'Neem je zakdoeken maar mee' Illusies in snel tempo aan scherven Cultuur&Kunst CBK draait rollen om Vj l anita [Tikaram _niet somber op haar Jnieuwe cd Offensief Spaanse boekenmarkt Podiumkunsten, musea, theater en bioscoop naar laag btw-tarief JINSDAG 25 APRIL 1995 Zilvercollectie Ritman bij Sotheby's 3f week te bezichtigen bij veilinghuis Sotheby's in Amsterdam. Het gaat om 81 stukken die vandaag, woensdag en donderdag wor den tentoongesteld. De collectie is daarna te bezichtigen bij So theby's in Genève, waarna de stukken 16 mei onder de hamer komen. De verkoopwaarde wordt geschat op ongeveer acht mil joen gulden. looj Deltaplan niet-rijksmusea voortzetten den haag Het Deltaplan voor het behoud van verzamelingen van niet-rijksmusea moet na 1996 worden voortgezet. Ermee ophouden als het huidige plan afloopt zou een catastrofale ver- f he n'et'8'n8 van kapitaal en menskracht betekenen. Dat zegt de q Mondriaan Stichting in het rapport 'Zoden aan de Dijk' dat gis teren aan staatssecretaris Nuis van cultuur is aangeboden. Het Deltaplan van het ministerie voor cultuur is bedoeld om achter standen in conservering en beheer van collecties en archieven weg te werken. De Mondriaan Stichting voert het plan uit voor zover het de niet-rijksmusea betreft en heeft daarvoor zes mil joen gulden per jaar ter beschikking. (voj Willem Nijholt, donderdag in Leidse Schouwburg, speelt tragische Cole Porter Het had een tussendoortje moeten worden. Maar voor Willem Nijholt is de rol van Cole Porter toch weer een mijlpaal in zijn carrière aan het worden. Inmiddels is de voorstelling over het leven van deze even begaafde als tragische Amerikaanse songwriter allang geen kleine pro- duktie meer. Aanvankelijk zou 'You're The Top' na de première op 15 april in Haarlem, twintig keer in de thea ters staan, maar dat aantal is imiddels al verdubbeld. Donderdag is de show te zien in de Leidse Schouwburg De keuze van de LD-kunstredaktie e kunstena enLo. t/m za. 12-17 uur, do. 19-21 uur, Centrum Beeldende Kunst, Hooglandse ~j Kerkgracht 19-21Leiden. t b vélet Centrum Beeldende Kunst isoijCBK) heeft met de expositie Dei^De rollen omgedraaid' het ini- ekaiatief genomen om personen 'erznie in het dagelijks leven veel- gotfuldig in aanraking komen met ieriunst, maar die niet eerder als slojentoonstellingsmaker voor het al moedicht zijn getreden, in de iljajunctie van gastcurator uit te paaiodigen om een expositie sa- jnen te stellen. Het is de bedoe- jing van het CBK om deze vorm tan presentatie, waarbij de keuze moet aken uit de kunstuitleen-col- jaarlijks te laten terug ke- Annemiek Ruygrok en Jan ijsdam van de kunstredactie het Leidsch Dagblad zijn itgenodigd om het spits af te ijten. In het dagelijks leven zijn zowel toeschouwer van :unst als interviewer en com- entator. Bij het kiezen van de erken waren zij beperkt tot de ij het CBK voorradige kunst- erken. Een aantal werken van 'voorkeurskunstenaars'was bevallig uitgeleend. Hierdoor 'iangt er van veel kunstenaars ilechts één werk, hoewel het de /oorkeur-van Rijsdam was om iran een aantal van zijn favorie- jen meer te laten zien. Ruygrok en Rijsdam hebben de werken niet geselecteerd ursdi'anuit een specifiek thema. Zij nebben zich laten leiden door nun persoonlijke smaak. Het PBK heeft helaas niet aangege ven wie welke werken heeft ge kozen, maar ook zonder dat te weten valt wel onmiddellijk op dat twee verschillende persoon lijkheden deze tentoonstelling hebben samengesteld. In de keuze van Rijsdam overheersen abstracte schilderijen (onder anderen van Nijenhuis, Van Summeren, V.d. Water, Duiven voorde en Kölling) terwijl bij Ruygrok meer figuratief werk aanwezig is (Vink, Hakkaart, Stikkelorum, Van Manen en Willemse). Leuk is dat er ook werken hangen die nog niet eerder zijn uitgeleend of tentoongesteld, zoals het fotodrieluik van Joyce de Gruiter. Op zwart geschilder de doeken van groot formaat heeft zij vlaksgewijs (delen van) foto's geplakt. De onderwerpen zijn te rubriceren in categoriën erotiek (of pornografie), dood en verderf. Op het middelste werk zijn de woorden 'God went home years ago' te lezen. Je moet goed kijken om pre cies te zien wat De Gruiter heeft samengevoegd, zoals in het vlak waarin een deel van het hoofd van een dame te zien is, met ro de mond en opengesperde lip pen. Daar omheen zijn, zoals de bladeren van een bloem zich om het hart groeperen, ontelba re edele delen van mannen en vrouwen te zien. Beelden - op mini-formaat - van vibrators, borsten en tepels, penissen, pe netraties en vagina's zetten zich op je netvlies vast. Andere af beeldingen zijn bijvoorbeeld oorlogsfragmenten. Vreemd dat zo'n heftig en discussie uitlok kend werk nog niet eerder is uitgeleend of in ander verband is tentoongesteld. amsterdam hans visser Terecht zag producent Cor Franc dat het leven van Cole Porter (1893-1964) een ge droomd uitgangspunt moest zijn voor een muzikale theater voorstelling rond Willem Nijholt en Gerrie van der Klei. Meer dan vijftig songs uit het oeuvre van Porter zijn verweven in het script van Pieter van de Water beemd. Een wervelend verhaal vol muziek en dans, dat steunt op feiten en een tikkeltje fanta sie, want het blijft theater. Of om met Willem Nijholt te spre ken: „Dit is het verhaal van een man die, verscholen achter de keurige facade van een gelukkig huwelijk, een nachüeven had: hij betaalde hoerenjongens en leefde buiten de Moederskindje „Ik ben geboren in Semarang, Nederlands-Indië, 1934. Daar leerde ik onbewust de muziek van Porter kennen. Bij die swing-achtige flarden van mijn moeders grammofoonplaten liggen mijn vroegste muzikale herinneringen. En toen we di rect na de oorlog in Nederland arriveerden, kwamen die songs zelfs als een golf op me af. 'Night And Day', 'Don't Fence Me In', noem maar op." „Ik zong ze mee met de radio. Met een ragebol als microfoon en zonder te weten wèt ik zong. 'Let's Do It', prachtig. Pas jaren later ontdekte ik dat al die lied jes van Cole Porter waren. „Hij begon liedjes te schrijven. toen hij nog rechten studeerde. In de jaarlijkse show van de uni versiteit hadden zijn liedjes zo veel succes dat hij besloot be roeps te worden. Maar dat mis lukte. Depressief vertrok hij naar Frankrijk. Het leven was daar in de jaren twintig wat wil der en vrijer, zodat hij als ho moseksueel minder verborgen hoefde te leven. Intussen ver spreidde hij in Amerika het ge rucht dat hij in het Vreemdelin gen Legioen zat. Want Porter leefde in een soort fantasiewe- 1.5E 29,3 alkmaar kees groenenboom ,7 Op achttienjarige leeftijd brak ,^ze wereldwijd door met de hit 2'_i Good tradition' en het album Oi'Ancient heart'. Haar donkere stemgeluid, poëtische teksten melancholische uitstraling vormden een intrigerende com binatie. Tanita Tikaram is is nu t heeft met 'Lovers in the city' haar vijfde album afgele verd. 'Lovers in the city* is de eerste tat waarvoor ze ruimschoots de tijd heeft genomen. Omdat ze wilde werken met producer Thomas Newman (componist de filmmuziek bij 'Scent of >man' en 'Fried green toma toes at the Whistle Stop Cafe'), icjvestigde ze zich in Los Angeles. Daar kwam het album bij stuk- n beetjes tot stand. Tien mooie songs, kleine gedichten envoudige melodieën, op getuigd met uitgebalanceerde arrangementen. Zowel strijkers als blazers worden sober en in getogen gebruikt. Ze zijn be doeld, zegt Tikaram, om te stre len, niet om te schetteren en te jubelen. Eigenlijk had de plaat beter kunnen uitkomen in de herfst. Er spreekt een sfeer uit van een niet onaangename weemoed, van een onafwend baar afscheid dat niet alleen maar pijnlijk is. „Het is zeker geen somber al bum", zegt Tikaram. ■Melancholiek, ja. Of het ook droevig is, weet ik niet. Het is intens, maar dat moet ook. An ders krijg je non-muziek." Som ber is ze ook beslist niet. Ze praat zacht, een beetje verlegen, maar met gevoel voor humor en aanstekelijke lachbuien tussendoor. „Ik ben op dit moment geluk kiger dan ik ooit geweest ben", zegt ze. Toch zijn uitbundige nummers op haar cd uiterst schaars. Zelfs 'Happy taxi', haar ode aan LA, heeft iets weem digs, al is ze het daar zelf i Tanita Tikaram: „Ik ben op dit moment gelukkiger dan ik ik ooit ben ge- mee eens. 'Leaving the party' is een vreemde mengeling van een zaamheid en baldadigheid. En, legt ze uit, achter de tekst moet niet meer gezocht worden, het is geen beeldspraak. „Eigenlijk gaat het over mijn gebrek aan verleidingskracht. Ik ben niet zo'n Don Giovanni. Mijn alter ego wel. Ik ben altijd gefasci neerd door mensen die dat wel hebben, die een soort lichtheid hebben, en zelfvertrouwen. Hoe zuidelijker in Europa, hoe meer dat toeneemt. In Italië komen ze naar je toe en zeggen: 'O, wat ben je mooi!'. En dat doen ze op zo'n manier dat je volkomen voor ze valt, terwijl je heel goed weet dat het helemaal niets voorstelt. Als een Engelsman het zei, zou je denken: vuile vie zerik! Ik heb nog nooit een ver leidelijke Engelsman ontmoet." Verlegen wil ze zichzelf niet noemen, gereserveerd wel. „Ik ben nogal mensenschuw. Ik be kijk eerst of iemand in wezen goed of slecht is. Mensen zijn reld." „In Parijs ontmoette hij Lin da. Ze leek op zijn moeder. Cole was in wezen een moederskind- je. Net als zijn moeder Kate, was Linda zakelijk aangelegd. Bo vendien was ze niet gewoon rijk, maar steenrijk. Ze had een ongelukkig huwelijk achter de rug en vond Cole reuze interes sant. Ze hield van hem en bleef bij hem tot haar dood. Een ver standshuwelijk, maar vol kame raadschap. Zij stimuleerde hem, probeerde hem van het idee af te helpen dat hij maar een tien- derangs componist was." „Linda voedde ook zijn gevoel voor cultuur. Ze bouwde een kring van moderne kunstenaars om hen heen. Picasso, Modigli- ani, Strawinksy en Noël Coward kwamen daar geregeld over de vloer. Een soort jet set. Zij sti muleerden het bezoek aan de Cöte d'Azur, maakten Venetië tot een feestzaal en Parijs tot een salon. Porter groeide uit tot een gevierd artiest. Maar een maal terug in Amerika wist nie mand wie hij was. Dat veran derde toen hij ook daar eerst succes boekte en Hollywood hem vroeg songs voor films te gaan schrijven." In 1937 struikelde het paard waarop hij reed. Het viel en daarbij werden Porters beide benen verbrijzeld. „De dokters wilden na dat ongeluk zijn rech terbeen amputeren, maar ijdel als hij was, weigerde hij dat te accepteren. Dus hield hij zijn been. Zevenentwintig jaar lang heeft hij pijn gehad. Drugs, drank en pijnstillers hebben hem in die jaren gesloopt." „Linda heeft hem nog tot haar dood geestelijk overeind kunnen houden. Maar toen daarna bleek dat het been er toch af moest, was het gebeurd met hem. Hij was gebroken en heeft sindsdien geen noot en geen woord meer geschreven. Heel ironisch heet zijn laatste liedje 'Wouldn't It Be Fun Not To Be Famous?'. Een trouwe butler heeft hem tot zijn dood bijgestaan. Zo stierf hij oud, Willem Nijholt: „Cole Porter had nóg briljanter kunnen zijn, als hij zich echt vrij verloederd en verbit terd." „Net als 'Foxtrot' en 'Cabaret' spelen ook in dit verhaal de ja ren dertig een grote rol. Ik heb iets met die tijd. Wat toen rijk was, was écht rijk en arm was heel arm. Natuurlijk ben ik te gen het grote verschil daartus sen. Maar 'rijk' had toen nog ni veau en culturele bagage. He laas is 'rijk' nu vaak ordinair." „Ik hou van de songs van Por ter en de literatuur en het to neel van die tijd, zoals Coward. Door de televisiecultuur, het hapsnap-kijken, merk je dat het publiek nu moeite heeft met lange zinnen. Een scène mag niet langer duren dan een halve minuut. Want zo gaat dat met de soaps, de spelletjes, met Al les. Vooral in Nederland. Men sen staan niet meer open voor geestigheden in een tekst. Het moet komen van struikelen over je voeten of het moet plat op de seks zijn gericht. Alles draait om het onderlijf." Gerrie van der Klei speelt de rol van Linda. „Natuurlijk is dit voor haar weer een verhaal uit de jaren dertig, veertig. De bal jurken komen haar de keel uit, maar ja, je hebt die tijd aan je kont hangen en dan moet het maar. En wat is er eigenlijk te gen om een stuk met zulke heerlijke muziek te brengen? Je kunt tegenwoordig alles relate ren aan de problemen in Bosnië of waar dan ook. Maar als je uit bent wil je al die ellende toch wel eens even vergeten? En toch: neem je zakdoeken maar mee. Want al die prachtige songs, al dat optimisme van die tijd, staan zo schril tegenover al Zijn treurigheid." „Toch is dit stuk heel actueel. Als je zelf niet homoseksueel bent, geen verborgen leven moet leiden, dan denk je mis schien dat de tijden sinds de dagen van Cole zijn veranderd. Maar dit script laat dan toch zien hoe iemand verder had kunnen komen, nóg .briljanter had kunnen zijn, als hij zich echt vrij zou hebben gevoeld." Opnamen 'Tussen kunst kitschin Lakenhal namelijk heel goed in staat om je pijn te doen zonder dat ze het weten. Ik ben dus heel bang om mensen toe te laten. Niet dat ik daar nou erg mee zit, of in the rapie moet of zo, maar mensen kunnen erg wreed zijn, en daar hou ik rekening mee." „Ik wil me nooit volwassen voelen. Ik hoop dat ik altijd in wezen een kind zal blijven. Het wezenlijke van kinderen is dat ze nooit-weten wat er gaat ge beuren. Je maakt ze 's ochtends wakker en ze zijn opgewonden. Zonder reden, maar ze springen het leven in, ze zijn er niet bang voor. Ik heb dat enthousiasme ook in de morgen. Als er iets aangenaams aan me is, dan is het wel dat ik om negen uur 's ochtends op mijn best ben. Dan kun je echt lachen met me. Want ik stort me er echt in. Tot ik er halverwege de dag achter kom dat de dag toch verdacht veel lijkt op de vorige." Tanita Tikaram morgenavond op in Muziekcentrum Vreden- burg in Utrecht. leiden erna De Haagse kunsthandelaar I. Bouwman windt er geen doek jes om. In snel tempo gaan de illusies aan scherven. „Wat wilt u dat ik daar over zeg," zegt hij bij een klein schilderij van wat op een verschrompeld peultje lijkt. „Iets aardigs?" De eigena res van het werkje bloost en pakt het doek gauw terug. Tjokvol is De Lakenhal maan dag, vanwege de komst van de AVRO. Het Leidse museum ver kocht in korte tijd 1.200 toe gangskaarten voor de opnamen van het televisie-programma 'Tussen kunst kitsch'. Ook buiten het museum is de grote belangstelling duidelijk merk baar. Op straat zittend wachten grote groepen met volle dozen en boodschappentassen in de zon op hun beurt. Eenmaal binnen lopen opge wonden bezoekers, met hun doeken onder de oksels ge klemd, door de twee expertise zalen. De gretigheid waarmee ze op de tafels met twaalf ver schillende experts aflopen baart de suppoosten regelmatig grote zorgen. Ze hebben moeite hun waardevolle kunststukken te beschermen. „Kijkt u een beetje uit, u valt zo nog door dat doek heen," zegt een suppoost tegen een man, die zich een hoek van de zaal inwringt. De aangespro kene kijkt om zich heen en ont waart een Jan van Goyen uit 1651 achter zich. Schilderij-expert Bouwman geeft in staccato zijn mening. „Hoppe zegt u? Nee, die schil der ken ik niet. Dat is toch de man van die jenever?" Na een reeks verloren gegane illusies duikt een 'originele Van Meege ren' op. Een schilderij van de bekende meestervervalser, dat 2.000 tot 3.000 gulden waard is. Even later hoort een vrouw dat haar twee doeken van Albertus Verhoesen 6.000 tot 8.000 gul den waard zijn. Ze loopt rood aan. „Ik krijg het er warm van." Presentator Cees van Dronge- len komt tussen de opnamen door even buurten bij J. Polak. „Heb je 't een beetje naar je zin Jaap?" De expert op het gebied In snel tempo taxeert kunsthandelaar I. Bouwman (uiterst rechts) negentiende rijen. gulden gekocht. „Weet u wat u moet doen? U moet onmiddel lijk teruggaan naar Columbia. Meer van die beeldjes kopen en die hier voor 100 gulden per stuk verkopen. Dat wil men er best voor betalen. Wie wil zo'n hartstikke leuk beeldje nou niet in huis hebben?" De taxaties leveren slechts voor een enkeling een bijzonder van kunst uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika knikt volmondig 'ja'. Over het leesbrilletje op de punt van zijn neus tuurt hij aandachtig naar een Chinese opiumpijp. „Mmmm, je kunt de opium nog ruiken," zegt hij ge- nietend. „Een heel leuk ding uit de negentiende eeuw. Kijk, dan stoppen we hier de opium in, gaan we achterover liggen en dan heeft de heer Van Dronge- len geen mens meer aan ons." De eigenares heeft weinig be hoefte aan een handleiding voor het gebruik van de opium- pijp. Ze is meer geïnteresseerd in de waarde van het ding. Die blijkt aan de lage kant: 175 gul den. Een kistje met souvenirs uit Colombia levert eveneens en thousiaste reacties van Polak op. De in Bogota gekochte beeldjes zijn nagemaakt, maar lijken van een afstandje wel van echt goud. „Zo op een afstandje zie je niet dat het nep is." Polak neemt een loep in de hand om kleine inscripties te lezen. „De ze beeldjes zijn van koper met een dun laagje goud. Hoeveel heeft u er voor betaald?" De ei genaar heeft de beeldjes voor 60 aangename verrassing op. Bij voorbeeld voor de eigenaar van een oude Chinese schaal, die ineens in het bezit blijkt te zijn van een kunststuk ter waarde van 30.000 gulden. Van de op merkelijkste en interessantste voorwerpen zijn tv-opnamen gemaakt die naar verwachting in oktober op de televisie ko- BIOSCOPEN LIDO 1, 2, 3, 4 en STUDIO tel: 071 - 124130/133210, Steenstraat 39. LIDO 1 Outbreak 16 jr., dag. 18.45 en 21.15; vrza zo en woe ook 14 .15. LID0 2 101 Dalmatiërs al., vrza zoen woe 14.30. Legends of the Fall al., dag. 18.45 en 21 15. LID0 3 Drop Zone al dag 18.45; vr za zo en woe ook 14 30. Pulp Fiction 16 jr., dag. 20.45 LIDO 4 Dumb and Dumber 12 jr., dag 18.45; vr za zo en woe ook 14.30. Forrest Gump al.dag. 20.45. STUDIO Imortal Beloved 12 jr., dag 18.45; Stargate al.. dag. 18.45,21.15; zo ook 14.30. TRIANON tel: 071-123875, Bree straat 31 Shallow Grave do t/m woe 19.30, 21.45. The Shaws Hank Redemption ma t/m woe 20.00. KIJKHUIS tel: 071-142895, Vrouwen kerksteeg 10. Heavenly Creatures do t/m woe 19.30,21.45. Farewell to my Concubine di 20.00. The Remains of the Day woe 20.00. Cultureel Centrum de X Halfaouine woe 20.30 uur. ALPHEN AAN OEN RIJN EURO 1 Dumb and Dumber al., dag. 19.00, zoen woe ook 13.45, 19 16.15. DropZone 16 jr.. dag. 21.45. EURO 2 Stargate 12 jr.. dag. 18.30,21.15 EURO 3 20.30. 101 Dalmatiëers al., za woe 14.00; zo ook 16.15. EURO 4 Outbreak 16 jr., dag 18.45,21,30; 18.45;. 16.15. VOORSCHOTEN KINDERBIOSCOOP CC tel: 071 614354, Prinses Marijkelaan 4 De Leeuwekoning al., za zo woi 2 15.30. DEN HAAG ASTA 1. tel: 070-3463500, Spui 27 Stargate 12 jr., dag 13.15, 16.00, 18.45,21.30. ASTA 2. Legends of the Fall 12 jr.dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. ASTA 3. Shallow Grave 16., dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. BABYLON 1 tel 070-3471656, naast Centraal Station Immortal Beloved 12jr.,dag. 13.15, 16.00, 18.45.21.30. BABYLON 2 Forrest Gump 12 jr., dag 13.15, 16.30. 20.30. BABYLON 3 De Tasjesdief al dag. 13.15, 16.00; di alleen 16.00 Amateur 16 jr., dag. 18.45,21.30. METROPOLE 1 tel. 070-3456756, 13.15, 16.00, Outbreak 16 ji 18.45,21.30 METROPOLE 2 My Life al dag. 13.15, 16.00, 18.45,21.30. METROPOLE 3 Nell al dag. 18.45, 21.30; dó vr ma di ook 13.15, 16.00. 101 Dalmatiërs al., zazowo 13.15, 16.00 METROPOLE 4 Dumb and Dumber al., dag. 13.15, 16.00. 18.45 Little Women al., dag. 21.30. METROPOLE 5 Pulp Fiction 16 jr., dag. 21,15 101 Dalmatians al., dag. 13.15, 16.00, 18.45. ODEON 1 tel. 070- 3462400/3462401. Herengracht 13. DropZone 16 jr., dag. 16.00, 18.45, 21.30, do vr madiook 13.15. ODEON 3 Star Trek Generations al jr., dag. 13.15, 16.00. 18.45,21.30. ODEON 4 Riksbioscoop 2jr.. 16.45, 19.15,21 amsterdam gpd Nederland en Vlaanderen stu ren in oktober achttien bekende auteurs naar de jaarlijkse Spaanstalige boekenbeurs 'Li ber' in Barcelona. Na de literai re successen in Duitsland, Frankrijk en Italië hoopt de Stichting Uber '95 ook in de Spaanstalige landen een ver- koopgolf van Nederlandstalige boeken op gang te brengen. Om de markt rijp te maken worden in juni eerst zes Spaanse en Ca talaanse critici uitgenodigd om in Nederland en Vlaanderen hun kennis van ons literaire landschap te vergroten. den haag anp Vanaf 1 januari 1996 zullen de toegangstarieven voor voorstellingen van podiumkunsten, musea met wisselende tentoonstellingen, bioscoop en theater niet langer onder het algemene btw-tarief van 17,5 procent, maar onder het verlaagde tarief van 6 procent vallen. Dat heeft het kabinet al op 31 maart besloten. Het besluit wordt nu op de ministeries van cul tuur en financiën uitgewerkt. Met de btw-verla- ging in de „eerste categorie", de zwaar gesubsi- eerde podiumkunsten en musea, is circa acht miljoen gulden per jaar gemoeid. Uitbreiding tot bioscopen vergt nog eens 18 miljoen gulden. In totaal dus 26 miljoen gulden, een bedrag dat de afgesproken bezuiniging op de cultuursubsidies van het regeerakkoord vrijwel ongedaan maakt. Op cultuur wordt in 1998 88 miljoen bezuinigd, waar 60 miljoen aan nieuwe subsidies tegenover staat. Daar komt nu dus nog eens 26 miljoen bij. Het is niet de bedoeling dat bioscopen hun tarie ven verlagen. Het geld is hard nodig voor investe ringen in deze sector die het economisch tegen zit. Staatssecretaris Nuis wil daarover afspraken maken. Dezelfde soort afspraak zou gemaakt kunnen worden met de sector podiumkunsten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 7