al boos op D66. En er staan geen verkiezin
gen voor de deur.
DEN HAAG ANS BOUWMANS
4*4*J5. TP. Ml
W. «SS»- ÏTM*.- Mb3-\
Vlak na zijn thuiskomst maakte prins Bernhard een wandelingetje door de zuilengalerij van paleis Soestdijk.
ARCHIEFFOTO
Van het begin af aan is de aan
doening van de prins hij
moest geopereerd worden aan
een kwaadaardig gezwel in de
darm door de Rijskvoorlich-
tingsdienst (RVD) en AZU als
een staatsgeheim behandeld.
Medewerkers van het AZU die
hun mond open doen over de
toestand van de prins, lopen
nog steeds het risico op staande
voet te worden ontslagen.
Het had er alle schijn van dat de
RVD de prinselijke operatie niet
eens of pas na afloop naar bui
ten wilde brengen. Toen het
nieuws uitlekte, moest de RVD
het behandelteam wel commu
niqués laten maken over de
gang van zaken. Daaruit bleek
al snel dat er iets met de prins
aan de hand was, dat niet nor
maal was na zo'n tamelijk veili
ge operatie. Was er misschien
een hele stomme medische na
latigheid of zelfs fout begaan?
Het waren verontwaardigde
AZU-medewerkers die stukje bij
beetje vertelden wat er gebeurd
was. Pas nu valt uit diverse (ver
trouwelijke) bronnen de volgen
de reconstructie te maken.
Na zijn geslaagde darmoperatie
kreeg de prins een maagsonde
door de neus ingevoerd. Dat is
een irritant ding, maar de eerste
dagen absoluut nodig om bra
ken te voorkomen. De sonde
zuigt de sappen uit de zwaar-
verstoorde maag weg, die an
ders bij braken in de longen te
recht kunnen komen. Patiënten
die erg last hebben van de son
de worden vaak met sterke kal
meringsmiddelen onder zeil ge
houden.
Prins Bernhard is in het Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU) niet
eenmaal, zoals tot nu toe bekend is geworden, maar tweemaal in een
levensbedreigende situatie geraakt. De prins lag van eind november
tot eind maart in het AZU. Beide keren betrof het zulke ernstig adem
halingsstoornissen dat alleen snel ingrijpen zijn leven redde. In beide
gevallen vragen deskundigen, die overigens nadrukkelijk anoniem
willen blijven, zich af of er sprake is van medische behandelfouten
door het professorale team dat de prins behandelde: chirurg prof. Th-
van Vroonhoven, anesthesioloog prof. dr. J. Knape en geriater prof.
dr. S. Duursma. Het Academisch Ziekenhuis weigert elk commentaar
vanwege de 'privacy van ook deze patiënt'.
Al voor de operatie had de prins
kort en krachtig aangegeven dat
hij de sonde niet verdroeg en
niet wilde, en als het toch
moest, zo kort mogelijk. De be
handelend artsen zijn daar niet
krachtig tegen opgetreden. De
prins staat bekend als een ei
genwijze man. Artsen die hem
tot iets vervelends willen over
halen, moeten van goeden hui
ze komen. Bekend is dat een
specialist eens tegen de prins
heeft gezegd: „Koninklijke
Hoogheid, wilt u een koninklij
ke thuiskomst of een koninklij
ke begrafenis?" Daarop salueer
de de prins glimlachend ën gaf
zich gewonnen met een 'Aye
aye Sir."
AANGETAST
Maar de behandelaars in het
AZU gaven de prins ditmaal zijn
zin. De gevolgen van dit optre
den, of liever gezegd het ontbre
ken daarvan, hadden fataal
kunnen zijn. Zondag al, een dag
na de oparatie, lieten de artsen
de maagsonde weg. Normaal
zou die er verscheidene dagen
in zijn gebleven. In de nacht
van zondag op maandag braak
te de prins en verslikte zich in
het bijtende maagzuur. Gevolg:
officieel een longontsteking, in
werkelijkheid een ARDS (Adult
Respiratory Distress Syndrome),
ofte wel ernstig aangetaste lon
gen. Acute en permanente
kunstmatige beademing hield
de prins nog in leven.
Vanaf dat moment had de prins
niets meer in te brengen, omdat
die beademing onder een stevi
ge verdoving wordt toegepast.
Het duurde enkele weken, tot
tegen kerstmis, voor hij uit de
chemische sluimer mocht bij
komen en stukje bij beetje weer
zelf kon ademhalen. Al die we
ken kon niemand voorspellen of
hij daartoe ooit nog in staat zou
zijn. Voor oudere patiënten is
de prognose bij ARDS ronduit
slecht, de sterfkans door bijko
mende complicaties ver boven
de vijftig procent.
Het AZU noch RVD gaven aan
vankelijk toe dat de prins er be
roerd aan toe was: de commu
niqués waren een abacadabra
van 'zorgwekkend' en 'zorge
lijk', en dat verschil moest dan
iets betekenen. Nimmer is offi
cieel het maagzuur in de longen
en de term ARDS gemeld.
GEVOCHTEN
Medici weten weinig tot niets
van wat er gebeurt met een
zwaar verdoofde patiënt: vecht
het onderbewustzijn tegen de
dood, helpt dat? Hoort de pa
tiënt iets, is hij daardoor beïn
vloedbaar? Ook de patiënt weet
dat niet. De prins wist wel één
ding: hij moest en zou op 5 mei
bij zijn oorlogsvrienden in Wa-
geningen zijn. Hij kon het abso
luut niet maken er voor die tijd
stilletjes tussenuit te knijpen.
Dat zou, wist hij tot in het
diepst van zijn vezels, de bevrij-
dingsherdenking voor de oud
strijders om hem heen volko
men verpesten. Erger nog, het
zou de dood door verdriet van
andere veteranen kunnen bete
kenen. Dus Zijne Koninklijke
Hoogheid prins Bernhard heeft
zeker gevochten voor zijn leven,
met dezelfde eigenwijzigheid
als waarmee hij dat slangetje
weigerde!
Maar opnieuw werd hij getrof
fen door de koninklijke behan
deling. Enkele weken later, toen
hij bij tijden zelf weer ademde
en bij kennis was, vroeg de
prins om een slaapmiddel. Hij
kreeg een op speciaal recept ge
maakte dosis en raakte daar
van bewusteloos. Net als de eer
ste keer, na het braken, trof de
verpleging hem blauw van
ademnood aan. De eerste op
welling hem een zuurstof
masker opdrukken mislukte
omdat de prins nog een trache-
atomie in de keel had, een buis
voor beademing. Het zuurstof
masker dreigde zijn maag op te
blazen. Pas toen werd de juiste
techniek toegepast, via het buis
je.
Eenmaal weer bij zijn positie
ven en uit de acute gevarenzone
heeft hij als 83-jarige opnieuw
moeten leren lopen, ademen,
dingen vasthouden. Vakmensen
staan versteld van het tempo
waarmee die revalidatie is ge
gaan: aanvankelijk kon hij nog
geen.theekopje aanpakken, let
terlijk. In amper vier maanden
bracht de prins het van een
menselijk wrak tot een wande
laar. Daarover zijn kenners in
en buiten het AZU het in ieder
geval eens: de hoogbejaarde
prins heeft misschien zijn leven,
maar in ieder geval zijn revali
datie en herstel te danken aan
zijn wilskracht.
'Adoptieprofessor' Hoksbergen:
Hoksbergen: 'Er zijn
echtparen genoeg die
een kind willen adop
teren. Dus waarom
zouden we genoegen
nemen met minder?'
FOTO GPD
„Dat gezeur van belangengroeperingen over gelijke f
rechten. Niemand heeft recht op een kind. Kindereu'
hebben recht op goede ouders. Liefst twee. Een vader
en een moeder. Al het andere betekent een verlaging
van de kwaliteit van het bestaan".
De telefoon van professor Hoksbergen van het Adoptif[
centrum in Utrecht stond de afgelopen dagen rood
gloeiend. Een uitspraak van het Amsterdams Gerechd
hof heeft alleenstaanden en homoseksuele paren hooi
gegeven op een adoptiekind.
Ten onrechte, meent Hoksbergen. Het gaat om i
ridische adoptie en niet om een plaatsing: de vrc
zorgde al zeven jaar voor het kind. En dan vindt ook
Hoksbergen het niet meer dan billijk dat de vrouw jur|
disch adoptiemoeder wordt.
Hoksbergen kent tientallen voorbeelden waarin juridip
sche adoptie door alleenstaanden is gewenst. Allemaal
zijn het voorbeelden waarbij door een samenloop v;
omstandigheden geen weg meer terug is. Maar als e
kind nog moet worden geplaatst, dan zal Hoksbergen [t
nooit kiezen voor een thuis bij alleenstaanden of ho
moseksuelen. En dat is nu juist waarop belangengroe
peringen, maar ook de Emancipatieraad, de Gezinsrad
en hulpverleningsorganisaties als het FIOM hopen.
Volgens de Gezinsraad en Emancipatieraad zijn kindeL
ren bij alleenstaanden of homoseksuele paren helemaf
niet slechter af. Hoksbergen bestrijdt dit. Hij hecht w
nig waarde aan onderzoeksresultaten op dit gebied
omdat kinderen uit loyaliteit tegenover hun moeder
nooit zullen bekennen dat ze een vader missen of an- T
dersom. „Iedereen wil bij zijn eigen vader en moeder
opgroeien. Voor adoptiekinderen is het extra belangrijf
dat ze bij een echtpaar opgroeien omdat ze door hun L
adoptie al een uitzondering zijn. Moeten ze dan nog L
extra uitzondering vormen door bij een alleen
staande of homopaar te worden geplaatst?"
Natuurlijk kent Hoksbergen alleenstaanden die hun
kinderen beter opvoeden dan sommige niet goed fund
tionerende echtparen, maar gemiddeld blijft een echt- d
paar het gunstigste ouderpaar. Alleen al uit praktische
overwegingen, meent de adoptieprofessor. „Ik zou noj>!
eerder een kind plaatsen bij een fatsoenlijk homopaar
dan bij een alleenstaande. Dan kan ér nog iemand ziel
worden of dood gaan en er bestaat onderlinge control»
en correctie van verkeerde opvoedingspraktijken. Maa
kinderen zitten niet te wachten op twee moeders of
twee vaders, die willen gewoon een papa en een mamji
En dat kén ook. We hebben echtparen genoeg die
kind willen adopteren. Dus waarom zouden we genoe
gen nemen met minder?"
Dat alleenstaanden en homoseksuele paren wel de mc
gelijkheid hebben om via allerlei bevruchtingstechnie
ken een kind te krijgen, is voor Hoksbergen geen reden
ook adoptie toe te staan voor deze groepen. „Het
kwaad rechtvaardigt niet het andere".
Ronduit vreselijk vindt hij het bestaan van een sperma
bank die het mogelijk maakt vrouwen door kunstmati
ge inseminatie een kind te bezorgen van een anoniem^
donor. „Er wordt uitsluitend aan het eigen belang ge-
dacht en niet aan dat van het kind. Kinderen hebben
het recht te weten wie hun vader is, moeders de plicht
om dat te vertellen. Ik Zie bij adoptiekinderen hoeveel
belang zij hechten aan kennis over de biologische ou
ders. Volwassenen inmiddels, die hier in tranen uitbar
sten. Ze houden van hun adoptie-ouders maar gaan
toch opzoek. Hetzelfde zie je bij bevrijdingskinderen
.die willen weten wie hun vader was". Hoksbergen zelf
heeft op 9-jarige leeftijd zijn moeder verloren. Zijn
der hertrouwde met een vrouw, waarvoor Hoksbergen
niets dan lof heeft. „En toch was het anders, minder".
De paarse fracties in het parlement hebben inmiddels
laten weten zich sterk te maken voor een wet waardoo
adoptie door alleenstaanden en homoparen mogelijk
wordt. Hoksbergen: „Als Nederland de wet verandert,
wil dat nog niet zeggen dat er ook kinderen uit het bui;
tenland beschikbaar zijn. Andere landen bepalen de ei
sen waaraan adoptie-paren moeten voldoen. Ik ben er,
van overtuigd dat ze heel terughoudend zullen zijn in
plaatsing van kinderen bij alleenstaanden. Homoparer
zijn al helemaal niet aan de orde. Zeker niet zolang
voldoende echtparen beschikbaar zijn".
UTRECHT MONIQUE DE KNEGT
Wie betaalt, regisseert. Het is een waar
heid als een koe. En toen die stelling
donderdag werd geprojecteerd op het
metershoge scherm in het Haarlemse
concertgebouw, staken dan ook vrijwel
alle aanwezige directeuren van sociale
diensten blijmoedig hun groene ja-
stembiljet in de lucht.
Het ging er ontspannen aan toe in het
concertgebouw, waar de vereniging van
directeuren van sociale diensten Divosa
zijn jaarlijkse congres hield. Geen won
der, want de sociale diensten zijn uit de
vuurlinie. Ruim anderhalfjaar geleden
liet de commissie-Van der Zwan in een
onthutsend rapport geen spaan van de
sociale diensten heel en kwamen ze
zwaar onder vuur te liggen. Maar de so
ciale diensten hebben zich knap ge
weerd. In tegenstelling tot wat voor de
hand zou liggen, krijgen de sociale dien
sten per 1 januari in de nieuwe Bij
standswet aanzienlijk méér ruimte voor
eigen beleid.
Hoe anders is dat bij de twee grote an
dere clubs in het land van Werk&Uitke-
ring, de bedrijfsverenigingen en de ar
beidsbureaus (RBA's). Die werden ge
knipt en geschoren door respectievelijk
de commissie-Buurmeijer en de com
missie-Van Dijk, maar zij zitten nog al
tijd in het defensief. Terwijl de directeu
ren donderdag in Haarlem aangenaam
verpoosden, kreeg bijvoorbeeld de ar
beidsvoorziening tijdens een hoorzitting
over het rapport-Van Dijk in Den Haag
nog eens alle hoeken van het kamerge
bouw te zien.
De bedrijfsverenigingen en met name
hun uitvoerders (GAK, SFB/GUO en De-
tam/BVG) krabbelen iets op. Na de ko
mende privatisering van Ziektewet en
WAO en de WAO-herkeuringen dreigen
de bedrijfsverenigingen en uitvoerings
organen grote huizen met lege kamers te
worden. Voor hen blijven alleen de WW
en een langzaam wegebbend contingent
WAO'ers over. Eigenlijk kunnen we de
bedrijfsverenigingen wel opheffen, zei
FNV-Industriebondbestuurderen GAK-
topman Peperkamp onlangs. Voor de
uitvoerders liggen nog wel kansen. Flet
SFB presenteerde onlangs al een plan
om als commerciële sociale verzekeraar
verder te gaan. Het GAK wil ook die kant
op, Detam/BVG kan en zal dan waar
schijnlijk niet achterblijven.
De arbeidsbureaus staan nog aan het
begin van die weg, met aanzienlijk onze
kerder perspectieven. Sinds ze vorig jaar
hardop zeiden dat er een grote groep
werklozen is waarvoor zij niets kunnen
doen, brak de hel los. En Divosa zaagt
nog altijd met volle overtuiging mee aan
de stoelpoten. Een paar dagen voor de
hoorzitting van donderdag schreef Divo
sa de kamerleden nog eens dat 'bij veel
gemeenten grote ontevredenheid be
staat over de inzet van de arbeidsvoor
ziening voor moeilijk plaatsbare werklo
zen'. En let wel, dames en heren kamer
leden, dat wordt echt niet beter, want
'op dit moment constateren wij dat de
bezuinigingen bij de arbeidsvoorziening
ten koste gaan van deze groep werklo-
Er stond nog wel iets in de brief over 'in
tensieve samenwerking' op een 'gelijk
waardige basis' met de arbeidsvoorzie
ning, maar dat vernisje hield precies één
alina stand. Daarna volgde wat de direc
teuren van de sociale diensten willen: de
macht. Ze willen (een groot deel van) het
geld van de arbeidsbureaus en dan zelf
kunnen beslissen wie ze in de arm ne
men om hun klantjes aan werk te hel
pen. Dat kunnen de arbeidsbureaus zijn,
maar ook anderen. En als de arbeidsbu
reaus al mogen werken voor de sociale
dienst, dan toch alleen op contractbasis,
liet Divosa weten. Niks gelijkwaardig
heid dus.
De arbeidsvoorziening reageert voorals
nog als een geslagen hond. CBA-voorzit-
ter De Boer heeft zijn vertrek deze week
aangekondigd. En tijdens een paneldis
cussie in het concertgebouw over die
'samenwerking' toonde voorzitter Rinus
Haks van het RBA Kennemerland, een
toch in de strijd geharde CPN'er, zich de
meegaandheid zelf. Contractbasis? Beta
ling naar resultaat? U vraagt, wij draaien.
Vooralsnog zitten die pot met geld en
die regiefunctie nog niet in de nieuwe
Bijstandswet. Desondanks hebben de
sociale diensten alle reden om zich zelf
bewust op te stellen. Want nu de ar
beidsbureaus langzaam uit beeld ver
dwijnen, is er domweg niemand anders
dan de sociale diensten aan wie de zorg
voor langdurig werklozen kan worden
toegewezen. Alle onweerlegde kritiek
van Van der Zwan ten spijt.
Vandaar dat de Rotterdamse wethouder
van sociale zaken Simons en de Bredase
directeur sociale zaken Van Boxmeer
donderdag hardop herhaalden wat de
arbeidsbureaus eerder de das om deed:
dat de helft van de huidige bijstandsont
vangers nooit meer aan de bak komt.
Vandaar dat de oud-staatssecretaris van
volksgezondheid zelfs zei dat Rotterdam
schouderophalend voorbij zal gaan aan
de in de nieuwe wet opgenomen sollici
tatieplicht voor bijstandsmoeders met
lagere-schoolkinderen. Beter had hij het
herwonnen zelfvertrouwen van de socia
le diensten niet kunnen uitdrukken.
HAARLEM SJAAK SMAKMAN
TOM JANSSEN
„(I KAP
