Milieu
Giftige dampen oorzaak verdwijningen
Van slak tot vraatzuchtig monster
Hennep ideale plant tegen knobbelaaltje
DONDERDAG 20 APRIL 1995
157
SASKIA STOEUNGA
IN 'T VELD
Bruin of groen
Een paar weken geleden toen
het nog even echt dreigde te
gaan winteren kreeg ik elke
dag een reiger op bezoek. Aan
vankelijk begreep ik die eer niet
zo goed. want ik heb geen vis
sen in de vijver onder de appel
boom. 's Zomers is het namelijk
toch te schemerig onder het
dichte bladerdek. Wat valt er
dan te halen voor een reiger?
Heel naïef dacht ik nog even dat
hij hier water kwam drinken.
Maar dat was natuurlijk onzin:
een reiger drinkt waarschijnlijk
nooit water, dat krijgt hij vanzelf
wel binnen. Toen zag ik hem
toeslaan op een vroege morgen.
I lij had op zijn bekende wijze
met scheve kop heel lang in het
water staan turen, toen plotse
ling die speersnavel bliksemsnel
uitschoot. Het duurde even
voor ik ontdekte, wat er tussen
de weerhaakjes in de lange gele
snavel heen en weer spartelde,
maar toen zag ik het duidelijk:
een dikke kikker. Eerst dacht ik:
hoe kan dat nu, kikkers zitten in
het vroege voorjaar toch nog
diep in de modder wegge
kropen te wachten op betere tij
den?
Ik maakte de fout die zo vaak
wordt gemaakt: ik verwisselde
de groene en de bruine kikker.
Voor de meeste mensen is een
kikker groen en kwaakt hij op
zomeravonden in een boeren
sloot. Nu doen sommige kikkers
dat inderdaad: groene kikkers
om precies te zijn. Maar de
bruine kikker is een heel ander
heerschap.
Om te beginnen moet er niet
worden afgegaan op de kleur. Er
zijn namelijk groene kikkers die
van top tot teen bruin zijn, en
bruine kikkers die een behoor
lijk groene kleur hebben. Het
verschil zit hem in de levensstijl,
bruine kikkers zijn vooral land
dieren, terwijl de groene vrijwel
zijn hele leven in het water ver
blijft. De bruine gaat zijn eigen
gangetje, stil en geruisloos, een
groene kikker houdt meer van
gezelligheid en verblijft altijd in
de buurt van soortgenoten.
En dan het kwaken. Groene kik-'
kers kunnen je behoorlijk uit je
1
E
E
P
N
0
D
E
S
2
W
B
A
O
A
0
R
S
3
s
V
P
I
0
N
E
L
4
D
C
T
L
U
A
B
L
5
S
T
P
I
'j
0
N
D
6
K
E
L
E
O
N
K
N
7
O
M
G
A
G
A
R
G
8
B
O
R
A
T
A
F
E
9
R
W
E
A
Z
D
I
G
10
S
W
P
A
'j
A
T
S
11
D
P
L
I
E
A
H
N
12
K
E
O
0
M
R
B
E
13
W
G
O
E
I
N
T
D
14
S
E
P
R
A
A
T
N
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg. die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vormen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
1. huisdier; 2. gereedschap; 3.
klos-, 4. vereniging; 5. verspieder;
6. uurwerk; 7. inwendig orgaan;
8. zoet; 9. vaag; 10. berouw; 11.
voornemen; 12. zanggroep; 13.
herkauwer; 14. houtafval.
KRUISWOORDRAADSEL
kras-mist
aal-g-kar
1--pat--u
fa-ala-si
-caramel-
fuik-beer
-uniform-
st-ere-pi
t--ter--d
rum-1- zee
oker-loge
China is weer een raadsel armer. Giftige
dampen van rottende planten zijn waar
schijnlijk de oorzaak van mysterieuze ver
dwijningen van tientallen mensen en die
ren in het Zwarte Bamboe Ravijn in Zuid-
west-China. Volgens deskundigen moeten
ze bedwelmd zijn geraakt en in de peilloze
afgrond zijn gevallen.
Vijftig Chinese wetenschappers hebben
deze conclusie getrokken na grondig on
derzoek in het ravijn, dat vierduizend me
ter boven zeeniveau ligt in de provincie
Sichuan. „Rottende planten produceren er
schadelijke gassen die zich opeenhopen in
de lucht, waardoor mensen stikken en in
de afgrond vallen."
In 1950 is een groep van ongeveer hon
derd soldaten van de nationalistische
Kwomintang in het gebied verdwenen. Op
de vlucht voor de communisten zijn zij in
de zomer van dat jaar de bergkloof bin
nengegaan en van hen is nooit meer iets
vernomen. De deskundigen stellen dat de
natuurlijke gesteldheid van het terrein
zeer ingewikkeld is. „Het kan mensen ge
makkelijk op een dwaalspoor brengen en
hen mogelijk in verborgen rivieren doen
vallen".
Ook is het magnetische veld in het gebied
zo sterk, dat het kompassen onklaar
maakt. Daarin kan een verklaring liggen
voor het verongelukken in 1950 van een
privé-vliegtuigje in het gebied. In 1962 zijn
vijf Chinese geologen en een van hun twee
gidsen verdwenen. Volgens het relaas van
de overlevende gids gingen zij over een
pas heen en raakten zij omringd door dik
ke mist. Toen de mist optrok, bleken zijn
reisgenoten er niet meer te zijn.
Enige tijd geleden losten Chinese geolo
gen al het raadsel op van de Duivels Vallei
in de provincie Qinghai in Noordwest-
China. Plaatselijke boeren en herders
durfden zich niet in het dal te wagen om
dat er veel doden vielen door plotselinge,
heftige weerlichten. De experts troffen er
grote voorraden mineralen aan met sterke
magnetische velden, die de bliksem uit
lokken. Zij stellen nu een programma op
om gebruik te kunnen maken van deze
uitzonderlijke natuurlijke omstandighe
den.
slaap houden met hun onafge
broken concerten in de zomer.
Van bruine zult u weinig last
hebben, want zij hebben geen
kwaakblaas en produceren uit
sluitend een zacht geknor of ge
brom. En dan alleen nog in de
paartijd. Die vindt bij de bruine
ook veel vroeger in het jaar
plaats dan bij de groene. In fe
bruari, maart is het al zover, of
er nu wel of geen sneeuw of ijs
ligt. Van heinde en verre trek
ken ze net als padden naar
het poeltje of de vijver waar ze
ooit zelf uit het kikkerdril
kropen. En dat is minstens drie
jaar geleden, want zo lang duurt
het voor een bruine kikker oud
genoeg is voor de voortplanting.
Je vraagt je af hoe zo'n kikker
die plek terug weet te vinden.
Onderzoekers houden het er
maar op dat ze de geur van het
water en de beplanting kunnen
herkennen. Maar het blijft na
tuurlijk een enorm wonder. De
mannetjes arriveren het eerst.
Met het oog op de komende
bruiloft hebben zij zich een
blauwe borstrok aangemeten.
De vrouwtjes komen wat later
en hebben een rozerode bruids
jurk aan. Als er een vrouwtje op
het stadhuis aankomt, wordt ze
onmiddellijk door het eerste het
beste mannetje beklommen. En
mooi dat hij niet meer loslaat.
De stevige houdgreep stimu
leert het vrouwtje tot het afzet
ten van de eitjes in het water,
zo'n drieduizend tot vierdui
zend stuks, die door het man
netje na het afzetten pas wor
den bevrucht.
Langzaam maar zeker zwellen
de eitjes op tot het bekende kik
kerdril. Drie maanden later ver
trekken de piepkleine, maar ge
heel complete kikkertjes de wij
de wereld in. Op sommige da
gen krioelt het er van op het
grasveld. En dat hebben 1001
rovers ook dóór. Zoals die ene
blauwe huisreiger die zich dan
helemaal in luilekkerland
waant.
HANOI
Acht slakken eten per
Een slak die als delicatesse in Viet
nam is geïntroduceerd heeft zich
ontwikkeld tot een vraatzuchtig
monster dat al 31.000 hectare bouw
land heeft verorberd.
Toen de uitZuid-Amerika afkomstige
slak zes jaar geleden werd geïmpor
teerd als een potentieel luxe export
artikel waarschuwden wetenschap
pers al voor een ramp als de dieren
uit hun kweekplaatsen zouden ont
snappen. Dat is precies wat er is ge
beurd. De slakken verspreiden zich
over het land en hebben inmiddels
de Mekongdelta, de rijstschuur van
Vietnam, bereikt. Er is bijna geen
houden aan, want een vrouwtjesslak
kan 40 miljoen eieren per jaar leggen,
terwijl acht slakken per dag een vier
kante meter rijst soldaat kunnen ma
ken.
Het kweken van slakken werd enkele
jaren geleden door het ministerie van
wetenschap, technologie en milieu
verboden en toen dat niet hielp gaf
premier Vo Van Kiet in september
persoonlijk opdracht tot ontmante
ling van de kwekerijen. Juist in die
tijd werd het noorden van Vietnam
echter geplaagd door zware overstro
mingen, die de slakken over een jiog
groter gebied hebben verspreid.
Dezelfde slakkesoort heeft in de Fili-
pijnen, Taiwan en Indonesië ook al
tienduizenden hectaren bouwland
vernield.
WACENINCEN
Hennep en oliehoudende gewassen kunnen
eraan bijdragen de akkerbouwer uit de eco
nomische malaise te helpen, maar boven
dien blijkt de teelt van deze nieuwe gewas
sen bodemziekten te onderdrukken. Hier
door hoeft er minder te worden gespoten
met landbouwgif. Het Instituut voor Plan-
tenziektekundig Onderzoek (IPO-DLO)
concludeert dat na vier jaar studie.
Hennep en crambe zijn gunstig in de strijd
tegen het maiswortelknobbelaaltje. Op hen
nep vindt namelijk geen vermeerdering
plaats; het aantal aaltjes loopt zelfs terug.
Crambe daarentegen is wel een waardplant,
een plant die gastheer is voor parasieten,
maar door het vroege oogsttijdstip van het
gewas wordt de ontwikkeling van de tweede
generatie geremd. Uiteindelijk resultaat is
een kleinere eindpopulatie in het perceel.
Bekergoudsbloem en kruisbloemige wolfs
melk blijken goede gastheren voor het
maiswortelknobbelaaltje. Toch ligt de eind-
besmetting van het veld lager dan na een
teelt van aardappelen.
In een kasproef met de schimmel Verticilli-
um Dahliae, die verwelkingsziekte veroor
zaakt bij aardappel, blijkt crambe een goe
de waardplant. Hennep, bekergoudsbloem
DE RECHTER
en wolfsmelk lieten echter een lage besmet
ting achter. Schimmelsporen kunnen welis
waar op de bovengrondse delen van hen
nep ontstaan, maar door het gewas groen te
oogsten wordt de vorming sterk onder
drukt.
Alle gangbare gewassen zoals bieten, graan
en aardappelen zijn zeer vatbaar voor aal
tjes en schimmels. Door de nieuwe gewas
sen in te passen in de vruchtwisseling van
de akkerbouwer kan er flink worden be
spaard op de spuitkosten, aldus de onder
zoekers.
Mr. Jesse van Muylwijck
WAT ZA6 U T"OEN
U OP JULi NAAR
BuiTEN KEEK.
iK ZA<£» DAT iEWAND DE
keukendeur \/am De
BUREN iMTRAPTE.
EN WAT DEED IK RiEP "BENT
U TOEN U /vJiSSC-HiEN
DE METER-
T_ OPNEMER
ToEN RiEP
DiE MAN
NEE iK
VERKOOP
KEUKEM-
DEURBNJ/"
FF/TSf SLO&& 'M OP FE
Jj EEPSTE HOLE //V
KlAPPEM B/£D/£?
I
M£T S££CHT
£U &£ST 1'AH D£
BOES
H
T
W
R
Weersvooruitzicht
VRIJDAG 21 APRIL
Neerslagkans
DOOR HANS VAN ES
In de zeer heldere lucht van arc
tische oorsprong, die zich nog
steeds boven ons land ophoudt,
was woensdag een fraaie dage
lijkse gang in de bewolking te
ontdekken. Inde ochtenduren
hielden zich vooral boven zee
massieve stapelwolken op, die
daar in de voorgaande nacht wa
ren ontstaan. Boven land, waar
het licht had gevroren, was vrij
wel geen bewolking aanwezig.
Naarmate de zon hoger aan de
hemel kwam, veranderde het
beeld drastisch.
Boven land werd de lucht bin
nen enkele uren zodanig opge
warmd, dat er stapelwolken ont
stonden, die tegen het middag
uur het buienstadium bereikten.
De opstijgende luchtkolommen
boven land moesten elders ge
compenseerd worden door dalen
de luchtbewegingen. Dat gebeur
de voor de Hollandse kust, waar
de buienmassa, die eerder op de dag nog zo dreigend leek, als het w.
re opdroogde. Zo kon de westelijke kuststrook 's middags van een
weldadige zonneschijn genieten. Ondanks een temperatuur van 9 gri
den voelde het soms warm aan, wat natuurlijk te danken was aan de
vrijwel afwezige wind.
Landinwaarts, oostelijk van de lijn Amsterdam - Rotterdam zat de
lucht vol met buienwolken, die soms hagel en sneeuw loslieten bij
een temperatuur van maar 5 a 6 graden.
Ook vandaag kunnen we weer groteske bloemkoolvormige wolken
aan de hemel bewonderen met kans op een regen-of hagelbui. Veel
warmer dan eenn graad of 10 wordt het nog niet. De grens met veel
warmere lucht (20-25 graden) houdt zich nog steeds boven Duitslan
op. Er zijn sterke aanwijzingen, dat deze markante weergrens in de
loop van vrijdag onze kant op gaat bewegen. In eerste instantie dring
warme lucht in de hogere luchtlagen door, wat zichtbaar is aan de
toenemende sluierbewolking.
Zaterdag komt het warmtefront ook aan de grond door. Uit de dik
kere bewolking kan dan enige tijd regen vallen. Het kwik loopt al wat
op naar 12 tot 14 graden. Uiteindelijk kan het zondag of maandag
nog een paar graden warmer worden. De situatie is echter verre van
probleemloos. De warme luchtmassa, afkomstig van het Middelland
se Zeegebied is vochtig en onstabiel. Het ligt voor de hand, dat de op
warming overdag - wellicht tot 18 of 19 graden - het ontstaan van
buien, mogelijk met onweer zal bevorderen.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
vrijdag.
Noorwegen:
Half tot zwaar bewolkt en
op de meeste plaatsen nu
en dan regen, in de bergen
ook sneeuw. Maximum
temperatuur uiteenlopend
van ongeveer 3 graden in
Wisselend bewolkt en van
tijd tot tijd regen, eerst
plaatselijk ook sneeuw.
Middagtemperatuur onge
veer 6 graden,
kele
buien.Mor
gen, later op de dag,
het zuidoosten uit m
bewolking gevolgd door
gen. Maxima oplopend
ongeveer 11 graden op morgen.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Af en toe zon en enkele buien, vooral in
het noorden soms met hagel of sneeuw,
mogelijk ook onweer. Fris met maxima
van 6 graden in het noorden tot 10 in
het zuiden.
België en Luxemburg:
Vandaag af en toe zon en enkele regen-
of hagelbuien, in de Ardennen mogelijk
ook sneeuw. Morgen eerst droog en wat
zon, later van het oosten uit regen. Mid
dagtemperatuur van 11 graden in west-
Vlaanderen tot rond 7 in de Ardennen,
morgen iets zachter.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In de oostelijke departementen veel be
wolking en perioden met regen, in de
hoger gelegen gebieden ook sneeuw.
Meer naar het westen af en toe zon en
vooral vandaag enkele regen- of hagel
buien. Maxima ongeveer 10 graden,
morgen in het westen iets hoger.
Portugal:
Half tot zwaar bewolkt en vooral aan de
kust t
morgen mogelijk i
Algarve af
overwegend droog. Middagtemperatuur
ongeveer 13 graden, in de Algarve enke-
Madeira:
Af en toe zon en enkele buien. Middag
temperatuur rond 17 graden.
Spanje:
In het noorden geregeld wolkenvelden
en van tijd tot tijd buiige regen, mogelijk
ook onweer. In het zuiden overwegend
droog en aan de Costa's zonnige perio
den. Middagtemperatuur dalend naar
ongeveer 10 graden, aan de Costa's in
het oosten en zuiden maxima tussen 15
en 20 graden.
Canarische Eilanden:
In het noorden flink wat wolkenvelden
en kans op een paar buien. Aan de
zuidstranden droog en geregeld zon.
Middagtemperatuur ongeveer 18 gra
den, aan de zuidstranden circa 21.
Marokko:
Westkust: Af en toe zon en enkele bui
en. Middagtemperatuur tussen 14 en
18 graden.
Perioden met zon, vooral morgen ook
kans op een regen- of onweersbui. Mid
dagtemperatuur rond 24 graden, mor
gen enkele graden lager.
Zuid-Frankrijk:
Wisselvallig weer met veel bewolking en
perioden met regen, in de bergen
sneeuw. Middagtemperatuur meest tus
sen 10 en 15 graderr, in het zuidoosten
lokaal 15 tot 20 graden.
Mallorca en Ibiza:
Af en toe zon, ook wolkenvelden en kans
op buiige regen. Middagtemperatuur
vandaag rond 20 graden, morgen iets la
ger
Italië:
In het noorden half tot zwaar bewolkt en
perioden met regen, in de bergen
sneeuw. Vooral in de Alpen en Dolomie
ten valt plaatselijk erg veel neerslag. In
het midden en zuiden droog en zonnige
perioden, morgenmiddag
kans op een regen- of onweersbui. I
ma ongeveer 20 graden, in het not
op veel plaatsen lagere temperature
Middagtemperatuur rond
20 graden.
Malta:
Vandaag waarschijnlijk nog droog en
zonnige perioden. Morgen meer bewol
king en kans'op buiige regen. Middag
temperatuur ongeveer 20 graden, mor-
kleine kans op een bui. Middagtemper;
tuur ongeveer 20 graden.
Turkije en Cyprus:
Zonnig, op Cyprus ook stapelwolkei
maar waarschijnlijk droog. Middagten
peratuur ongeveer 20 graden.
Duitsland:
In het oosten en zuiden veel bewolkin
en van tijd tot tijd regen, in de hoger g<
legen gebieden ook sneeuw. Plaatselij
kan veel neerslag vallen. In het noorc
westen vandaag af en toe zon en een er
kele regen- hagel-, of sneeuwbui, moi
gen eerst droog en wat zon, later vanu
het oosten regen. Middagtemperatui
ongeveer 12 graden, bij langdurig
neerslag een stuk lager.
Zwitserland:
Veel bewolking en langdurig regen, in d
hoger gelegen gebieden ook sneeuw
Maxima van 9 tot 12 graden.
Oostenrijk:
In het noordoosten overwegend droog e
vooral morgen zonnige perioden. In he
westen van tijd tot tijd regen of sneeuw
Plaatselijk kan veel neerslag vallen
Maxima van 10 graden in Vorarlberg to
24 graden morgen in de omgeving va
Wenen.
VRIJDAG 21 APRIL 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 05.31 Zon onder 20.4;
Maan op 02.28 Maan onder 11.41
Waterstanden
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.41 21.36 08.14 21.0!
Laag 04.16 16.50 03.57 16.3
Weer/apporten 20 april 0
Bordeaux
Madrid 8
Malaga
Stockholm
Wenen
12 2 81
5 1 II
18 6 0.1
14 10 0.1
17 8 0.1
6 2 0.1
23 18 O.C
19 10 O.C
14 9 OC
12 -1 02
6 0 IOC
23 O.C
28 15 0.C
22 8 O.C
19 10 O.C
22 10 O.C
r. 1 10 2 0.
