Trafalgar Square
Boedapest, een stad vol muziek
Van de Sacre Coeur
binnen drie uur met de Eurostar naar
[Is je vakantie had, bracht je die bij
Óorkeur niet door in een stad. Of
êt moest Parijs zijn. Of Londen. Aan
ndere metropolen werd niet ge
acht. Maar daar is met de introduc-
e van de 'tussendoor-vakantie' da-
ig verandering in gekomen. Steden-
lizen zijn voor de Nederlandse tour-
perators zo belangrijk geworden,
at er zelfs aparte gidsen aan wor-
en gewijd.
'olgens een NIPO-onderzoek,
(aakten in 1944 circa 600.000 Ne-
erlanders een trip naar een buiten-
tndse stad. Parijs (30 procent) en
(19 procent) liggen nog
(eeds ver op kop, maar het aantal
ïensen dat voor Praag, Rome, Ber-
jn en Brussel boekt (alle hadden vo-
gjaar een marktaandeel van onge-
eer 4 procent, wat gelijk staat aan
4.000 trips), groeit gestaag. In de
i )p-twintig zijn Parijs, Praag en
oedapest de snelste stijgers. Parijs
ankt dat aan de enorme aantrek-
ngskrachtvan Disneyland Parijs;
iFaag en Boedapest aan het feit dat
i' pas de laatste jaren eenvoudig te
greiken zijn. Andere steden die om
oog kruipen zijn Florence en Rome.
>e belangrijkste bestemming buiten
u.ropa is volgens het NIPO sinds jaar
n dag New York. The Big Apple
waarvoor de interesse flink groeit)
ómt weliswaar nog niet voor bij de
érste twintig, maar scoort met 1
rocent (6.000 reizen) een ruime
oldoende. De gemiddeldereisduur
por Parijs bedraagt 5,8, voor Lon-
len 6,6 en voor andere steden zelfs
9 dagen. Als het om transport
;aat, kiest de helft van alle stedenbe-
oekers voor de auto en als accom-
lodatie is het hotel (60 procent) fa-
oriet. Ruim 45 procent van de ste-
enreizen wordt geboekt door men-
en tussen de 15 en 34 jaar. Bij de -
roep 65-plussers is dit soort trips
Tinder populair (10 procent),
en nieuwe trend zijn de combinatie-
j ?jzen van onder meer Arke en Hol-
ind International; twee steden in
^hVaWantie. Lohdëh/Parijsïs eën
i oorbeeld; Wenen/Boedapest en
röme/Florence twee andere. Ook
urmen er paketten worden geboekt
1 iet bezoeken aan musicals, toneel
tukken en shows en dergelijke. NZH
Haarlem gaat nog verder: per bus
litinnen in een enkele reis alle Scan-
J Inavische hoofdsteden (Kopenha-
En, Oslo, Stockholm en Helsinki)
'flus de Noordkaap worden bezocht.
De Sacre Coeur, een van de vele symbolen van Parijs.
Hiphoppen tussen drie wereldsteden. Of
noem het een vakantietriootje dat ook bij
de strengste zedenmeester door de beugel
kan. Met Amsterdam (luchthaven Schiphol)
als vertrekpunt, Parijs en Londen 'doen' in
een paar dagen; is er een spannender drie
hoeksverhouding denkbaar? Blijkens statis
tische gegevens van het onderzoeksbureau
NIPO gaan jaarlijks rond 600.000 Nederlan
ders als 'stedentrippers' de vakantiemarkt
op. En of ze nu georganiseerd (40 procent)
of op eigen gelegenheid hun bestemming
kiezen, sinds jaar en dag zijn Parijs en Lon
den als reisdoel voor een stedenvakantie
het meest in trek.
De 'Eurotunnel' heeft een brug geslagen
tussen beide steden; in beginsel zijn Parijs
en Londen als twee werelden van verschil
sinds 6 mei vorig jaar nader tot elkaar ge
bracht. Maar feit is dat na de officiële ope
ningshandeling door de Britse koningin Eli
sabeth en de Franse president Francois
Mitterand hooguit eenvijfde deel van het
gemotoriseerde verkeer tussen het platge
slagen Calais en de White cliffs of Dover on
der de zeebodem duikt. De meerderheid
zweert onveranderd bij de veerboot.
Vertaald in geld gaat het thans van 'au' bij
de exploiterende onderneming. In 1994
werd 387 miljoen pond (ongeveer een mil
jard gulden) verlies geincasseerd bovenop
het reeds geïncasseerde déficit. Voorlopig
lijkt er weinig kans dat aan het einde van de
tunnel licht gloort. In een brief aan de aan
deelhouders sloeg Alastair Morton als be
stuursvoorzittervan 'Eurotunnel' onlangs
alarm. Er wordt aangehikt tegen een schul
denlast van 20 miljard. Het streven van 'Eu
rotunnel' is nog dit jaar 50 procent van het
passagiersvervoer in handen te krijgen.
Eurostar
Van eminent belang is daarbij de stoelbe-
zetting van de 'Eurostar', de hoge snel
heidstrein die sinds 14 november tweemaal
daags en sinds 3 april 6 maal daags door de
Kanaaltunnel davert om in nog geen drie
uur de verbinding tussen het Gare du Nord
en Waterloo Station te onderhouden. Aan
Franse kant gaat het zilverkleurige snel
heidsmonster, op de rails gezet door de Eu
ropean Passenger Service (EPS), de Société
Nationale des Chemins de Fer (SNCF) en de
Belgische spoorwegen op plein vitesse.
Futurisme in de tegenwoordige tijd. Laag
vliegen met een gang van 300 kilometer per
uur zonder dat de passagier er veel van
merkt. Comfort rijdt mee met de 400 meter
lange trein, plaats biedend aan 794 passa
giers. Van wie de eerste klassers 195 pond
betalen voor een retourtje Londen-Parijs en
de 'eenvoudige' treinreizer 155 pond.
Na de-obscure sensatie van twintig minuten
duisternis in de Kanaaltunnel 'boemelt' de
'Eurostar' het Verenigd Koninkrijk in met
een vaart van 140 kilometer per uur. Een
vaste verbinding met 'the Continent' was
nog daaraantoe, het besef dat het tijdperk
van 'Brittannia rules the waves' voorgoed
voorbij is, begint zo langzamerhand immers
foto maison del'a France Admiraal Nelson waakt vanaf z'n sokkel over Trafalgar Square.
De futuristische trein die het vliegtuig nu ook op het traject Parijs-Londen concurrentie gaat aandoen.
ook aan gene zijde door te dringen. Maar
beslissen over aanpassing van het Britse
spoorwegnet aan 'Eurostar' behoort nog al
tijd tot het onvervreemdbaar recht van het
Verenigd Koninkrijk'. Vooralsnog dus geen
opgefokte 'Eurostar' door het bedaagd
glooiende landschap van het Graafschap
Kent. Kalm aan, dan breekt het lijntje tus
sen Parijs en Londen niet.
Wie Jim Rowe, media relations manager
van European Passenger Services, op z'n
woorden gelooft kan bijna niet anders con
cluderen dan dat binnenkort vrijwel nie
mand het straks nog in z'n hoofd zal halen
de oversteek anders dan via de Eurotunnel
te wagen. Rasoptimist Rowe laat de finan
ciële perikelen rond de Kanaaltunnel voor
wat ze zijn. Het komt allemaal wel goed,
daar komt in het kort zijn betoog op neer.
„Een half miljoen mensen hebben sinds no
vember gebruik gemaakt van de 'Eurostar'.
Maar nog tijdens het vakantieseizoen zal
voor menigeen de verbeelding werkelijk
heid worden. Onder het Kanaal door met de
'Eurostar', van Londen naar Parijs, van Lon
den naar Brussel of van Londen naar Am
sterdam. Waarschijnlijk komt die lijn via
Brussel naar Holland er in 1996. Een retour
tje gaat 95 pond kosten, me dunkt een pret
ty generous offer."
En zo gaat Rowe nog even door met zo veel
mogelijk mensen de 'Eurostar' in te praten.
Volgens zijn bespiegelingen moet het mo
gelijk zijn uiterlijk 1997 op jaarbasis 6 7
miljoen passagiers binnen te halen. „En be
gin volgende eeuw kunnen er toch zeker 14
tot 15 miljoen enkele reizen verkocht wor
den. Als het een beetje meezit kan het met
de 'Eurostar' dus in dubbel opzicht snel
gaan.
'Treinen' van Parijs naar Londen, oftewel
een lijn tussen narcistisch chauvinisme en
beheerst ingehouden eigendunk. Binnen
drie uur van de ongemanierde ober aan de
Champs Elysées die een bak slappe koffie
serveert voor een woekerprijs naar de stijf
upperlip, nippend aan de tea.
April in Paris. Ach, hoe dikwijls is de wulps
in de lentezon flirtende Lichtstad niet be
zongen met al haar allure en poeha? Welge
daan, poenig vlak onder de Are de Triomp-
he, studentikoos in het Quartier Latin en
schilderachtig platvloers in Montmartre.
Bezienswaardigheden te over. Waarbij het
meer dan een aanbeveling is de Tour Eiffel
voor de verandering te mijden en La Cité
des Sciences et de l'Jndustrie met een bezoek
te vereren. Geopend in 1986 in de toen lou
che quartier La Vilette; inmiddels is het ge
spuis verdwenen en heeft de wijk mede
door de vestiging van de toeristische attrac
tie een ware opknapbeurt ondergaan. Een
dorado voorkinderen trouwens, la Cité des
Sciences et de l'Inclustrie. Spelenderwijs
kunnen ze kennis maken met de ins- and
outsvan de produktieprocessen. En in een
TV-studio hun eigen programma regisse
ren.
En what's new in London? Weinig eigenlijk.
Ja, dat Docklands zijn opgekalefaterd lot
hoogst modern zakelijk trefpunt in wat eens
een gehavend havengebied was. Dat de
Britse reisconsulent Footsteps Sherlock
Holmes-speurtochten en wandeltochten or
ganiseert in de omgeving die Jack the Rip
per ooit onveilig maakte. Dat op gezette tij
den de tegenwoordig belastingplichtige Eli
sabeth 'uit arremoe' de poorten van
Buckingham Palace opengooit voor het toe
risme. En dat de 'House of Detention', een
vroegere ondergrondse gevangenis uit de
tijd van Charles Dickens ook door de BBC
veelvuldig als toeristische trekpleister wordt
gepousseerd. De gidsen lopen er in Victori
aanse klederdracht rond.
Maar verder heeft Londen met Parijs ge
meen dat ook het zoveelste bezoek nooit
een déja vu-gevoel opwekt. Alles is in feite
al gezegd over Sacre Coeur en l ower Brid
ge, over Place Pigalle en Picadilly Circus.
Maar de verrassing blijft. Parijs en Londen
zien is het doen van een ontdekking; een
weerzien met Parijs en Londen bevestigt
dat elke herinnering slechts een replica is
van de fascinerende werkelijkheid.
In het komende winterprogramma van
Arke Stedenvakantie zal de gecombineer
de trip naar Parijs en L,onden voor het
eerst worden aangeboden. Informatie: het
ANVR-reisbureau.
Interieur van de Opera in Boedapest, waar je op de trappen zomaar ver-
zeild kunt raken in een groepje muisgrijze landgenoten. foto Hon
gaars verkeersbureau
Traag komt het paardenhoofd omhoog, een
gekwelde blik in de ogen. Dan zakt de kop
en ondergaat het dier gedwee de luide knal
len van de zweep en het gewicht van de rui
ter. Even later zit het paard als een hond op
zijn staartstuk, de achterbenen keurig gebo
gen. In de paardenshow van Almavira'g
SzakszöVetkezet is niks te dol. Paarden ho
ren bij de poesta, de Hongaarse laagvlakte,
die van oudsher een voedingsbodem is voor
verfrissende witte wijnen. Hier kan de bui
tenlandse bezoeker zich onderdompelen in
de folklore van de Magyaren, de woeste
avonturiers die vanuit het verre Azië naar
het hart van Europa trokken.
Hier spelen de zigeunerorkestjes het
mooist, hier smaakt de goelash het best,
hier zijn man en paard broeders en speelt
de vrouw de tweede viool. Wie Hongarije
wil zien als cliché kan nergens beter terecht
dan in de streek rond Kecskemet (wat zo
veel als geiteplek betekent) en Lajosmizse.
Maar zoals Volendam en Marken niet meer
zijn dan een klein kanten zakdoekje uit de
Hollandse uitzet, zo is de poesta niet meer
dan een tipje van de sluier van Europa's
verborgen schat.
Met die kreet afficheert het Hongaars ver
keersbureau zich en dat is zo gek nog niet.
Flongarije heeft toeristen heel wat meer te
bieden dan rodeo's en rode wijn. Een van
de grote trekkers van Hongarije is de mu
ziek. En dan gaat het niet om een zigeu
nerstrijkje, dat overigens vaak van grootse
kwaliteit is, maar om concerten en recitals
in het klassieke genre.
Boedapest bijvoorbeeld steekt met zijn pro
grammering Wenen en Salzburg naar de
kroon. Het lentefestival boekt jaarlijks top
orkesten en dansgroepen, die honderddui
zenden liefhebbers naar de Flongaarse
hoofdstad lokken. In juli en augustus doet
de stad het - deels in de open lucht - nog
eens dunnetjes over, om het jaar af te slui
ten met een lange reeks concerten in no
vember. Of het nou gaat om kamermuziek
of opera, de uitvoeringen zijn harmonieus,
de zalen schitterend en van goede akoestiek
en de prijzen zeer schappelijk. Hoogüit is
het tijdens de pauze even dringen voor een
glaasje Tokajer wijn.
Bruggen
Boedapest. Eigenlijk twee steden: Boeda en
Pest. Ze liggen elk aan een kant van de Do-
nau en zijn door acht machtige bruggen
met elkaar verbonden. Die bruggen zijn al
een attractie op zichzelf. Alle acht werden
verwoest aan het einde van de Tweede We
reldoorlog, toen de Duitsers een enorme ra
vage aanrichtten in de Flongaarse hoofd
stad. Zeven van de acht bruggen werden in
oude stijl herbouwd. Alleen de ranke Erzse-
bet- (Elisabeth)brug is modern. De witte
stalen bogen voeren het verkeer via de
hoofdaders van hartje Pest direct naar de
Boedaheuvels aan de overkant. Even ver
derop brengt de Szabadsag- ofwel Vrij-
heidsbrug het befaamde Gellerthotel met
zijn bronnenbaden op loopafstand van het
museum van hedendaagse kunst en de fraai
gerestaureerde overdekte markt aan de
Vamhaz korut (boulevard) in Pest.
Een stukje stroomopwaarts ligt de stoere
kettingbrug, de oudste hangbrug van Euro
pa, nederig aan de voet van de heuvel waar
op de burcht boven stad en rivier uittorent.
Wie geen fut heeft voor de honderden trap
treden naar het kasteel kan eenmaal over
de brug meteen omhoog met een kabel
baantje. Het kasteel biedt ondermeer on
derdak aan het historisch museum en de
schatkamers van de koningshuizen, waar
aan met Habsburgers abrubt een einde
kwam.
Drukte
En dan is er de Margit- (Margriet)brug,
waarover elke bezoeker van Boedapest toch
op zijn minst één wandeling zou moeten
maken. Want al kun je terecht in de oudste
metro van het continent en slingeren vrolijk
bellende trammetjes zich door de straten,
Boedapest is, zoals zoveel steden, geknipt
om wandelend te ontdekken. De Margit-
brug maakt in het midden een knik van vijf
tig graden bij de toegang tot het Margitei
land, met de beboste heuvels van Boeda het
recreatiegebied voor de Boedapestesters.
Verkeer komt hier niet, alleen een stadsbus
die zwemmers of baders afzet.
Boedapest alleen al telt 123 bronnen en 27
badhuizen. Fenomenaal is het Gellerthotel,
aan de voet van de Gellertheuvel met zijn
marmeren pilaren waartussen de penetran
te zwavellucht hangt. Dat het ook zonder
luchtje kan, bewijst het hypermoderne He-
liahotel, gebouwd naar Scandinavische ad
viezen, met veel licht hout en glas, waar een
complete staf van dokters, fysiotherapeu
ten, zweminstructeurs en masseurs de bui
tenlandse gasten verwent. Het Helia bestaal
pas enkele jaren en richt zich op de gezond
heidstoerist, die een vakantie benut om te
kuren en indien nodig vanuit zijn rolstoel in
de behandelbaden wordt gehesen.
Maar of het nou wordt vergoed door de
zorgverzekeraar of niet, een tripje naar
Hongarije is sowieso niet compleet zonder
een bezoek aan een badhuis. Opgefrist en
schoon tot in de poriën smaakt een Hon
gaars maal des te beter. Restaurantjes zijn
soms spotgoedkoop, maar van de opge
diende schotels is dan weinig te verwach
ten. Vanaf de middenklasse is dat echter
geen probleem. Over het algemeen kun ie
voor beduidend minder geld dan in Necler-.
land in Hongarije uitstekend eten. Gerbe-
aud aan het Vörösmartyplein is een aanra
der voor een kopje koffie met een puntje
taart. Een absolute must is New York aan de
Terez körut: een prachtig art nouveau-de-
cor, vol hoekjes en nisjes, ballustrades en
balkonnetjes. Een simpele bestelling staat
hier borg voor minstens een half uur kijk
plezier.
Vrijwel alle Nederlandse touroperators
hebben Hongarije in hun pakket, veelal
busreizen. Afhankelijk van bijvoorbeeld
duur en accommodatievorm kosten die
trips een paar honderd tot ruim duizend
gulden per persoon. Vliegtuigmaatschap
pij Malev vliegt een keer per dag op en
neer tussen Boedapest en Amsterdam.
Een retourticket kost 559 gulden (599 in
het hoogseizoen). De KLM vliegt twee
maal daags voor minimaal 880 gulden.
