Vuist tegen afgesloten
wegen en enge mannen
Bergwandelen kun je niet uit een boekje leren
n de voetsporen
van Graaf Floris
gedragen tot de popularisatie van een
sport, die in Nederland tot voor kort
een 'truttig' imago had. Alleen de de
LAW al heeft zo'n 3500 kilometer -
verdeeld over circa 30 verschillende
routes - uitgezet en (met de bekende
wit/rode strepen) gemarkeerd. Ruim
1500 kilometer is nog in voorbereiding.
Van alle officiële LAW- trajecten zijn
topogidsen (routebeschrijving, topogra
fische kaart, beschrijving van landschap
en omgeving en informatie over open
baar vervoer en logiesmogelijkheden)
uitgebracht. Bekendste tracé's zijn LAW
9 (Pieterpad van Pieterburen naar
Maastricht), LAW 8 (Zuiderzeepad -
rondom de voormalige Zuiderzee),
LAW 5-2 (Visserspad - Hoek van Hol
land-Haarlem) en LAW 1 -2 (Flevopad -
Steenwijk-Muiden). Net geopend: de
nieuwe versie van LAW 1 -3 (Graaf Flo-
rispad - Muiden-Bergen op Zoom).
Info: Stichting LAW, Postbus 846, 3800 A-V
Amersfoort. Telefoon: 033-653660
De totale lengte van het Nederlandse
wandelpadennet is in de loop der jaren
opgelopen tot 4500 kilometer. Daar
wordt gebruik van gemaakt door naar
schatting zo'n 600.000 wandelaars.
Vooral de met veel publiciteit omgeven
activiteiten van de Stichting Lange-Af-
stand-Wandelpaden (LAW) heeft bij-
iergwandelen: Over
het algemeen mag je
zeggen dat je niet
Voorzichtig genoeg
kunt zijn. foto rob
van den dobbelsteen
'Draai om als je merkt dat de tocht te hoog
gegrepen is... over het algemeen mag je
zeggen dat je niet voorzichtig genoeg kunt
zijn... Aan de andere kant is overdreven
voorzichtigheid ook niet op zijn plaats'. Dat
zijn aanwijzingen waar je wat aan hebt, zou
ik zeggen. Ik haal ze uit het boekje 'Berg-
Wandelen. Voorbereiding/Uitrusting/Tech
niek' geschreven door Robert Weijdert en
Lilian Peters.
Wandelen in de bergen is de laatste jaren
enorm populair geworden. Dat wil zeggen:
honderdduizenden gaan weliswaar de ber
gen in - en dan vooral de Alpen - maar be
perken zich dan toch tot de allerbekendste
plekjes en de allerplatst getreden paden.
Het is niettemin een bekend beeld: dames
op halfhoge hakjes en heren op uitgelub-
berde gymschoenen op een kale 2800 meter
hoge graat. Nog vaker zie je op die plaatsen
mensen op modieuze bergschoenen, die in
korte broek en T-shirt en hoogstens een
zonnebril erop zijn uitgetrokken 'omdat het
toch mooi weer is' en die zich doodlachen
omdat jij een ijspickel bij je hebt en een re
gencape. Als ze ter plaatse worden overval
len door een onweersbui, die van de terug
tocht een survivaltocht van de eerste orde
maakt, dan vergaat het lachen hen natuur
lijk wel.
Met die laatste categorie in het achterhoofd
is het boekje 'Bergwandelen' kennelijk ge
maakt. Maar het citaat aan het begin maakt
toch meteen ook duidelijk, dat je bergwan
delen net zomin uit een boekje kunt leren
als bijvoorbeeld het besturen van een vlieg
tuig of het bedienen van een computer.
Niettemin: je moet toch ergens beginnen.
De uitgebreide waarschuwing dat een be
hoorlijke conditie en een dito uitrusting on
ontbeerlijk zijn is dan ook nuttig en op'zijn
plaats. De bergen zijn op veel plaatsen een
vijandige wildernis die niet met zich laat
spotten - daar zit hem vaak ook de aantrek
kelijkheid in.
Maar de bergen zijn ook als ecologisch sys
teem erg kwetsbaar, en daar laat het boekje
te weinig van zien. Het beste advies aan de
bergwandelaar is immers: beperk je tot ge
bieden waar weinig meer te verpesten valt
en laat de rest van de bergwereld onbewan-
deld. Nee, het boekje geeft zelfs uitgebreide
aanwijzingen voor wandelen buiten de pa
den, over puinhellingen, over alpenweiden
en grashellingen.
Hen voor de hand liggend aspect van het
bergwandelen met kinderen wordt vrijwel
buiten beschouwing gelaten: de beveiliging.
Een kind van vier tot tien jaar kan - de au
teurs bevelen dat ook aan - best wandelen
in de bergen. Maar het is noodzakelijk voor
het kind een alpinisten'harnas' mee te ne
men, dat met een paar karabinerhaken en
■een stuk bergtouw aan je eigen riem kan
worden vastgemaakt.
Wie helemaal groen tegenover het berg
wandelen staat, zal wellicht iets hebben aan
dit boekje. Bijvoorbeeld om er toch maar
van af te zien en zich voortaan te beperken
tot laaglandwandelingen. Wie serieus over
weegt te beginnen met bergwandelen, zal
toch de behoefte voelen aan vervolglitera-
tuur. Nog beter misschien: de eerste berg
wandelingen te maken onder leiding van
een ervaren gids. En bovenal thuis te zor
gen voor een (zeer) goede conditie...
'Bergwandelen, Voorberciding/Uitrusting-
/Techniek' geschreven door Robert Weij
dert en Lilian Peters en uitgegeven door
de Nederlandse Bergsportvereniging, Van
Aerssenstraat 178, 2582 JT Den Haag. Prijs
f30,-
Joost Dijkerman, auteur van en
kele routeboekjes, wandelt nog
niet zo lang. De Wageninger be
gon er tien jaar geleden mee.
Om stress en cholesterol uit het
crisis-lijf te lopen. Nu is het
wandelen voor hem ontbijt. El
ke morgen stapt hij om zeven
uur het huis uit om anderhalf
uur later verkwikt terug te ke
ren. Dan pas kan de dag echt
beginnen. Dijkerman heeft let
terlijk maar zeker ook figuurlijk
vele stappen gezet om tot de
oprichting te komen van de
nieuwe wandelvereniging 'Te
Voet'.
Belangenbehartiging. Daar gaat
het Joost Dijkerman uit Wage-
ningen om. Een vuist tegen al
die afgesloten wegen, doodlo
pende straten, bordjes verbo
den toegang, drukke wegen...
Kortom: het gaat om het be
houd van het wandelplezier.
Want dat komt lelijk in de ver
drukking in een land, dat steeds
automobieler wordt. Dat er al
heel wat wandelorganisaties be
staan geeft Joost Dijkerman grif
toe. Maar er is er - zegt hij - niet
één, die zich de maatschappelij
ke relevantie van het wandelen
aantrekt. Of die bij gemeenten
aanklopt om straat, buurt of
streek eens wat wandelvriende-
lijker te maken.
Actie
Landbouw-ingenieur Dijker
man (een topografische kaart
kent geen enkel geheimen voor
hem): „We zijn hier in Wage-
ningen actie gaan voeren tegen
een bestemmingsplan, dat op
nieuw enkele wandelmogelijk
heden dreigde te versperren.
Met de plaatselijke werkgroep
heb ik toen een traject uitgezet
voor de Wageningse Eng. Twee
'ommetjes' van elk zes kilome
ter: De Zoom-route en de
Brink-route. Daarin heb ik aan
gegeven wat de toekomstige
knelpunten zouden kunnen zijn
en vervolgens is de gemeente zo
vriendelijk geweest daar zoveel
mogelijk op in te spelen."
Omdat Joost Dijkerman ver
moedt dat veel meer gemeen
ten de wandelaars op dergelijke
wijze tegemoet zouden kunnen
treden, is Te Voer opgericht, een
initiatiefgroep die in het voor
jaar een begin heeft gemaakt
met het bundelen van de krach
ten. Bovendien wordt samen
werking gezocht met andere
wandelorganisaties zoals Op Le
men Voeten, de stichting Lange
Afsta'nds Wandelpaden (LAW),
de Nemo voor vrije wandelaars,
de Rugzaklopers, Lopende Za
ken, het Nivon, de NNWN, de
NLAWB, de NWB, de KNBLO,
de NUW... Dijkerman grijnzend:
'Er zijn in ons land inderdaad
meer wandelsportbonden dan
omroepen."
Medaillelopers
Maar dat Te Voet daarom over
bodig zou zijn, bestrijdt Dijker
man. „Wat de meeste organisa
ties doen - en goed doen - is het
uitzetten van wandelroutes voor
zowel recreatieve wandelaars
als sportlopers. De wandelvere
nigingen organiseren marsen
voor medaillelopers; de stich
tingen houden zich meer bezig
met het in kaart brengen van
mooie en landschappelijke
wandelroutes. Wat wij voor
staan is vooral belangenbeharti
ging. Te Voer wil in de breedste
Elke ochtend om zeven uur stapt Joost Dijkerman zijn huis uit voor een wandeling van anderhalf uur. Niet zelden begeleid door jeugdig talent.
Joost Dijkerman van Te Voet': 'Wandelplezier komt lelijk in de verdrukking'
zin opkomen voor het wandel
genot, of dat nu sportwande-
laars betreft, recreanten, wan
delaars in clubverband of vrije
wandelaars".
De nieuwe vereniging spiegelt
zich aan het werk van de alter
natieve fietsbond, de ENFB, die
op lokaal en regionaal niveau de
belangen van de fietsers is gaan
behartigen. In twintig jaar heeft
die Fietsers Bond (33.000 leden
inmiddels) via een groot aantal
acties flink wat kunnen berei
ken ten dienste van de fietsers.
Die functie wil Te Voer gaan ver
vullen voor wandelaars. Passief
de waakhond spelen en actief
kijken, bepraten en activeren
waar wat te bereiken valt. Hier
een recht van overpad bewerk
stelligen, daar een kerkepad
heropenen, soms een doodlo
pende weg door middel van een
verbindingspaadje op te nemen
in het wandelpaden-net en el
ders een bord 'verboden toe
gang' legaal laten verdwijnen.
Daarnaast wil 'Te Voet' service
gaan verlenen aan wandelende
leden. Bijvoorbeeld door op
kaart en floppy een overzicht
samen te stellen van alle wan
delmogelijkheden in ons land.
Ook wordt gedacht aan een
contactblad, waarin leden een
wandelmaat kunnen vragen.
Dat is volgens Dijkerman tame
lijk hard nodig. Niet alleen uit
oogpunt van gezelligheid, maar
ook om wille van de veiligheid.
Hij denkt daarbij met name aan
vrouwen, die het steeds griezeli
ger gaan vinden alleen te wan
delen in bijvoorbeeld een lom
merrijke omgeving. Veel wan
delpaden immers, worden ge
kruist door 'enge types'.
Neem Sylvia Borg uit Amster
dam, mede-oprichtster van Te
Voet. Ze trekt er bij voorkeur
met enkele gezellen op uit. Voor
de ambiance, maar zeker ook
voor de veiligheid: „Ik zou niet
graag alleen aan de wandel
gaan. Ik heb genoeg van andere
wandelende vrouwen gehoord.
Vooral de Kennemerduinen zijn
berucht. Je wordt er voortdu
rend lastiggevallen door verve
lende mannen".
Een ander vrouwelijk lid van de
initiatiefgroep Te Voet, Liesbeth
van Weelden uit Zutphen, zal
ook niet gauw alleen op stap
gaan: „Als jong meisje ben ik
ooit eens achterna gezeten door
een man en niet zo lang gele
den ben ik ook snel rechtsom
keer gegaan vanwege een en
gerd. Vrouwen zijn nu eenmaal
kwetsbaarder en voelen zich
ook eerder bedreigd. Het zal
deels wel ingebeeld zijn, maar
vaak genoeg ook is er werkelijk
gevaar".
Na een eerste oproep meldden
zich voor Te Voet direct al een
tweehonderd toekomstige leden
en inmiddels worden hier en
daar de mouwen reeds opge
stroopt. In Gelderland en Zuid-
Holland zijn kerngroepen ope
rationeel; in Zeeland, Brabant
en Utrecht zoeken contactper
sonen naar medestanders. Joost
Dijkerman vult tijdelijk zijn da
gen met het structureren van de
nieuwe club. De Wageninger,
net 58 jaar geworden, kon ver
vroegd zijn docentschap neer
leggen. Wandelen is zijn passie
sinds hij er tien jaar geleden een
crisis mee overwon. Een zwerf
tocht over de Veluwe bracht
hem de innerlijke rust en ge
zondheid terug en nu dus be
gint hij geen dag zonder een
wandeling van anderhalf uur.
Info: Ir. Joost Dijkerman,
Churchillweg 112,6706 A£,
Wageningen, telefoon: 08370-
15734.
ollandse landschappen in het Graaf Florispad.
gen, langs rivieren, vaarten en
molens en door historische
stadjes wordt een groot deel van
de oude en nieuwe Hollandse
waterlinie gevolgd.
De uitgegeven routegids voor
de tocht geeft steeds kleine
stukken aan van ongeveer 5 km,
want de route leent zich ervoor
om in vele etappes af te leggen.
De brochure geeft een schema
aan van zeventien wandelda-
gen, waarbij steeds geëeindigd
wordt bij een goede openbaar-
vervoersverbinding. De afstan
den variëren dan van 12 tot 21
km per dag. Ook zijn veel over
nachtingsadressen opgegeven
voor de weekeinde-wandelaars.
Voor de stevige doorstappers is
een week voldoende om deze
landschappelijk fraaie töcht te
maken. Verwacht mag worden
dat nog deze zomer het voet-
veer over de Lek van Jaarsveld
naar Ameide (nabij Salmsteke)
in de vaart komt. De wandel
tocht kan daardoor ook via dit
tracé worden gevolgd.
Bergen op Zoom
niet 'het einde'
Het ligt in de bedoeling het Graaf
Floris-pad in de toekomst verder
door te trekken en te combineren
met Belgische en Franse wandel
routes. Die hoop wordt althans
uitgesproken door president Hu-
bert van de Europese Wandel-
bond. Als de wens bewaarheid
wordt ontstaat een noordzuid-
route, die vier grote steden ver
bindt: Parijs, Brussel, Antwerpen
en Amsterdam. Het nieuwe Graaf
Floris de Vijfde-pad is geheel be-
wegwijzerd met de bekende
roodwitte signaalstickers. De rou
te-gids is verkrijgbaar bij ANWB,
VW, boekhandel en stichting
LAW in Amersfoort (ISBN
90.71068.218), kost f 28,90 en
bevat 42 kaarten en 136 pagina's
beschrijving van zowel de route
als de karakteristieken van het
landschap dat wordt gepasseerd.
raaf Floris de Vijfde kan verder
prukken naar het zuiden. Tot
oor kort liep het naar hem ge-
oemde pad vanaf z'n sterf-
i laats Muiden naar Schoonho-
en. Nu is het lange-afstands-
'andelpad over de Lek zuid
aarts doorgetrokken tot aan
1 ergen op Zoom. De 225 kilo-
ïeter lange tocht voert de wan-
elaar langs puur Hollandse
i ndschappen als die van de Al-
lasserwaard en de Holland-
he Biesbosch.
et volgen van het Graaf Floris-
ad. mag dan veel raakpunten
met onze geschiedenis,
Tnoderne recreant heeft
iorgaans meer eigentijdse be-
felingen: wandelen op een
htrekkelijk en rustig traject.
St 'spoor' van Floris liep aan-
nkelijk van Amsterdam (later
ëmen, weer later Muiden) via
Vechtstreek en het westelijke
fidegebied naar Schoonhoven
n de Lek. De route was jaren
rug al uitgezet door Alex Wijs
an, lid van de Ollandse Lange
[stands Tippelaars (OLAT). De
msterdammer kreeg veel eer
in zijn werk, want het werd
en veel gelopen wandeltour.
lengs groeide de belangstel-
ig verder te trekken op het
ad dat ooit door Graaf Floris
eVijfde werd begaan en waar
in het beginpunt nu ligt bij het-
ïlijknamige, in Muiden gele-
fn café, niet ver van de plek
aar 'Der Keerlen God' door de
delen werd vermoord. Walter
Itadhouders en Peter Zwang
jerhoorden de roep en trokken
iet pad door tot Bergen op
foom. Daarvoor moest bij
iclioonhoven de Lek worden
Overgestoken om via Alblasser-
^aard en West-Brabant ten
[lotte de Zuidnederlandse ves-
fingplaats te bereiken.
jDe route werd onlangs officieel
|eopend door een als graaf ver
klede middeleeuwse wandelaar,
[nder anderen in gezelschap
ran voorzitter Ype Jansen van
Ie in Amersfoort gevestigde
lichting Lange Afstands Wan-
Ipaden. Via dijken, tiendwe-
