Mes in subsidie veertig organisaties
Binnenland
Liftende bacteriën opgepast
Te veel aandacht voor
)roblemen met drugs'
Vreemdelingendienst is reddeloos en stuurloos'
Europol-verdrag binnen handbereik
reruggekeerde Molukkers hebben heimwee naar Nederland
Artsen zien douceurtje van
patiënten best wel zitten
_^jONDE
iNDERDAG 20 APRIL 1995
^Tussentijds rijvaardigheid testen
haag Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR)
cgint 1 september een proef om mensen met rijles tussentijds
g toetsen op hun vorderingen. De proef heeft plaats in Noord-
Irabant en Limburg. Volgens Veilig Verkeer Nederland (WN)
ieeft de toetsing het voordeel dat de examinator, de instructeur
n de leerling met elkaar de vorderingen kunnen bespreken en
ventueel tussentijds kunnen 'bijsturen'.
Antilliaanse oud-politicus Godett dood
WILLEMSTADDe Antilliaanse oud-politicus Wilson 'Papa' Godett
(gisteren op 62-jarige leeftijd op Curasao overleden. Godett
peelde een leidende rol in de verwikkelngen rond de opstand
-an 30 mei 1969. Woedende arbeiders stichtten toen brand in de
linnenstad, na een volkomen uit de hand gelopen vakbondsac-
ie. De schade bedroeg ruim 200 miljoen gulden. Godett richtte
lestijds het Verenigd Arbeiders- en Bevrijdingsfront op, dat als
lolitieke partij invloed verwierf op de Antillen. Godett was enke-
e jaren minister.
jonden gaan actie voeren bij Shell
gtterdamDe CAO-onderhandelingen voor de werknemers
'an Shell in Pernis en Moerdijk zijn opnieuw gestrand. De in-
■rtustriebonden van FNV en CNV deden een vernieuwd eindbod
Ufals 'gemillimeter in de zijlijn' en zeggen nu daadwerkelijk in
jjHctie te zullen gaan. De bonden denken vooralsnog aan milde
^■ctievormen als stipt werken en actievergaderingen tijdens de
|jB/erkuren.
1 traniërs beëindigen hongerstaking
kewolde De hongerstaking in het opvangcentrum voor asiel-
li oekers in Zeewolde is voorbij. De Iraanse hongerstakers heb-
ten gistermiddag een gesprek gehad met het hoofd van het Ne-
fi lerlandse bureau van het Hoge Commissariaat voor vluchtelin-
;en. Daarin hebben ze gevraagd ervoor te zorgen dat Nederland
;een gevluchte landgenoten meer terugstuurt. De Iraniërs gin-
;en in hongerstaking nadat de politie vorige week een landge-
toot uit het asielzoekerscentrum ophaalde om hem naar Iran
lit te zetten.
CDA vindt dat Terpstra bezuiniging op 'laffemanier invult
Staatssecretaris Erica Terpstra van VWS gaat ruim 32 mil
joen gulden bezuinigen op veertig welzijnsorganisaties.
Ze krijgen minder of helemaal geen geld meer. Dat heeft
ze gisteren aangekondigd. De organisaties hebben boos
gereageerd. Oppositiepartij CDA vindt dat Terpstra de
bezuiniging op een 'laffe' manier heeft ingevuld.
den haag anp-gpd
Het CDA-Kamerlid Esselink be
schuldigt Terpstra ervan vooral
clubs te pakken die geen asser
tieve achterban hebben en niet
massaal op radio en TV ge
steund worden. „De sport ont
ziet ze, maar de echte zwakken
worden niet in bescherming ge
nomen".
De CDA'er vindt dat Terpstra
zich met deze bezuiniging 'in
de hoek heeft laten drukken
waar de klappen vallen' en nu
probeert daar rationeel invul
ling aan te geven. „Dat doet ze
heel beredeneerd, maar zodanig
dat de tegenwind het minst is.
Heel politiek en handig, maar ik
vind het laf om op die manier
met zwakke groepen om te
gaan". Regeringsfracties PvdA
en D66 kunnen zich in grote lij
nen vinden in de bezuinigin
gen.
Terpstra (WD) zelf zegt in
een brief aan de Tweede Kamer
dat de keuze niet eenvoudig is
geweest. „De bezuinigingen
zullen pijn doen". Ze schrijft
vooral te hebben gelet op het
landelijke belang vah instellin
gen, maar ook te hebben geke
ken of de bekostiging niet via
particulier inititatief, hogere ei
gen bijdragen of andere geld
bronnen geregeld kan worden.
Ontzien zijn patiënten- en con
sumentenorganisaties, gehandi
capten en ouderen en sportin
stellingen.
Organisaties en instellingen
waarvan de subsidie geheel
wordt stopgezet zijn onder'an
dere Stichting De Ombudsman.
Cinemien, Defence for Children
International Nederland, de be
langenvereniging voor (ex-
)prostituées De Rode Draad en
het Platform Organisaties voor
Alleenstaanden.
Organisaties en instellingen
die het met minder moeten
doen zijn onder andere de jon
gerenorganisaties van FNV en
CNV, de Vereniging Vluchtelin
gen Werk Nederland, de Neder
landse Gezinsraad, het Neder
lands Instituut voor Zorg en
Welzijn, het Instituut voor Pu
bliek en Politiek, de Rode Hoed
en De Balie.
Zes organisaties moeten het
weliswaar voortaan doen zon
der structurele subsidie maar
komen wel in aanmerking voor
financiering van speciale pro
jecten. Het gaat onder andere
■V
—MD: drank en gokken worden vergeten
tsterdam anp
wat met drugs te maken
left krijgt te veel aandacht,
ïardoor raken problemen die
lortvloeien uit drinken en gok-
in op de achtergrond, terwijl
e net zo groot, en soms zelfs
iter zijn dan drugproblemen,
at stelt het Nederlands Insti-
ut voor Alcohol en Drugs
HAD).
In het jaarboek Verslaving
194 constateert het NIAD dat
gevolg'van al die aandacht,
jaren negentig in het teken
ken te staan van de criminali
zing van verslaafden. Dat ge
urt onder druk van het bui-
nland, de overlast die de ver-
lafden veroorzaken en het il-
gale karakter van drugs.
instituut waarschuwt
voor een verwaarlozing van an
dere probleemgroepen. Het
aantal alcoholverslaafden bij
voorbeeld was tot twee jaar ge
leden altijd groter dan het aan
tal gebruikers van soft-, hard
drugs en medicijnen bij elkaar.
Pas in 1993 kenterde dat.
Dr. I. Spruit van het NIAD
waarschuwt voor het gevaar van
een vicieuze cirkel. „De toene
mende drugcriminaliteit en de
steeds hardere aanpak daarvan
stuwen elkaar als het ware op.
Doordat de vervolging feller
wordt, zoeken verslaafden naar
nieuwe wegen om eraan te ont
komen." Zij'dringt er op aan dat
de discussie over de aanpak van
het drugprobleem meer vanuit
kennis, in plaats vanuit emotie
plaatsvindt.
om Stichting Omroep Allochto
nen, NIVON en Stichting Natio
naal Jeugdfonds.
De drie landelijke ouderenor-
ganisaties Unie KBO, ANBO en
PCO, samen goed voor een sub
sidie van 3,8 miljoen gulden,
worden tot 1998 gespaard. In
dat jaar krijgen ze een half mil
joen gulden minder.
De instellingen en organisa
ties krijgen tot 24 mei de tijd om
te reageren. Terpstra verwacht
rond 1 juni van dit jaar defini
tieve beslissingen te kunnen ne
men over de bezuinigingen.
Ee n op zeven
Nederlanders is
een ambtenaar
den haag anp
Van de 827.000 ambtenaren In
Nederland verdient 28 procent
meer dan 70.000 gulden per
jaar. De helft heeft een jaarin
komen van meer dan 53.000
gulden. De rest komt thuis met
minder dan 44.000 gulden. Dit
staat in het gisteren versche
nen jaarboekje Kerngegevens
overheidspersoneel 1994.
De grootste overheidssector
is die van het onderwijs. Daar
werken 334.000 mensen, 40
procent van het totale aantal
ambtenaren. De gemeenten
hebben 186.000 mannen en
vrouwen in dienst, het rijk
117.000. De politic telt 36.000
beambten.
Een op de drie ambtenaren
is vrouw, maar in het onder
wijs is de helft van het perso
neel van het vrouwelijk ge
slacht. Een duidelijke overver
tegenwoordiging van mannen
bestaat nog bij de politie en de
defensie-onderdelen. Het Ne
derlandse ambtenarenkorps
bezet 13 procent van de totale
werkgelegenheid. Anders ge
zegd: van iedere zeven mensen
met een baan is één in dienst
van de overheid.
delft De schoonste operatiekamer van Nederland is gis
teren in Delft geopend. Geopereerd wordt er niet. De ruim
te is bestemd voor onderzoek naar stofdeeltjes. Bacteriën
liften hier op mee en kunnen zich zo verpreiden in de hele
operatiekamer en dus ook in de open wond van de patiënt.
Jaarlijks lopen duizenden mensen tijdens een operatie een
infectie op. TNO-Delft gaat onderzoeken hoe dit aantal
omlaag kan.
De komende jaren vinden in de schoonste operatiekamer
van TNO verschillende onderzoeken zoals een rook-
proef, om de luchtstromen in kaart brengen (foto) plaats
.naar stofdeeltjes, bacteriën en de inrichting van de ruimte.
foto anp hans steinmeier
lamer vraagt Schmitz om opheldering
e Kamer wil volgende* week
,«j pheldering van staatssecretaris
chmitz van justitie over de
-Ti roblemen bij de vreemdelin-
J endienst. Volgens een rapport
in Justitie zijn er nog steeds
W ote achterstanden bij de af-
rikkeling van aanvragen voor
siel en verblijfsvergunningen,
ndanks alle pogingen de pro-
'Jedures te versnellen. De ver-
ntwoordelijke vreemdelingen-
ienst zou traag, slecht en cha-
tisch werken.
Het actualiteitenprogramma
Nova kwam gisteren met een
rapport over het IND, de immi
gratie- en naturalisatiedienst
die namens Justitie de asielaan
vragen beoordeelt en procedu
res voorbereidt. Daaruit zou
blijken dat de dienst traag en
slecht werk aflevert waardoor
onnodig veel zaken bij de rech
ter terecht komen.
Bovendien worden zaken
door slechte voorbereiding
soms nog voor de behandeling
door de rechter weer ingetrok
ken. De stapel zaken die op een
uitspraak van de rechter wacht,
zou met de dag groeien. Het
duurt minstens een half jaar
voordat ze aan bod komen.
Het WD-kamerlid Korthals
zei gisteren 'geschokt' te zijn
door het rapport. Volgens Kort
hals is de dienst 'reddeloos en
stuurloos'. Hij vindt dat er na
een 'breed debat' een geheel
nieuwe start gemaakt moet
worden met de uitvoering van
asiel- en vreemdelingenwetten.
Het CDA is ook geschrokken en
vindt dat het kabinet na deze
informatie niet moet instem
men met een hoger beroep voor
asielzoekers. Dat gaat de PvdA
echter te snel, die wil eerst tekst
en uitleg van haar staatssecreta
ris.
Volgens het ministerie van
justitie gaat het om een eerste
tussenrapportage over de nieu
we vreemdelingenwet (die vorig
jaar in werking trad). Het wijst
erop dat het aantal asielaanvra
gen vorig jaar is verdubbeld.
Het personeelsaantal groeide
weliswaar van 800 naar 1.300,
maar de termijn voor het afhan
delen van asielaanvragen moet
terug van elf naar zeven maan
den. Volgens Justitie ligt het
knelpunt nu bij de rechters,
maar krijgen die inmiddels as-
Het kabinet spreekt deze
week over maatregelen van een
speciale 'taskforce' om te bezui
nigen door de afwikkeling van
asielaanvragen te versnellen.
Minister Zalm (financiën) ver
wacht dat de opvang van asiel
zoekers volgend jaar 500 mil
joen gulden meer kost, oplo
pend tot een miljard in 1997.
Dat komt omdat de procedures
nu te lang zijn en de doorstro
ming niet snel genoeg gaat.
parus aly knolEuropol moeten worden bediend.
Dat betekent dat een Nederlander, Duitser of
Oostenrijker bij de politie kan opvragen wat zij
van hem weet, maar een Fransman niet. Hen
Fransman wordt volgens de Franse wet ieder
recht op informatie over zijn politiedata ontzegd.
Hij krijgt niet eens te horen óf er een dossier over
hem bestaat. Het Franse voorstel betekent overi
gens wel een formele vastlegging van de rechts
ongelijkheid die op dit punt in de Europese Unie
bestaat.
Met een regeling van de toegang tot de F.uro-
pol-gegevens is het Europol-verdrag overigens
nog niet rond. Vóór de top in Cannes moet nog
worden bepaald welke bevoegdheden het Euro
pees Parlement krijgt, welke controle de Europese
Rekenkamer mag uitoefenen en of er een rol voor
het Europese Hof van Justitie is weggelegd bij het
oplossen van geschillen tussen Europol en EU-
burgers.
Het wordt steeds waarschijnlijker dat Europol, de
Europese politie-informatiedienst, eind juni op
de Eurotop in Cannes zijn beslag krijgt.
Tot nu toe functioneert het eerste 'filiaal' van
Europol, de drugeenheid in Den Haag, zonder
formeel verdrag met voorschriften en gedragsco
des. De ministers van binnenlandse zaken en jus
titie van de Europese Unie bereikten gisteren op
een extra bijeenkomst in Parijs echter een door-
braakje, waarmee het verdrag na twee jaar debat
teren binnen handbereik komt.
De ministers werden het in principe eens over
het gevoelige punt van de toegang van de burger
tot de gegevens die Europol over hem of haar
heeft opgeslagen. Frankrijk, dit halfjaar voorzitter
van de EU^ stelde als compromis voor dat de EU-
burgers elk op basis van hun eigen nationale wet
geving over toegang tot politiegegevens ook door
mbon-stad anp
)e Molukse predikant
Reawaruw wilde altijd terug
iaar Ambon. Maar na veertig
aar wonen en werken in Ne-
lerland valt het leven op het
lolukse eiland hem en zijn
touw zwaar. In hun woning
het dorpje Waai klinkt her-
laaldelijk de verzuchting: we
rillen terug naar Eist. En ze
rijn de enigen niet, al valt on
er teruggekeerde Molukkers
ok een successtory te beluis
eren.
De Molukse predikant S. Reawaruw wilde altijd terug naar Ambon. Maar na veertig jaar wonen en werken in
Nederland valt het leven op het Molukse eiland hem en zijn vrouw zwaar. foto anp athur bastiaanse
dienst deed in het KNIL, zegt
dat zijn ex-collega's heel goed
moeten weten waar zij aan be
ginnen. Teruggekeerde Moluk
kers bezitten voor plaatselijke
begrippen een heel fortuin,
waar de grote en doorgaans
zeer hechte familie graag op af
komt. En de gezondheidszorg
op het eiland is slecht en duur,
zegt hij klagend.
Hij keerde in 1991 samen met
zijn vrouw terug omdat het va
derland toch blijft trekken. Een
praktische aanleiding was dat
zijn hoogbejaarde vader verzor
ging nodig had. Nu deze is
overleden, is er nog maar wei
nig wat de Reawaruws aan Am-
bon bindt. Zijn vrouw ergert
de stevig drinkende jeugd pro
duceert en verlangt terug naar
het rustige Nederland, waar bo
vendien hun kinderen wonen.
Terug wil ook Margriet Manu-
passa (52) uit Piru, op het nabij
gelegen eiland Ceram. Zij is een
Nederlandse afkomstig uit Den
Bosch, getrouwd met een Mo
lukse ex-KNIL-militair. Haar
man maakt het prima in zijn ge
boortedorp, maar zij zelf zou na
vijf jaar Ceram het weinig op
windende eiland het liefst van
daag nog ontvlieden. En ze kan
zo vijf teruggekeerde Molukse
stellen opnoemen die haar
daarbij graag zouden vergezel
len.
„Ik ken heel wat Molukkers die
vandaag dan morgen teruggaan
naar Nederland. Maar omdat ze
hun gezicht niet willen verlie
zen, geven ze dat tegenover el
kaar niet toe. Tegen mij als Ne
derlandse zeggen ze het wel",
aldus de vrouw. Tot haar grote
verdriet kan ze op Cerapi geen
Engelse krant of aardige jurk
kopen en ontbeert ze bioscoop,
museum 'en zulke dingen'. „Ik
mis hier heel veel."
Voor de meeste teruggekeerde
Molukkers is geld het grote pro
bleem, zegt ze. „Je komt hier en
hebt opeens een groot huis.
Veel mensen hebben dat niet.
Dat wekt jaloezie. Iedereen
denkt: die zijn rijk. En de uitge
breide familie komt er als van-
men bij haar pas na het eerste
jaar. „Je wordt bewerkt door de
familie. Die is hartstikke ja
loers."
„Hier heb je geld, maar je kan er
niks mee", zegt ze. Zelfs veel ge
wone levensmiddelen zijn er
niet te koop of schreeuwend
duur, omdat nagenoeg alles uit
het verre Java moet worden in
gevoerd. „We eten elke dagvis."
Op een van haar laatste verjaar
dagen kreeg ze twee kippen,
terwijl ze toch vele keren liever
een lekker geurtje had ontvan
gen. „We zijn erg verwend ge
raakt in Nederland."
Dat beaamt Paulien Farera (40)
uit het schilderachtige dorpje
Kusu Kusu Sereh in de bergen
van Ambon, maar behalve drop
en sneeuw mist ze in haar rian
te woning tussen de palmbo
men niet veel. Ze is geboren in
een van de barakken van het
woonoord Schattenberg (Wes-
terbork) en woont sinds eind
1988 met man en kinderen tot
grote tevredenheid in het land
dat hun ouders gedwongen ver
lieten.
Ze geeft toe dat niet iedereen
het zo getroffen heeft. Haar va
der, een oud-KNIL-militairdie
enkele jaren eerder met zijn
vrouw terugkeerde, behoorde
tot de grootgrondbezitters van
Ambon. Op de uitgestrekte des-
sa van de familie wonen onge
veer vijfhonderd gezinnen.
Sinds de dood van vader Parera
zwaait Pauliens moeder de
scepter over het vruchtbare
grondgebied. Verder heeft Pau
lien een goede baan, iets wat op
len haar niet kunnen nazeggen.
Die baan heeft ze te danken aan
haar opleiding in Nederland.
„Dankzij die opleiding zijn wij
zo geworden", zegt ze met ge
paste trots. In 1978 ging ze op
huwelijksreis naar Ambon en ze
was meteen verliefd op het ei
land. „Als ik ooit nog eens in de
WW kom te zitten, dan gaan we
hier heen", zei haar man. En zo
gebeurde het. Ook de aantrek
kingskracht van het vaderland
speelde uiteraard mee. „Je bent
bij je eigen mensen."
Het ideaal van een eigen repu
bliek, de RMS die op 25 april
precies 45 jaar geleden werd ge
proclameerd, speelde in hun
overwegingen geen rol. Vroeger
toen ze zestien waren, deden ze
natuurlijk mee aan 'dat RMS-
gedoe' in Nederland, maar
gaandeweg is het gesleten. „Op
de Molukken zelf merk je er
maar weinig van", zegt ze. „De
RMS leeft alleen in Nederland,
hier niet", vult haar moeder
aan.
„Vooral in het begin voelden we
ons vreemd. Onze achtergrond
is toch heel anders. Wij hebben
de Nederlandse mentaliteit",
zegt Paulien. „Die uitte zich on
der meer in een andere, effec
tievere manier van werken die
op de Molukken geen kwaad
kan. Wat dat betreft is er voor
andere Nederlandse Molukkers
nog heel wat te doen hier. Al
moeten ze goed weten waaraan
ze beginnen."
den haag gpd
KNMG: Geld accepteren mag niet
satie controleert niet of de arts
uiteindelijk toch het geld in zijn
zak steekt. Wel kan een specia-
list die ten onrechte een belo
ning aanneemt voor de tucht
rechter worden gedaagd.
De KNMG wijst in principe
iedere gift af, maar het Burger
lijk Wetboek hanteert iets soe
peler regels. Een arts mag bij
voorbeeld in principe geld ac
cepteren als de patiënt ten ge
volge van een andere ziekte
overlijdt dan waarvoor hij door
de arts is behandeld. Maar ook
dan stroomt het geld niet zo
maar binnen.
Zo mocht een huisarts van
het hof geen erfenis van een
Parkinson-patiënte aannemen.
De huisarts beweerde dat de
patiënte ten gevolge van een
hartstilstand was overleden,
niet omdat ze aan Parkinson
leed. Het hof oordeelde echter
dat de ziekte van Parkinson de
kans op overlijden zodanig had
verhoogd, dat deze ziekte wèl
de oorzaak was van de plotse
linge dood. De arts mocht daar
om niet erven.
De Jong is niet verbaasd dat
artsen vragen of ze geld van pa
tiënten mogen aannemen. „Ei
genlijk weten ze wel dat het niet
mag, maar ze wagen een kansje.
En net als ieder ander mens is
ook een dokter teleurgesteld als
hij hoort dat hij die financiële
beloning niet in z'n zak mag
steken".
Bij de artsenorganisatie KNMG
komen steeds meer vragen bin
nen van specialisten en huisart
sen die willen weten of ze een
financiële beloning mogen ac
cepteren van een patiënt. Het
gaat hier soms om duizenden
guldens die patiënten vaak
na hun dood aan hun arts
willen schenken. „Niets mense
lijks is een arts vreemd. Ook een
dokter is blij als hij zo maar ex
tra geld kan krijgen", zegt E. de
Jong, juridisch medewerker van
de artsenorganisatie KNMG.
De KNMG wijst echter iedere
financiële gift, geschenk of erfe
nis af. Er is dan sprake van be
langenverstrengeling: een zui
vere relatie tussen arts en pa
tiënt is dan niet meer mogelijk.
Zo vroeg een arts onlangs of
hij een financiële gift mocht
aannemen van een patiënte bij
wie hij euthanasie had toege
past. Jaren eerder had hij haar
echtgenoot ook aan een zachte
dood geholpen. De Jong: „Hij
mocht dat geld uiteraard niet
accepteren. Hoe hoog het be
drag was, is niet bekend. Vaak
zwijgen artsen daarover. Maar
zeker bij euthanasie is een fi
nanciële beloning zeer gevaar
lijk. Het idee kan ontstaan dat
de patiënt de arts heeft omge
kocht".
Specialisten zijn echter niet
verplicht om het tjdvies van de
