ERDAG 29 APRIL 1995
Het (gewapende) verzet neemt toe. De
Duitsers antwoorden met steeds har
dere acties. Verzet kost in de oorlog
duizenden mensen Het leven. Intussen
is in Europa de tijd van grote Duitse
militaire overwinningen voorbij: de slag
bij het Russische Stalingrad loopt op
een nederlaag uit en de Duitsers wor
den uit Noord-Afrika verdreven,
waarna geallieerde troepen in Italië lan
den.
Öp 6 juni begint D-Day. Een gealli
eerde troepenmacht landt, komend uit
Engeland, op de stranden van Norman-
dië. De bevrijding van bezet West-
Europa begint met zware strijd. Neder--
land verwacht een snelle bevrijding en
viert op 5 september 'Dolle Dinsdag'.
De opmarS loopt echter vast tijdens de
Slag om Arnhem. De gevolgen zijn dra
matisch: het zuiden is bevrijd, in de rest
van Nederland begint de Hongerwinter.
De Hongerwinter zorgt voor de donker
ste maanden van de bezetting. Naar
schatting 20.000 Nederlanders komen
om door de ontberingen. Intussen stort
het Duitse rijk door toedoen van gealli
eerde en Russische troepen steeds ver
der in. Op 5 mei wordt Nederland
officieel bevrijd. In Wageningen (hotel
'De Wereld') geven de Duitsers zich
over. Met name voor de Randstad
duurt het nog enkele dagen eer de
geallieerden ter plaatse zijn.
Een nieuwe oorlog begint in Europa.
Adolf Hitler, sinds 1933 in Duitsland
aan de macht, laat zijn leger begin sep
tember onverhoeds Polen binnenvallen.
Engeland en Frankrijk roepen daarop
de oorbgstoestand uit. Nederland ver
wacht net als in de Eerste Wereldoor
log (1914-1918) neutraal te kunnen
blijvenDuitsland garandeert dat ook in
een officiële schriftelijke verklaring.
Joden moeten vanaf april een gele
Davidster dragen. Enkele maanden
daarna beginnen massale deportaties.
In totaal verblijven er in Nederland
bij het het begin van de oorlog zo'n
•A7\:' 160.000 joden De meesten verdwij-
NL/ nen via kamp Westerbork (Drenthe)
naar Duitse vernietigingskampen. Min
der dan een kwart van de Nederlandse
joden overleeft het nazi-regime.
In april bezetten de Duitsers Noorwe
gen en Denemarken, Ondanks de afge
geven garantie blijkt vervolgens ook
Nederland aan de beurt. Op 10 mei
trekken de eerste Duitse troe
pen binnen. De Nederlandse
tegenstand blijkt feller dan ver
wacht. O.p 'i 4 mei slaan de
Duitsers hard toe: het bombar
dement op Rotterdam. De bin
nenstad wordt totaal verwoest.
Nederland capituleert de vol
gende dag. De bezetting
begint.
Op 25 februari is er een massale daad
van verzet in Amsterdam en omgeving.
De 'Februaristaking' breekt uit. Aanlei
ding vormen de steeds verder gaande
maatregelen tegen joden. Zo wordt
door de Duitsers de jodenbuurt bij de
Nieuwmarkt afgegrendeld. Als vierhon
derd joodse Amsterdammers worden
opgepakt en weggevoerd, ligt het
openbare leven twee dagen plat.
Leiden officieel uit oorlogstijd. Op 8 mei 1945 trokken de Canadezen binnen via de Korevaartstraat (links op de foto het toemalige pand van De Gruyter).
